1. Səhhəti yerində olmayan, bir xəstəliyi olan; naxoş, azarlı. Xəstə uşaq.
– Xəstə əsgər dərindən nəfəs aldı.
Xəstə atalarının ürəyini sıxmaq istəməyən oğul və qız güzəranlarından şikayət eləmədilər.
// İs. mənasında. Xəstənin yanına getmək. Xəstənin halı yaxşılaşdı.
– Bənnasız hörgü hörülməz; Təbibsiz xəstə dirilməz. “”.
Əri xəstə üstə getdikdə ya ölü üstə aparıldıqda, o, dükanda oturub alış-veriş edərdi.
Bunu görən xəstə Aydını heç yaxına belə buraxmamışdı.
□ Xəstə düşmək, xəstə yatmaq – xəstələnmək, azarlamaq, yorğan-döşəyə düşmək.
Xəstə düşdüm, gələn yoxdur üstümə; Qərib öldüm, bikəs öldüm, yad oldum.
Həsrətindən xəstə düşdüm; Eylə dərdə çarə, Ceyran!
Bu hadisədən Molla Qasım sarılıq azarına düşüb xəstə yatdı.
Xəstə olmaq – xəstə yatmaq, azarlı olmaq, naxoş olmaq.
Bəstəri-möhnətdə xəstə olduğum; Gözləri şəhlaya dedin, nə dedi?
Mən diqqətlə [Məmmədə] baxdım, xəstə olduğuna heç şübhəm yoxdu.
Xəstə salmaq – xəstələndirmək, azarlatmaq, xəstələnməsinə səbəb olmaq.
Yar gəlməsə məndən dirilən olmaz; Məni xəstə salan busə dağıdı.
2. məc. Şairanə təşbehlərdə dərdli, qayğılı, mənən üzgün mənasında.
Çox edən bimarə xidmət aqibət bimar olur; Leyk könlüm xəstədir ol nərgisi-bimarsız.
3. məc. Sönük, zəif, cılız, ölgün.
Kiçik bir lampanın ziyası evə xəstə və ölgün bir işıq nəşr edirdi.
4. məc. Bir şeyə həddindən artıq meyil edən, aludə olan; aludə, mübtəla, düşkün. Kino xəstəsi. Futbol xəstəsi. Bilyard xəstəsi.
5. məc. klas. Yazıq, zavallı, aciz, fağır, bimar.
Füzuli xəstəyə düşmən sözü ilə dust cövr eylər.
Vidadi xəstəyəm, günlər sanaram; Dərd əhliyəm, qəm hərfini qanaram.
◊ Xəstə baxıcısı – müalicə müəssisələrində ağır xəstələrə və binanın təmizliyinə baxan kiçik tibb xidmətçisi.
