Lüğətlərdə axtarış.

Nüğdi - Dağıstan Respublikasının Dərbənd rayonunda yerləşən kəndlərdən biridir. 1886-cı ildə kənd əhalisi 116 evdə 254 nəfəri kişilər, 239 nəfər isə qadınlar olmaqla 493 nəfər əhali yaşayırdı. Onlardan 114 evdə 247 nəfəri kişilər, 236 nəfər isə qadınlar olmaqla 483 nəfərini yəhudilər, 2 evdə 7 nəfəri kişilər, 3 nəfər isə qadınlar olmaqla 10 nəfərini isə sünni islam etiqadlı Azərbaycan tatarları təşkil edirdi. 2002-ci il siyahıyaalınmasına əsasən 450 təsərrüfatda 1,700 nəfər əhali yaşamışdır. Kəndin etnik tərkibi əsasən azərbaycanlılardan, qismən ləzgilərdən və az sayda dağ yəhudilərindən ibarətdir. == Mənbə == Официальный сайт селения Нюгди, Дербентский района. Arxivləşdirilib 2013-09-18 at the Wayback Machine Общественно-политический еженедельник "ЧЕРНОВИК" : статья---Наш Шахсей-Вахсей Arxivləşdirilib 2011-07-23 at the Wayback Machine---Автор статьи: Марко Шахбанов, дата публикации:2 Февраля 2007 года.

Nor Uği - İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indi Vedi (Ararat) rayonunda kənd.

Nor Uği - İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indi Vedi (Ararat) rayonunda kənd.

Udi dili – Udilərin dili. Qafqazın qədim sakinlərindəndir, dilləri Qafqaz dilləri ailəsinin ləzgi yarımqrupuna məxsus olub, çoxlu qədim ünsürləri özündə qoruyub saxlaya bilmişdir. == Dialektlər == Udin dili iki dialektə — Nic və Vartaşen dialektinə bölünür. Nic dialekti də öz növbəsində 3 hissəyə bölünür: aşağı, aralıq və yuxarı. Vartaşen dialekti də öz növbəsində 2 hissəyə bölünür: vartaşen və oktomberi (zinobiani). Oktomberi danışıq tərzi çoxda Vartaşen dialektindən fərqlənmir,Belə ki Udinlər Vartaşendən Oktomberiyə 1922 ildə köçüblər Udi dilində 10.000 çox insan danışır. Amma Udi dili yazısız dil kimi tanınır, lakin son zamanlar yazılış formasını yaratmaq üçün işlər görünür. Udi dili yalnız məişətdə istifadə olunur. 13-22 aprel 2009-cu il rəsmi əhali siyahıyaalınmasına əsasən ana dili udin dili olan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 3.795 nəfərdir. == Udi əlifbası == Latın əlifbası əsasında yaradılmış Udi əlifbası 1934-cü ildə Fyodor Ceyrani və Mixail Ceyrani tərəfindən Suxumidə yayımlanmış "Samçi dəs" (Birinci dərs) kitabında tərtib olunmuşdur.Kiril əlifbası əsasında yaradılmış Udin dilinin əlifbası (1974-cü il):.

Udi təqvimi (udi. tumargir) — Udilər tərəfindən istifadə olunan təqvim. Qriqorian təqviminə görə hazırlanıb Qafqaz Albaniyası təqvimindən götürülmüşdür. 2013-cü ildən Alban-Udi icması tərəfindən çap olunur və pulsuz paylanır.

== Məzmun == Kinolent Azərbaycan Respublikası ərazisində yaşayan, öz adət-ənənəsini, dilini qoruyub saxlayan udin millətinin timsalında azsaylı xalqların etnogenezisinə həsr olunmuşdur. == Film haqqında == Film "Azərkinovideo" İB-nin sifarişi ilə çəkilmişdir.

