Lüğətlərdə axtarış.

Bəzgək (lat. Tetrax tetrax), (Gruiformes) dəstəsindən bir quş növü. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir. Bel tərəfi qaraya çalan boz rəngdədir, üzərində tünd rəngli naxışlar var. Qarın tərəfi ağdır. Boynu qaradır, lakin iki yerdə ağ “boyunluğu” var. Avropa, Asiya və Afrikada yayılıb. XX əsrin ortalarına qədər Azərbaycanda düzənlik və dağətəyi yerlərin açıq sahələrində qışlamış, həm də Şirvan və Mil düzlərində yuvalamışdır. Azərbaycanda artıq yuvalamır. Əsas populyasiyası Kür-Araz ovalığında və Acınohur-Ceyrançöl alçaq dağətəyi sahələrdə qışlayır.

Tetrod — dörd elektrodu olan elektron lampadır: termoelektron katod (birbaşa və ya dolayı qızdırılan), iki tor və anod. 1919-cu ildə Valter Şottki tərəfindən icad edilmişdir. Pentodlar geniş yayılmazdan əvvəl qəbuledici və gücləndirici tetrodlar radioqəbuledici yollarda istifadə olunurdu. Generator və modulyator tetrodları bu gün də radio ötürücülərin güc mərhələlərində istifadə olunur.

Lyrurus tetrix (lat. Lyrurus tetrix) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin toyuqkimilər dəstəsinin qırqovullar fəsiləsinin tetra cinsinə aid heyvan növü.

Tetra (lat. Lyrurus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin toyuqkimilər dəstəsinin qırqovullar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

La-Terras (fr. La Terrasse) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Muayan Qrezivodan kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38503. Kommunanın 2012-ci il üçün əhalisi 2418 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 229 ilə 1 045 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 480 km cənub-şərqdə, Liondan 100 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 23 km şimal-qərbdə yerləşir.

Qafqaz tetrası (lat. Lyrurus mlokosiewiczi) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin toyuqkimilər dəstəsinin qırqovullar fəsiləsinin tetra cinsinə aid heyvan növü. Azərbaycanda təhlükədə olan quşlar siyahısına daxil edilmişdir. Erkəyi qara məxməri rəngdədir. Başı, döşü və bel hissəsi yaşılıltılı rəngə çalır. Qanadaltı lələkləri ağdır. Erkək fərdinin quyruğu uzun, ucları yanlara və aşağı əyilmişdir. Gözünün üstündə qırmızı ”qaşı” vardır. Dişiləri bozəhvəyi rəngdədir, üzəri iri köndələn naxışlı qaradır. Ayaqları qonur, dimdiyi qısa və ucu az əyridir.

Brilyant tetra (lat. Moenkhausia pittieri) – (Characiformes) dəstəsindən bir balıq növü. Həbidə idi və Ana vətəni:Venesuela Valencia Gölü və ətraf çaylar. Bəslənmə Forması: əm ət ilə bəslənən , həm ot ilə bəslənən. Ağırlıqla etçildir. Ardamıya, su birəsi və keyfiyyətli quru yemlər verilə bilər. Davranış Forması: Təcavüzkar olmayan Öz Növlərinə Davranışı: Təcavüzkar olmayan Üzmə Səviyyəsi: orta-Səth Cinsiyyət ayrı-seçkiliyi: Qəti cinsiyyət ayrı-seçkiliyi çox çətindir. Balıqlar yetkin hala gəlmədən edilməsi sağlam olmaz. Kişilər daha incə quruluşlu, dişilr daha yumru quruluşdadır. Kişilərin üst üzgəcləri daha uzundur.

