Поиск по словарям.

Filiz təzahürü (ing. show of ore, rus. рудопроявление) — parametrləri (metalın miqdarı, forması, cismlərin ölçüsü və s.) hələ aydınlaşdırılmamış bu və ya digər faydalı qazıntı toplusudur. Kəşfiyyat prosesində belə filiz təzahürləri ya yataq kateqoriyasına keçə bilər və ya sənaye əhəmiyyəti olmayan filiz təzahürü olaraq qalar.

== Yerləşməsi == Eyniadlı kəndin ərazisində yerləşir. Təzahür 1978-ci ildə S. A. Babayev və A. F. Heydərov tərəfindən tədqiq olunub. Ən böyük travertin çıxıntısı təzahürdən 1,5 km. qərbdə yerləşir və 15,5 km2 sahəni əhatə edir. Onlar böyük olmayan layvari düzənlik əmələ gətirib. == Ölçüləri == Traveritlərin qalınlığı 5 sm.-dən 30 sm, orta qalınlığı 20 m.-dir. Traveritlər üzlük materialı üçün yararlıdır. Təzahürün təxmini ehtiyatı 30000 m³. –dir.

== Yerləşməsi == Comərd kəndinin 2,5 km. şimal-qərbində yerləşir. == Ümumi məlumat == Sahənin şimal-şərq hissəsində qalınlığı 4-4,5 m. olan bazalt qatı aşkar edilib. Bu qat xırda qırıntılı konqlomerata keçən xırda qırıntılı qravelitlə təmsil olunur. Qırılma pozulmaları boyu sərt düşən çatlıq sistemləri aşkar edilib. Burada nazik xrizotil-asbest damarcıqları nəzərə çarpır. Damarcıqların eni 1,5 m, uzunluğu 1,5-2 m.-dir. Onların qalınlığı 0,5 sm.-dən 3 sm. arasında dəyişir.

Dəlidağ-Ağçay təzahürü — Dəlidağ zirvəsinin cənub-qərb suayrıcında, Ağçayın mənbəyində yerləşir. == Haqqında == Filiz təzahürünün sahəsi 0,5–0,6 km2.–dir. Bu sahə eosen yaşlı vulkanogen, vulkanogen çökmə süxurlardan ibarət olub, burada Dəlidağ massivinin intruziv fasiyaları yayılıb. Burada 25-ə yaxın kvars-sulfid damarları və hidrotermal dəyişilmiş zonalar aşkar olunub. Zonaların qalınlığı 0,5 m.-dən 2– 3 m.-ə qədərdir. Zonalar kvars damarı və intensiv serisitləşmə, kaolinləşmə və piritləşmə ilə müşayiət olunur.

== Aşkar edilməsi == Dəlidağda volframın varlığını 1960-cı ildə Q. Q. Əliquliyev Teymuruçandağ mis-molibden filiz yataqlarının kəşfiyyatı zamanı aşkar etmişdir. O, 1961-ci ildə müəyyən edib ki, Dəlidağ qranitoid intruzivinin şimal-şərq təmas zolaqlarının demək olar ki, bütün damarları volfram daşıyıcısıdır. == Yerləşməsi == Filiz damarlarının bir hissəsi intruziv massiv kütləsində qranosienit, sienit-diorit və kvarslı sienitlərlə qarışıq yerləşir.

== Yerləşməsi == Comərd təzahüründən 3,5 km. şimal-qərbdə yerləşir. == Ümumi məlumat == Sahəsinin mərkəzi hissəsində xromit daşıyan serpentinitləşmiş hiperbazitlər çıxır. Çatlarda və onların serpentinitlərlə təmaslarında izometrik formada demantoid dənələri müşahidə edilir. Həmin dənələrin ölçüləri lap nazikdən 1,5 mm. arasında dəyişir. Çat zonalarında kiçik boşluqlarda serpentinləşmiş dunitlərlə, nadir hallarda isə nazik çat təmaslarında xırda dənə və örtük halında demantoidlər qeyd edilib.