Eramızdan əvvəl 480-430-cu illərdə yaşayan Fidi e.ə. V əsrin yunan heykəltaraşı, rəssam və memarı olub. O əsasən klassik yunan memarlarının ən məşhurlarından biri kimi tanınır. Onun müəllifi olduğu Olimpdəki Zevs heykəli qədim dünyanın 7 möcüzəsindən biridir. Fidi həmçinin "Afina Parfenonu" kimi tanınan Afina akropolundakı ilahə Afinanın heykəlinin və Afina ilə Propilea arasında duran və Afina akropoluna giriş kimi xidmət göstərən nəhəng tunc Afina Promachos –un müəlifidir. Fidi memar Kramidin oğlu idi. Keçmişdə belə güman edirdilər ki, onun müəllimləri Hegias və Hageladas olub. Peloponnes müharibəsinə qədər Fidi Parfenonun içərisindəki Afina heykəli üçün ayrılmış qızılı mənimsəməkdə günahlandırlırdı, düşmənləri onun əleyhinə Menon adlı yalançı şahid tapdılar və Fidi həbsxanada qalaraq öldü. == Marafon döyüşü == Baxmayaraq ki, hazırda ona aid olduğuna əmin olduğumuz həqiqi bir nümunə yoxdu. Ona aid olduğu güman olunan çoxsaylı Roma nüsxələri mövcuddur.

Bulbophyllum unguiculatum (lat. Bulbophyllum unguiculatum) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü. == Arealı == Bulbophyllum breviflorum növü Sulavesi, Kalimantan, Yava və Sumatra ərazilərində yayılmışdır == Sinonim == Bulbophyllum bidi Govaerts Bulbophyllum pumilio Ridl. [Illegitimate] Bulbophyllum reilloi Ames Bulbophyllum teres Carr Phyllorchis unguiculata (Rchb.

Didi Bekami (gürc. დიდი ბეკამი) — Gürcüstanın Xaşuri bələdiyyəsinin inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhali == 2002 siyahıyaalmaya görə kəndin əhalisi 308 nəfər idi. 2014-cü ildə 180 nəfər yaşayırdı. == Ədəbiyyat == Gürcüstan Sovet Ensiklopediyası, III cild, səh.

Didi Keleti (gürc. დიდი ყელეთი) — Gürcüstanın Xaşuri bələdiyyəsinin inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhali == 2002 siyahıyaalmaya görə kəndin əhalisi 60 nəfər idi. 2014-cü ildə 22 nəfər yaşayırdı. == Ədəbiyyat == Gürcüstan Sovet Ensiklopediyası, III cild, səh.

Didi Lilo ( gürc. დიდი ლილო ) - Gürcüstanda Tbilisi mərkəzindən 4.5 km şərqdə şəhər tipli bir qəsəbə. Tiflis bələdiyyəsinin bir hissəsidir (cari statistika Tiflis şəhərindəki şəhər tipli qəsəbəni nəzərə alır) . 2008-ci ilə qədər Kvemo Kartli bölgəsinin Gardaban bələdiyyəsinin bir hissəsi idi. == Əhali == Əhalisi 2417 nəfərdir (2014) , əsasən gürcülərdir . == Tarix == Didi Lilo Stalinin Vissarion Cuqaşvilinin doğulduğu yerdir. 1974-cü ildə Didi Lilo şəhər tipli qəsəbə statusunu aldı. Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyinin arxivləri və Tbilisi Eksperimental Karbid Materialları Zavodu burada yerləşir. 2013-cü ilin əvvəlində Didi Liloda yerli mediada geniş yer alan bir qalmaqal baş verdi. Yanvarın 28-dən bəri kəndin 50-yə yaxın sakini zibil maşınlarının ora girməsinin qarşısını alaraq məişət tullantıları poliqonuna aparan yolu bağladı.

Didi Plevi (gürc. დიდი ფლევი) — Gürcüstanın Xaşuri bələdiyyəsinin inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhali == 2002 siyahıyaalmaya görə kəndin əhalisi 530 nəfər idi. 2014-cü ildə 390 nəfər yaşayırdı. == Ədəbiyyat == Gürcüstan Sovet Ensiklopediyası, III cild, səh.

Didi Sative (gürc. დიდი სატივე) — Gürcüstanın Xaşuri bələdiyyəsinin inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhali == 2002 siyahıyaalmaya görə kəndin əhalisi 374 nəfər idi. 2014-cü ildə 293 nəfər yaşayırdı. == Ədəbiyyat == Gürcüstan Sovet Ensiklopediyası, III cild, səh.

