Linaria linaria
Adi mahmızca (lat. Linaria vulgaris) — mahmızca cinsinə aid bitki növü.
== Sinonim ==
Antirrhinum commune Lam.
Antirrhinum genistifolium Lapeyr.
Antirrhinum glandulosum Lej.
Antirrhinum linaria L.
Antirrhinum linaria var. peloria With.
Antirrhinum linarioides L.
Antirrhinum ochroleucum Salisb.
Linaria linaria (L.) H.Karst. [Invalid]
Linaria vulgaris var.
Linaria
Mahmızca (lat. Linaria) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.Yabanı kətanın yarpaqları adi kətanın yarpaqlarına oxşayır.Bu oxşarlığa görə bitki latınca Linaria adlandırılmışdır. Kətanın 100-ə yaxın növü məlumdur ki, onlardan yaşıllaşdırmada, gülçülükdə 20 növü geniş istifadə olunur. Azərbaycanda 17 növü bitir. Yabanı kətanın iki növü L.bipartita, L.maroccana ən çox yayılmışlar. İkihissəli yabanı kətan (L.bipartita)-30 sm hündürlükdə, çiçəkləri salxımşəkilli hamaşçiçəklərə toplanmış bitkidir. Yabanı kətanın gülləri qurdağzının güllərinə çox oxşayır. Onlar sarı-narıncı və bənövşəyi rəngdə olur. Yabanı halda Şimali Afrikada və Portuqaliyada bitir. Mərakeş yabanı kətan (L.maroccana) əvvəlki növdən hündürlüyünə və uzun mahmızlarına görə fərqlənir.
Pinalia
Pinaliya (lat. Pinalia) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Xınalıq
Xınalıq və ya yerli dildə: Kətiş — Azərbaycan Respublikasının Quba rayonunun eyni adlı inzibati ərazi vahidində kənd və həmin ərazi vahidinin mərkəzi. Qafqaz Albaniyasının qədim tayfalarından, Şahdağ xalqlarının nümayəndələrindən biri olan xınalıqlıların tarixi və mərkəzi məskəni. Quba xanlığı dövründə Xınalıq mahalının, SSRİ dövründə Xınalıq kənd sovetliyinin, hazırda Xınalıq bələdiyyəsinin mərkəzi (1999-cu ildən). Dünyanın ən yüksək yaşayış məntəqələrindən biri (dəniz səviyyəsindən 2180 metr yüksəklikdə. 5000 illik tarixə malik olan Xınalıq fenomeni təkcə Azərbaycan tarixində deyil, həm də bəşər tarixində ən zəngin etnoqrafik dəyərlərdən biri, əfsanəvi yaşayış məntəqəsidir.
2023-cü ildə xınalıqlıların mədəni mühiti və köç yolu UNESCO Dünya irsi olaraq qeydiyyata alınmışdır.
== Ümumi məlumat ==
Böyük Qafqaz dağları silsiləsinin Şahdağının yaxınlığında dağlar ilə əhatə olunmuş bir ərazidə, Baş Qafqaz və Yan silsilələri arasındakı çökəklikdə olan Xınalıq kəndi, Quba şəhərindən 57 km cənub-qərbdə, Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərindən isə 225 km məsafədə, 41°10′41″ şimal enində və 48°07′36″ şərq uzunluğunda yerləşir.
8 avqust 1930-cu ildən Qonaqkənd rayonunun tərkibində olmuş Xınalıq kəndi 4 dekabr 1959-cu ildən Quba rayonunun ərazisinə keçirilmişdir. İnzibati-ərazi bölgüsünə görə SSRİ dövründə Qalayxudat kəndi ilə birlikdə Xınalıq kənd sovetliyinin tərkibində olan Xınalıq kəndi həmin kənd sovetliyinin mərkəzi olmuşdur.Hazırda kənd Xınalıq bələdiyyəsinin ərazisindədir. 1999-cu ildə yaradılmış Xınalıq bələdiyyəsinin tərkibinə Xınalıq kəndindən başqa Qalayxudat kəndi də daxildir.
