Поиск по словарям.

Arx ya da kanal — insan əli ilə düzəlmiş, sulama ya da nəqliyyat məqsədi ilə istifadə edilən su yollarıdır. Axma sürəti çox olmayan çaylar keçmişdən günümüzə dək həmişə nəqliyyat üçün istifadə edilmişdilər. Bu çayların bir-birlərinə yaxınlaşdığı yerlərdə kanallar açılmaq surətiylə nəqliyyat daha da asan hala gətirilmişdir. Suyu mənbədən sahəyə axıtmaq üçün dayaz suvarma kanalı. Arxlardan, əsasən, Cənubi Qafqazda, Orta Asiya və Qazaxıstanda, Yaxın və Orta Şərq ölkələrində geniş istifadə olunur; səhra və yarımsəhra zonaları şəraitində sahələr il boyu Arxların öz axını ilə suvarılır. Arxlar daimi və müvəqqəti olur. Daimi Arxlar şəbəkəsinə əsas (magistral) və paylayıcı Arxlar daxildir. Magistral Arx mənbədən (çay, göl və s.) götürdüyü suyu paylayıcı Arxlara verir. Su paylayıçı Arxlar vasitəsilə əkin sahələrinə, oradan da müvəqqəti Arxlarla suvarma zolaqlarına axıdılır. == Tarixi == Arxların çəkilməsinin tarixi çox qədimdir.

Söyüdlü arx- kitabı İlyas Əfəndiyev tərəfindən yazılmışdır. Roman 1958-ci ildə dərc olunub. == Haqqında == İlyas Əfəndiyev yaradıcılığa lirik ruhlu hekayələrlə başlayıb və 1939-cu ildə onun "Kənddən məktublar" adlı beş hekayədən ibarət ilk kitabı çıxıb. Gənc yazıçının şirin, lirik, dəqiq və ifadəli nəsr dili, cazibədar təhkiyə tərzi ilk yazılarından diqqəti çəkib."Söyüdlü arx" (1958) romanının əsas qəhrəmanı, şəhərdən kəndə işləməyə gəlmiş Nuriyyə xanım gənc aktirasıdır, lakin əsərin süjetində yenilik ondadır ki, Nuriyyə ancaq kənddə mədəni quruculuqla məşğuldur, kitabxana müdiridir. O, burada dram dərnəyi təşkil edir, cavanları kitabxanaya cəlb edir. Təsərrüfat məsələlərində yenilikçilərlə mühafizəkarlar arasında konfilikt Söyüdlü arxın uzadılması problemiylə bağlıdır və mübahisələr kəndin rəhbər işçiləri arasında gedir. Romanın uğur qazanmasında əsas rolu Nuriyyənin mədəniyyət sahəsində fəaliyyəti yox, onun mənəvi aləmi, şəxsi həyatı oynayır. Yazıçı qəhrəmanın həyatının bu tərəflərinə xüsusi diqqət yetirir.Roman birinci şəxsin-Nuriyyənin dilindən, onun xatirələri kimi verilir. Nuriyyə altı il ərzində sevib ürəyində gəzdirdiyi Murada təsadüfən rast gəlir, lakin onun ailəsi olduğunu bildikdə nəcib qız sevgisini qəlbinin dərinliyində basdırmağa qərar verir. Romanın sonunda bu gözəl təbiətli qadın, nəhayət ki, öz taleyini tapır və əsər nikbin sonluqla bitir.

Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutu - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının strukturuna daxil olan elmi təşkilat. == Tarixi == İnstitut 8 iyul 1993-cü ildə yaradılmışdır. İşçilərinin ümumi sayı 269 nəfərdir. === Əsas fəaliyyət istiqamətləri === Azərbaycanda arxeologiya və etnoqrafiya elmləri sahəsində fundamental və innovasiya xarakterli elmi tədqiqatların həyata keçirilməsidir. === Əsas elmi nəticələr === Azərbaycan arxeoloqlarının uzun illər ərzində apardıqları tədqiqatlar nəticəsində ölkəmizin dünyada ən qədim insan məskənlərindən, erkən sivilizasiya mərkəzlərindən biri olması maddi faktlarla sübuta yetirilmişdir. Aparılan araşdırmalar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, Azərbaycanda qədim insanlar hələ iki milyon il əvvəl məskunlaşmışdır. Erkən əkinçilik mədəniyyətlərinə aid yaşayış məskənləri, tunc dövrünün yaşayış yerləri, şəhər tipli abidələri, yüzlərlə qəbirləri, antik və orta əsrlərə aid şəhərlər və s. çoxsaylı abidələr qazılıb tədqiq edilmişdir.Aparılan araşdırmalar Azərbaycanın qədim dövr tarixinin bir sıra qaranlıq səhifələrinə işıq salmış və bu elmi nailiyyətlər vətənimizin tarixinin yazılması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən maddi faktların aşkara çıxarılması ilə nəticələnmişdir. Respublikanın bütün bölgələrində aparılan etnoqrafik tədqiqatlarla əhalinin məişəti, adət-ənənələri, maddi və mənəvi mədəniyyəti öyrənilmişdir. == Struktur bölmələri == “Daş dövrü” şöbəsi “Eneolit və ilk tunc dövrü arxeologiyası” şöbəsi “Tunc və ilk dəmir dövrləri arxeologiyası” “Azərbaycanın antik dövr arxeologiyası” şöbəsi “İlk orta əsrlər arxeologiyası” şöbəsi “Orta əsrlər” şöbəsi “Etnoarxeologiya” şöbəsi “Yeni tikinti sahələrinin arxeoloji tədqiqi” sektoru “Çöl tədqiqatları” sektoru “Azərbaycanda arxeoloji abidələrin toplusu” sektoru “Arxeoloji texnologiya” sektoru “Arxeologiyada informasiya texnologiyalarının tətbiqi” sektoru “Tədris, beynəlxalq və ictimaiyyətlə əlaqələr” şöbəsi “Epiqrafika” şöbəsi “Numizmatika” şöbəsi “Tarixi etnoqrafiya” “Müasir dövr etnoqrafiyası” şöbəsi “Etnososioloji tədqiqatlar” şöbəsi “Elmi ekspozisiya” şöbəsi “Xalçaşünaslıq” sektoru == Elmi şura == AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun nəzdində "Gənc alimlər və mütəxəssislər şurası", "Dissertasiya şurası", "Həmkarlar təşkilatı" bölmələri fəaliyyət göstərir.

Arxeologiya, Etnoqrafiya və Antropologiya İnstitutu - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının strukturuna daxil olan elmi təşkilat. == Tarixi == İnstitut 8 iyul 1993-cü ildə yaradılmışdır. İşçilərinin ümumi sayı 269 nəfərdir. === Əsas fəaliyyət istiqamətləri === Azərbaycanda arxeologiya və etnoqrafiya elmləri sahəsində fundamental və innovasiya xarakterli elmi tədqiqatların həyata keçirilməsidir. === Əsas elmi nəticələr === Azərbaycan arxeoloqlarının uzun illər ərzində apardıqları tədqiqatlar nəticəsində ölkəmizin dünyada ən qədim insan məskənlərindən, erkən sivilizasiya mərkəzlərindən biri olması maddi faktlarla sübuta yetirilmişdir. Aparılan araşdırmalar nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, Azərbaycanda qədim insanlar hələ iki milyon il əvvəl məskunlaşmışdır. Erkən əkinçilik mədəniyyətlərinə aid yaşayış məskənləri, tunc dövrünün yaşayış yerləri, şəhər tipli abidələri, yüzlərlə qəbirləri, antik və orta əsrlərə aid şəhərlər və s. çoxsaylı abidələr qazılıb tədqiq edilmişdir.Aparılan araşdırmalar Azərbaycanın qədim dövr tarixinin bir sıra qaranlıq səhifələrinə işıq salmış və bu elmi nailiyyətlər vətənimizin tarixinin yazılması üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən maddi faktların aşkara çıxarılması ilə nəticələnmişdir. Respublikanın bütün bölgələrində aparılan etnoqrafik tədqiqatlarla əhalinin məişəti, adət-ənənələri, maddi və mənəvi mədəniyyəti öyrənilmişdir. == Struktur bölmələri == “Daş dövrü” şöbəsi “Eneolit və ilk tunc dövrü arxeologiyası” şöbəsi “Tunc və ilk dəmir dövrləri arxeologiyası” “Azərbaycanın antik dövr arxeologiyası” şöbəsi “İlk orta əsrlər arxeologiyası” şöbəsi “Orta əsrlər” şöbəsi “Etnoarxeologiya” şöbəsi “Yeni tikinti sahələrinin arxeoloji tədqiqi” sektoru “Çöl tədqiqatları” sektoru “Azərbaycanda arxeoloji abidələrin toplusu” sektoru “Arxeoloji texnologiya” sektoru “Arxeologiyada informasiya texnologiyalarının tətbiqi” sektoru “Tədris, beynəlxalq və ictimaiyyətlə əlaqələr” şöbəsi “Epiqrafika” şöbəsi “Numizmatika” şöbəsi “Tarixi etnoqrafiya” “Müasir dövr etnoqrafiyası” şöbəsi “Etnososioloji tədqiqatlar” şöbəsi “Elmi ekspozisiya” şöbəsi “Xalçaşünaslıq” sektoru == Elmi şura == AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun nəzdində "Gənc alimlər və mütəxəssislər şurası", "Dissertasiya şurası", "Həmkarlar təşkilatı" bölmələri fəaliyyət göstərir.