Paracheirodon axelrodi (lat. Paracheirodon axelrodi) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xarasikimilər dəstəsinin xarasilər fəsiləsinin paraxeyrodon cinsinə aid heyvan növü. Qırmızı neon və ya kardinal tetra ( lat.Paracheirodon axelrodi ) — xarasinkimilər fəsiləsinin tropik şirin suda yaşayan şüalı balıq növüdür. Ən məşhur və gözəl akvarium balıqlarından biridir. Adını amerikalı ixtioloq Herbert R. Axelrodun şərəfinə almışdır. == Təsviri == Dişilər erkəklərə nisbətən daha iri olub uzunluğu 5 sm-ə, erkəklərin uzunluğu isə 2,5-3,0 sm-ə qədərdir. Belləri zeytuni-bej rəngdədir. Gözlərindən yağ üzgəcinə qədər neon kimi parıldayan parlaq mavi zolaq var, bu zolağın altında isə enli qırmızı zolaq yerləşir. Qarınları ağımtıldır. Dişilər erkəklərdən daha dolğundur və anal üzgəclərinin kənarı daha qabarıqdır.

Hyphessobrycon pulchripinnis (lat. Hyphessobrycon pulchripinnis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xarasikimilər dəstəsinin xarasilər fəsiləsinin hifessobrikon cinsinə aid heyvan növü. Ana vətəni: Cənub Amerika; Tokantis Çayı. Bəslənmə Forması: Heyvanlar ilə bəslənən Davranış Forması: Təcavüzkar olmayan Öz Növlərinə Davranışı: Təcavüzkar olmayan Üzmə Səviyyəsi: orta-Səth Cinsiyyət Ayrı-seçkiliyi: Cinsiyyət ayrı-seçkiliyi asan deyil. Dişilər daha yumru quruluşa sahib və nisbətən kişilərdən daha böyükdür. Kişilər daha incə quruluşa malikdir. Anal üzgəclərdən də ayrı-seçkilik edilə bilər. Altdakı şəkildə, üstdəki balıq dişi, altdakı kişidir. Artıma: Yumurta saçaraq. 100-200 arası yumurtanı bitkilərin yaxınında yumurtlayarlar.

Paracheirodon innesi (lat. Paracheirodon innesi) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xarasikimilər dəstəsinin xarasilər fəsiləsinin paraxeyrodon cinsinə aid heyvan növü. Ana vətəni: Cənub Amerika Bəslənmə forması: Heyvanlar ilə bəslənən Davranış forması: Təcavüzkar olmayan Öz növlərinə davranışı: Təcavüzkar olmayan Üzmə səviyyəsi: orta-Səth Cinsiyyət ayrı-seçkiliyi: Cinsiyyət ayrı-seçkiliyi çətindir. Dişi balıqlar nisbətən daha iri, daha yumrudur. Kişilər daha incə quruluşa sahibdir. Altdakı şəkildə; üstdəki balıq dişi altdakı kişidir. Artıma: Hazır dişi, uyğun bir kişilə, bol bitkiləndirilmiş, loş işıqlı bir tanka alınaraq burada törəməsi təmin edilər. 130 ətrafı yumurta tökərlər. Yumurtlamadan sonra ana ata ana akvariuma geri atılar. Balalar 5 gün sonra sərbəst üzməyə və yem yeməyə başlar.

Gymnocorymbus ternetzi (lat. Gymnocorymbus ternetzi) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xarasikimilər dəstəsinin xarasilər fəsiləsinin gymnocorymbus cinsinə aid heyvan növü. Ana vətəni: Cənub Amerika, Amazon Çayı. Negro çayı, Argentina çayı. Bəslənmə Forması:Heyvanlar ilə bəslənən Davranış Forması: Təcavüzkar olmayan Öz Növlərinə Davranışı: Təcavüzkar olmayan Üzmə Səviyyəsi: orta-Səth Cinsiyyət Ayrı-seçkiliyi: Cinsiyyət ayrı-seçkiliyi asan deyil. Artıma düşünülürsə qrup halında alınmalıdır. Dişilər daha iri, daha uzun üzgəcləri vardır. Kişilərin rəngləri daha tünddür. Altdakı şəkildə; üstdəki balıq kişi, altdakı dişidir. Artıma: Yumurta saçaraq.

