Nəhənglər (mifologiya)
Nəhənglər, Qiqantlar (yun. Γίγαντες) yunan mifologiyasında mifoloji personajlar. Hesiod "Teoqoniyasında" Nəhənglərin Kron atası Uranı yaralayarkən axıb yerə – Geyanın üzərinə tökülən qan damlalarından törəndiyi göstərilir. Digər bir mənbədə isə Geya Titanlardan əvəz çıxmaq üçün Tartarla cütləşərək nəhəngləri dünyaya gətirmişdir. Higin isə Tartarı nəhənglərin atası sayır .
Nəhənglər keçidi
Kozvey-Kost (irl. Causeway Coast) və ya Nəhənglər keçidi — İrlandiyanın şimalında Antrim qraflığında, Başmills qəsəbəsindən təqribən 3 km şimalda yerləşən və İrlandiyanın şimal-şərqi sahili boyunca yayılmış olan vulkanik mənşəli bazalt geoloji quruluş.
== Haqqında ==
Vulkanik püskürmələr nəticəsində yaranmış olan, bir-birinə bağlı 40.000 bazalt sütununun yan-yana düzüldüyü bir yerdir. Bölgənin ən xarakteristik xüsusuyyəti olan bazalt sütunlar, 50–60 milyon il əvvəlki vulkanik fəaliyyətlərin nəticəsidir. Antrim tavası, təxminən 3800 km²-lik sahəsi ilə Avropanın ən böyük lava tavasıdır.
Dənizdən yüksəkliyi orta hesabla 100 metr olan bu qayalıq bölgə, geoloji dönəmdən qalma bir neçə lava hərəkəti səbəbi ilə pilləkənli bir görünüşə sahibdir. Bazalt sütunlardan ən yüksəyi 12 metrdir. Sütunların üst hissəsi pilləkən şəklində olarkən, alt hissəsi isə dənizin altına enməkdədir. Böyük hissəsi altıbucaqlı şəklində olsa da bəzıları yeddi ya da səkkiz bucaqlıdır. Lavalar 28 metr qalınlığa çata bilməkdədir.
Qırmızı nəhənglər
Qırmızı nəhəng — ulduz təkamülünün son mərhələsində olan kütləsi (təxminən 0,3–8 Günəş kütləsi) intervalında olan parlaq nəhəng ulduzdur. Xarici atmosfer genişlənmiş və zəifləmiş, radiusu böyükdür və səth temperaturu 5000 K (4,700 °C, 8,500 °F) və daha aşağıdır. Qırmızı nəhənglər görünüşü sarı-narıncıdan qırmızıya doğrudur, spektral sinfi adətən K və M-dir, həmçinin sinif S spektral sinifə də aid ola bilən ulduzlarıdır və daha çox karbon ulduzlarıdır. Ən çox yayılmış qırmızı nəhənglər qırmızı nəhənglər qolunda olan ulduzlardır ki, onların nüvəsi cırlaşmış heliumdan ibarətdir.
== Xüsusiyyətləri ==
Qırmızı nəhənglərin daxili quruluşu olduqca mürəkkəbdir. Bu ulduzların mərkəzində radiusu 10−3 ulduz radiusuna, kütləsi 0,25 Günəş kütləsinə bərabər olan izotermik nüvə vardır. Bu nüvə cırlaşmış helium qazından ibarətdir. Nüvənin cırlaşmasına səbəb sıxlığı çox böyük olmasıdır. Məsələn, kütləsi 1,3 Günəş kütləsi olan qırmızı nəhəngin helium nüvəsində sıxlıq 350 kq/sm3 -dır, belə ulduzun nüvəsində temperatur 40*106 K-dir. İzotermik nüvə qalınlığı 10−3 ulduz radiusu qədər olan nazik halqa ilə əhatə olunmuşdur.
Buz nəhəngi
Buz nəhəngi — i əsasən, karbon, oksigen azot və kükürd kimi hidrogen və heliumdan daha ağır elementlərdən ibarət nəhəng planetdir. Günəş sistemində iki buz nəhəngi var: Uran və Neptun.
Astrofizikada və planetar elmdə "buzlar" termini müvafiq olaraq donma nöqtələri 273 K (0°C), 195 K (-78°C) və 91 K (-182°C) olan su, ammonyak və ya metan kimi təxminən 100 K-dən yuxarı donma nöqtələrinə malik uçucu kimyəvi birləşmələrə aiddir (bax Uçucu maddələr). 1990-cı illərdə Uran və Neptunun, əsasən hidrogen və heliumdan ibarət qaz nəhəngləri olan digər nəhəng planetlərdən, Yupiter və Saturndan ayrı nəhəng planetlər sinfi olduğu müəyyən edilmişdir.