=== MUZEY HAQQINDA ÜMUMİ MƏLUMAT === Naxçıvan Muxtar Respublikasında muzey işinin inkişafına göstərilən diqqət və qayğının nəticəsidir ki, burada müxtəlif sahələr üzrə təşkil olunmuş 30-dan çox muzey fəaliyyət göstərir. Son dövrlərdə bu siyahıya əlavə edilən “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksi, Əlincəqala Tarix-Mədəniyyət Muzeyi, Dövlət Bayrağı meydanı və muzeyi, həmçinin son günlərdə Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədri tərəfindən imzalanmış 12.09.2017-ci il tarixli Sərəncama əsasən yaradılacaq Naxçıvan Duz Muzeyi tariximizin yadigarlarının qorunması və təbliğinin inkişaf dinamikasından xəbər verir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsində yaradılmış Arxeologiya və Etnoqrafiya muzeyi də məhz bu inkişafın təzahürlərindən biri kimi meydana çıxmışdır . Azərbaycan Respublikasında ayrıca olaraq arxeologiya və etnoqrafiya sahəsi üzrə təşkil olunmuş 3 muzeydən biri, muxtar respublikada isə bu sahədə yeganə olan Arxeologiya və Etnoqrafiya muzeyi AMEA Naxçıvan Bölməsinin Arxeoloji xidmət şöbəsinin materialları əsasında təşkil olunmuşdur. 2008-ci ildə Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun nəzdində fəaliyyətə başlayan bu muzey Bölmə əməkdaşlarının apardıqları çöl tədqiqat işlərinin materialları bazasında formalaşdırılmışdır. Muzey materiallarının toplanması və sistemləşdirilməsi AMEA-nın müxbir üzvləri V.Baxşəliyev, H.Q.Qədirzadə və H.Y.Səfərlinin təşkilatçılığı ilə həyata keçirilmişdir. Arxeoloji xidmət şöbəsinin fondu I Kültəpə, Sədərək, Ovçulartəpəsi, Ərəbyengicə, II Kültəpə, Qız qala, Xaraba-Gilan, Şahtaxtı, Oğlanqala və digər abidələrin materialları əsasında formalaşdırılmışdır. Bununla yanaşı, muzeydə muxtar respublika ərazisindəki abidələrdə araşdırma aparan digər tədqiqatçılar tərəfindən təqdim olunan maddi-mədəniyyət nümunələri də vardır. Onların bir qismi Sərgi salonunda, digərləri isə Arxeoloji xidmət şöbəsinin fondunda mühafizə edilməkdədir. Etnoqrafik materiallar cəhrə, teşi, nehrə, keçə və digər tədricən unudulmaqda olan məişət əşyalarından ibarətdir.

=== MUZEY HAQQINDA ÜMUMİ MƏLUMAT === Naxçıvan Muxtar Respublikasında muzey işinin inkişafına göstərilən diqqət və qayğının nəticəsidir ki, burada müxtəlif sahələr üzrə təşkil olunmuş 30-dan çox muzey fəaliyyət göstərir. Son dövrlərdə bu siyahıya əlavə edilən “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksi, Əlincəqala Tarix-Mədəniyyət Muzeyi, Dövlət Bayrağı meydanı və muzeyi, həmçinin son günlərdə Naxçıvan MR Ali Məclisi Sədri tərəfindən imzalanmış 12.09.2017-ci il tarixli Sərəncama əsasən yaradılacaq Naxçıvan Duz Muzeyi tariximizin yadigarlarının qorunması və təbliğinin inkişaf dinamikasından xəbər verir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan Bölməsində yaradılmış Arxeologiya və Etnoqrafiya muzeyi də məhz bu inkişafın təzahürlərindən biri kimi meydana çıxmışdır . Azərbaycan Respublikasında ayrıca olaraq arxeologiya və etnoqrafiya sahəsi üzrə təşkil olunmuş 3 muzeydən biri, muxtar respublikada isə bu sahədə yeganə olan Arxeologiya və Etnoqrafiya muzeyi AMEA Naxçıvan Bölməsinin Arxeoloji xidmət şöbəsinin materialları əsasında təşkil olunmuşdur. 2008-ci ildə Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun nəzdində fəaliyyətə başlayan bu muzey Bölmə əməkdaşlarının apardıqları çöl tədqiqat işlərinin materialları bazasında formalaşdırılmışdır. Muzey materiallarının toplanması və sistemləşdirilməsi AMEA-nın müxbir üzvləri V.Baxşəliyev, H.Q.Qədirzadə və H.Y.Səfərlinin təşkilatçılığı ilə həyata keçirilmişdir. Arxeoloji xidmət şöbəsinin fondu I Kültəpə, Sədərək, Ovçulartəpəsi, Ərəbyengicə, II Kültəpə, Qız qala, Xaraba-Gilan, Şahtaxtı, Oğlanqala və digər abidələrin materialları əsasında formalaşdırılmışdır. Bununla yanaşı, muzeydə muxtar respublika ərazisindəki abidələrdə araşdırma aparan digər tədqiqatçılar tərəfindən təqdim olunan maddi-mədəniyyət nümunələri də vardır. Onların bir qismi Sərgi salonunda, digərləri isə Arxeoloji xidmət şöbəsinin fondunda mühafizə edilməkdədir. Etnoqrafik materiallar cəhrə, teşi, nehrə, keçə və digər tədricən unudulmaqda olan məişət əşyalarından ibarətdir.

Abşeron Arxipelaqı — Xəzər dənizinin Abşeron körfəzinin eyniadlı arxipelaqına daxil olan adalara Böyük Tava, Kiçik Tava, Çilov, Pirallahı , Qu adası, Tavaaltı adası, Koltiş, Qarabattaq, Dardanel və Yal adası aiddirlər. Arxipelaqın tərkibinə Buzovna Vulkan sayı, Rif sayı, Abşeron sayı, Daşlı sayı, Şimali Qu sayı, Karaçyov sayı, Darvin sayı, Kesson sayı, Orasnaya bankası, və Yuznaya bankası kimi dayazlıqlar və adacıqlar daxildir. == Tarixi == Bu adaların mənşəyi qədimlərə gedib çıxır. Adların əksəriyyətində rast gəlinən "Zirə" sözü ərəbcə ada mənasını verən "cəzirə" sözündən götürülmüşdür. Adların əksəriyyəti XVI əsrdə Xəzərdə peyda olan ruslar, xüsusən kazaklar tərəfindən dəyişdirilib. Məsələn, Böyük Zirə – Nargin, Daş Zirə – Volf, Zənbil – Duvannı, Səngi-Muğan – Svinna, Çigil – Oblivnoy, Qara Su – Los, Gil – Qlinyannı, Xara Zirə – Bulla, Çilov – Jiloy, Pirallahı – Artyom adlandırılmışdır. Bəzi adların mənşəyinin öz tarixi var. Məsələn, Nargin və Volf adalarının adı I Pyotrla bağlıdır. İsveçlə müharibədən sonra buralar ona formaca analoji adları olan Fin körfəzindəki Revel adalarını xatırladıb. Nargin ("Nargin" – almanca, "Nartingen" – estonca) "ensiz boğaz" mənasını verir.

