Lüğətlərdə axtarış.

İzotop — kimyəvi elementin bir-birindən kütlə ədədi ilə fərqlənən atomları. Kimyəvi xassələri təqribən eynidir. Mendeleyev kimyəvi elementlərin dövri cədvəlində eyni yerdə olduqlarına görə belə adlanırlar. Bəzi izotoplar öz məxsusi adlarına malikdirlər (məsələn, deyteri, aktinon). == Xarakteristikası == Atomun əsas kütləsi onun nüvəsində cəmləşir. Nüvə öz növbəsində müsbət yüklü protonlardan və neytral neytronlardan ibarətdir. Protonlar eyni sayda mənfi yüklü elektronlarla tarazlaşdırılır. Proton və neytronların kütlələrinin cəmi atom kütləsi adlanır. Nüvəsində eyni sayda proton lakin müxtəlif sayda neytronlar olan atomlar izotop adlanır. == Stabil və radioaktiv izotoplar == İzotoplar stabil və radioaktiv ola bilərlər.

Eduard İzotov (11 noyabr 1936 – 8 mart 2003, Moskva) — SSRİ film aktyoru. == Həyatı == Eduard Konstantinoviç İzotov 11 noyabr 1936-cı ildə anadan olub. GİTİS-də təhsil alıb. 1959-cu ildən filmlərə çəkilməyə başlayıb. Tamaşaçılar onu daha çox "Morozko" filmindəki roluna görə tanıyıb. Rusiyanın əməkdar artisti (1999) Eduard İzotov 8 mart 2003-cü ildə vəfat edib.

İzoxor proses (yun. "chora" – tutum) – makroskopik sistemin halının sabit həcmdə dəyişməsi prosesi (V = const). İstənilən həcmdə və ya elektrik lampasında olan qazı qızdırdıqda onun təzyiqinin artması izoxor prosesdir.

İzomerlər – molekullarının tərkibi eyni olub, kimyəvi quruluşu və xassələri ilə bir-birindən fərqlənən maddələrə deyilir. Bərabər hissələrdən ibarət, başqa sözlə, eyni brutto formula malik olan deməkdir; tautomeriya – izomerliyin bir növüdür və bu izomerlik zamanı tautomerlərin sürətlə bir-birinə çevrilməsi baş verir. “Tautomeriya” terminini (yunan sözü tautos – “həmin özü”, meros – “hissə”) 1885-ci ildə alman kimyaçısı Konrad Laar (1853-1929) daxil etmişdir. O, sian turşusunun iki formasının prototrop çevrilməsini öyrənmişdir. “Prototrop” sözündə birinci hissə hidrogen atomunun (protonun) miqrasiyasını göstərir, ikinci hissə yunan tropos – “istiqamət, üsul, xarakter” sözündəndir. == İzomerləşmə == İzomerləşmə - üzvi birləşmənin tərkib və molekul kütləsi dəyişilmədən başqa quruluşlu birləşməyə çevrilməsidir. İzomerləşmədə molekulun karbon skleti, funksional qrupların xarakteri, yaxud onların molekulda yerləşmə ardıcıllığı dəyişir, bəzən karbon atomları tsikli kiçilir (böyüyür). == İzomerlik == İzomerlik- bəzi kimyəvi birləşmələrin öz tərkibini və molekul kütləsini dəyişmədən fəza quruluşunu dəyişməsi, nəticədə yeni fiziki-kimyəvi xassələr kəsb etməsi. Alınan birləçşmə izomer adlanır. Sklet izomeri molekulun skletini əmələgətirən karbon atomlarının müxtəlif formalarda birləşməsindən yaranır.

İzoterm — iqlim xəritələrində müəyyən vaxt ərzində orta temperaturu eyni olan müxtəlif yerləri birləşdirən izoxət. Yer kürəsinin ilk izoterm xəritəsini 1817-ci ildə A.Humboltd tərtib etmişdir.

