XƏMS(Ə) ə. 1) beş; 2) beş hissədən ibarət mənzum əsər; 3) beşlik. Xəmsei-mübarək beş barmaq (əllə yemək yeyildiyi üçün mübarək sayılır).
Tam oxu »...(поэтическое произведение, состоящее из пяти частей). Nizaminin “Xəmsə”si “Пятерица” Низами (о пяти поэмах Низами)
Tam oxu »XƏMS(Ə) ə. 1) beş; 2) beş hissədən ibarət mənzum əsər; 3) beşlik. Xəmsei-mübarək beş barmaq (əllə yemək yeyildiyi üçün mübarək sayılır).
Tam oxu »(Culfa, İsmayıllı, Naxçıvan, Şahbuz, Şərur) bax xamra. – Xəmrəni xəmrə qatıllar (Şahbuz); – Xəmrəmizi pişiy yeyib, onun dərdinnən xəmir eliyə bilmiriy
Tam oxu »is. Maya, acıtma, balata. Una xəmrə qatmaq. Xəmrəsi, urvası xəmirsiz qalıb; Dünya düzəlmir ki, düzəlmir, baba! M.Araz.
Tam oxu »I (Culfa, Ordubad) yoncayabənzər yabanı bitki. – Xəşəni qo:rincəni heyvana veririk (Ordubad) II (Ordubad, Zəngilan) bax xaşa
Tam oxu »zərf Xəstə olduğu halda, azarlı-azarlı, naxoş halda. Xəstə-xəstə qonaqlığa getmək. – Polad Kamilin xəstə-xəstə gördüyü işə məəttəl qaldı. M.Süleymanov
Tam oxu »I нареч. будучи больным (будучи больной). Xəstə-xəstə işə çıxmaq выходить на работу (будучи) больным II прил. только во мн. ч. больные. Xəstə-xəstə uş
Tam oxu »...üstünə od tökülsün, nə ilə oxutmaq istəyirsən, … kəmsər-kəmsər danışma. “Qatır Məmməd”.
Tam oxu »нареч. устар. глупо. Kəmsər-kəmsər hərəkət etmək поступать глупо, kəmsər-kəmsər danışmaq говорить глупо
Tam oxu »...dəyənəyi yerə uzatdı, üzünü məruzəçi gəncə tutaraq kəsmə-kəsmə dedi. Mir Cəlal.
Tam oxu »...və onların yerli adları vardır: Ərəbistanda səmum, Misirdə xəmsin … adlanır. “Ümumi fiziki coğrafiya”.
Tam oxu »is. [ər.] Bir adama və ya şeyə məxsus olan hal, bir adamda və ya şeydə olub, başqalarında olmayan keyfiyyət; xasiyyət
Tam oxu »...qələnin; Qurulub xeymələr bərqərar oldu. Q.Zakir. Ki, nagəh xeymə dalından bir övrət; Dedi ey hatəm, ey şahi-səxavət! Uşaqlarım qalıbdır bu gecə ac;
Tam oxu »...verilən ad. Son zamanlaradək Kəblə Nəsiri məhəllənin xeyir və şərində “xəlfə” görmək olardı. S.Hüseyn. Dərhal xəlfə ağ qalaylanmış mis satıllarda şər
Tam oxu »...hasil olan suvaşqan kütlə. Acıtmalı xəmir. Düşbərə xəmiri. – Xəmir yeyənin fağırı olmaz. (Ata. sözü). [Rəşid:] Xəmir gəldiyinə görə çörəyi yapmaq laz
Tam oxu »is. Misdən, alüminiumdan, saxsıdan və s.-dən qayrılan dəyirmi, dərin qab. Əti xeyrədə yumaq. Meyvəni xeyrəyə qoymaq
Tam oxu »bax xaral. Bir adam ki, … kömür xəşəllərini dalına şələləyib hıqqana-hıqqana gətirə, …qalxa-qalxa Müqim bəy Cavanşir kimi bir əsilzadənin mühafizi ola
Tam oxu »is. zool. Şirin sularda yaşayan, yeyilən balıq növü. İldırım qeyzini sel-sel axıdan; Çapaqdan, xəşəmdən, qızıl balıqdan; Rəng alan, dad alan dəli çayl
Tam oxu »...yerində olmayan, bir xəstəliyi olan; naxoş, azarlı. Xəstə uşaq. – Xəstə əsgər dərindən nəfəs aldı. H.Nəzərli. Xəstə atalarının ürəyini sıxmaq istəməy
Tam oxu »...alan, gərdişi əla; Doğrudan gözəldir, göyçəkdir Leyla. Ə.Cavad. □ Qəmzə satmaq – naz etmək. Şəbnəmli çiçəklər səhər çağları; Yaqut gözlərilə qəmzə sa
Tam oxu »...kimsəni hər yerdə gördüm, bihünər gördüm. M.V.Vidadi. Vaqif, bir kimsə ki bizdən yaşına; Yəqin bil ki, bizlən olmaz aşina. M.P.Vaqif. 2. Heç kim, heç
Tam oxu »is. məh. Tavan, səqf. Düz stolun üstündən, ləmpədən asılmış onluq lampa şölələnirdi. B.Bayramov
Tam oxu »...həmişə buyurmada, vurmada, kəsmədə ömür sürmüş. S.S.Axundov. □ Kəsmə əlifba – tədris məqsədi ilə müxtəlif formalarda kəsilmək üçün düzəldilmiş əlifba
Tam oxu »...əlifbasında boğazbağlı samit tələffüzünü göstərən işarə. Ayn və həmzə səslərinin interferensiyası. Daxilində ayn və həmzə səsləri olan ərəb sözlərini
Tam oxu »...üzərinə atılmaq. İş atışmadan ötüb şəmşir və xəncər ilə bir-birinə həmlə etməyə çatdı. M.F.Axundzadə. Ta ayın iyirmi doqquzuna kimi düşmənin tankları
Tam oxu »zərf [fars.] Daima, hər vaxt, hər zaman. O, həmişə adamlardan uzaq gəzir. – [Almaz:] Mənim qapım dostlarımın üzünə həmişə açıqdır. C.Cabbarlı. Buna da
Tam oxu »...dəmyədir. // Sif. mənasında. Bu yerlərdə əkilən. Dəmyə taxıl. Dəmyə bostan. – …[Bəxtiyarın] çöldə bir qədər dəmyə əkini vardı. S.Hüseyn. Bu il havala
Tam oxu »...su mənbəyi; bulaq, qaynaq. [Çinarların] arasından çıxan sərin çeşmə çınqıl daşların üzərindən xoşahəngli bir şırıltı ilə böyük çaylara doğru axıb ged
Tam oxu »Xəmsə, müxəmməs sözləri ilə qohumdur. Ərəbcə “beşinci” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Tam oxu »Ərəbcə xəmsə sözü ilə qohumdur. Bizdə “beşləmə” kimi işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Tam oxu »...Şah Təhmasibin dəftərxana qulluqçusu və N.Gəncəvinin təsiri ilə üç “Xəmsə” yazan Əbdibəy Şirazinin (1515-1580) əsl adı.
Tam oxu »...olan muxtar dövlət üsulundan başqa bir şey deyildi. M.İbrahimov. Xəmsə əyalətinin mərkəzi Zəncan Azərbaycanın mühüm şəhərlərindən biridir. P.Makulu.
Tam oxu »