Didi Txinala (gürc. დიდი თხინალა) — Gürcüstanın Xaşuri bələdiyyəsinin inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhali == 2002 siyahıyaalmaya görə kəndin əhalisi 0 nəfər idi. 2014-cü ildə 0 nəfər yaşayırdı. == Ədəbiyyat == Gürcüstan Sovet Ensiklopediyası, III cild, səh.

Didi Türkoba (Böyük Türküstan), qədim gürcü tarixçiləri Gürcüstanı iki hissəyə bölürdülər Kartveloba(yəni hərfən sırf Gürcüstan) və Didi Türkoba(hərfən Böyük Türküstan) == Türklərin Gürcüstanda ilk zühuru == Türklərin Şimali Qafqazda təsdiq olunmuş erkən zühuru kimi 4-cü əsri götürmək olar. Qaynaqlara görə, bu mərhələdə ən çox bulqarlar(barsillər) fəallıq göstərirdilər IV-cü əsrin 70-ci illərində bütün Şimali Qafqazı tutan, hun-bulqarlar 395-ci ildə Cənubi Qafqaza o cümlədən Gürcüstana ilk yürüşlərini etdilər Belə ki VI-əsr bizanslı tarixçisi Aqafinin məlumatına görə, Kutaisi yaxınlığındakı qalalardan biri artıq o vaxt Onoquris adlanırdı ki bu onogurlarla bağlıdır V-ci əsr suriyalı qaynaqda deyilir ki, , bizanslı imperator Arkadinin (395-408)sarayında xidmət edən, əslən iver(gürcü) olan Farsman, oz vətəninə qaçaraq, orada hunlların yardımı ilə taxta çıxdı: “ İverlər üzərində hökmdar olandan sonra, o iverlərin qonşuları olan ağ hunnları özü ilə götürdü” V –ci əsrin 60-cı illərində (bu dəfə savirlərin başçılığı altında) hunlar və bulqarlar Qafqazdakı hadisələrdə fəal iştirak edirdilər. VI-cı əsrdə əsasən Gürcüstan ərazisində gedən Sasani-Bizans müharibələrində, onlar növbə ilə gah bir gah da o biri tərəfi tuturdular ki, bu müasirləri tərəfindən təfərrüatlarla təsvir olunur. Təbii ki sabirlər və başqa hun-bulqar tayfaları nəinki Gürcüstan ərazisində savaşırdılar, ama həm də orada yerləşirdilər. Xüsusi ilə bizanslı tarixçi Kayserili Prokopi (VIəsr) Qafqazın coğrafi təsvirində, sahillərində savirlərin yaşadığı Fazis(indiki Rioni)çayının qolu Boas çayını qeyd edir. Bu çay öz adını, qaynaqda deyildiyi kimi, “əlinin altında 100 min hun olan” savirlərin qadın hakimi Boariksdən götürür. == Xəzər –gürcü mərhələsi(VI-Xəsrlər) == VI –cı əsrin sonu-VII-ci əsrin əvvəlində Qafqazda dominant qüvvə kimi xəzərlər çıxış edir. Bu gün ən qədim gürcü xronikası (VII-ci əsrdə yazılıb, IX –cu əsrdə redaktə edilib) “Moksevay Kartlisay” hun mərhələsi barədə rəvayət edərək, “ Kürün sahilində olan ətrafları ilə birlikdə dörd şəhərdə yaşayan buntürkləi” qeyd edir. Sonrakı mətndən aydın olduğu kimi, bu “buntürklər” (hərfən-“əsl türklər”) “28 min ailə olmaqla”(yəni təxminən 140-170min) Sarkinə, Kaspi, Urbnisi və Odzraxe şəhərlərində yaşayırlar. Onların Gürcüstanda hakimiyəti o qədər güclü idi ki, sonradan ölkəyə gəlmiş “ döyüşkən xon(hun.

Didi Xalebi (gürc. დიდი ხალები) — Gürcüstanın Xaşuri bələdiyyəsinin inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhali == 2002 siyahıyaalmaya görə kəndin əhalisi 28 nəfər idi. 2014-cü ildə 26 nəfər yaşayırdı. == Ədəbiyyat == Gürcüstan Sovet Ensiklopediyası, III cild, səh.

Didi Xavleti (gürc. დიდი ხავლეთი) — Gürcüstanın Xaşuri bələdiyyəsinin inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhali == 2002 siyahıyaalmaya görə kəndin əhalisi 35 nəfər idi. 2014-cü ildə 0 nəfər yaşayırdı. == Ədəbiyyat == Gürcüstan Sovet Ensiklopediyası, III cild, səh.

