Lüğətlərdə axtarış.

Porfir - fenokristalları qələvi çöl şpatı, turş plagioklaz, kvars, biotit, əsas kütləsi isə eyni minerallardan və ya mikrofelzit, bəzən hornblenddən, təşkil olunmuş süxurların ümumi adı. Əsas kütləsi bəzən şüşədən və ya təkrar kristallaşmış şüşədən ibarət olur. Porfir termini həm paleotip effuziv süxurlar (məsələn: kvarslı porfir) və həm də hipabissal və damar süxurlar (məsələn: qranit-porfir) üçün işlədilir. Zavaritski, Lodoçnikov və b. "porfir" terminini paleotip effuziv süxurlara tətbiq etdikdə müvafiq süxur tərkibini göstərən söz əlavə etməyi təklif etmişlər (məsələn: traxit-porfir, riolit-porfir). Süxurlar Mineral Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.

Diaxçay mis-porfir yatağı- Ordubad rayonu ərazisində yerləşir.Nüsnüs kəndindən 1.5 kilometr şimal şərqdə Zəngəzur silsiləsinin cənub-qərb yamacında dəniz səviyyəsindən 2000-2500 metr hündürlükdədir. == Ümumi məlumat == Mehri-Ordubad plutonunun iki intruziv kompleksinin,qabbro-qranodiorit və monsonit-qranodiorit-porfirin təmasında yerləşir.Geoloji quruluşunda qabbro,qabbro-qranodiorit,qranodiorit,kvars-siyenit-diorit süxurları,həmçinin qranodiorit-porfir dayaqları iştirak edir. İki texnoloji filiz tipi-əsasən misli(ştokverk) və molibden (damar) məlumdur.Ştokverk tipli filizlərdə mis 0.06-2.25 faiz,molibden 0.01-0.31 faiz,damar tipli filizlərdə mis 0.01-0.85 faiz,molibden 0.01-0.27 faizdir.Əsas filiz mineralları pirit,xalkopirit,molibdenit,misin törəmə minerallarıdır.

Porfiri — kişi adı. Porfiri (filosof) — neoplatonçu filosof, musiqinin nəzəriyyəçisi, astroloq, riyaziyyatçısı Porfiri Baxmetyev — rus və bolqar mənşəli fizik və eksperimental bioloq.

Porfírius (yun. Πορφύριος, əsil adı — Malh; təq. 233, Sur, Finikiya[d], Roma imperiyası – təq. 301, Roma, Roma imperiyası) — neoplatonçu filosof, musiqinin nəzəriyyəçisi, astroloq, riyaziyyatçısı, Xristianlığın tənqidçisi. Plotinin tələbəsi olmuş, onun həyatını qələmə almış, onun əsərlərini toplamış (o cümlədən "Enneadalar"ı) və dərc etmişdir. Bundan əlavə o, yetmişdən çox fəlsəfi əsər müəllifi olub. Lakin onların çoxu bizim zamanəmizə gəlib çatmamışdır. O, Plotinin öyrəncisi olmuş, onun həyatını qələmə almış, əsərlərini (o cümlədən "Enneadalar"ı) toplamış və yaymışdır. Bundan başqa Porfirius yetmişdən çox fəlsəfi əsərin müəllifi olmuşdur. Onların çoxusu bizim zamanımıza gəlib çatmamışdır.