Abşeron yarımadasının ətrafında şm.-da Abşeron və c.-da Bakı arxipelaqlarına daxil olan çoxlu sayda adalar mövcuddur. Pirallahı, Çilov, Böyük Tava, Kiçik Tava və s. adalar Abşeron arxipelaqına, Böyük Zirə, Daş Zirə, Kiçik Zirə (və ya Qum (ada)), Zənbil, Səngi Muğan, Çigil, Gil, Qarasu, Xərə Zirə, Daşlı ada, Qumani,Kür daşı və s. adalar Bakı arxipelaqına aiddirlər. Böyük Zirə, Daş Zirə, Qum və ya Kiçik Zirə adaları bəzən Bakı Körfəzi (buxtası) adaları kimi göstərilir. Ən böyük ada Pirallahı (sahəsi təqr. 15 km2, uz. 12 km, eni 4 km-ə qədərdir.), ən ş.-də yerləşən ada Çilovdur.Abşeron və Bakı arxipelaqları akvatoriyalarında həmçinin çoxlu dayazlıqlar və ya saylar (sualtı adalar) (Abşeron, Balaxnın, Darvin, Neft Daşları,Kür və s.) vardır. Hər iki arxipelaqa daxil olan adaların mənşəyi qədimlərə gedib çıxır. Adların əksəriyyətində rast gəlinən "Zirə" sözü ərəbcə ada mənasını verən "cəzirə" sözündən götürülüb.

Adana Arxelogiya Muzeyi — Türkiyədə, Adana vilayətində yerləşən və arxeoloji əsərlərin sərgiləndiyi muzey. Muzey 1924-cü ildə yaradılmışdır. == Tarixi == İlk illərdə Polis Dairəsində xidmət göstərən muzey 1928-ci ildə Daşkörpü bölgəsindəki Cəfərpaşa Məscid Mədrəsəsinə, daha sonra Qurukörpü Yunan kilsəsinə daşındı. 1935-ci ildə muzeyə etnoqrafiya salonu əlavə edildi. 1950-ci ildə muzey Etnoqrafiya Muzeyinin binasına köçürüldü. 1966-cı ildə isə Mədəniyyət Parkında yeni muzey binasının inşasına başlanıldı. 1972-ci ildə bu bina xidmətə verildi. Alyanaqzadə Həlil Kamil Bəy və Ali Rza Yalman muzeyin inkişafında böyük rol oynamış müdirlərdir. == Sərgilənənlər əsərlər == Adana Arxeoloji Muzeyində Tarsus-Gözlügüllə, Mersin-Yümüktəpə, Milis, Qaratəpə, Soyuqsutəpə və başqa arxeoloji qazıntı yerlərində tapılan və Adana tarixi ilə əlaqədar əsərlər nümayış olunur. Bunlar tarix öncəsi, Hitit, Assuriya, Finikiya, Frig, Ellen, Roma və Bizans dövrlərinə aid heykəl, kitabə, stel, memarlıq parçaları kimi daş əsərlər, bişmiş torpaqdan düzəldilmiş müxtəlif qablar, silindir və maqma möhürləri, dəmir pullar və digər tarixi əşyalardır.

Aleksandr adası — Nordenşeld arxipelaqına daxil olan 90 adadan biri. Şimal Buzlu okeana daxil olan Kara dənizinin cənub-şərqində qərarlaşır. İnzibati cəhətdən Rusiya Federasiyasının Krasnoyarsk diyarı Taymır Dolqan-Nenes rayonu ərazisinə daxildir. 1993-cü ildən digər Nordenşeld arxipelaqına daxil olan adalar kimi Rusiyanın və bütün Asiyanın ən böyük qoruğu ərazisinə daxildir. Böyük Arktik qoruğu Arktik qurşağın qorunması məqsədi ilə yaradılmışdır. == Coğrafiyası == Aleksadr adası öz növbəsində Nordenşeld arrxipelaqınln tərkibinə daxil olan Paxtusov adaları qrupuna aiddir. Qrupun ən şimal adasıdır. Adadan 7,5 km şimalda, Lenin boğazının digər sahilində Sikora adası, Sofi adası, 2 km cənubda isə Paxtusov adası yerləşir. Bir qədər qərbdə bir, 1,7 km cənub-qərbdə isə iki adsız ada yerləşir. Rusiyanın materik hissəsi ilə ara məsafəsi 65 km-dir.

Aleksandr arxipelaqı (ing. Alexander Archipelago) — Alyaskanın cənub-şərqində, Sakit okeanın isə şimal-şərqində yerləşir. Materikdən Linn-Kanal boğazı ilə ayrılır Boğazın yaxınlığında ştatın paytaxtı olan Cuno şəhəri yerləşir. == Tarixi == Arxipelaq rus dənizçiləri tərəfindən 1741-ci ildə kəşf edilir. Ekspedisiyada Vitus Berinq və Aleksey Çirikova iştirak edirdilər. 1809–1867-ci illərdə rus köçmənlərinin inzibati mərkəzi olan Novoarxangelsk (hazırda Sitka) arxipelaqda yerləşirdi. Arxipelaq 1867-ci ildə Alyaska ilə birlikdə ABŞ dölvətinə satılır. Arxipelaq isə rus çarı II Aleksandrın şərəfinə adlandırılır. == Coğrafiyası == Arxipelaqda 1100 ada və qaya parçası vardır, ümumi sahəsi 36,8 km² təşkil edir. Adalar sualtı dağların zirvələrini təşkil edir.

Alisa güzgü arxasında (ing. Through the Looking-Glass, and What Alice Found There) — Böyük Britaniya yazıçısı olan Luis Kerrolun "Alisa möcüzələr ölkəsində" əsərinin davamı olaraq yazdığı və 1871-ci ildə "Macmillan Publishers" nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunmuş bədii əsəridir. == Ədəbiyyat == Tymn, Marshall B.; Kenneth J. Zahorski and Robert H. Boyer (1979). Fantasy Literature: A Core Collection and Reference Guide. New York: R.R. Bowker Co. p. 61. ISBN 0-8352-1431-1. Gardner, Martin (1990). More Annotated Alice.

Andreyevka (başq. Андреевка, rus. Аккулево) — Başqırdıstan Respublikasının Arxangel rayonunda yerləşən kənd. Kənd Orlovka kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Arxangel): 19 km, kənd sovetliyindən (Orlovka): 2 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 26 km.Kənd ərazisindən Zilim çayı axır. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kənddə ruslar (85%) üstünlük təşkil edir.

Andreyevka (başq. Андреевка, rus. Аккулево) — Başqırdıstan Respublikasının Arxangel rayonunda yerləşən kənd. Kənd Orlovka kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: rayon mərkəzindən (Arxangel): 19 km, kənd sovetliyindən (Orlovka): 2 km. ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 26 km.Kənd ərazisindən Zilim çayı axır. == Əhali == === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına əsasən kənddə ruslar (85%) üstünlük təşkil edir.

Anson arxipelaqı (ing. Anson Archipelago) — Sakit okaenda, Yaponiya ilə Havay adaları arasında sahəni əhtə edən edir. Qrupa Ueyk rifi, Minamitori və bir neçə Kabus ada daxildir. Kabus adalar: Los Hardines (Los Jardines) — Marşall adalarından şərqdə, iki kabus ada. Adalar 1528-ci ildə Alavaro de Saavedra və 1542-ci ildə isə Lopes de Vilyalobes ziyarət etmişdir Nakanotorişima, həmcinin Qanqnes adı ilə (ing. Ganges Island) tanınır. — kabus ada 30°45′ şm. e. 154°25′ ş. u.

Arif Məhəmməd oğlu Məmmədov (25 fevral 1961, Qızılhacılı, Qasım İsmayılov rayonu) — AMEA-nın müxbir üzvü (2017). == Həyatı == 25 fevral 1961-ci ildə Goranboy rayonunun Qızılhacılı qəsəbəsində anadan olmuşdur. 1989–1994-cü illədə Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası; 1995–2004-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti; 2004–2014 Azərbaycan Müəllimlər İnstitutu Sumqayıt filial. AMEA Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı; Ali Hərbi Dənizçilik Akademiyasının Fəxri fərmanı; Bərdə rayon İcra Hakimiyyətinin Fəxri fərmanı; Salyan rayon İcra Hakimiyyətinin Fəxri fərmanları ilə təltif olunmuşdur. Hazırda AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunda şöbə müdiri vəzifəsində çalışır. == Fəaliyyəti == Bərdədə aparılmış arxeoloji qazıntıların nəticələri orada 3000 illik şəhər mədəniyyətinin olduğunu sübuta yetirmişdir. Gəncədə aparılan arxeoloji qazıntılar nəticəsində Antik və İlk orta əsr şəhər yeri müəyyənləşdirilmişdir Salyanda aparılmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində Muğan – Babazanlı abidəsinin 2800 illiyi müəyyənləşdirilmişdir Gəncəbasar IV–XIII əsrlərdə (tarixi-arxeoloji tədqiqat) namizədlik dissertasiyasının müdafiə etmişdir. Qoşqarçay və İncəçay hövzəsinin tarixi-arxeoloji tədqiqi (III – XVII əsrlər) doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 6 müəlliflik şəhadətnamələrinin və patentinə sahibdir. İndiyədək 15-i xaricdə olmaqla, 115 əsəri çapdan çıxmışdır.