Qaz nəhəngi
Qaz nəhəngi əsas olaraq hidrogen və heliumdan ibarət olan nəhəng planetdir. Qaz nəhəngləri bəzən sönmüş ulduz olaraq da bilinirlər, çünki bu nəhənglər ulduz kimi eyni təməl elementlərdən təşkil olunurlar. Yupiter və Saturn Günəş sisteminin qaz nəhəngləridir. Qaz nəhəngi termini, əslində, "nəhəng planet"-lə sinonim idi, ancaq 1990-cı illərdə daha ağır maddələrdən təşkil olunan Uran və Neptunun nəhəng planet sinfindən olduqca ayrı olduğu bilindi. Bu səbəbdən, Uran və Neptun indi buz nəhəngləri kimi ayrı bir kateqoriyada sinifləşdirilirlər. Yupiter və Saturn, əsasən, hidrogen və helyum kimi yüngül qazlardan ibarətdir, nisbətən ağır elementlər onların ümumi kütləsinin 3-13%-ə qədərini təşkil edir.
Rodos Nəhəngi
Rodos nəhəngi — qədimdə "dünyanın yeddi möcüzəsi"ndən biri sayılan, 36 metr hündürlüyə malik olmuş nəhəng abidə.
E.ə. III əsrdə sərkərdə Demetri Rodos adasına hücum etmiş, lakin rodosluları məğlub edə bilməmişdi. Adanın uğurlu müdafiəsi şərəfinə rodoslular adada dünyanın ən böyük heykəlini qoymağı qərara aldılar.
== Tarixi ==
Abidənin yaradılması antik dövrün məşhur heykəltəraşı Lissipin şagirdi Xaresə həvalə olunmuşdur. Xares abidəni 12 il ərzində yaratmışdır. Heykəl 66 il mövcud olmuşdur.
Dənizlə şəhər darvazaları arasındakı bazar meydanında qoyulmuş 36 metrlik tunc heykəldə gənc oğlan təsvir olunmuşdu. Onun möhkəm ayaqları azacıq aralı, sağ əli gözlərinin üstündə idi. Başında günəş şüalarının rəmzi olan tac vardı.
Rodos nəhəngi (Dali)
Rodos nəhəngi — İspaniya sürrealist rəssamı Salvador Dalinin 1954-cü ildə yağlı boya ilə çəkdiyi rəsm əsəri. Bu, 1956-cı ildə yayımlanan "Dünyanın yeddi möcüzəsi" sənədli filmi üçün Dalinin çəkdiyi və möcüzələrdən hər birini təsvir edən yeddi rəsmdən ibarət seriyaya daxildir. Rəsm yunan mifologiyasındakı titanlardan biri olan günəş tanrısı Heliosu təsvir edən qədim Rodos nəhəngi haqqındadır. 1981-ci ildə Bern İncəsənət Muzeyinə hədiyyə edilən rəsm filmdə heç vaxt istifadə olunmamışdır və hələ də muzeydə nümayiş etdirilir.
Dalinin səyləri nəticəsində sürrealizm hərəkatının çiçəklənməsindən iyirmi il sonra çəkilmiş bu rəsm Dalinin avanqard janrından meynstrim istiqamətə keçidini ifadə edir. 1940-cı ildə ABŞ-yə köçdükdən sonra maliyyə problemlərinin təzyiqi altında qalmış və Hollivud heyranlığından təsirlənən Dali diqqətini şüursuzluq və qavrayış ilə bağlı əvvəlki araşdırmalarından yayındıraraq tarixi və elmi mövzulara keçmişdir.
Dalinin şərhinə Britaniya muzeyində heykəltaraş və konservator olan Herbert Merionun 1953-cü ildə yazdığı məqalə təsir etmişdir. Merion tarixi heykəlin döyülmüş tunc lövhələrdən ibarət olduğunu və limanın üstündə deyil, yanında olduğunu irəli sürmüşdür. O, həmçinin heykələ sabit ştativ bazası vermək üçün asma pərdənin istifadə edildiyini təklif etmişdir. Bütün bu elementləri Dali bir araya gətirmişdir.