Kotor (mont. Котор/Kotor, serb. Котор/Kotor, xorv. Kotor, it. Cattaro, lat. Acruvium, yun. Ασκρήβιον) — Monteneqroda şəhər. Kotor icmasının inzibati mərkəzidir. Adriatik dənizinin Kotor körfəzi sahilində yerləşir. Tarixən Kotor və ətraf ərazilər Dalmasiya bölgəsinə aiddir.

Mühərrik — müxtəlif enerji növlərini (məsələn, termiki, kimyəvi, elektrik və s.) mexaniki enerjiyə çevirən qurğu. == Ümumi məlumat == Mühərriklərdə bir əsas val olur. Bu val enerji çevrilməsi nəticəsində hərəkətə gətirilir və başqa maşın və mexanizmləri hərəkət etdirir. İstisna hal kimi raketlərdə və xətti mühərriklərdə hərəkət ötürməsu başqa yolla baş verir. Hazırda daxili yanma və elektrik mühərrikləri ən geniş yayılmış mühərriklərdir. Mühərrikin hərəkətində porşenin necə hərəkət etdiyini görürsünüz. Blokun içində gedib gələn porşen yüksək temperatur və yüksək sürətin nəticəsində yeyilir. Bu halda kompresiya azalır və mühərrik gücünü itirir. Bunun qarşısını almaq üçün Motor Safe istifadə edin. == Mühərrikin növləri == Mühərriklər iki qrupa bölünürlər.

Rotor (latınca rotare - dönmək) — val tipli fırlanan maşın hissəsi olub tətbiq sahəsindən asılı olaraq müəyyən funksiyanı yerinə yetirir. Elektrik mühərriklərində üzərində məftildən ibarət dolaq olan val, vertolyotlarda uc hissəsində pərlər bərkidilmiş val buna misaldır. Avtomatik axın xətlərində də işçi rotor adlanan mexanizm emal olunan hissələrin bir mövqedən başqasına aparmağa xidmət edir. İşçi rotor sərt sistem olub, üzərində müxtəlif elementlər (ştoklar,tutqaclar) bərkidilmiş valdan ibarətdir. Bu elementlərin hərəkəti ya mexaniki, ya da hidravlik yerinə yetirilir.

Viktor Zotov (ing. Victor Dmitrievich Zotov; 16 sentyabr 1908, Vladivostok – 26 may 1977, Kraystçerç) — Rusiya mənşəli Yeni Zelandiya botaniki. == Elmi fəaliyyəti == Viktor Zotov zoğalkimilər üzrə ixtisaslaşmışdır. == Əsərləri == 1928 Observations and experiments on the suckling clover content of the pastures on the school farm. Feilding Agricultural College Bulletin No. 7: 9-11. 1930 Notes on sexual expression in certain species of New Zealand Coprosmas. Transactions and Proceedings of the N.X. Institute 60: 547-56 (G. V. Wild and V. D. Zotov). 1930 A case of malformation in Clematis foetida. N. X. Journal of Science and Technology 11: 362-5 (H. H. Allan and V. D. Zotov).