Mark Didi Salvi Yulian Sever (d. 133 ya da 137– ö. 193) — 28 mart 193-cü ildən 1 iyun 193-cü ilədək hakimiyyətdə olmuş Qədim Roma İmparatoru. Öldürttüyü sələfi Pertniaksdan sonra hakimiyyəti pulla alaraq İmparator oldu. Bu hərəkəti 193–197-ci illər arası Romada daxili müharibələrə gətirib çıxartdı. 193-cü ildə Didi Yulian xələfi Septimi Sever tərəfindən hakimiyyətdən salınıb, ölümə məhkum edildi.

Hey gidi günler — azərbaycanlı müğənni Aygün Kazımovanın mahnısıdır. Mahnının söz və musiqisi Elvin Mehmanlıya, aranjimanı Ramin Vəlibəyov, düzənləməsi isə Elmin Təhməzə aiddir. 16 iyul tarixində "Bazar sürprizi" yaşandı. Bu hadisəni Aygün Kazımova özü belə adlandırdı. Anonssuz şəkildə "Heyy gidi günler" mahnısı yayımlandı.

Hindli qadınların alınlarında qara, qızmızı rəngli xalı qədimdən gəlmə bir milli makiyaj forması kimi bir şey olduğunu düşünürlər, amma bu heç də adi bir makiyaj forması deyil. Qədimdən indiyədək gəlib çatan hind inanclarına görə, alının orta qismi ruhun insan bədənindəki yeri və yaxud 3-cü gözün olduğu yer olaraq qəbul edilir. Hindli qadınların alınlarında gördüyümüz bu xala "bindi" deyilir. "Bindi" əsasən, iki rəngdə olur: qara və qırmızı rənglərdə. Subay qadınlar alınlarına qara, evli qadınlar isə alınlarına qırmızı rəngli "bindi"lər (nöqtə) qoyurlar. Meditasiya halında həyat yaşayan hindlilər alınlarının ortasında olan "bindi"nin açılmasına ümid edirlər. Yəni, "bindi" müəyyən mənada, ruhi səfərin də simvoludur. "Bindi" – "Bindu" sözündən törəmiş, sanskritcədən "nöqtə" mənasını verir. Ümumuyyətlə, "bindi" olaraq, hal-hazırda, əsasən, qara və narıncı rənglərdən istifadə edilir. Hindli qadınların alınlarına yapışdırdıqları "bindi" adı verilən xalın eyni zamanda mənfi düşüncələrdən qoruma xüsusiyyəti olduğuna da inanılır.

Difai partiyası, Difai firqəsi (az.-əbcəd دیفاعی فرقهسی‎) və ya sadəcə Difai (az.-əbcəd دیفاعی‎) — 1905-ci ildə Bakıda və Gəncədə, Daşnaksütun partiyasının terrorizminə və çar istibdadına qarşı mübarizə aparmaq üçün yaradılan siyasi təşkilat. == Haqqında == 1905-ci ildə baş verən Birinci Rus İnqilabı nəticəsində, Rusiyanın ərazisində milliyətçi hərəkatlar fəallaşmışdı. İnqilab Qafqaza da təsir göstərmişdi. Dumada qurulmuş Müsəlman fraksiyasını əsasən azərbaycan türk mənşəli siyasi xadimlər təmsil edir, Rusiya müsəlmanlarının problemlərini gündəmə qaldırırdı. Rusiya, erməni daşnaklarını silahlandırır və onları Azərbaycan türk əhaliyə qarşı yönəldirdi. Daşnaklar İrəvan, Naxçıvan, Ordubad, Qarabağ, Gəncə, Bakı və Şirvanda yaşayan silahsız dinc Azərbaycan türklərinə hücum edir, vəhşiliklər törədir və onların mal-mülkünü qarət edirdilər. Azərbaycan ziyalıları daşnaklarla mübarizə aparmaq üçün cəmiyyətlər qururdular. Belə cəmiyyətlərdən birini 1905-ci ildə Bakı şəhərində Əhməd bəy Ağaoğlu yaratmışdı. "Fədai" adlanan bu təşkilat gizli fəaliyyət göstərirdi. Hüseyn Baykara "Fədai" cəmiyyətinin fəaliyyəti nəticəsində ermənilərin türklərə qarşı törətdikləri qırğının qarşısı müəyyən dərəcədə və müxtəlif vasitələrlə alındığını yazırdı.