Asxa beyinə (lat. metencephalon) körpü - lat. pons və beyincik - lat. cerebellum aiddir; onun boşluğunun qlığını dördüncü mədəciyin ara hissəsi təşkil edir. == İstinadlar == == Mənbələr == Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, III cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı - 1982 Atlas of Human Cardiac Anatomy - Endoscopic views of beating hearts - Cardiac anatomy Р. Д. Синельников.

Arxa küçәlәr (türk. Arka Sokaklar) — 2006-cı ildən Kanal D-də ekranlara gələn polis, dram, döyüş növündə, Türkiyənin ən uzun müddət (18 mövsüm) yayımlanan televiziya serialıdır. === Qısa məlumat === Ölkə: Türkiyə Rejissor: Orhan Oğuz Prodüser: Ali Cengiz Deveci Ssenari: Ozan Yurdakul, Sinan Yurdakul Koordinator: Yılmaz Ekmekçi Bölüm sayı: 639 Çəkildiyi müddət: 2006 - günümüz Vəziyyəti: yayımda Müddəti: 135-145 dəqiqə arası Yayımlandığı telekanal: Kanal D, Max Smart (təkrar bölümləri)Tv 2 == Məzmun == Serial İstanbul Polis Qərargahında özəl bir komandada çalışan polislərin ailə həyatları və İstanbul küçələrindəki macəralarından bəhs edir. Komanda vəzifələri boyunca daim fərqli və müxtəlif insan hekayələri ilə qarşılaşır.

Arxa plan və ya Fon (Background) Ekranda üzərində simvolların təsvir olunduğu rəngdir; məsələn, ağ fonda qara simvollar. Həmçinin, arxa plan istifadəçinin birdəfəyə bir neçə proqram və ya sənədlə işləyə biləcəyi sistemdə: verilmiş anda açıq olan, ancaq aktiv olmayan pəncərədir. Bundan əlavə, arxa plan əməliyyat sistemlərində: mikroprosessorun vaxt bölgüsündə az öncüllüyü (prioriteti) olan, yəni öncəlikli olmayan, proses və ya məsələdir. İstifadəçi informasiyanın yenilənməsini tələb etmirsə, yaxud verilmiş məsələni öncəlikli rejimə keçirmirsə, fon prosesi (məsələn, çap və ya elektron poçtun daxil olmasının yoxlanması) çox zaman istifadəçi üçün görünməz olur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

== Məzmunu == Arxa Sıradakılar, MinT Prodakşn tərəfindən FOX kanalı üçün hazırlanan Türk dram serialıdır. Serialın quruluşunu Birol Güvən, ekranlaşmasını isə Hamdi Alkan öz üzərinə götürmüşdür. 30 Sentyabr 2007-ci ildə yayıma başlamışdır. 27 Noyabr 2011-ci ildə sona çatan serial, TNT kanalında təzə bölümləri ilə yenidən başlamışdır. TNT-nin bağlanacağı qərarı çıxanda bütün seriallar bitirilmişdir. Bu səbəblə Arxa Sıradakılar 193-cü bölümdə, final bölümü yayımlanmışdır. Həmçinin serial FOX-dan TNT-yə transfer olanda serialın prodüser şirkəti də dəyişmişdir. Əvvəlcədən quruluşunu MinT Quruluşun üzərinə götürdüyü serialının quruluşunu TNT-yə keçdikdə, Best Quruluşu öz üzərinə götürmüşdür. Gənclik serialı olan Arxa Sıradakılar dəstə halında davalar, narkotik, xərac alınması ilə izah edilir. Hadisələrin əsas məkanı; İllərdir universitetə bir tələbə belə göndərməmiş, unudulmuş bir məktəbdir.

Bel çantası — arxa üstə geyilən bir növ çanta. Məktəb, turizm, səyahət, gediş və ya düşərgə üçün istifadə edilə bilər. Arxa çantalarının yüngül olanları tək çiyində də daşına bilinər.

Arxac dağı – Babək rayonu ərazisində dağ (hünd. 1094,4 m). Naxçıvan dağarası çökəkliyinin cənub-şərq qurtaracağındakı Nehrəm platosunun cənub-qərb kənar hissəsində, Nehrəm kəndindən 4,3 km cənubdadır. Orta Eosenin Lütet mərtəbəsinin alt hissəsinə aid Alt Dərəlik yarımlay dəstəsinin bazal konqlomeratlarından təşkil olunmuş, sıldırımlı cənub-qərb yamaclarında Üst Tabaşirin Turon mərtəbəsinin alt hissəsinə aid eyniadlı lay dəstəsinin vulkanogen törəmələri açılan günbəzvari yüksəklikdir. Tektonik cəhətdən Naxçıvan qoyulma çökəkliyinin cavan çöküntüləri ilə örtülmüş Culfa qalxımının şimal-şərq qanadında yerləşir.

Arxacbulaq — Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında bulaq adı. == Toponimkası == Türk dillərində arkaç "dağın arxası", "dağın gün düşməyən hissəsi, quzeyi" sözündəndir. Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında Arxaçtəpə Azərbaycanda indi Oğuz rayonunda Qaynararxac, Dağlıq Qarabağda Qızıl Arxac, Gədəbəy rayonunda Qara Arxaç, Qubadlı və Cəbrayıl rayonlarında Arxaçdərəsi, İrəvan quberniyasının Eçmiadzin qəzasında Xan-Arxac toponimləri ilə eynidir. Arxac həm də qoyun sürüsünün dağ yamacında saxlandığı yerdir.

Arxacdərəsi - Cəbrayıl rayonunda dərə adı. Türk dillərində arkac(Azərbaycan dilində arxac) dağın gün düşməyən tərəfi, dağın arxa hissəsi, quzeyivə dərə sözlərindən ibarətdir. XIX əsrdə Gəncə quberniyasının Zəngəzur qəzasında Arxactəpə, Oğuz rayonunda Qaynarxac və Yuxari Qarabağda Qızıl, İrəvan quberniyasının Ecmiədzin qəzasında Xan-Arxac və s. adlarla mənaca eynidir. Arxac dağ yamacında qoyun sürüsünün saxlandığı yerdir. 2020-ci ildə işğaldan azad olunub. == Həmçinin bax == Cəbrayıl rayonu Zəngəzur qəzası == Ədəbiyyat == Bəndəliyev N.S. Dağlıq Şirvan oronimlərində bəzi etnonimlərin izləri. “Azərbaycan SSR EA Xəbərləri” (Yer elmləri seriyası), 1959, № 3. Azərbaycan SSR-in qısa toponimlər lüğəti. Bakı, 1986.

Arxada qalmış gələcək tammetrajlı bədii filmi rejissor Rüfət Əsədov tərəfindən 2004-cü ildə ekranlaşdırılmışdır. Film "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. 2004-cü ildə qaçqın düşərgəsində yaşayan dəcəl oğlan Səməd yıxılaraq huşunu itirir və keçmişə — 90-cı illərə, müharibə bölgəsinə, əsgərlərin arasına düşür. O burada onların qəhrəmanlığının şahidi və iştirakçısı olur. Filmdə əsas rolları Fuad Poladov, Ağamehdi Abidov, Azərin,Ömür Nağıyev, Abbas Qəhrəmanov, Pərviz Məmmədrzayev, Mikayıl Mikayılov və Leyla Şahvəliyeva ifa edirlər. == Məzmun == 2004-cü ildə qaçqın düşərgəsində yaşayan dəcəl oğlan Səməd yıxılaraq huşunu itirir və keçmişə — 90-cı illərə, müharibə bölgəsinə, əsgərlərin arasına düşür. O burada onların qəhrəmanlığının şahidi və iştirakçısı olur. Oğlan özünə gələndən sonra tamamilə dəyişir.Filmin ən təsiredici kadrlarından biri qaçqınların özlərinə ev etdikləri vaqonları Səmədin hərəkətə gətirməsidir. Vaqonlar bir-birinə calanaraq hərəkətə başlayır. Rejissor bu yerdə əl-ələ verib nəhayət ki, bu problemi həll etməyin vacib olduğunu göstərməyə çalışmışdır.