Aphyocharax anisitsi(Qırmızıüzgəcli tetra)(Qan quyruq tetra)-(Characiformes) dəstəsindan bir balıq növü. Ana vətəni: Cənub Amerika; Puluna çayı Argentina. Bəslənmə Forması: Heyvanlar ilə bəslənən Davranış Forması: Təcavüzkar olmayan Öz Növlərinə Davranışı: Təcavüzkar olmayan Üzmə Səviyyəsi: orta-Səth Cinsiyyət Ayrı-seçkiliyi: Dişi kişi ayrı-seçkiliyi çətindir. Kişi balıq nisbətən daha incə görünüşə malikdir. Əryələrin anal üzgəci qan tərəfindən şəklindədir. Altdakı şəkildə üstdəki balıq kişi digərləri dişidir. Artıma: Yumurta saçaraq. Törəmələri asandır. Yüngül üsyankardıq yumşaq suda gün qərbiminə doğru bir əldən düşmüşün yaxınına 300-800 arası yumurta tökərlər. Törəmədən sonra yetkin balıqlar mütləq başqa bir akvariuma alınmalıdır.

Hyphessobrycon megalopterus (lat. Hyphessobrycon megalopterus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xarasikimilər dəstəsinin xarasilər fəsiləsinin hifessobrikon cinsinə aid heyvan növü.

Tetra-amelia sindromu (yun. τετράς ‘dörd’, ά ‘əksik’, μελος ‘üzv, ətraf’) (həmçinin autosomal ressesiv tetraamelia da adlandırılır) — dörd ətrafın olmaması ilə xarakterizə olunan çox nadir rast gəlinən, anadangəlmə, irsi xəstəlikdir. Üz, kəllə, reproduktiv orqanlar, anus və çanaq kimi bədənin digər hissələri də qüsurlara meyllidir. Tetraameliya sindromu autosomal resessiv irsiyyət ilə xarakterizə olunur. Xəstəlik, WNT3 və ya RSPO2 genlərindəki resessiv mutasiyalardan qaynaqlana bilər. Sindrom üz, baş, ürək, sinir sistemi, skelet və cinsiyyət orqanları daxil olmaqla bədənin müxtəlif yerlərində ciddi qüsurlara səbəb olur. Əksər hallarda ağciyərlər zəif inkişaf edir və nəfəs almağı çətinləşdirir və ya qeyri -mümkün edir. Tetraameliya sindromlu uşaqlar əksər hallarda ölü doğulur və ya çoxlu inkişaf qüsurları səbəbindən doğuşdan qısa müddət sonra ölürlər. Avstraliyalı xristian vaiz Nick Vuichich və yapon yazar və idman jurnalisti Hirotada Ototake (yap. 乙武 洋匡), tetraameliya sindromu olan, hal-hazırda yaşayan ən məşhur insanlardır.

Paracheirodon simulans (lat. Paracheirodon simulans) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin xarasikimilər dəstəsinin xarasilər fəsiləsinin paraxeyrodon cinsinə aid heyvan növü. Ana vətəni: Braziliya, Kolombiya,Venezuela Bəslənmə Forması: Heyvanlar ilə bəslənən Davranış Forması:Təcavüzkar olmayan Öz Növlərinə Davranışı:Təcavüzkar olmayan Üzmə Səviyyəsi: Orta Cinsiyyət Ayrı-seçkiliyi: Dişilər kişilərdən daha qabarıqdır. Artıma: Bol bitkili bir akvariumda kondüsyon qazandırılmış bir neçə cüt saxlanılaraq çıxarılmalıdır. bala baxımı çətindir. İstilik: 23-27 °C Ən Çox Böyüdüyü Boy: 2 sm Ən Az Akvarium Həcmi: 30lt Su Sərtliyi: 0 – 5 °d istehsalda 2°d pH: 5.5-6.0 Çətinlik Səviyyəsi: 3 Ümumi Şərh: 2 il qədər yaşayarlar. Su dəyərlərinin ani dəyişməsindən tez xəstələnə bilərlər. Davranış Forması: Balıqların qarışıq tanklardakı davranış formasıdır. Artıma dövründə dərhal hər canlının daha təcavüzkarlaşdığını göz qarşısında saxlamaq lazımdır. Üzmə Səviyyəsi: Balığın təbii şərtlərdə harada üzdüyü ilə əlaqədar məlumatdır.