İzidor Borovski və ya İsidor Borovski (fars. ایزیدر بروسکی‎; 1770, Mazovets voyevodluğu – 24 iyun 1838, Herat) — polyak hərbi xadim, Polşa və Cənubi Amerika azadlıq mübarizəsinin iştirakçısı, Simon Bolivarın ən yaxın komandanlarından biri və adyutantı, Qacarların polyak əsilli generalı. O, Kavalalı Mehməd Əli Paşanın xidmətində Misirdə riyaziyyat və ingilis dilini tədris etmiş və buradan Abbas Mirzənin dəvəti ilə Qacar dövlətinə getmiş və Qacar ordusunun modernləşdirilməsində mühüm rol oynamışdır. == Həyatının erkən dövrü == Borovski Vilnoda (bu günki Vilnüs, Litva) Rusiya protektoratlığındakı Reç Pospolitada anadan olmuşdur. Yəhudi ensiklopediyasında Borovskinin valideynləri barədə fərqli məlumatlar verilir. Onun şahzadə Radzivill ilə yəhudi qadının nikahdan kənar övladı və ya polyak zadəganla yəhudi qadının övladı olması güman edilir. Ədəbiyyat tarixçisi Leon Borovskinin (1784–1846) onun qardaşı olması ehtimalı vardır. Həyatının erkən dövrünə aid mənbələr ziddiyyətlidir. İranika Ensiklopediyasına görə o, gümanki Polşanın üçüncü bölünməsi zamanı (1795) İngiltərəyə qaçmalı olmuş və ya 1793-cü ildə Polşadan ayrılmışdır. Yagellon Universiteti tərəfindən hazırlanan akademik nəşriyyat olan Alma Mater qeyd edir ki, o, evə geri döndükdən sonra 1794-cü il Kostyuşko üsyanında iştirak etmişdir.

İzobar — xəritədə müəyyən vaxtda atmosfer təzyiqinin bərabər olduğu nöqtələri birləşdirən izoxət. Bu xəritələrin üstünə qoyulmuş rəqəm atmosfer təzyiqinin neçə mm.-ə (və ya mb.-a) bərabər olduğunu göstərir.

İzobar proses (yun. "baros" – ağırlıq, çəki) – makroskopik sistemin halının sabit təzyiqdə dəyişməsi prosesi (p = const). Qazı qızdırdıqda onun hərəkət edən porşenli silindrdə genişlənməsini izobar proses hesab etmək olar. İzobar prosesi aşağıdakı nisbətlərə bərabərdir: Sistemə ötürülən istilik enerjisi iş görülməsinə və sistemin daxili enerjisinin (U) dəyişməsinə sərf olunur. Termodinamikanın birinci qanununa əsasən Q = Δ U + W {\displaystyle Q=\Delta U+W\,} burada W qaz tərəfindən görülən iş, U qazın daxili enerji və Q verilən istilik enerjisidir. Qapalı sistemdə təzyiq-həcm işi aşağıdakı kimi müəyyən edilir: W = ∫ p d V {\displaystyle W=\int \!p\,dV} burada Δ bütün proses üzrə dəyişiklik deməkdir, d isə diferensialı bildirir. Təzyiq sabit olduğundan, bu o deməkdir ki W = p Δ V {\displaystyle W=p\Delta V} İdeal qaz qanununu tətbiq etməklə, alırıq ki W = n R Δ T {\displaystyle W=n\,R\,\Delta T} R qaz sabitini, n isə sabit qaldığını qəbul etdiyimiz maddənin miqdarını ifadə edir (məsələn, kimyəvi reaksiya zamanı faza keçidi yoxdur).Daxili enerjinin dəyişməsi sistemin temperaturundan asılıdır. Δ U = n c V , m Δ T {\displaystyle \Delta U=n\,c_{V,m}\,\Delta T} burada cV,m sabit həcmdə molar istilik tutumudur. Son iki tənliyi birinci tənliylə əvəz etməklə izobar qazlar üçün verilən istiliyin təsiri altında qazın temperatur dəyişməsini təyin edə bilərik. Q = n c V , m Δ T + n R Δ T Q = n Δ T ( c V , m + R ) Q = n Δ T c P , m {\displaystyle {\begin{aligned}Q&=n\,c_{V,m}\,\Delta T+n\,R\,\Delta T\\Q&=n\Delta T(c_{V,m}+R)\\Q&=n\Delta Tc_{P,m}\end{aligned}}} burada cP sabit təzyiqdə molar istilik tutumudur.