Dağ Cəyir Çaykənd filiz sahəsinin cənub-qərb hissəsində, Pirbulaq kəndindən 1,5 km. şimal-şərqdə və eyni adlı qırılma strukturunda yerləşir. Burada filizli zona süxurları zəngin sulfid minerallaşmaları ilə müşayiət olunan kvars damarcıqlarından və hidrotermal metasomatik dəyişmələrdən ibarətdir. Zonanın öyrənilmiş uzunluğu 750 m, qalınlığı isə 4,0-24,0 m. arasında dəyişir. Burada misin miqdarı 0,16-0,25 %, molibdeninki 0,001- 0,025%, qızılınkı 0,1-4,08 q/t, gümüşünkü isə 0,2-24,0 q\t. təşkil edir.

== Ümumi məlumat == Təzahür Qızılqaya dağından cənub-qərbdə Qarasuçayın sağ sahilində yerləşir. == Geoloji quruluşu == Təzahürün geoloji qurluşunda orta-turş tərkibli Üst santon yaşlı vulkanitlər iştirak edir. Qeyd olunan süxurlar Üst santon yaşlı ekstruziv kütlələrlə və qırılma strukturları ilə mürəkkəbləşmişlər. Burada qeyd olunan qırılmalar, əsasən şimalqərb istiqamətli olub güclü əzilmə, kaolinləşmə, bəzən limonitləşmə ilə müşayiət olunurlar. Bu zonaların qalınlığı 0,5 m.-dən 8-10 m.-ə kimi dəyişir. Zonaların bir çox intervalları manqan minerallaşması daşıyır. Bundan başqa bu zonaların bəzilərində yüksək radioaktivlik qeyd olunmuşdur. Radioaktivliyin təbiətini öyrənmək üçün 1964- 1965-ci illərdə burada xüsusi təyinatlı axtarış işləri aparılmış, nəticədə bu zonaların bir neçəsində kobaltın nibətən yüksək miqdarı 0,01-0,05%, bir zonada isə sənaye əhəmiyyətli miqdarı hər sınaqda 0,01-1,32% qeyd olunmuşdur.

Təzahür Həsənsu çayının sağ sahilində yerləşir. Geoloji quruluşunda Alt santonun vulkanogen-piroklastik süxurları iştirak edir. Buradakı süxurlar şimal-şərq istiqamətli qırılmalar boyu intensiv əzilmiş, kvarslaşmış bəzi sahələrdə isə kaolinləşmişdir. Bu sahələrdən götürülmüş sınaqlarda 0,5%- ə qədər civə təyin olunmuşdur.

== Yerləşməsi == Qazıxanlı antiklinorisinin cənub-qərb cinahında yerləşərək eyni adlı dərinlik qırılması ilə əlaqədardır. == Haqqında == Bu təzahür hidrotermal dəyişilmiş, kvarslaşmış, dəmirləşmiş, qalınlığı 15-20 sm. olan sulfid minerallaşması daşıyan kvars-karbonat damar və damarcıqları ilə təmsil olunurlar. Filiz damarlarının 10-20%-ni təşkil edən sulfidlər əsasən pirit, xalkopirit, sfalerit, qalenit və antimonit minerallarından ibarətdir. Zonanın filizində qızıl,gümüş, sink, mərgümüş, bismut və civə kimi elementlər iştirak edirlər. Qızıl və gümüşün miqdarı böyük intervalda dəyişir. Zona yüksək perspektivli hesab olunur.

== Yerləşməsi == Çaykənd qırılması boyu eyni adlı qranitoid intruzivinin cənub təmasında yerləşmişdir. == Haqqında == Bu filiz təzahürü kvars-sulfidli damar və damarcıqlarla müşayiət olunan hidrotermal-metasomatik zonadan dəyişmiş filizli zonadan ibarətdir. Bu zona yer səthində 1,0 km. uzunluğunda 4 kəsilişdə və dərinliyə 3 quyu ilə öyrənilmişdir. Bu kəsilişlər üzrə filizli intervalların qalınlıqları 0,5-2,0 m , misin miqdarı 0,20-1,66%, molibdeninki isə 0,005-0,01%, bəzəndə 0,022%-ə qədərdir.