Porfiri (yun. Πορφύριος) — VI əsrdə Konstantinopol yaxınlığındakı sularda gəmilərə hücum edən və onları batıran böyük balina. Əlli ildən çox fəaliyyət göstərən Porfiri Bizans dənizçilərinin böyük narahatlığına səbəb olmuşdu. İmperator I Yustinian (hak. 527–565) onu ələ keçirməyi vacib məsələyə çevirmişdi, lakin bunun üçün bir yol tapa bilməmişdi. Porfiri sonda Qara dənizin ağzına yaxın sahilə çıxan zaman yerli əhali tərəfindən hücuma məruz qalmış, ardınca onlar tərəfindən parçalanmışdır. Balinaya Porfiri adını Bizans dənizçiləri tərəfindən verilmişdir. Adın mənşəyi qeyri-müəyyəndir. Bu ad haqqında ümumi fərziyyələr arasında onun dövrün arabaçısı Porfiridən və ya Yunanıstan mifologiyasının tanrılarına qarşı müharibə aparan mifoloji nəhəng Porfiriondan götürülməsi var. 1996-cı ildə Ceyms Allan Stüart Evans bu adın balinanın dəri rəngi ilə əlaqəli olduğunu irəli sürmüşdü.

Porfiriy Baxmetyev (rus. Порфи́рий Ива́нович Бахме́тьев; 9 mart 1860 – 14 (27) oktyabr 1913 və ya 21 sentyabr 1913, Moskva) — rus və bolqar mənşəli fizik və eksperimental bioloq. Valideynlər yerli torpaq sahibinin kasıb insanları idilər, lakin 1861-ci il islahatlarından əvvəl də özlərini sərbəstlikdən azad etdilər. Ata torpaq sahibi və içki zavodunun sahibi oldu. 1879-cu ildə Volsk şəhərindəki şəhər məktəbini bitirdikdən sonra İsveçrənin Sürix Universitetinə daxil oldu, çünki o illərdə həqiqi məktəb məzunları Rusiya universitetlərinə qəbul olunmadılar. 1884-cü ildə universiteti bitirdikdən sonra müəllim qalmağa dəvət edildi. Gəzən elektrik cərəyanlarına dair tezis yazmışdır. Vaxtında yenilənməyən xarici pasporta görə alim Rusiyaya qayıda bilmədi. Aleksandr Belldən bir məsafəyə səslərin ötürülməsi cihazı ilə tanış olduqdan sonra hərəkətli bir görüntüyü məsafəyə ötürmək üçün bir cihaz inkişaf etdirməyə başladı. 1880-ci ildə televiziya prinsipini formalaşdırdı — görüntü ayrı elementlərə ayrılmalı, elementlər ardıcıl olaraq ötürülməli və tək bir bütöv hala gətirilməli — və "telefotoqraf" (şəkillərin ötürülməsi üçün bir cihaz) adlandırdığı bir məsafədən televiziya sistemi hazırladı.), lakin maliyyə çatışmazlığı və hissələrin çatışmazlığı səbəbindən bənzərsiz bir inkişafın dizayn edilməsi mümkün deyildi.

Müqəddəs Porfiri kilsəsi (yun. Ιερός Ναός του Αγίου Πορφυρίου; ərəb. كنيسة القديس برفيريوس‎) — Qəzzənin Köhnə şəhərinin Zeytun məhəlləsində yerləşən Yerusəlim Pravoslav Kilsəsinin məbədi. Qəzzənin V əsrdə yaşamış yepiskopu Müqəddəs Porfirinin şərəfinə adlandırılmışdır. Şəhərin ən qədim fəal kilsəsidir.

Porfirit — porfir ayrılmaları (fenokristallar) əsasi və ya orta tərkibli plagioklaz, hornblend və ya piroksendən (adətən avgit), əsas kütləsi isə eyni minerallardan və xloridləşmiş şüşədən ibarət olan paleotip effuziv süxurların ümumi adı. Termin həmçinin hipabissal və damar süxurlarına (məsələn: diorit-porfirit, qabbro-porfirit və başqa) da şamil edilir. Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.

