Lüğətlərdə axtarış.

Təbəristan (maz. طبرسّون-تپورسّون) — təxminən İranın Əlburz sıra dağlarının şimal və cənub yamaclarında, Xəzər dənizinin cənub sahillərində yerləşən keçmiş tarixi regionun adıdır. Region, təxminən İranın müasir Mazandaran ostanı, Gülüstan ostanı və Simnan ostanının şimal hissəsinə uyğundur. Tapurilər və ya Tapirilər Ptolemey və Arrianın qeyd etdiyi Xəzər dənizinin cənubundakı Midiyada bir tayfa idi . Ctesias iki Kadusilər və Hyrcanilər torpaqları arasındakı Tapuri torpağına aiddir.Tapurilərin adı və ehtimal olunan yaşayış yerləri tarixin müxtəlif dövrlərində Ermənistandan Oksusun şərq tərəfinə qədər ölkənin geniş ərazisi boyunca yayıldığı görünür. Strabon onları Xəzər Qapıları və Raqanın yanında, Parfiyada və ya Derbices və Hyrcani arasında və ya Amardi və digər insanlarla birlikdə Xəzərin cənub sahillərində yerləşdirir; hansı sonuncu baxışda Kurtius, Dionysius və Pliny üst-üstə düşə bilər. Ptolemey bir yerdə onları Midiya qəbilələri hesab edir, , başqa yerdə isə onları Margiana ilə əlaqələndirir. Onların adı müxtəlif müəlliflərdə müəyyən fərqlərlə yazılmışdır; beləliklə, Τάπουροι və Τάπυροι Strabonda baş verir; Pliny və Curtiusda Tapuri; Stephdə Τάπυρροι. B. sub voce Şübhə yoxdur ki, indiki Təbəristan rayonu öz adını onlardan alır. Aelian Midiyada yaşayan Tapurilərin özünəməxsus təsvirini verir.

Vəziristan (fars. اسلامی امارات وزیرستان‎) — Pakistanın şimal-qərbində, Əfqanıstanla sərhəddə yerləşən tanınmamış dağlıq ölkə. == Ümumi məlumat == Bu bölgədə yaşayanların ənənələrinə görə çöldən kim gəlirsə gəlsin tanrı qonağı sayıldığı üçün, onlara sığınan insanları qoruyub sahib çıxmaqla özlərini öhdəçilikli sayırlar. Buna görə qanundan qaçan bir çox adamın saxlandığı bölgə halına gəlmişdir. Son beş ildir ki, Pakistan ordusuyla çox vuruşma olmuşdur. Şimali Vəziristan və Cənubi Vəziristan olaraq ikiyə ayrılar. Rəsmi olaraq adı Federal idarə qəbilə sahələri olan bölgəyə daxildir. Bu bölgənin adından bölgənin durumu haqqında ip ucu əldə edilə bilər. Ölkə iki hissədən ibarətdir: Şimali və Cənubi Vəziristan. Şimali Vəziristanda vəzir və davar qəbilələri, Cənubi Vəziristanda isə Mashud və Vəzir qəbilələri yaşayır.

Dəbistan (jurnal)

Coni qəbiristanı Azərbaycan Respublikası Lerik rayonunun Coni kəndi yaxınlığında Son Tunc dövrünə aid (e.ə. II minilliyin II yarısı) aid arxeoloji abidə. İlk dəfə 1890-cı ildə fransız arxeoloqu Jak de Morqan tətqiq etmişdir. Daş qutu qəbirlərdən ibarətdir. Qəbirlərdən çaxmaqdaşından düzəldilmiş ox ucluqları, tunc qılınc, xəncər, nizə ucluqları, bəzək əşyaları və s. tapılmışdır. Talış-Muğan mədəniyyətinin səciyyəvi abidəsidir. == Mənbə == Azərbaycan Milli Ensiklopediyası, V cild, Bakı,2014. səh.383.

Gəmiqaya qəbiristanı — Ordubad rayonunda Qapıcıq dağının (Kiçik Qafqaz) cənub-qərb ətəyində, Qaranquş yaylağında (Tunc dövrünə aid qayaüstü rəsmlərlə zəngin ərazi) orta əsrlərə aid arxeoloji abidə. Qəbiristanda qəbirüstü və dik daşlar var. Bəzi qəbirlərin üstü kurqanları xatırladan müxtəlif daşlarla örtülmüşdür. Qəbirüstü daşlarda kitabə yoxdur. Gəmiqaya qəbir abidələri sahəsindən göy şirli gil qab qırıqları əldə edilmişdir. Abidə X-XIV əsrlərə aid edilir. == Mənbə == Naxçıvan abidələri ensiklopediyası. Naxçıvan: AMEA Naxçıvan bölməsi, 2008, səh. 127.

