Lüğətlərdə axtarış.

Reqressiya (rus. регрессия , ing. regression) — dənizin tədricən sahillərdən geri çəkilməsi, qurunun qalxması və ya okean dibinin enməsi. Qapalı su hövzələrində iqlim şəraitinin dəyişməsi təsirindən hövzələrdə su həcminin azalması ilə əlaqədardır. Dünya okeanı hövzəsində su həcminin azalması (məs., Buzlaq epoxalarında) nəticəsində baş verir. Qapalı su hövzələrində (Xəzər dənizi və s.) Reqressiya iqlim şəraitinin dəyişməsi təsirindən hövzələrdə su həcminin azalması ilə əlaqədardır. Xəzər dənizi dəfələrlə Reqressiyaya məruz qalmışdır. Dəniz reqressiyası – transqressiyanın əksidir, bu zaman dəniz səviyyəsi quruya nisbətən düşür və sahil xətti keçmiş dəniz dibinə doğru yerini dəyişir. Çökmə süxurların fasiyasının (litoloji və üzvü tərkibinin) dəyişməsi dəniz transqressiyası və reqressiyasının sübutlarıdır. Pleystosen dövründə Azərbaycan ərazisində Xəzər dənizi ilə əlaqədar üç transqressiya və üç reqressiya hadisəsinin baş verdiyi bildirilir (A. V. Məmmədov, B. D. Ələsgərov, 2002).

Qrafik reqressiya — statistik proqnozlar qrafik reqressiyanın köməyi ilə də verilə bilər. Bu zaman prediktor ədədi qiymətlə və ya keyfiyyət xarakterli göstəricilərlə verilə bilər. Bu üsul təcrübədə geniş şəkildə istifadə olunur. Burada X3 predikantı, X1 və X2 prediktorlarının funksiyaları kimi verilir. Qrafik reqressiya üsulunun mənfi cəhəti bu üsulun subyektiv xarakter daşımasıdır. Məlumdur ki, izoxəttlər nə qədər sadə olsa, götürülən kəmiyyət daha da statistik cəhətdən yararlı sayılır. Qrafik reqressiya üsulunun köməyilə hesablamalar sadələşdirilir və gözlənilən kəmiyyətin alınması sadələşir.

Reqressiya analizi — bir və ya bir neçə asılı olmayan dəyişənin digər asılı dəyişənə təsirinin statistik analiz üsulu. Məqsədi bir asılı olan, və bir və ya bir neçə asılı olmayan dəyişənlər arasındakı münasibəti araşdırmaqdır. Burada asılı dəyişənlərin sistematik təsiri nəticəsində asılı olmayan dəyişənlərin özlərini aparmasını izah etmək və onları təsadüfi təsirlərdən ayırd etmək əsas məsələlərdəndir. Asılı olmayan dəyişənlərə reqressorlar və ya prediktorlar, asılı olan dəyişənlər isə kriterial dəyişənlər adlanır. Tədqiqatda yalnız riyazi asılılıq nəzərdə tutulur. Araşdırılan prosesə misal kimi mexaniki emalda kəsmə qüvvəsinin dəyişməsi (asılı olan dəyişən) ilə prosesin gedişini müəyyənləşdirən kəsmə parametrləri (asılı olmayan dəyişən) arasındakı asılılığın təyinini göstərmək olar. Dəyişənlər arasındakı münasibət birölçülü halda y = f ( x ) + e {\displaystyle y=f(x)+e\quad } , formada, n-ölçülü halda isə y = f ( x 1 , x 2 , … , x n ) + e {\displaystyle y=f(x_{1},x_{2},\dotsc ,x_{n})+e\quad } formada axtarılır. Burada y asılı olan dəyişən (parametr), x isə asılı olmayan dəyişənlərdir (parametrlər). f axtarılan və ya qəbul olunmuş funksiyadır. e ilə xətanı təsvir edirlər.

Reqressiya teoremi — pulun dəyərinin (dəyərinin) dəyərini aldıqları əmtəə və xidmətlərin izlənilməsi (“reqressiya”) ilə bağlı ifadə. Ehtimal edilir ki, müəyyən bir zamanda “obyektiv dəyəri” olan əmtəə mövcud olmuşdur, bu əmtəə müəyyən şəraitdə müəyyən sayda başqa əmtəə ilə dəyişdirilmiş və mübadilədə ekvivalent kimi istifadə olunmağa başlamışdır. İnsan emosiyalarına əsaslanan əmtəə qiymətləndirilməsinin adi üsulu ilə formalaşmışdır. Bu bəyanatı Avstriya məktəbinin yaradıcılarından biri Lüdviq fon Mizes 1912-ci ildə özünün “Pul və kredit nəzəriyyəsi” kitabında pulun alıcılıq qabiliyyətinə malik olmasının səbəblərini izah etmək kimi tərtib etmişdir. Növbəti əsərində İnsan Fəaliyyəti. Mises teoremi Benjamin Anderson və Hovard Ellisin tənqidlərinə qarşı müdafiə edir. Özündə reqressiya teoremi pulun sosial institut kimi təkamül mənşəyi nəzəriyyəsinin ilkin olaraq Karl Menqer tərəfindən təqdim edilmiş retrospektiv tətbiqinin nəticəsidir. Bir çox iqtisadçılar üçün alıcılıq qabiliyyətinin mənşəyinin izahı Şiddətli dairəni qırmaq üçün Mises, pulun “dünənki” alıcılıq qabiliyyəti (əvvəlki mübadilələrdə baş verənlər) haqqında mövcud məlumatla hazırda müəyyən edilmiş qiymətə pul almağa (almağa) qərar verən şəxsin davranışını şərtləndirir. Eyni şəkildə, “dünən” pula olan tələbi “srağagün” onun alıcılıq qabiliyyəti müəyyən edirdi. Bu, sonsuzluğa qədər reqressiyaya gətirib çıxarmır, çünki əvvəllər yalnız istehsal və ya istehlaka xidmət edən qeyri-pul birjalarından pulun müəyyən bir nöqtəsi var.