Porfirio Dias (isp. Porfirio Díaz; 15 sentyabr 1830[…], Oaxaka – 2 iyul 1915[…], Paris) Meksika Respublikasının 29-ci prezidenti, 1911-ci ildə Meksika inqilabı nəticəsində hakimiyyətdən devrilmişdir. Porfirio Dias 4 illik fasilə ilə 30 müddətində Meksikanı diktator qaydaları ilə idarə etmişdir. Əslən Mələz olan Dias orta təbəqəli ailənin nümayəndəsi olmuşdur. 15 yaşında dini təhsil almaq üçün rahiblik məktəbinə getməyə başlamışdır. 1846-cı ildə Meksika-ABŞ müharibəsinin başlaması səbəbindən, təhsilini yarımçıq buraxır və orduya yazılır. 1849-cu ildə gələcək prezident Benito Juarezin məsləhəti ilə hüquq bölümündə təhsil almağa başlayır. Porfirio orduda əldə etdiyi uğurlarla tanınırdı, ABŞ ordusuna qarşı aparılan döyüşlərdə şücaəti onun şöhrətinin artmasına səbəb olmuşdur. Dias 1857-ci ildə ölkədə, baş verən vətəndaş qarşıdurmasındada iştirak etmişdir. Liberallarla mühafizəkarlar arasında aparılan 1857 - 1860-cı illəri əhatə edən Reform müharibəsində və Avstriya şahzadəsi Maximillanın, Meksikaya kral təyin edilməsinə qarşı, fransızlara qarşı başlayan müqavimət hərəkatında fəal iştirak etmişdir.

Porfiriy Baxmetyev (rus. Порфи́рий Ива́нович Бахме́тьев; 9 mart 1860 – 14 (27) oktyabr 1913 və ya 21 sentyabr 1913, Moskva) — rus və bolqar mənşəli fizik və eksperimental bioloq. Valideynlər yerli torpaq sahibinin kasıb insanları idilər, lakin 1861-ci il islahatlarından əvvəl də özlərini sərbəstlikdən azad etdilər. Ata torpaq sahibi və içki zavodunun sahibi oldu. 1879-cu ildə Volsk şəhərindəki şəhər məktəbini bitirdikdən sonra İsveçrənin Sürix Universitetinə daxil oldu, çünki o illərdə həqiqi məktəb məzunları Rusiya universitetlərinə qəbul olunmadılar. 1884-cü ildə universiteti bitirdikdən sonra müəllim qalmağa dəvət edildi. Gəzən elektrik cərəyanlarına dair tezis yazmışdır. Vaxtında yenilənməyən xarici pasporta görə alim Rusiyaya qayıda bilmədi. Aleksandr Belldən bir məsafəyə səslərin ötürülməsi cihazı ilə tanış olduqdan sonra hərəkətli bir görüntüyü məsafəyə ötürmək üçün bir cihaz inkişaf etdirməyə başladı. 1880-ci ildə televiziya prinsipini formalaşdırdı — görüntü ayrı elementlərə ayrılmalı, elementlər ardıcıl olaraq ötürülməli və tək bir bütöv hala gətirilməli — və "telefotoqraf" (şəkillərin ötürülməsi üçün bir cihaz) adlandırdığı bir məsafədən televiziya sistemi hazırladı.), lakin maliyyə çatışmazlığı və hissələrin çatışmazlığı səbəbindən bənzərsiz bir inkişafın dizayn edilməsi mümkün deyildi.

Porfírius (yun. Πορφύριος, əsil adı — Malh; təq. 233, Sur, Finikiya[d], Roma imperiyası – təq. 301, Roma, Roma imperiyası) — neoplatonçu filosof, musiqinin nəzəriyyəçisi, astroloq, riyaziyyatçısı, Xristianlığın tənqidçisi. Plotinin tələbəsi olmuş, onun həyatını qələmə almış, onun əsərlərini toplamış (o cümlədən "Enneadalar"ı) və dərc etmişdir. Bundan əlavə o, yetmişdən çox fəlsəfi əsər müəllifi olub. Lakin onların çoxu bizim zamanəmizə gəlib çatmamışdır. O, Plotinin öyrəncisi olmuş, onun həyatını qələmə almış, əsərlərini (o cümlədən "Enneadalar"ı) toplamış və yaymışdır. Bundan başqa Porfirius yetmişdən çox fəlsəfi əsərin müəllifi olmuşdur. Onların çoxusu bizim zamanımıza gəlib çatmamışdır.