Arxadakı körpüləri yandırın — Rövşən Abdullaoğlunun "Motivasiya psixologiyası silsiləsində" yazdığı və 2013-cü ildə Qədim Qala nəşriyyatında nəşr olunmuş əsər. == Haqqında == Qələbə çalmaq istəyən arxasınca -geriyə qayıda bilməsin deyə- bütün körpüləri yandırmalıdır. Çox insanlar işi qələbəyə bir addım qalmış buraxırlar. ... Döyüşdən əvvəl sərkərdə orduya müraciət etdi: “Gəmilərimizdən çıxan tüstünü görürsünüzmü? Bu, o deməkdir ki, qələbə qazanmasaq, bu sahillərdən sağ qurtula bilməyəcəyik. Bir seçimimiz var: qələbə çalmaq, ya da həlak olmaq”. Və onlar qələbə çaldılar! Qələbə çalmaq istəyən arxasınca bütün körpüləri yandırmalı, geri çəkilmək üçün bütün yolları kəsməlidir. Yalnız bu zaman uğur üçün çox vacib olan çılğın qələbə arzusunu qoruyub saxlamaq olar.

Azerbaijan Republic Broadcaster və ya qısaca ARB — 10 may 2014-cü il tarixində Bakı şəhərində yayıma başlayan 10-cu ümumrespublika televiziya kanalı. == Tarixçə == 14 mart 2014-cü il tarixində "ARB" televiziya şirkəti Milli Televiziya və Radio Şurasının keçirdiyi tenderin nəticələrinə əsasən Azərbaycan üzrə yayım hüququ əldə edib. Beləliklə də, ölkə üzrə yayımlanan ümumrespublika televiziya kanallarının sayı 10-a çatıb. "ARB" televiziya kanalı müstəqil regional telekanallar – Kəpəz TV (Gəncə), ARB Şimal (Xaçmaz), ARB Cənub (Lənkəran), EL TV (Yevlax), Kanal-S (Şəki) və ARB 24-ün (Bakı) birgə yaratdığı Azərbaycanda ilk televiziya şəbəkəsidir. "ARB" Bakı və Abşeron yarımadası ərazisində 37-ci tezlikdə (11 sektor) yayımlanır. Bölgələrdə isə yayım regional telekanalların — ARB Kəpəz, ARB Şimal, ARB Cənub, ARB Aran və ARB Şəki-nin siqnalları vasitəsilə həyata keçirilir. Açıq yayımla yanaşı ARB, Azərbaycanın ilk peyki olan Azerspace 1-in Avropa seqmentində, kabel televiziyası və internet şəbəkəsi vasitəsilə də yayımlanır. "ARB"-nin yayım və proqram mərkəzi Kəpəz TV-in bazasında yaradılıb və Gəncə şəhərində yerləşir. Mərkəzi xəbər aparatı Azərbaycanın xəbər kanalı — ARB 24-ün əsasında yaradılıb. "ARB"-də yayımlanacaq bütün veriliş və buraxılışlar həm regional telekanallarda, həm də Bakıda yerləşən xüsusi telestudiyada hazırlanır.

ARO (Auto Romania üçün qısa) — off-road avtomobil istehsalı üçün Rumıniya zavodudur. İlk avtomobil - IMS-57 - 1957-ci ildə buraxıldı. Avtomobil QAZ-69 əsasında qurulmuşdur. 2006-cı ildə iflas oldu. == Şirkətin tarixi == ARO zavodunun tarixi 1885-ci ildə zavod qurulduqdan sonra başladı, lakin 1899-cu ildə işə son verildi. 1941-1944-cü illər dövründə anbar kimi istifadə edilmişdir. 1945-ci ildən 1950-ci ilə qədər Rumıniya və Sovet qoşunlarının avtomobillərini təmir etmək üçün istifadə edilmişdir. 1953-cü ildə onlar IMS-53 motosikletinin istehsalını qurmağa çalışdılar, amma cəmi 12 ədəd istehsal edildi. 1957-ci ildən etibarən zavod avtomobil hissələri - mühərrikləri və dişli qutuları istehsal etməyə başlayıb, eyni ildən etibarən IMS 57, M 59, ARO M 461 avtomobillərinin istehsalı başlayıb. Zavodun bütün həyatı boyu təxminən 380 min avtomobil istehsal etmişdir.

Azərbaycan Respublikası Xatirə Kitabı — İkinci dünya müharibəsində, müharibədən sonrakı hərbi münaqişələrdə, Əfqanıstan və Qarabağ müharibələrində şəhid olmuş azərbaycanlılarla bağlı yaddaş kitabı. == Kitab haqqında == Kitabda şəhid olmuş şəxslərin soyadı, adı, atasının adı, doğulduğu yer, hərbi xidmətə çağırıldığı hərbi komissarlıq, döyüşdüyü, şəhid olduğu və dəfn edildiyi yerlə bağlı qısa məlumat verilir. Kitabın hər cildində 15-17 min nəfərlə bağlı məlumat yerləşdirilib. Kitab dövlət büdcəsindən maliyyələşdiyi üçün satılmır, kitabda adı olan şəhid ailələrinə pulsuz paylanır.

ATX (ing. Advanced Technology extended) – Fərdi stolüstü kompüterlərin formfaktorudur. 2001-ci ildən başlayaraq kütləvi buraxılan kompüter sistemləri üçün dominant standart sayılır. ATX standartının aşağıdakı xarakteristikaları var: 1. anakartların həndəsi ölçüləri; 2. gövdəsində sökük və deşiklərin vəziyyətinə görə ümumi tələblər; 3. bəzi söküklərin (qidalanma üstünlüyünə görə) vəziyyəti və forması; 4. qida blokunun həndəsi ölçüləri; 5. qida blokunun elektrik xarakteristikaları.ATX/ATX12V 1995-ci ildə Intel firması müəyyən etdi ki, qida blokunun mövcud dizaynı artan yükün öhdəsindən demək olar son nəfəsdə gəlir. Problem onda idi ki, mövcud standartda 12 ötürücü pini olan 2 sökükdən istifadə olunurdu, bunun vasitəsilə də anakartın qidalanması təmin edilirdi. Bundan başqa, sökükün çəngəli qida blokunun və həm də anakartın düzgün şəkildə qoşulmaması zamanı zədələnməsinə gətirə biləcək ətraflı düşünülməmiş siyirmə ilə təchiz olunmuşdur. Bu problemi həll etmək üçün 1995-ci ildə Intel şirkəti həmin dövrdə geniş yayılmış LPX (PS/2) formfaktorunu əsas götürdü və qida blokunun əvvəlki fiziki quruluşunu və ölçülərini saxlamaqla onda quraşdırılmış sökükləri və qidalanma zəncirini sadəcə yenidən işlədi. Beləliklə, ATX standartı həyata vəsiqə aldı. Intel şirkəti 1995-ci ildə ATX standartının xüsusiyyətlərini təqdim etdi, 1996-cı ildə isə bu farmfaktor prosessor bazasındakı stolüstü sistemlər arasında geniş yayılmağa başladı. Pentium və Pentium Pro birinci il bazarın 18%-ni tutdu.

Meşə ördəyi (lat. Aix) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Anx (☥, Misir dillərində ʿnḫ) — Misir hiroqlifi Anx-Simvol, Anx-Xaç, Misir xaçı, Xaç dəstəyi, Həyat zənciri, Həyat açarı, Nil açarı (xaçı), (lat.

Are və ya Aare (alm. Aare‎, fr. Aar) — İsveçrədə çay. Reyn çayının sol qolu. Uzunluğu 295 km, hövzəsinin sahəsi təqribən 17,8 mun kv. kilometrdir. Bern Alp dağlarındakı Aare buzlaqlarından başlanır. Tun gölünədək gəmiçiliyə yararlıdır. Aşağı axınında orta illik su sərfi saniyədə 560 kub metrdir. Aare çayı boyunca çoxlu Su Elektrik Stansiyaları var.

Arilər (hind ā́rya-, avest. airya-, fars. ariya-‎) — e.ə. 2000-ci ilə yaxın Mərkəzi Asiyadan Hindistana yerləşmiş Hind-İran köçəri tayfalarının özlərinə verdikləri ad. Hindisumda ariler tədricən yerli əhali ilə qarışaraq onlarla birlikdə hindxalqını təşkil etdilər. İran və Azərbaycan ərazilərində yerli əhali ilə qarışan arilərdən, o cümlədən Azərbaycan ərazisində bir çox irandilli tayfalar - parfiyalılar, farslar, midiyalılar, saqartilər, kadusilər, mardlar, kirtilər və b. meydana gəlmişdilər. Müasir İranın adı buradandır; qədim İran dilində aquapat – "arilər ölkəsi" və ya "padşahlığı" deməkdir. İrandilli tayfa və qəbilələr indiki İran ərazisinə b.e.ə. IX əsrdə (bəzilərinin fikrincə, e.ə.