Kotor körfəzi (mont. Boka Kotorska) — Monteneqronun cənub-qərbində, Xorvatiyanın cənubunda yerləşən körfəz. Körfəz Adriatik dənizində yerləşmiş olub fiord tipli qıvrımlı çıxıntıya oxşayır. Təbii bir liman olan Kotor dar boğazlarla bağlanan 4 hissədən ibarətdir. Körfəzin ətrafında dik dağlar uzanır. Narınc meyvə tipli bitkilərin yetişdiyi bu körfəzdə bir çox turistik təsis tikilmişdir. == Geologiya == Kotor körfəzi Kuaterner dövründə bu bölgədəki düzənliklərin su altında qalması nəticəsində yaranmışdır. Yanında Lovsen və Orjen dağlarının yüksəldiyi, sahillərin girintili-çıxıntılı olduğu dərin körfəzdir. Körfəz Verij boğazı ilə bir-birindən ayrılan 2 böyük hövzədən ibarətdir. (Tivat körfəzi, Kotor və Risan körfəzi.) == Tarix == Körfəzin ətrafındakı kiçik quru yolları turizm təsislərini bir-birinə bağlayır.

Lineer motor – xətti mator ya da xəttli hərəkətli motordur, statoru və rotoru "açıq" olan bir elektrik matoru. == Haqqında == Bu səbəblə fırlanma anı yaratmaq yerinə uzunluğu boyunca xətti güc istehsal edir. Ancaq bütün lineer matorlar düz deyildir. Lineer matorun aktiv bölümünün sonu vardır, halbuki ənənəvi elektrik matorlarında döngə davamlıdır. İş rejimi, qüvvə cərəyanı və maqnit sahəsi tətbiq edilən hissədə xətti olaraq mütənasib olduğu Lorentz tipli mator kimidir.( F= IL x B ) Lineer mator ən çox həssaslığı yüksək olan mühəndislik tətbiqlərində istifadə olunur.Eyni zamanda xüsusi elmi konfranslar və mühəndisliyə aid dərs kitabları ilə inkişaf edən tətbiqi tədqiqat sahəsidir. Lineer matorun, aşağı və yuxarı sürətli 2 sinifə bölünməklə bir çox dizaynları hazırlanmışdır. Aşağı sürətli lineer matorlar, maqlev qatarlarına və digər yerdən gedən nəqliyyat tətbiqlərinə uyğundur. Yüksək sürətli lineer matorlar qısadır və misal olaraq rulon silahda olduğu kimi çox yüksək sürətə çatmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.Yüksək sürətli lineer matorlar hiper sürətli təsir tətqiqatlarında silah və ya kosmik gəmi hərəkəti üçün kütlə sürücüssü olaraq istifadə edilir. Bunlar adətən, hava boşluğunun bir tərəfində aktiv üç fazalı soyunma və digər tərəfində passiv bir keçirici nömrə nişanı olan AC lineer induksiya matoru (LM) dizaynındadır. Ancaq birbaşa cərəyan homopolyar lineer matoru Elektromaqnit top olaraq yüksək sürətli başqa bir xətti mühərrik dizaynındadır.