Pinaliya
Pinaliya (lat. Pinalia) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Xınalı
Xınalı — Azərbaycan Respublikasının Goranboy rayonunun Xınalı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
== Tarixi ==
== Toponimikası ==
Xınalı kəndi Gəncə-Qazax düzənliyindədir. Yaşayış məntəqəsini vaxtilə indiki Tovuz r-nundakı Zəyəm çayı boyunca yerləşən Xınna dərəsi adlı ərazidəki kəndlərdən köçüb gəlmiş ailələr saldığına görə belə adlandırılmışdır.
== Əhalisi ==
2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 931 nəfər əhali yaşayır.
Xınalıq və Xınalıq yolu
Xınalıq və Xınalıq yolu — 2006-cı ildə isə "Azərbaycan Televiziya və Radio Verilişləri" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin çəkdiyi sənədli film.
== Məzmunu ==
Filmdə Xınalıq kəndinin tarixi barədə məlumat verilir. İki minə yaxın sakini olan bu kəndin öz dili — Xınalıq dili var.
Antirrhinum linaria
Adi mahmızca (lat. Linaria vulgaris) — mahmızca cinsinə aid bitki növü.
== Sinonim ==
Antirrhinum commune Lam.
Antirrhinum genistifolium Lapeyr.
Antirrhinum glandulosum Lej.
Antirrhinum linaria L.
Antirrhinum linaria var. peloria With.
Antirrhinum linarioides L.
Antirrhinum ochroleucum Salisb.
Linaria linaria (L.) H.Karst. [Invalid]
Linaria vulgaris var.
John Lindley
Con Lindli (Con Lindley) (ing. John Lindley; 5 fevral 1799[…] – 1 noyabr 1865[…], Ternem-Qrin[d], Böyük London) – İngiltərə botaniki.
Linaria aeruginea
Linaria aeruginea (lat. Linaria aeruginea) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria alpina
Linaria alpina (lat. Linaria alpina) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria amethystea
Linaria amethystea (lat. Linaria amethystea) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria arvensis
Linaria arvensis (lat. Linaria arvensis) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria bipartita
Linaria bipartita (lat. Linaria bipartita) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria maroccana
Mərakeş mahmızcası (lat. Linaria maroccana) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Birillik bitkidir. Gövdəsi dikduran olub hündürlüyü adətən 30-35 sm-ə olur. Bəzən hündürlüyü 2-4 sm uzunluqda yarpaqları ilə birlikdə 50 sm-ə qədər çata bilir. Dekorativ bitkidir. İyunun ortalarından sentyabra kimi çiçəkləyir.
Toxumlarının uzunluğu 0,6-0,8 mm, eni isə 0,4-0,5 mm olur.
Linaria nigricans
Linaria nigricans (lat. Linaria nigricans) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria nivea
Linaria nivea (lat. Linaria nivea) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria platycalyx
Linaria platycalyx (lat. Linaria platycalyx) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria purpurea
Linaria purpurea (lat. Linaria purpurea) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria ricardoi
Linaria ricardoi (lat. Linaria ricardoi) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria saxatilis
Linaria saxatilis (lat. Linaria saxatilis) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Linaria spartea
Linaria spartea (lat. Linaria spartea) — bağayarpağıkimilər fəsiləsinin mahmızca cinsinə aid bitki növü.
Lindley asırqalotu
Lindley asırqalotu (lat. Eupatorium lindleyanum) — asırqalotu cinsinə aid bitki növü.
Lindley buddleyası
Lindlеy buddlеyası (lat. Buddleja lindleyana) — yarpaqlı kol.
== Təbii yayılması ==
Mərkəzi və Cənubi-Şərqi Çində yayılmış.
== Botaniki təsviri ==
Hündürlüyü 3 m-ə qədər оlan yarpağı tökülən kоldur. Gövdəsi dikinə qalxan, çоx budaqlıdır. Yarpaqları оval və ya uzunsоv nеştərvari, еnsiz, ucu bizdir, uzunluğu 10 sm-ə çatır. 20 sm uzunluğunda tünd göy, parlaq çiçəkləri iri, düz dayanan, sıx, al qırmızı-bənövşəyi hamaşçiçəklərə tоplanmışdır. Qоca zоğların qabığı bоz, cavanlarınkı bоzumtul-yaşıl, оduncaqlaşmış zoğlarda isə açıq-qоnur rənglidir. İyul ayında çiçəkləyir, sеntyabr-оktyabr aylarında mеyvələri yеtişir.
== Ekologiyası ==
Şaxtaya davamlıdır.