Ark — L'Arc~en~Ciel qrupunun albomudur.

Arl (fr. Arles, oks. Arle) — Fransanın cənub-şərqindəki Provans-Alp-Kot-d'Azur regionun Buş-dü-Ron departamentində yerləşən şəhər və kommuna. == Coğrafiya == Rona çayı Kamarq deltasını meydana gətirən Arldan yuxarı olan iki filiala sürüklənir. Kamarqın böyük bir hissəsi Arlın tərkibində olduğundan, əhalisinin 50,000 mindən çox olmasına baxmayaraq, Böyükşəhər Fransanın ən böyük kommunasıdır. Şəhərin sahəsi 758,93 km²-dir. == Əhali == Əhalinin dinamikası: == İqtisadiyyat == 2010-cu ildə işləyən yaşda olan 33,137 (15–64 yaş) nəfərin, 22,479 nəfər iqtisadi cəhətdən aktiv, 10,658-i isə qeyri-aktiv idi (fəaliyyət göstəricisi 67,8%-dir). İşləyən yaşda olan 22,479 nəfərin 18,749-u (9,948 kişi və 8801 qadın) aktiv işləyir, 3,730-u isə işsiz(1,787 kişi və 1,443 qadın) idi. 10,658 əmək qabiliyyətli qeyri-aktiv vətəndaşlar 3,190-u şagird və ya tələbə olmaları, 3,017-i pensiyaçı olmaları, 4,451-isə digər səbəblərlə bağlı idi. == Qardaş şəhərlər == == Həmçinin bax == Provans-Alp-Kot-d'Azur == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Vikianbarda Arles ilə əlaqədar mediafayllar var ville-arles.fr — Arl şəhərinin rəsmi saytı Арль // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т.

Corc Arnott Arnott, və ya Uoker Arnott (ing. George Arnott Walker-Arnott, 1799—1868) — Şotlandiya botaniki. Vilyam Hukerlə birlikdə Şimali Amerika botanikasını, Vayt Robertlə birlikdə isə Hindistan florasını öyrənmişdir. Çoxlu bitkiləri təsnif etmişdir (International Plant Names Index). == Elmi fəaliyyəti == Corc Arnott Arnott toxumlu bitkilər, qıjıkimilər, mikologiya və yosunlar üzrə ixtisaslaşmışdır. == Xarici keçidlər == Hooker, Sir William Jackson. The Botany of Captain Beechey's voyage. Henry George Bohn. 1841.

Arılar — uçan həşaratlar ailəsinə aiddir. Dünyada 20 mindən artıq arı növü vardır. Antraktidadan başqa dünyanın istənilən yerində rast gəlinir. İşçi arının ömrü 50 gün olur. 17-18 günlükdə arılar artıq bala çıxarırlar. Qüvvəsi, yəni işçi arı sayı çox olan arı ailəsi ildə 35-40 kq təmiz bal verə bilir. Arı ailəsi 3 qrupa bölünür: Ana arı Erkək arı Dişi və ya işçi arıOnlar 15 km-ə qədər yol qət edə bilirlər. Arı 15 km məsafədə yaxşı şirə taparsa, qayıdıb o biri arılara qəribə hərəkətlərlə xəbər verirlər Arılar həm də yaxşı şirə olan yeri hiss edirlər, həm də onlara qulluq edən insanı tanıyırlar. == Arı ailəsi == Arı ailəsi – pətəkdə və ya təbii yuvalarda toplum halında yaşayan bir ana, on minlərlə işçi və minlərlə erkək arıdan (yaz-yay dövründə) ibarət bal arısı koloniyası. Bal arıları ailə halında yaşayan həşəratlar qrupuna daxildir.

Ara (lat. Ara) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin tutuquşukimilər dəstəsinin tutuquşular fəsiləsinə aid heyvan cinsi. Əlvan rəngli, pilləvarı quyruqlu, iri bədənli (uz. 100 sm-ədək, çəkisi 1600 q-a -dək) və iri dimdikli quşlardır. Çoxunun başının yanlarında tüksüz hissələr var. Rəngində cinsi dimorfizm yoxdur. 6 cinsi və 17 növü məlumdur. Əsl aranın 8 növü var. Mərkəzi və Cənubi Amerikanın tropik meşələrində yaşayır; bəzi növlərinin arealı çox məhduddur. Meyvə və toxumlarla, həmçinin bitkilərin vegetativ hissələri ilə qidalanır.

Arxe (q.yun. ἀρχή — "başlanğıc, təməl, mənşə; birinci səbəb, prinsip") — Sokrataqədərki qədim yunan fəlsəfəsində dünyanın əsasını təşkil edən birinci prinsip, ilkin substansiya, ilkin element. Aristotel bu termindən ilk filosofların təlimlərini xarakterizə etmək üçün istifadə etmişdir. Fales üçün su arxe rolunda çıxış edir (ən "formasız" maddə, element kimi). Anaksimandrda arxe — apeyrondur (q.yun. ἄπειρον — hüdudsuz və ya qeyri-müəyyən) — hər hansı konkret bir şey olmayan, özlüyündə "heç nə" olan, lakin dörd elementi və müəyyən şeylərin bütöv bir dünyasını doğuran birinci element. Anaksimendə arxe "qeyri-müəyyən hava"dır (q.yun. ἀήρ ἄπειρος — aer (və ya airos) apeiros). Onun fikrincə, hava həm qeyri-müəyyən, həm də müəyyəndir. Konsepsiya ziddiyyəti izah etmək cəhdi kimi ortaya çıxmışdır: əsas prinsip müəyyən bir şey olmamalıdır ki, hər şey ondan qaynaqlana bilsin (axı, müxtəlif şeylər müxtəlif müəyyənliklərə malikdir, çox vaxt bir-birinə ziddir, məsələn, soyuq və isti), lakin müəyyən bir şeydən nəyinsə yarana bilməsi üçün bu bir şeyin artıq bir növ əminliyi olmalıdır.

Ara, və ya Arag- Butanda istifadə olunan ənənəvi spirtli içki.Ara düyü, qarğıdalı, darı və ya buğdadan hazırlanır və ya fermentləşdirilmiş və ya möhkəm ola bilər. İçki, adətən, şəffaf, yaxud ağ rəngdədir. == İstehsalat == Ara daha çox fərdi yaşayış evi və ya fermer təsərrüfatlarında düyü və ya qarğıdalıdan hazırlanır.Ara və ya fermentləşdirilmiş və ya möhkəm ola bilər və Butanda qanuni özəl istehsal və istehlak olunur.Ara istehsalı hər iki metod və keyfiyyətinə görə tənzimlənir və onun Butanda satışı qadağandır.Əvvəllər fiziki şəxslərə icazə verilmədiyinə baxmayaraq, dükançılar vasitəsilə ara satılıb və hökumətin sərt repressiyaları ilə üzləşiblər.Ancaq, bir halda ki, (çünki,) ara böyük gəlir gətirir, nə qədər qarğıdalıdan başqa məhsullardan istifadə edilir, fermerlər onun istehsalını və satışını leqallaşdırmağı tələb etməyə başladılar.Hökumət, bu arada , alkoqol istehlak spirtli içkilər və onların satışının tənzimlənməsi üçün vergilərin artırılması vasitəsilə mane olurdu. Правительство, тем временем, намерено препятствует чрезмерному потреблению алкоголя посредством увеличения налогов на спиртные напитки и регулирования их продажи.Ara həmçinin dini hədəflərdə , xüsusilə şərq Butanında, Allahlara hədiyyə edilir.Uşaqlar aranı şüşə butulkalrda tez-tez daşıyırlar, çünki Butanda hesab edirlər ki, bu içkinin qoxusu ilanları qaçıracaq. == İstifadə == Aranı, bir qayda olaraq, ilıq içirlər. Onu yüngül qəlyanaltılarla (paşot yumurtası, kərə yağı, ) qarışıqsız verirlər.