Omari Tetradze — (rusca: Омари Михайлович Тетрадзе 13 oktyabr 1969 ) Rusiya futbolçusu, müdafiəçi. Gürcü mütəxəssis futbolçu kimi "Dinamo" (Tiflis), "Mertsxali", "Dinamo", "Alaniya", "Roma", PAOK, "Anji" və ""Krılya Sovetov"un şərəfini qoruyub. 1990/90-ci illərdə beş dəfə SSRİ olimpiya yığmasına dəvət alıb. 1992-ci ildə üç dəfə MDB yığmasına çağırılıb. 1992-2002-ci ildərdə isə Rusiya yığmasına çağırılıb. Meydana çıxdığı 37 matçda bir qola imza atıb. Məşqçi karyerasına 2007-ci ildə başlayan Omar həmin vaxtdan Anji Mahaçqalada çalışır. Mahir Şükürov hara gedir?

Şuhey Terada (d. 23 iyun 1975) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. Yaponiya milli komandasının heyətində 6 oyun keçirib.

Françesko Petrarka (Francesco Petrarca, 20 iyul 1304, Arezzo, Florensiya Respublikası – 19 iyul 1374) — İtaliya intibahının görkəmli nümayəndəsi, şair. Bu şairi 1341-ci ildə bütün şairlərin və təhsilli adamların kralı adlandırdılar. Francesco Petrarca. De remediis utriusque fortunae, Cremonae, B. de Misintis ac Caesaris Parmensis, 1492.

Eritrina (lat. Erythrina) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Həlməl (lat. Zygophyllum) — bitkilər aləminin həlməlçiçəklilər dəstəsinin həlməlkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 40-60 (bəzən 80) sm olan çoxillik ot bitkisidir. Gövdələri yuxarı qalxdıqca dibi adətən odunlaşır. Tərs yumurtavari iki yarpaqcıqdan ibarət 1.5-3 sm uzunluqda, ətli, qeyri-bərabəryanlı yarpaqları qarşılıqlıdır. Çiçəklərinin acımtıl, aşağısı isə narıncı rəngdə olan ləçəkləri tərs yumurtaşəkillidir. Ətli, uzunluğu 15–40 mm, eni 3–5 mm olan uzunsov yuvarlaq beştərəfli prizma formalı qutucuqları qanadsız, çoxtoxumludur. Boz-mixəyi rəngli, uzunluğu 4–5 mm, eni 2.5-3.5 mm romba bənzər və ya oval formalı toxumları bozumtul, nahamar qabıqla örtülmüşdür. Aprel-iyun aylarında çiçəkləyir, iyul-oktyabr aylarında meyvə verir. == Mənşəyi və yayılması == Adi həlməl kserofil coğrafi tipinin aralıq dənizi sinfinin aralıq dənizi-iran-turan qrupuna aiddir.

Kələkötür ürəkotu (lat. Cardamine hirsuta) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin ürəkotu cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == Arabis heterophylla G.Forst. ex DC. Cardamine africana subsp. borbonica (Bojer) O.E. Schulz Cardamine angulata Regel [Illegitimate] Cardamine borbonica Bojer Cardamine fagetina Schur Cardamine hirsuta var. apetala Soó Cardamine hirsuta f. apetala Soó Cardamine hirsuta var. exigua O.E.Schulz Cardamine hirsuta var. formosana Hayata Cardamine hirsuta f. glabra Schweinf.