Mühərrik yağları — porşenli və fırlanan daxiliyanma mühərriklərinin yağlanması üçün istifadə olunan yağlar. Təyinatından asılı olaraq yağlar dizel mühərrikləri üçün yağlara, benzin mühərrikləri üçün yağlara və hər iki növ mühərriklər üçün universal motor yağlarına bölünür. Bütün müasir mühərrik yağları baza yağları və onların xassələrini yaxşılaşdıran aşqarlardan ibarətdir. Mühərrik yağları iş qabiliyyətinin temperatur məhdudiyyətinə görə yay, qış və bütün mövsümlər üçün nəzərdə tutulan yağlara bölünür. Baza yağı kimi müxtəlif özlülüyü olan distillə komponentləri, qalıq komponentləri, distillə və qalıq komponentlərinin qarışığı, eləcə də sintetik məhsullardan (poli-alfa-olefinlər, alkylbenzollar, mürəkkəb efirlər) istifadə olunur. Mövsüm yağlarının əksəriyyəti aşağı özlülüklü əsasları makropolimer aşqarlarla qatılaşdırmaq vasitəsilə alınır. Mühərrik yağları baza yağının tərkibinə görə sintetik, mineral və qismən sintetik yağlara ("yarısintetik" mineral və sintetik komponentlərin qarışığı) bölünür. == Tarix == Dünyada ən birinci mühərrik yağı 1873-cü ildə amerikalı həkim Con Ellis tərəfindən patentləşdirilmişdi. Ellis xam neftin xassələrini tibbi məqsədlər üçün tədqiq edərkən xam neftin yaxşı yağlayıcı xassələrə malik olduğunu aşkar etmişdi. Ellis eksperimental mayeni buxar mühərriyinin ilişmiş qapağına tökmüş və nəticədə qapaqlar daha rahat hərəkət etməyə başlamış və Con Ellis dünyada ilk mühərrik yağı brendini – Valvoline qeydiyyatdan keçirmişdir.

Amerika yenotu (lat. Procyon lotor) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin yenotlar fəsiləsinin yenot cinsinə aid heyvan növü. == Xarici görünüşü == Xarici görkəminə görə yenotaoxşar itə bənzəyir. Bədəninin uzunluğu 60 sm, quyruğunun uzunluğu isə 25 sm-ə çatır. Bədəni enlikürək, qısa pəncəli, uzun barmaqlı, başı enli, kiçik, nazik sifətli, qulaqları böyükdür. Tükü qalın, uzun, tünd boz rəngdədir. Sifətində ağ haşiyəli qara maska var. Quyruğunda 5-7 enli qara və ya ağ həlqə mövcuddur. Pəncələri qısadır və barmaqlar yaxşı inkişaf etdiyindən, onların izi insan əlinin izini xatırladır. Yenotun ön pəncələri çevikliyinə görə, insan əlləri ilə rəqabət apara bilər.

Servo motor — səhvi aşkar edən və yan əks əlaqə mexanizminin köməyi ilə istənilən mexanizmin işinə nəzarət edən və xətanı düzəldən avtomatik cihazdır. Robot texnologiyasında ən çox istifadə edilən motor növüdür. Bu sistemlər mexaniki, eləcə də elektron, hidravlik, pnevmatik ola bilər və ya digər sahələrdə istifadə oluna bilər. Servo mühərriklər; Çıxış, mexaniki mövqe, sürət və ya sürətlənmə kimi dəyişənlərin idarə edildiyi, qısacası hərəkət idarəsinin edildiyi bir mexanizmdir. Servo mühərriklər akkumulyator mühərrikləridir. Servo motorda istənilən AC, DC və ya pilləli mühərrik var. Buraya həmçinin sürüDC servo mühərrikləri ümumiyyətlə DC mühərrikidir və motora tələb olunan DC aşağıdakı üsullarla əldə edilir. 1- Elektrik gücləndiricisindən. 2- AC cərəyanının doymuş reaktordan keçirilməsi. 3- AC cərəyanını tiristordan keçirərək.

Viktor Zotov (ing. Victor Dmitrievich Zotov; 16 sentyabr 1908, Vladivostok – 26 may 1977, Kraystçerç) — Rusiya mənşəli Yeni Zelandiya botaniki. == Elmi fəaliyyəti == Viktor Zotov zoğalkimilər üzrə ixtisaslaşmışdır. == Əsərləri == 1928 Observations and experiments on the suckling clover content of the pastures on the school farm. Feilding Agricultural College Bulletin No. 7: 9-11. 1930 Notes on sexual expression in certain species of New Zealand Coprosmas. Transactions and Proceedings of the N.X. Institute 60: 547-56 (G. V. Wild and V. D. Zotov). 1930 A case of malformation in Clematis foetida. N. X. Journal of Science and Technology 11: 362-5 (H. H. Allan and V. D. Zotov).