Qarabağ qəbiristanı — Ordubad şəhəri ərazisində son orta əsrlərə aid arxeoloji abidə. == Haqqında == Təbii aşınma nəticəsində torpaq örtüyü dağıldığından, qəbirlər bəzi hallarda çətin izlənilir. Bəzi qəbirlərin (qərbdən şərqə doğru istiqamətlənmişdir) dövrəsinə düzbucalıq formada xırda daşlar düzülmüşdür; bəzilərinin isə baş tərəfi tağvarı formada tamamlannmışdır. Qəbirüstü abidələr müxtəlif daşlardan hazırlanmışdır; yastı mərmər plitələrə rast gəlinir; ərəbdilli yazılar var. Qarabağ qəbiristanı 16-18-ci əsrlərə aid edilir. == Mənbə == Naxçıvan Ensiklopediyası. Bakı. 2002. səh. 255.

Təbəristan Ələviləri (maz. تبرستون علویون ərəb. علويون طبرستان‎) — həmçinin Zeydilər kimi də tanınan İranın Təbəristan regionunda qurulmuş ərəb əsilli və Zeydi Şiə əmirliyi idi. Onlar üçüncü Şiə İmamın (İmam Həsən ibn Əli)nəslindən idilər və İslamı Xəzərin cənubi regionuna yaydılar.Həsən ibn Zeyd, Daie Kəbir ləqəbiylə Təbəristan Ələviləri silsiləsinin təsisçisidir.Paytaxtları Amul şəhəri idi.

Qəbiristan mahalı — Şirvan xanlığının inzibati ərazilərindən biri. Mahalın adı çox güman ki "məzarlıq" mənasındakı "qəbristan / qəbiristan" sözüylə əlaqəli deyil - adın kökündə "gəbr" sözü durur ki, əvvəllər, ilkin olaraq "atəşpərəst", daha sonralar isə "qeyri-müsəlman", həmçinin "kafir" mənalarını qazanmışdır. Azərbaycan dilindəki "gavur" sözü də elə həmin "gəbr" sözündən qaynaqlanır. Vaxtilə Orta Şərqin müsəlman əhalisi arasında həmin qeyri-müsəlman əhalinin yığcam şəkildə, müsəlmanlardan nisbətən aralıda yaşadıqları yerlər üçün "gəbristan" adı istifadə edilirdi. Fərziyyə etmək olar ki, ola bilsin elə Qobustan adı da əslində bu ifadədən yaranıb. == Tarixi == Qobustan, Şamaxı, Hacıqabul, Göyçay və Ağsu rayonlarının ərazisindəki obaları əhatə etmişdir. Mahalın naibi Məlik Baxış idi. == Əhalisi == 1821-ci ildə 27 obada (Ərəbqədim, Ərəbbalaoğlan, Şıx Zahirli Çul, Şıx Zahirli Şəkər, Kəlağaylı / Kalağaylı, Xilə / Əmircan, Təklə Səfi, Yekəxana Talıb, Qaracagözlü, Ərəbcəbrəli, Təklə Hacı Məmməd Hüseyn, Cəmcəmli, Kürdəmiç / Kürdəmiş, Ərəbşahverdi, Təklə Mirzəbaba, Mərəzəli, Kürkəndi, Qurbançı, Təsin, Yekəxana İbrahim, Həmyə / Həmyəli, Xıdırlı, Şorbaçı, Siyəzənli, Poladlı, Çaylı, Udulu) 1172 ailə yaşayırdı. == İqtisadiyyatı == Qəbiristan mahalının sakinləri əkinçilik və maldarlıqla məşğul olurdular. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Fariz Xəlilli-Tarix üzrə fəlsəfə doktoru.

"Dəbistan" jurnalı — ilk pedaqoji jurnal. == Haqqında məlumat == "Dəbistan" maarifçi jurnalı Bakıda 16 aprel 1906-cı ildə Azərbaycan dilində nəşrə başladı. Jurnal əvvəl Əli İsgəndər Cəfərzadə ilə Məhəmmədhəsən bəyin müdirliyi və naşirliyilə nəşr edilirdi.Azərbaycanda ana dilində müstəqil uşaq mətbuatının yaranması Əlisgəndər Cəfərzadənin adı ilə bağlıdır. Jurnalın 1906-cı ildə 18 nömrəsi, 1907-ci ildə 7 nömrəsi, 1908-ci ildə isə 2 nömrəsi çıxmışdır."Dəbistan" məcmuəsinin başında belə bir bəyanat vardı: == Əməkdaşlar == Jurnalın fəaliyyətində Ə.İ.Cəfərzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Məhəmməd Hadi, Şeyda, Həsən bəy Zərdabi, Firudin bəy Köçərli, R.Əfəndizadə, Musayev, Fərhad Ağazadə, Abbas Səhhət, Abdulla Şaiq, Ə.Əfəndizadə, Fərəcullazadə, Nəriman Nərimanov və dövrün digər tanınmış ziyalıları iştirak ediblər.Hələ Qori müəllimləri seminariyasında işlədiyi müddətdən mətbuatda müntəzəm çıxış edən Sultan Məcid Qənizadə ən çox "Dəbistan" jurnalında çap olunardı. 1906-cı ildə "Dəbistan" jurnalında çap edilmiş Sultan Məcid Qənizadənin "Allah xofu" hekayəsi onun yaradıcılığında xüsusi yer tutur. == Jurnalda əks olunan mövzular == "Dəbistan"da pedaqoji məsələlər, uşaqların təlim-tərbiyəsinə dair bədii əsərlər, elm-texnika yenilikləri dərc edilirdi. Bunlardan əlavə bir çox tərcümələr və Osmanlı əsərləri dərc olunurdu, möhtərəm şəxslərin şəkilləri dərc olunurdu. Bir çox tarixi — təbiət, elmi, fənni, ədəbi və ictimai məlumat tapmaq mümkün idi. "Dəbistan"ın "Valideynə məxsus vərəqə"si də olmuşdur. == Jurnalın bağlanması == Maarifçi-demokratik səciyyəli "Dəbistan" jurnalı maddi çətinliklə üzləşəndə onun nəşrini davam etdirmək üçün jurnala xeyriyyəçi Zəkəriyyə bəy Aslanov da köməklik göstərənlər arasında olmuşdur.