Porfírius (yun. Πορφύριος, əsil adı — Malh; təq. 233, Sur, Finikiya[d], Roma imperiyası – təq. 301, Roma, Roma imperiyası) — neoplatonçu filosof, musiqinin nəzəriyyəçisi, astroloq, riyaziyyatçısı, Xristianlığın tənqidçisi. Plotinin tələbəsi olmuş, onun həyatını qələmə almış, onun əsərlərini toplamış (o cümlədən "Enneadalar"ı) və dərc etmişdir. Bundan əlavə o, yetmişdən çox fəlsəfi əsər müəllifi olub. Lakin onların çoxu bizim zamanəmizə gəlib çatmamışdır. O, Plotinin öyrəncisi olmuş, onun həyatını qələmə almış, əsərlərini (o cümlədən "Enneadalar"ı) toplamış və yaymışdır. Bundan başqa Porfirius yetmişdən çox fəlsəfi əsərin müəllifi olmuşdur. Onların çoxusu bizim zamanımıza gəlib çatmamışdır.

Forfar (ing. Forfar, şot.kelt Baile Fharfair) — Böyük Britaniyada, Şotlandiya (Şotlandiya Boyük Britaniya dövlətinin vilayətidir) vilayətində şəhər.

Morfin (yun. Μορφεύς; Μορφέας) — xaş-xaşın tərkibində olan opiumun (tiryək) əsas alkoloidi. Təbabətdə ən qüvvətli təbii ağrıkəsici kimi istifadə edilir. Morfin ilk dəfə 1804-cü ildə əczaçı Fridrix Vilhelm Adam Sertürner tərəfindən Almaniyanın Paderborn şəhərində əldə edilmişdir. Fridrix Vilhelm Adam Sertürner əldə etmiş olduğu bu maddənin adını qədim yunan mifologiyasında tanrı Hipnosun oğlu yuxugətirən tanrı Morfeyin adından götürmüşdür. 1848-ci ildə isə Avqust Lavrenti tərəfindən onun düzgün molekul formulu təyin edilmişdir. Morfin inyeksiya iynələri 1853-cü ildən tətbiq edilməyə başlanılmışdır. Amerikada vətəndaş müharibəsi dövründə geniş istifadə edilməsi nəticəsində 400 min insan "ordu xəstəliyinə" (morfin asılılığı) düçar olmuşdur. 1874-cü ildə Londonun Müqəddəs Mariya hospitalının nəzdnində olan tibb məktəbində çalışmış ingilis kimyaçısı Rayt Alder tərəfindən morfindən hal-hazırda heroin kimi tanınan diasetilmorfin sintez olunmuşdur. Morfin və onun digər alkoloidləri təbiətdə xaş-xaş, stefaniya bitkilərində təsadüf olunur.

Mortir (nid. mortier) — kiçik lüləli artilleriya topu. Mortir maneələr (təpə, qala divarı, meşə zolağı və s.) arxasında xüsusi möhkəm istehkam və objektləri məhv etmək üçün nəzərdə tutulmuş topdur. XV əsrdən hərbdə tətbiqinə başlanılmışdır. Müasir hərb dilində ona minamyot ya minaatan deyilir. Mortir lülə uzunluğuna və çapına görə bir növ XİV-XVİ əsrlərdə qala divarlarını dağıtmaq üçün nəzərdə tutulmuş ilk arilleriya qurğusu olan bambardalara bənzəyir, lakin fərq ondadır ki, bambarda düz istiqamətdə tuşlanmış divara atəş açırdısa, mortir qıvsi trayektoriza üzrə maneələr arxası obyektləri hədəf seçir.