Hindular (ing. Indians), Yerli amerikalılar (ing. Native Americans), Amerika hinduları (ing. American Indians), Qırmızı dərililər (ing. Red skins) Qırmızı hindular (ing. Red Indians) — Amerikanın yerli əhalisinin, Amerika qitəsinin, Cənubi və Şimali Amerikanın yalnız bəzi rayonlarında qalan ən qədim yerli əhalisini təşkil edən tayfa və xalqların ümumi adı. Adları Xristofor Kolumb və başqalarının (15-ci əsr) Amerikanı səhvən Hindistan güman etmələri ilə əlaqədar yaranmışdır. Dil baxımdan bir-biriylə qohum olmayan iki ayrı əsas qrupa bölünürlər: Sibir mənşəli na-dene dilləri və na-dene istisna olmaqla özündə bütün hindu dillərini ehtiva edən amerind dilləri. Alyaska yerliləri adı Alyaskada yaşayan eskimos-aleut xalqlarını və hinduları topluca xarakterizə etmək üçün istifadə edilir. ABŞ-nin digər əyalətlərində "Native Americans", "American Indians" ya da qısaca olaraq "Indians" adlanırlar.

Jindi — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisi 278 nəfərdir. == Toponimiyası == Oykonim talış dilindəki jin (aşağı) və di (kənd) sözlərindən düzəlib, "aşağı kənd" mənasındadır.

Əbu Yusif Yaqub ibn İshaq ibn Səbbah əl-Kindi (ərəb. أبو يوسف يعقوب إبن إسحاق الكندي‎; təq. 801, Kufə – təq. 873, Bağdad) — ərəb filosofu. == Həyatı == Əl-Kindi, Kufədə Məhəmmədin müasirləri olan Əl-Əşas ibn Qeys nəslindən olan Kinda qəbiləsinin aristokrat ailəsində anadan olmuşdur. Bu nəsil Əbdülrəhman ibn Məhəmməd ibn əl-Əşasın üsyanından sonra gücdən düşməsinə qədər erkən İslam dövründə Kufə qəbiləsinin zadəganlığının ən görkəmli ailələrindən aid idi. Atası İshaq Kufənin valisi idi və əl-Kindi ilkin təhsilini orada almışdı. Daha sonra təhsilini başa çatdırmaq üçün Bağdada getdi, burada Abbasi xəlifələri əl-Mamun (813–833-cü illər) və əl-Mütəsim (833–842) tərəfindən himayə olundu. Elmlərə meylini nəzərə alan xəlifə əl-Məmun onu Bağdadda Yunan fəlsəfi və elmi mətnlərinin tərcümə edilməsi üçün onun tərəfindən qurulan Hikmət Evinə təyin etdi. Gözəl xəttatlığı ilə də məşhur idi və bir arada əl-Mütəvəkkil tərəfindən xəttatlıqla məşğul idi.

Nifçi — Azərbaycan Respublikasının Bərdə rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 25 may 1991-ci il tarixli, 123-XII saylı Qərarı ilə Bərdə rayonunun Otuzikilər kənd Sovetindən Nifçi kəndi Çələbilər kənd Sovetinin tərkibinə verilmişdir.

Sindi (est. Sindi) - Estoniyada şəhər, Pyarnunun sputnik hesab edilir. DYS-dən 21 km. məsafədədir. == Tarix == Sindi ətrafında arxeoloji qazıntılar nəticəsində (1965), mezolit dövrünə aid Pulli yaşayış məntəqəsi aşkar olunmuşdu. Bu Estoniya ərazisində aşkar edilmiş ən qədim yaşayış məntəqələrindəndir. Hipoteza əsasında məlum olmuşdur ki, Pulli Kund mədəniyyətinə aiddir. Sindi öz adını 1565-ci ildə, ətrafda malikanəsi olan Klaus Zindt adlı şəxsin adından götürülüb. 1601-ci ildən şəhər Suria, 1638-ci ildən isə Zintenhof adlanırdı.