Françesko Petrarka (Francesco Petrarca, 20 iyul 1304, Arezzo, Florensiya Respublikası – 19 iyul 1374) — İtaliya intibahının görkəmli nümayəndəsi, şair. Bu şairi 1341-ci ildə bütün şairlərin və təhsilli adamların kralı adlandırdılar. == Həyatı == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Francesco Petrarca. De remediis utriusque fortunae, Cremonae, B. de Misintis ac Caesaris Parmensis, 1492.

Qara xardal (lat. Brassica nigra) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin kələm cinsinə aid bitki növü. Brassica brachycarpa P.Candargy Brassica bracteolata Fisch. & C.A.Mey. Brassica elongata var. longipedicellata Halácsy ex Formánek Brassica nigra var. abyssinica Alexander Br. Brassica nigra var. bracteolata (Fisch. & C.A.Mey.) Spach ex Coss.

Dörderkəkcikli yulğun (lat. Tamarix tetrandra) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin yulğunkimilər fəsiləsinin yulğun cinsinə aid bitki növü. Cənubi və Şərqi Zaqafqaziya, Ukrayna, Moldova, Orta Asiya, Kopetdağ, Badxız, Pamir Alay, Türkiyə, İraq, İran və Əfqanıstanda təbii arealı vardır. Təbiətdə hündürlüyü 6 m-ə qədər, ağac və ya kol şəklində olan oduncaqlı bitkilərdir. Gövdəsinin qabığı qara və ya tünd qonur rəngində olur. Bitkinin yarpaqları çox kiçilmiş və pulcuq halını almışdır. Çiçəkləri ikicinsli 4-5 üzvlü çiçək tacı ağ və ya çəhrayı rəngdədir. Erkəkciyi 4 ədəd olmaqla bölümlüdür. Çiçək tacı ilə eyni səviyyədə yerləşir və ya ondan azacıq uzundur. Aprel-may ayında çiçəkləyir.

Əlvan eritrina (lat. Erythrina variegata) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin eritrina cinsinə aid bitki növü.

Kətran - İrəvan xanlığı, Qırxbulaq mahalı, İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, kənd. Erm. SSR AS RH-nin 21.06.1948-cı il fərmanı ilə adı dəyişdirilib Getameç qoyulmuşdur.

Netcad ümumi məqsədli bir CAD (Kompüter Dəstəkli Dizayn) ve GIS (Coğrafi İnformasiya Sistemləri) proqramıdır. Güclü, sınanmış və beynəlxalq standartlarda tək milli CAD və GIS proqramdır. Netcad üzərində 30 a yaxın təməl tətbiq inkişaf etdirilmişdir. 2007 ili etibarı ilə təxminən 5000 İstifadəçi və 15000 Netcad lisansı və çalışmaqdadır. Məhsulu inkişaf etdirən ULUSAL firmasının 125 adamın üzərində çalışanı olub firmanın Ankara və İstanbulda ofisləri mövcuddur. www.netcad.az Arxivləşdirilib 2019-09-11 at the Wayback Machine www.netcad.com www.netcad.com.tr www.netcadportal.com Arxivləşdirilib 2012-10-01 at the Wayback Machine saytlarından firma və xidmətləri haqqında daha geniş məlumat alına bilər. Xüsusi sektorun böyük əksəriyyəti, cəmiyyət təşkilat və quruluşlarının əlaqədar vahidlərinin böyük əksəriyyəti netcad istifadə etməkdədir. Netcad; Universitetlərimizin Xəritə, İnşaat, Planlama, Geologiya mühəndisliyi hissələrində dərs olaraq oxudulmaqdadır. NETCAD geniş yelpikdə peşəkar mühəndislik həlləri təqdim edən milli qaynaqlarla çıxarılmış bir CAD və GIS proqramıdır. Netcad 5.0 GIS; bütün Netcad modullarının üzərində işlə/çalışdığı təməl və ortaq funksiyalarının iştirak etdiyi, güclü sınanmış, beynəlxalq standartlarda tək CAD (Kompüter Dəstəkli Dizayn) və GIS (Coğrafi İnformasiya Sistemləri) proqramıdır.