Portik (lat. porticus) — üst örtüyü sütunlara söykənən qapalı qalereya. Sütunlar üst örtüyü birbaşa və ya aralarındakı tağlar vasitəsilə saxlaya bilərlər. Bir tərəfi açıq olan portik digər tərəfdən qapı-pəncərələri olan və ya olmayan divara söykənir. Başqa sözlə, portik — üst örtüyü sütunlar üzərində dayanan yarıaçıq məkandır. Antik yunan və Roma şəhərlərində ictimai binaların və məbədlərin girişində çox rast gəlinən portiklər, Şərqi Roma imperiyası ilə mədəni əlaqə nəticəsində ərəb-fars mədəniyyətinə, oradan da Səlcuqlular dövləti dövründə türk memarlığına keçən və Anadolu bəylikləri dövrünə qədər yayılan bir memarlıq nümunəsidir. Türk memarlığında portiklər məscid girişlərində məscidin izdihamdan dolub-daşdığı zamanlarda namaz qılanların yağışdan, qardan və ya günəşdən qorunmasını təmin edir. Kəbədə tikilən portiklər Osmanlı sultanı II Səlimin dövründə tikilmiş, planlarını Memar Sinan hazırlamışdır.

Pamfir (ukr. Памфір) — 2022-ci ilin Ukrayna bədii filmi, rejissoru Dmitri Suxolitki-Sobçuk. Filmin dünya premyerası 2022-ci il mayın 22-də 75-ci Kann Film Festivalında 54-cü Rejissorların 2 həftəliyi proqramında baş tutdu. Ukraynada paylanması — 23 mart 2023-cü ildən. 22 iyun 2023-cü ildə film Netflix axın platformasında, noyabrın 25-də isə 1+1 kanalında televiziya premyerası baş tutdu. Film Qahirə Beynəlxalq Film Festivalının baş mükafatını, Kiyev Beynəlxalq "Molodist" kinofestivalının Qran-prisini alıb, bir çox beynəlxalq kinofestivalların iştirakçısı olub. "Pamfir" Britaniyanın "The Guardian" nəşrinin versiyasına görə 2023-cü ilin ən yaxşı filmləri arasında seçilib. Baş rolu Aleksandr Yatsentyuk ifa edib. Film Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsindən əvvəl çəkilib və "bugünkü Ukrayna haqqında – sarsılmaz ruh və yaşamaq gücü haqqında ən mühüm bədii ifadələrdən birinə çevrildi". Baş qəhrəman Pamfir keçmiş qaçaqmalçı və yaxşı ailə başçısıdır, bir neçə il xaricdə işlədikdən sonra Qərbi Ukraynadakı doğma kəndinə qayıdır.

Corc Porter (ing. George Porter, Baron Porter of Luddenham; 6 dekabr 1920[…], Steynforf[d], İngiltərə[…] – 31 avqust 2002[…], Kenterberi, İngiltərə) — ingilis kimyaçısı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (1960). == Həyatı == İngilis fiziki kimyaçısı Corc Porter 1920-ci ilin dekabrın 6-da Steynfortda (Yorkşirdə) anadan olmuşdur. 1938-1941-ci illərdə Lidsk və Kembric Universitetlərində oxumuşdur. 1945-1954-cü illərdə Kembric və 1955-1963-cü ilərdə Şeffild Universitetlərində işləmişdir. 1963-cü ildən Böyük Britaniyanın Kral İnstitutunun professoru, 1966-1985-ci illərdə direktoru olmuşdur. Əsas elmi işləri olduqca sürətli kimyəvi reaksiyaları impuls üsulu ilə tədqiq etmək olmuşdur. 1950-ci ildə R.C. Norriş ilə birlikdə impuls fotolizi üçün ilk qurğu yaratmışdır. O, ilk dəfə olaraq çoxlu sayda bəsit sərbəst radikalların udulma spektrlərini almış, onların çevrilmə mexanizmlərini öyrənmiş, sürətli rekombinasiya proseslərinin mövcud olduğunu göstərmişdir. O, işıq impulsu ilə insiatorlaşdırılan oksigen ilə reaksiyasının inkişafının spektral mənzərəsini qeydə ala bilmişdir.