Zobor teleqülləsi ( slovak. Vysielač Zobor Vysielač Zobor ), Slovakiyanın Zobor dağında Nitra şəhərində yerləşən bir bina. == Tikinti == 1980-ci illərdə televiziya siqnalını yaymaq üçün Zoborun üst hissəsində mast quruldu. Dəmir-beton qüllə 1993-cü ildə inşa edildi və bu cür yeni obyektlərdən birinə çevrilmişdir. Qüllənin hündürlüyü 64 m, antennaları 11,5 m, çəkisi isə 2,5 tondur. == Asılı seçimlər == Tuna yamacının üzərindəki əlverişli yer xüsusilə cənub və cənub-qərb istiqamətində yaxşı siqnal yayır.

İzör (fr. Yzeure) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. İzör kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Mulen. INSEE kodu — 03321. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 12 515 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 7990 nəfər (15-64 yaş arasında) 5334 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 2656 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstəricisi - 66.8%, 1999-cu ildə 67.1%). 5334 aktiv adamdan 4922 nəfəri (2434 kişi və 2488 qadın), 412 nəfəri işsizdir (203 kişi və 209 qadın). Aktiv olmayan 2656 nəfər arasında 761 nəfər şagird və ya tələbə, 909 nəfər təqaüdçü, 986 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.

BMC kimi tanınan British Motor Corporation, 1952-1966-cı illər arasında İngiltərədə fəaliyyət göstərmiş bir avtomobil şirkəti olmuşdur. Türkiyədə Çukurova Holdinqin tərkibində lisenziya müqaviləsi əsasında avtobuslar, yük maşınları, evakuatorlar və TIR istehsal etmişdir.

Ford Motor Şirkəti (ing. Ford Motor Company) – ABŞ-nın ən böyük avtomobil şirkətlərindən biri. == Tarixi == Ford Motor Şirkəti 1903-cü ildə səhmlərin 25,5%-ə sahib olan Henri Ford başda olmaqla, Miçiqan ştatından 12 nəfər biznesmen tərəfindən təsis edilmişdir. Şirkətin vitse-prezident və baş mühəndis vəzifələrini də o icra edirdi. Avtomobil zavodu adı altında Detroyt ştatı Mek Avenyuda keçmiş furqon fabriki yenidən təchiz edilmişdi. Fordun birbaşa rəhbərliyi altında iki-üç işçidən ibarət briqadalar digər müəssisələrin sifarişi əsasında hazırlanan ehtiyat hissələrindən avtomobil yığırdılar. 1906-cı ildə Henri Ford şirkətin prezidenti və əsas sahibkarına çevrildi. Şirkətin mərkəzi Miçiqanda yerləşir. == Fəaliyyəti == İlk Ford avtomobili 23 iyul 1903-cü ildə satılmışdır. Şirkət məşhur T modelini 1908-1926-cı illər arasında istehsal etməyə başladı.

Mineral motor yağları – neftin yüksəkqaynayan (qaynama temperaturu 300-6000C) yüksəkmolekullu karbohidrogen fraksiyalarının (əsasən,alkilnaften və alkilaromatik), xüsusi təmizlənməsi nəticəsində alınan texniki məhsuldur. == Təsnifatı == Neft yağlarının təsnifatlandırılması onların kinematik özlülüyü (normativ-texniki sənədlərdə qeyd olunur) və istismar xassələri əsasında müəyyənləşdirilir. Neft yağları öz alınma üsuluna görə distillat (neftin distilləşdirilməsi nəticəsində alınan), qalıq (qudronlardan arzuolunmaz komponentlərin çıxarılması ilə alınan) və kompaund (distillat və qalıq komponentlərin qarışdırılması nəticəsində alınan) yağlarına bölünür. == Tətbiqi == Tətbiq sahəsinə görə mineral yağlar sürtkü yağlarına, elektroizolyasiya yağlarına və konservasiya yağlarına bölünür. Mineral yağlar həmçinin kosmetoloji sənayedə də istifadə olunur. == Aşqarlar == Neft yağlarına lazımi xassələri vermək üçün onlara cox zaman aşqar əlavə edirlər. Neft yağlarının əsasında plastik və texnoloji sürtkülər, xüsusi mayelər, məsələn yağlayıcı-soyuducu, hidravlik mayelər və s. alınır. Mineral yağların markaları. Mineral yağların təyinatı və təmizlənmə üsulu onların markalaşdırılmasında qeyd olunur.