Ara Gülər (16 avqust 1928[…], Bəyoğlu, Konstantinopol – 17 oktyabr 2018, İstanbul) Türkiyə ermənilərindən olan fotoqraf, foto müxbiri və yazıçı. == Həyatı == 1928-ci ildə Bəyoğluda, İstanbulda anadan olmuşdur. Uşaqkən kinodan çox təsirlənmişdir. 1951-ci ildə Getronagan Erməni Liseyindən məzun olmuşdur. Liseydə ikən film studiyalarında kinonun hər sahəsində çalışmışdır. Muhsin Ərtoğrulun yanında teatr və aktyorluq təhsili almağa başlamışdır. Məqsədi rejissor və ya oyun yazarı olmaq idi. 1950-ci ildə Yeni İstanbul qəzetində jurnalistliyə başladı. Bu illərdə Erməni qəzet və ədəbiyyat jurnallarında hekayələri nəşr olundu. Eyni zamanda İstanbul Universitetində İqtisadiyyat Fakültəsinə davam edirdi.

Ara beyin - lat. diencephalon iki hissəyə bölünür: Arxa hissə - görmə beyin ya görmə qabarları nahiyəsi - lat. thalamencephalon; Ventral hissə - görmə qabaraltı - lat. hypothalamus, əslində görmə qabaraltının dal-qoxu hissəsi (məməciyəbənzər cisimlər - lat. corpora mamillaria və xüsusi görmə qabaraltı nahiyə - lat. regio subthalamica).Görmə beyin filogenez cəhətcə yeni törəmədir və afferent (hissi) yolların ara mərkəzidir; görmə qabaraltı isə qədim törəmədir və vəzifəsinə görə ali vegetativ mərkəzdir. Ara beyin boşluğunun qalığını üçüncü mədəcik - lat. ventriculus tertius təşkil edir. == İstinadlar == == Mənbələr == Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, III cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı - 1982 Atlas of Human Cardiac Anatomy - Endoscopic views of beating hearts - Cardiac anatomy Р. Д. Синельников.

Qarnıyarıq dağı və ya Ara dağı (erm. Արա լեռ, translit. Ara ler) — Ermənistan ərazisində yerləşən sönmüş vulkan. Zirvə hazırda Ara olaraq adlandırılır. İnzibati baxımından Araqacotn mərzi ərazisində, Kotayk mərzi ilə sərhəddə yerləşir. Zirvə Zəngiçay və Abaransuçay arasında qərarlaşır. Vulkanik zirvənin hündürlüyü 2577 metrə bərabərdir. Vulkan halqaya bənzər kraterə malik olub, düz olmayan konusludur. Dağda faydalı qazıntılardan adnezitobazalt və andezit mövcuddur. == Flora == Qarnıyarıq dağını yerləşdiyi ərazi yarımsəhra iqliminə malikdir.

Azərbaycanda o cümlədən Naxçıvanda oynanılan oyunlardan biri. Ciddi tamaşanın arasında tamaşaçıların gülüb əylənməsi məqsədilə oynanılan qısa, məzəli oyun (bəzən haşiyə oyunu da deyirlər) və ya ayrı-ayrı oyunçular ifa etdikləri zarafatyana deyişməyə verilən ad və ümumiyyətlə el içində “meydan küçə oyunu” anlamında işlənən deyimlərdən biri.Bəzən aralda da deyirlər. == Ədəbiyyat == Elçin Aslanov. El-oba oyunu xalq tamaşası. Bakı, İşıq, 1984, 275 s.

Ara sözlər — danışanın ifadə etdiyi fikrə münasibətini bildirən sözlər. Məsələn: Şairdir, görünür, düz ilqarı var. (Səməd Vurğun) Bəlkə, bu yerlərə bir də gəlmədim, Duman, salamat qal, çən salamat qal. (Məmməd Araz) Ara sözlər ifadə formasına görə söz, söz birləşməsi və cümlə şəklində olur. == İfadə forması == === Söz şəklində === Bəlkə, əlbəttə, doğrusu, bircə, zənnimcə, məncə, yəqin, heyif, müxtəsər, əsasən və s. Yəqin, sən də getməlisən. Elşən, əsasən, doğru məlumat verdi. Müxtəsər, bu işi qurtarmalıyıq. Vüqar, zənnimcə, daha düzələr. === Söz birləşməsi şəklində === Sözün düzü, mən bilən, sən bilən, mənim fikrimcə, bir sözlə və s.

Arg (puşt. ارگ — kiçik şəhər) — Kabildəki Prezident Sarayı. == Tarixi == Arg'ın təməli taxta çıxdıqdan sonra 1880-ci ildə Əmir Əbdürrəhman Xan tərəfindən qoyuldu. Ətrafında su dolu bir xəndək olan bir qala kimi dizayn edilmişdir. Əbdürrəhman xan onu Arg-e-Shahi (Kralın Citadel) adlandırdı və digər tikililər arasında ailəsi, ordu kazarmaları və milli xəzinə üçün bir yaşayış binasına daxil edildi. Əvvəllər Bala Hissarı İkinci Anglo-Əfqan müharibəsi (1878–80) əsnasında İngilis Hind qoşunları tərəfindən məhv edilməyincə əmirliklərin qalası və ya qərargahı olaraq vəzifə yerinə yetirirdi. Arg, Əfqanıstanın bütün padşahları və prezidentləri üçün kral və prezident sarayı olaraq xidmət etmişdir. Ancaq Hafizullah Amin də Tacbeg Sarayından ailəsi üçün iqamətgah olaraq istifadə etdi. Fərqli hökmdarların nəzdində dəyişikliklərə və canlanmaya məruz qalmışdır. 1978-ci il Saur inqilabı zamanı Məhəmməd Daud Xan və ailəsi Arg içərisində Əfqanıstan Xalq Demokratik Partiyasının (PDPA) üzvləri tərəfindən öldürüldü.

Ari Oulafsson (isl. Ari Ólafsson; d. 21 may 1998, Reykyavik, İslandiya) — İslandiya müğənnisi. O, "Our Choice" mahnısı ilə İslandiyanı 2018 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində təmsil etmişdir.

Ari Pazovski (d. 2 fevral 1887 Perm Ryazan ö. 6 yanvar 1953 Moskva, Rusiya) — sovet dirijoru, SSRİ xalq artisti (1940). Üç dəfə Stalin mükafatı laureatı (1941, 1942, 1943). == Həyatı == A.Pazovski yəhudi ailəsində Perm 2 fevral, 1887-ci ildə anadan olmuşdur. 1897-ci ildə o, Krasnokutsk sinfində Sankt-Peterburq Konservatoriyasında daxil olmuşdur. O, skripka çalmağı öyrənib. 1905-ci ildə karyerasını dirijor kimi başladı. Debüt, Perm opera teatrında keçirildi. Kazan, Saratov, Minsk, Vilna (indi Vilnius), Tiflis (indi Tbilisi) (1905-08), sonra Moskvada xüsusi opera (1908-1910) ildə, Xarkov, Odessa, Kiyev il teatr üçün opera dirijoru olub.

ARM Cortex-A12 — İlk dəfə 2013-cü ilin yayında təqdim edildi, [2] orta seqment üçün yerləşdirildi. Keş koherens dəstəyi ilə 4 nüvəyə qədər çox nüvəli konfiqurasiyalarda istifadə edilə bilən lisenziyalı 32 bit prosessor nüvəsidir . 2014-cü ilin əvvəlində A12-nin varisi ARM Cortex-A17 nüvəsi idi . İkinci versiyadan başlayaraq, A12 və A17 arasındakı fərq o dərəcədə azaldı ki, ARM A12 adını buraxdı və hər iki nüvə üçün A17 təyinatını istifadə etməyə başladı. == Xüsusiyyətləri == ARM əmin etdi ki, Cortex-A12 nüvəsi Cortex-A9 nüvəsindən 40% daha yüksək tipik performansa malikdir . Cortex-A9 ilə müqayisədə bu nüvə hardware virtualizasiyası və 40 bitlik Böyük Fiziki Ünvan Genişləndirilməsi (LPAE) üçün dəstək əlavə edir. Nüvə enerjiyə qənaət edən Cortex-A7 nüvələri ilə birlikdə big. LITTLE sxeminə uyğun olaraq istifadə edilə bilər . ==== Cortex-A12 nüvəsinin əsas xüsusiyyətlər ==== sıradan çıxmış spekulyativ superskalar təlimatın icrası, Dhrystone sintetik benchmark səmərəliliyi 3.00 DMIPS / MHz / nüvəyə çatır. NEON vektor təlimatları.