Derek Parfit (11 dekabr 1942[…], Çenqdu, Çin Respublikası – 1 yanvar 2017[…]) — Britaniyalı filosof və yazıçı. 1960-cı illərdə yazdığı kitabların bir çoxu Oksford Universiteti nəşriyyat evindən çıxıb. 1942-ci ildə Çinin Çendu şəhərində anadan olub. Parfit Oksford Universitetinin məzunudur. Uzun illərdir eyni universitetdə fəlsəfə fənnini tədris edən məşhur filosof və yazıçı Derek Parfit 1 yanvar 2017-ci ildə 74 yaşında Britanyanın Oksford şəhərində vəfat etmişdir.

Dimmu Borgir — 1993-ci ildə Shagrath, Silenoz və Tjodalv tərəfindən Norveçin Oslo şəhərində qurulmuş metal musiqi qrupu. Qrupun adı farercə və islandca "qaranlıq qüllələr" mənasını verir və İslandiyadakı Dimmuborgir vulkanik platformasından alınmışdır. İllərdir bir neçə dəfə üzv dəyişikliyi yaşanan qrupda, quruculardan olan gitarist Silenoz və vokalist Shagrath dəyişməz qalan üzvlərdir. == Haqqında == Stian Aarstad'ın da klaviaturaçı kimi qrupa daxil olmasıyla tam mənasıyla formalaşan Dimmu Borgir; Emperor və Kreator kimi tərzində müvəffəqiyyətli bir qrup oldu. Aqressiv gitaralar, gurultulu bas, operativ vokallar, müxtəlif klaviatura melodiyaları, Norveçli qrupun musiqisinin ayrılmaz hissəsidir. 80-ci illərin black və heavy metal təsirlərini daşıyan Dimmu Borgir, Wagner və Dvorak kimi klassik musiqi bəstəkarlarından də təsirlənmişdir. Qrup musiqi bazarına 1994-cü ildə çıxardıqları "Inn I Evighetens Morke" adlı mini albomları ilə girdilər. Albom böyük maraq gördü və bir neçə həftədə yüksək satış rəqəmləri göstərdi. Black metal ətrafında artıq adları eşidilmişdi. Və eyni il "For All Tid" adlı ilk uzun albomlarını hazırladılar.

Porter Ueston Robinson (ing. Porter Weston Robinson) — amerikalı DJ. Worlds adlı ilk albomu 2014-cü ilin avqustun 12-də üzə çıxıb. 2015-ci ilin martın 20-də MTVu tərəfindən ilin artisti adlandırılıb.

Layos Portiş (4 aprel 1937, Zalaeqerseq) – mövqe tərzinə görə ona "Macar Botvinnik " ləqəbini qazandıran macar şahmat qrosmeysteri . 1960-cı illərin əvvəllərindən 1980-ci illərin sonuna kimi ən güclü qeyri-sovet oyunçularından biri olan o, 1962-ci ildən 1993-cü ilə qədər ardıcıl on iki zonalararası yarışda iştirak edərək, ümumilikdə səkkiz dəfə (1965, 1967, 1967, 1911, 1980, 1983, 1985 və 1988). Portiş Şahmat Olimpiadalarında bütün zamanların bir neçə rekordunu qoydu . Macarıstan şahmat çempionatında , o, ya titulu bölüşdü, ya da cəmi səkkiz dəfə (1958, 1959, 1961, 1964, 1965, 1971, 1975 və 1981) qalib gəldi. O, karyerası ərzində bir çox güclü beynəlxalq turnirlərin qalibi olub. 2004-cü ildə Portiş Macarıstanın ən yüksək milli idman nailiyyəti mükafatı olan " Nemzet Sportolója " (Millətin İdmançısı) adına layiq görülüb . O, hələ də ara-sıra yarışır. Onun əsas hobbisi opera ariyaları oxumaqdır; onun incə bariton səsi var, bu keyfiyyət şahmat üzrə dünya çempionu və opera müğənnisi kimi istedadı olan qrosmeyster Vasili Smıslovun paylaşdığı keyfiyyətdir . Onun kiçik qardaşı Ferenc (1939-cu il təvəllüdlü) Beynəlxalq Ustadır. == İlk illər == Portiş 1955-ci ildə Antverpendə keçirilən yeniyetmələr arasında şahmat üzrə dünya çempionatında Macarıstanı təmsil etdi .