Bu filiz təzahürü Üçgöl dağının şimal yamacında yerləşir. Sahənin geoloji quruluşunda üst konyak, alt santon yaşlı andezit tufları iştirak edir. Bu süxurlar şimal-şərq istiqamətli qırılmalar boyu kvarslaşmış, kaolinləşmiş, limonitləşmiş və əzilmişdir. Bu süxurlar qərbdən, cənub-qərbdən andezit-dasit subvulkanik kütlələr ilə təmasdadır. Şimaldan və şimal-şərqdən isə Dördüncü dövr çöküntüləri ilə təmasdadır. Təzahürdə aparılmış geoloji kəşfiyyat işləri nəticəsində götürülmüş sınaqların laboratoriya analizlərində 0,01 q/t. qızıl, 0,01-0,1 q/t. gümüş, 0,01% qurğuşun, 0,01% sink, 0,01% mis təyin olunmuşdur.

== Ümumi məlumat == Kəlbəcər rayonu Çobankərəkməz kəndindən 2 km cənub-qərbdə “Qoturlu İstisu”nun mineral su çıxan ərazisində yerləşir. Təzahür 1978-ci ildə S. A. Babayev və A. F. Heydərov tərəfindən aşkar olunub. == Yayılma sahəsi == Yayılma sahəsi 3000 km2 , orta qalınlığı 12–14 m.-dir. Traveritləri araqonitli təbəqələrdən təşkil olunmuş konsentrik ellips şəklində olurlar. Ehtiyat miqdarı 700 min. m³-dir.

== Yerləşməsi == Kilisəli və Moz çaylarının arasında Zülfüqarlı sahəsində yerləşir. == Haqqında == Burada alt senon vulkanogen–çökmə əmələgəlmələri geniş inkişaf tapıb. Bu oksidləşmə zonası listvenitlərlə, serpentinitlərlə, qırmızı-qonur rəngli argillitlərlə və tektonik brekçiyalarla bağlıdır. Zona şimal-şərq istiqamətində 2 km. uzununa, 300–350 m. eninə uzanır. == Proqnoz resursları == Proqnoz ehtiyatları təxminən 124,5 min. tondur.

== Yerləşdiyi ərazi == Qoşqarçayın sol yamacında 0,8 km. sahəni əhatə edir == Strukturu == Kvarsbarit, kvars-kalsit tərkibli 6 damarcıqdan ibarətdir. Damarlar şimal-şərq istiqamətində uzanaraq, cənub-şərq istiqamətində sərt düşümə malikdirlər. Damarların qalınlıqları 0,1-0,4 m. arasında dəyişir. Bu damarlarda misin orta miqdarı 0,04-5,86 q/t. qeyd olunmuşdur.

Ərtəpə kəndindən 1,5 km. cənub-qərbdə yerləşir. O, şimal-qərb istiqamətli Bayramlı-Masxitqırılma strukturuna daxil olub, Kvarspirit-xalkopirit damarcıqları və bəzən malaxitləşmə ilə müşayiət olunan hidrotermal-metasomatik dəyişmə zonası ilə xarakteriza olunur. Bu zona yer səthində 700 m.-ə qədər öyrənilmişdir. Onun orta qalınlığı 3,1 m.-dir. Zonada misin miqdarı 0,1-0,90 %,molibdeninki 0,002%, qızılınkı 0,1-7,8 q/t, gümüşünkü isə 6,0- 162 q/t təşkil edir.