Arlinqton milli qəbiristanlığı — ABŞ-də ən böyük hərbi qəbiristanlıq. Virciniya ştatındakı Arlinqton şəhərində, Potomak çayının sahilində yerləşir. Ərazisi təqribən 250 hektardır. 1864-cü ildə yaradılan bu qəbiristanlıqda 260 mindən çox şəxs dəfn olunub. 1921-ci ildə Birinci dünya müharibəsinin Naməlum Amerika Əsgərinin dəfni burada icra edilmişdir. 1958-ci il mayın 30-da İkinci dünya və Koreya müharibəsinin, 1984-cü il mayın 28-də isə Vyetnam müharibəsinin Naməlum Hərbi Qulluqçusunun dəfnləri yerinə yetirilmişdir. ABŞ-nin bir neçə görkəmli xadimləri də burada torpağa tapşırılmışdır: Con Kennedi, Herbert Huver, Vilyam Taft, həmçinin Vətəndaş müharibəsi zamanı Virciniyada həlak olmuş 2111 döyüşçü. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Arlinqton milli qəbiristanlığının rəsmi veb-saytı Siyavuş Əmirli. "Maraq və qorxu yaradan qəbiristanlıqlar" (az.). lacin.info.

Böyük Tarxan qəbiristanı (rus. Больше-Тарханский могильник) — Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Respublikasında Tetüş rayonunun Böyük Tarxan kəndi yaxınlığında Volqa çayının sağ sahilində arxeoloji abidə. == Tarixi == Qəbiristan 1939–1941-ci illərdə aşkar edilmişdir. Abidənin tədqiqinə 1950-ci ildə başlanılmış, 1957 və 1960-cı illərdə tədqiqat işləri davam etdirilmişdir. Məzarlıq 358 torpaq qəbirdən ibarətdir. Tədqiqatçılar Böyük Tarxan qəbiristanının VII əsrin sonu – VIII əsrin əvvəllərində Donboyundan Orta Volqaboyuna köçən bulqar əhalisinə məxsus olduğunu ehtimal edirlər. Bu, Orta Volqaboyunda Azovyanı bulqarlara məxsus ən erkən abidələrdən biridir. Qəbiristanda tapılmış Sasani draxması, Ərəb xilafəti dövrünə aid Xarəzm tipli sikkə, Abbasilərə aid dirhəm qırığına əsasən məzarlıq VIII əsrin II yarısı – IX əsrin I yarısına aid edilir. Abidədən tapılan maddi mədəniyyət nümunələri içərisində gil qablar (əksəriyyəti küp formasındadır) üstünlük təşkil edir. 79 dəfn yerindən at, qoyun, ehtimal ki, inək sümükləri tapılmışdır.

Böyük Tiqan qəbiristanı (rus. Больше-Тиганский могильник) — Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Respublikasında Alekseyev rayonunun Böyük Tiqan kəndi yaxınlığında yerləşən arxeoloji abidə. == Tarixi == 1974-cü ildə aşkar edilmiş Böyük Tiqan qəbiristanı Şərqi Avropada VIII əsrin sonu – IX əsrin birinci yarısına aid qədim macarlara məxsus ilk tədqiq olunmuş nekropoldur. Burada ölülər çoxsaylı dəfn avadanlığı – silahlar, bəzək əşyaları, qoşqu ləvazimatı və at sümükləri, gümüş dəfn maskaları ilə birlikdə dəfn olunmuşdur. Macarlara aid analoji IX-X əsrlər dəfn yerləri Dunayda da məlumdur. Bu, macarların IX əsrdə Uralyanı və Volqaboyundan qərb istiqamətində köçməsini təsdiq edir.