Pol Mörfi (ing. Paul Morphy; 22 iyun 1837[…], Nyu-Orlean, Luiziana – 10 iyul 1884[…], Nyu-Orlean, Luiziana) — Amerika şahmatçısıdır. O, qeyri rəsmi şahmat üzrə dünya çempionudur. Pol şahmat dahisi idi. Parlaq karyerası olduğu halda şahmatı erkən yaşda tərk elədiyi üçün "Şahmatın Kədəri və Qürüru" adlandırırdılar. Bobbi Fişer Mörfini özünün bütün zamanlarda ən yaxşı 10 şahmatçısı siyahısına salmışdır və indiyə kimi yaşamış ən dəqiq oyunçu kimi təsvir etmişdir. Pol Mörfi Nyu-Orleanda zəngin ailədə doğulmuşdur. Pol hələ uşaqlıqdan heyrətamiz yaddaşı ilə yaşıdlarından fərqlənirdi. Ailələrindəki kişilərin hamısı şahmat oynayırdı: atası, böyük qardaşı və əmisi isə Nyu-Orleanın ən güclü şahmatçılarından sayılırdılar. O, əmisi ilə atasının oyunlarını izləyərək şahmatı öyrənmişdir.

Pol Mörfi (ing. Paul Morphy; 22 iyun 1837[…], Nyu-Orlean, Luiziana – 10 iyul 1884[…], Nyu-Orlean, Luiziana) — Amerika şahmatçısıdır. O, qeyri rəsmi şahmat üzrə dünya çempionudur. Pol şahmat dahisi idi. Parlaq karyerası olduğu halda şahmatı erkən yaşda tərk elədiyi üçün "Şahmatın Kədəri və Qürüru" adlandırırdılar. Bobbi Fişer Mörfini özünün bütün zamanlarda ən yaxşı 10 şahmatçısı siyahısına salmışdır və indiyə kimi yaşamış ən dəqiq oyunçu kimi təsvir etmişdir. Pol Mörfi Nyu-Orleanda zəngin ailədə doğulmuşdur. Pol hələ uşaqlıqdan heyrətamiz yaddaşı ilə yaşıdlarından fərqlənirdi. Ailələrindəki kişilərin hamısı şahmat oynayırdı: atası, böyük qardaşı və əmisi isə Nyu-Orleanın ən güclü şahmatçılarından sayılırdılar. O, əmisi ilə atasının oyunlarını izləyərək şahmatı öyrənmişdir.

Purpur səhləb (lat. Orchis purpurea) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin səhləb cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və status / National IUCN Status: "Nəsli kəsilmək təhlükəsində olanlar" kateqoriyasına aiddir –EN B1ab (i, iii, iv) + 2ab(iv). Azərbaycanın nadir növüdür. == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik ot bitkisidir. Kökyumrusu uzunsov və ya uzunsov- yumurtavaridir. Gövdəsi 30-80 sm hündürlükdədir. Yarpaqları enli-oval və ya lansetli, ellipsşəkilli, küt, 3-6 sm enində, 20 sm-dək uzunluqdadır. Çiçəkləri iri, vanil iylidir. Çiçək qrupu sıx, uzunsov-yumurtavaridir.

Gerhard Dörfer (d. 1920, Köniqsberq (indiki Kalininqrad, Rusiya) — ö. 27 aprel 2003, Gettingen) — monqol və türk dialektləri ilə bağlı elmi araşdırmalar aparan alman türkoloqu və monqolist.