Qatran — bir çox bitkilərdə normal və ya pataloji proseslər nəticəsində əmələ gələn ayrılmalar olub, havada donur. O, əsasən qızdırıldıqda əriyən, alovla qaynayan, suda həll olunmayan amorf şəkilli kütlə halında olur. Qatranların çox hissəsi spirt və efirdə asanlıqla həll olur və müxtəlif rəngsiz və iysiz maddəyə çevrilir. Qatranlar kimyəvi tərkibinə görə karbonlu və hidrogenli olur, amma oksigen və azotu qəbul etmir. Qatran turşusu və trepenlər formal olaraq eyni kimyəvi əsasdan ibarətdir. Trepenlər və trepenoidlərə tez-tez yağ turşusu ilə birləşmə şəklində tropik regionlarda iynəli ağaclarda rast gəlinir. Sənaye üçün lazımlı trepen və qatran vericiləri kimi böcəklərdir. Burada qatranın miqdarı 2-10% təşkil edir. Daha sonra ən çox qatran ağacların köklərində olur. Bu qatranlar ya ağacı kəsməklə, ya ağac və ya kökünün ekstraksiyası ilə, ya da sellülozanın hazırlanması zamanı əmələ gələn əlavə maddə kimi əldə olunur.

Tehran (fars. تهران‎) – İranın paytaxtı. Sahəsi 1.500 km², əhalisinin sayı 2006-cı ildə aparılmış rəsmi siyahıya almanın nəticələrinə əsasən 7.088.287 nəfərdir. Tehranı ilkin olaraq, Qacar sülaləsinin ilk nümayəndəsi Ağa Məhəmməd şah Qacar İran üçün paytaxt seçmişdir. Onun sonuncu paytaxt tarixi 1796-cı ildən başlayır. Buna kimi ölkənin paytaxtı İsfahan, sonra Qəzvin, Şiraz və Həmədan olmuşdur.

Terras — bir tikilinin yer səviyyəsindən yüksək, istifadə edilə bilinən xarici hissəsi. Terrasların görüntüsü və xüsusiyyətləri bir çox şəkildə ola bilməsinə baxmayaraq terraslar bir evin balkondan daha geniş, üstü açıq olan hissəsidir. Terrasların istifadə sahələri olduqca müxtəlifdir. Terraslar ya kiçik miqyasda bağça salma işlərində ya da xüsusi istifadə məqsədilə yaradılırlar. Terrasların yaradılması mərhələsində Peyzaj memarlığının xidmətlərinin istifadəsi böyük önəm daşıyır.

Tetraedr: Düzgün çoxüzlü. Üzlərin sayı 4, forması düzgün üçbucaq. Tillərin sayı 6, təpə nöqtələrin sayı 4-dür. Bir nöqtədən çıxan tillərin sayı 3-dür.

Tetris (rus. Тетрис) — Aleksey Pajitnov tərəfindən yaradılan kompüter oyunu. İctimayətə 6 iyun 1984-cü ildə təqdim edilib. İlk dəfə Çin xalq respublikasında buraxılıb.

Tetuan (ərəb. تطوان‎ , bər. ⵜⵉⵟⵟⴰⵡⵉⵏ , isp. Tetuán) və ya ləqəbi ilə Ağ Göyərçin (ərəb. الحمامة البيضاء‎) — Mərakeşin şimalında yerləşən şəhər. Martil vadisi boyunca uzanır və Çərakeşin Aralıq dənizindəki iki böyük limanından biridir. Şəhər Cəbəllütariq boğazından bir neçə mil cənubda və Tanjerin təxminən 60 km (40 mil) şərq-cənub-şərqində yerləşir. 2014-cü il Mərakeş siyahıyaalınması zamanı şəhər əhalisi 380 787 olaraq qeyd edilmişdir. Şəhər Tanjer-Tetuan-Əl-Xoceyma inzibati ərazi vahidinə daxildir. Şəhər 2000 ildən çox bir çox inkişaf dövrünün şahidi olmuşdur.