Morris Motors Şirkəti — 1919-cu ildə William Richard Morris tərəfindən Morris Motors Limited kimi təsis edilmiş Britaniya avtomobil istehsalçısıdır. 1913-cü ildə William Richard Morris tərəfindən dizayn edilmiş və istehsal edilmiş ilk avtomobil 8,9 at gücünə malik iki nəfərlik Morris Oksford idi. Daha sonra ABŞ-yə səfəri zamanı aldığı 11,9 at gücündəki mühərriki Britaniya şassilərinə tətbiq edərək Morris Koulini istehsal etmişdir. Ümumiyyətlə, iki nəfərlik kiçik, ucuz avtomobillər istehsal edirdi. 1919-cu ildə Morris Motors Limited, Morris Garage Limited və Morris Commercial Cars Limited şirkətlərini yaradır. 1927-ci ildə Wolseley Motors, 1938-ci ildə isə Riley Limited şirkətlərini satın almışdır. 26 avqust 1952-ci ildə şirkətlərini Austin Motor Company ilə birləşdirdikdən sonra British Motor Corporation meydana çıxmışdır.

Motor yağlarının regenerasiyası – işlənmiş yağların bərpası deməkdir. == Motor yağları == Motor yağları porşen və rotorlu daxili yanma mühərriklərinin yağlanması üçün istifadə olunur.Avtomobil parkı artdıqca onlarda istifadə olunan yağların istehsalı da artır. Bu məhsul ətraf mühit üçün kifayət qədər zərərli olduğundan, istifadə edildikdən sonra utilizə və ya regenerasiya edilməlidir, yəni yağın ilkin xassələrini mümkün qədər bərpa etmək və təkrar istifadəyə yönəltmək zəruridir. Problemin aktuallığı həmçinin onunla da bağlıdır ki, mütəxəssislərin proqnozlarına görə, yağların tərkrar istismara yönəldilməsi hər il 5-7% artmaqda davam edəcək. Qeyd etmək lazımdır ki, işlənmiş yağın regenerasiyası asan məsələ deyil. Bu proses yalnız neft emalı zavodlarında aparıla bilər. == İşlənmiş yağların qrupları == Təyinatına görə bütün işlənmiş yağlar şərti olaraq üç qrupa bölünür: İşlənib keyfiyyətini itirmiş yağlar - dizel, aviasiya, həmçinin hidravlik sistemlərdə və transmissiyalarda istifadə olunmuş motor yağları; İşlənmiş sənaye yağları - transformator, hidravlik, kompressor və turbin yağları; İşlənmiş neft məhsullarının qarışıqları - rezervuarların və boruötürücülərin təmizlənməsi nəticəsində yığılmış, həmçinin tullantı suları təmizləyən qurğularından çıxarılmış neft məhsulları. == İşlənmiş yağlarının regenerasiya üsulları == Sulfat turşusu ilə təmizləmə üsulu.Bu usulla işlənmiş yağlar qüvvətli mineral turşular, əsasən, sulfat turşusu vasitəsilə ilə təmizlənir. Sonra gillərlə onların ağardırılması aparılır. Bu üsulun çatışmayan cəhəti - yağın çıxımının az olmasıdır (məhsulun 50%-i turş qudrona çevrilir).