ARM Cortex-A17 — ARM Holdings tərəfindən lisenziyalaşdırılmış ARMv7-A arxitekturasını həyata keçirən 32 bitlik prosessor nüvəsidir. Dördə dək keş-koherent nüvəni təmin etməklə, Cortex-A9- un varisi kimi xidmət edir və əvvəlki ARM Cortex-A12 spesifikasiyalarını əvəz edir. ARM iddia edir ki, Cortex-A17 nüvəsi Cortex-A9 nüvəsindən 60% daha yüksək performans təmin edir və eyni iş yükü altında enerji istehlakını 20% azaldır. ARM, 2014-cü ilin əvvəlində A12 nüvəsinin ikinci reviziyasından sonra Cortex-A12-nin adını Cortex-A17 variantına dəyişdirdi, çünki bu ikisi performans baxımından fərqlənməz idi və A17-də mövcud olan bütün xüsusiyyətlər A12-də təkmilləşdirmələr kimi istifadə edilmişdir. Cortex-A17 spesifikasiyasının Cortex-A9 spesifikasiyasında tapılmayan yeni xüsusiyyətləri, Cortex-A7 və Cortex-A15-i də əhatə edən üçüncü nəsil ARM Cortex-A-dan təkmilləşdirmələrdir. == Xüsusiyyətləri == Avadanlığın virtuallaşdırılması və 40 bitlik Böyük Fiziki Ünvan Genişləndirilməsi (LPAE) ünvanlanması. big.LITTLE arxitekturasına dəstək verən tam sistem uyğunluğu. NEON vahidi, üzən nöqtə məlumatı və SIMD emalı üçün. 10-12 mərhələli daha dərin tam ədəd təlimat boru kəməri.

ARM Cortex-A34 — ARM Ltd tərəfindən hazırlanmış ARMv8.2-A 64 bit-lik təlimat dəstini həyata keçirən aşağı güclü mərkəzi prosessordur .

ARM Cortex-A53 — 2012-ci ilin 30 oktyabrında istehsal edilib. Cortex-A57 ilə birlikdə ARM Holdings -in Cambridge dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən ilk iki mərkəzi prosessordan biridir . Cortex-A53, bəzi təlimatları ikiqat buraxmağa qadir olan 2 geniş deşifrəli superskalar prosessordur . ARM tərəfindən daha güclü Cortex-A57 mikroarxitekturasına müstəqil, daha enerjiyə qənaət edən alternativ və ya daha güclü mikroarxitektura ilə birlikdə istifadə edilmək üçün satılır. == Xüsusiyyətləri == 2 yollu superscalar , ardıcıl icra boru kəməri ilə 8 mərhələli boru kəmərli prosessor. DSP və NEON SIMD genişləndirmələri hər nüvə üçün məcburidir. Bortda VFPv4 Üzən Nöqtə Vahidi (hər nüvə üçün). Avadanlığın virtualizasiyasına dəstək. TrustZone təhlükəsizlik uzantıları. 64 baytlıq keş xətləri.

ARM Cortex-A55 — ARM Holdings -in Cambridge dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8.2-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . == Xüsusiyyətləri == Cortex-A55, A53 ilə müqayisədə performansı və enerji səmərəliliyini artırmaq üçün nəzərdə tutulmuş ARM Cortex-A53 -ün varisi kimi xidmət edir . ARM, A55-in A53-ə nisbətən 15% təkmilləşdirilmiş enerji səmərəliliyinə və 18% artan performansa malik olduğunu bildirir. Yaddaş girişi və filial proqnozu da A53 ilə müqayisədə təkmilləşdirilmişdir. Cortex -A75 və Cortex-A55 nüvələri ARM-in DynamIQ texnologiyasını dəstəkləyən ilk məhsullardır . Big. LITTLE- ın davamçısı olan bu texnologiya çox nüvəli məhsulların layihələndirilməsi zamanı daha çevik və miqyaslana bilən olmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. ==== Əsas xüsusiyyətləri ==== Cortex-A55, Intel Agilex D seriyalı SoC FPGA cihazlarında Little-core kimi istifadə olunur. Rockchip RK3566/RK3568, RK3588. Amlogic S905X3, S905X4, A113D2, T962X2, T968X2, T962D2.

ARM Cortex-A57 — ARM Holdings tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64 bitlik təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . Lisenziya sahibləri üçün SIP nüvəsi kimi mövcuddur və onun dizaynı digər SIP nüvələri ilə (məsələn, GPU , displey nəzarətçisi , DSP , görüntü prosessoru və s. Bir çipdə (SoC) sistemi təşkil edən bir kalıpa inteqrasiya etmək üçün əlverişli edir. == Xüsusiyyətləri == 2014-cü ilin yanvarında AMD Opteron A1100-u elan etdi. Serverlər üçün nəzərdə tutulmuş A1100 dörd və ya səkkiz Cortex-A57 nüvəsinə, 128 GiB-ə qədər DDR3 və ya DDR4 RAM dəstəyinə, səkkiz zolaqlı PCIe nəzarətçisinə, səkkiz SATA (6 Gbit/s) porta və iki 10 Gigabit Ethernet portuna malikdir. A1100 seriyası dörd və səkkiz əsas versiya ilə 2016-cı ilin yanvarında buraxıldı. Qualcomm -un 2014-cü rübün 4-cü rübünün nümunəsi üçün təqdim edilən ilk təklifi Snapdragon 810 idi. O, böyük. LITTLE konfiqurasiyada dörd Cortex-A57 və dörd Cortex-A53 nüvəsindən ibarətdir . Samsung həmçinin Cortex-A57 əsaslı SoC -ləri təqdim edir, birincisi 2014-cü ilin 4-cü rübündən nümunə götürmək üçün mövcud olan Exynos Octa 5433 idi.

ARM Cortex-A72 — ARM Holdings -in Austin dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . Lisenziya sahibləri üçün SIP nüvəsi kimi mövcuddur və onun dizaynı onu digər SIP nüvələri ilə (məsələn, GPU , displey nəzarətçisi , DSP , görüntü prosessoru və s.) çip üzərində sistem təşkil edən bir kalıpa inteqrasiya etmək üçün əlverişli edir. Cortex-A72, 2015-ci ildə Cortex-A57- nin varisi kimi xidmət etmək üçün elan edildi və 20% daha az enerji istifadə etmək və ya 90% daha yüksək performans təklif etmək üçün hazırlanmışdır. == Xüsusiyyətləri == Dərin sıradan çıxmış , spekulyativ problemli 3 tərəfli superskalyar icra boru kəməri ilə boru xəttli prosessor. DSP və NEON SIMD genişləndirmələri hər nüvə üçün məcburidir. Bortda VFPv4 Üzən Nöqtə Vahidi (hər nüvə üçün). Avadanlığın virtualizasiyasına dəstək. Thumb-2 təlimat dəstinin kodlaşdırılması performansa az təsir etməklə 32 bitlik proqramların ölçüsünü azaldır. TrustZone təhlükəsizlik uzantıları. Təlimatların icrasını maneəsiz izləmək üçün Proqram Trace Macrocell və CoreSight Design Kit.

ARM Cortex-A15 MPCore — 2010-cu ildə təqdim edilib. ARM v7 təlimat dəstindən istifadə edərək 8-ə qədər keş-koherent Cortex-A15 nüvəsini təmin edən 32 bitli çoxnüvəli prosessordur . == Xüsusiyyətləri == ARM iddia edir ki, Cortex A15 nüvəsi eyni tezlikdə ARM Cortex-A9 MPCore nüvəsindən 40 faiz daha sürətlidi. ==== Cortex A15 arxitekturasının əsas xüsusiyyətləri ==== Sıradan çıxmış , spekulyativ , superskalar , dinamik budaq proqnozu hesablama boru kəməri . Dekoder bir dövrə üçün 3 təlimat emal edir, 32 təlimat tutumu olan təlimatların yenidən paylanması üçün bufer, 8 icra portu, tam boru kəmərinin dərinliyi 15 mərhələ, üzən nöqtə əməliyyatlarının boru kəməri və NEON təlimatları 17–25 mərhələdir. Nüvə bir saatda səkkiz mikro-opu emal edir. Təlimatların sıradankənar icrası ilə nüvəyə inteqrasiya olunmuş NEON SIMD təlimat emal bloku, arxitekturanın DSP təlimatlarına dəstək v6. 128-bit ALU. Kernel-inteqrasiya edilmiş VFPv4 üzən nöqtəli soprosessor, göstərişlərin sıradankənar icrası. LPAE — 1 terabayt-a qədər operativ yaddaşın ünvanlanması üçün dəstək (Böyük Fiziki Ünvan Genişləndirmələri, 40 bitlik ünvan avtobusu). Bununla belə, x86 PAE-də olduğu kimi, istifadəçi proqramları hər proses üçün 32 bitlik ünvan sahəsi ilə məhdudlaşır.