== Ümumi məlumat == Təzahür Qazax rayonu ərazisində yerləşir. Təzahür sahəsində əsas ən üst santon yaşlı turş tərkibli vulkanoklastik süxurlar yayılmışdır. Bu süxurlar qeyri-uyğun olaraq kompan yaşlı pelitomorf əhəngdaşları ilə örtülür. Əhəngdaşları ilə piroklastik süxurların təmas boyu qalınlığı 0,5 m.-d ən 2-3 m.- ə q ə d ər bentonit gili təbəqəsi qeyd olunur. Bu təzahür və ümumiyyətlə, Qızılqaya sahəsində aşkar olunmuş manqan daşıyan zonalar 1994-1998 ci illərdə Z. Q. Quliyev tərəfindən öyrənilmişdir. Bu sahədə aşkar olunmuş təzahürlər içərisində az-çox perspektivli birinci zonadır. Bu zona dağ qazmaları ilə yer səthində açılaraq sınaqlaşdırılmışdır. Dərinliyə isə iki buruq quyusu ilə öyrənilmişdir. == Proqnoz resursları == Təzahürdə P1 kateqoriyası üzrə manqanın miqdarı 210,3 min. ton, dəmirin miqdarı isə 576,4 min.

== Ümumi məlumat == Təzahür Maarif kəndinin şərq,cənub-şərqində yerləşir. Həmin təzahür böyük Qalaça-Qaradağ dərinlik qırılması boyu uzanır. Təzahür şimal-qərbdən Atabəy-Slavyanka plagioqranit intruziyası ilə, cənub-şərqdə isə Gədəbəy diorit intruziyası ilə əhatə olunur. Təzahürün örtük hissəsi vulkanik tuflar ilə örtülüdür. Təzahür sahəsində 50x50 m. ölçüdə 1:5000 miqyasında axtarış işləri aparılmışdır. Bundan əlavə həmin sahədə yenə 100x100 m. ölçüdə 1:5000 miqyasında geofiziki axtarış işləri aparılmışdır. Hər iki geoloji-axtarış işləri zamanı Cu və Mo üçün bir neçə geokimyəvi və geofiziki anomal sahələr ayrılmışdır. Hər iki anomal sahələr bir-birini təsdiqləyir.

Təzahür Qoşqarçayın aşağı axın hövzəsində Qızqala dağı adlanan yüksəklikdən təxminən 500 m. cənub-şərqdə yerləşir. Təzahür sahəsində kvars-barit, kvars-karbonat, kvars-polimetal damarcıqları daşıyan brekçiyalaşmış süxurların qırıntıları içərisində Cu, Zn, Pb və Ag minerallaşması qeyd olunur. Sahənin litoloji tərkibində tuflar, brekçiyalar, tufqumdaşları iştirak edir. Bu süxurlar Üst təbaşir yaşlı andezit-bazalt tərkibli subvulkanik kütlələr ilə yarılırlar. Filizləşmiş qırıntılardan götürülmüş şırım və nöqtəvi sınaqlarda Ag 3,2-5,6 q/t-dan 28,71-3706, 4 q/t.-a qədər, Au 0,1 q/t, Cu 0,02-1,75 q/t, Zn 0,1-0,33 q/t.- a qədər təşkil etmişdir. Çovdar kəndindən şərqdə, Qoşqarçayın orta axını hövzəsində yerləşir. Tektonik cəhətdən Çovdar antiklinalının tağ hissəsini əhatə edir. Təzahür sahəsində üst bayos yaşlı riodasit tərkibli tuflar, tufalevrolitləri, tufqumdaşları iştirak edir. Təzahür sahəsində şimal-şərq istiqamətində uzanan və qalınlığı 25-60 m.

== Ümumi məlumat == Varlı-Həyat Cəyirçay qırılmasının cənub-şərq davamında eyniadlı kənd sahəsində yerləşir. Burada bayos vulkanitləri hesabına əmələ gəlmiş metasomatik dəyişmiş süxurlar vardır. Təzahür sahəsində iki filizli zona ayrılmışdır. . === Birinci zona === Burada birinci zonanın uzunluğu 350 m, qalınlığı 11 m, misin orta miqdarı 1,3%, molibdenin miqdarı isə 0,001% hesablanır. === İkinci zona === İkinci zonanın uzunluğu isə 200 m, qalınlığı 19 m, misin miqdarı 1,20%, molibdenin miqdarı isə 0,001% təşkil edir.

== Ümumi məlumat == Törəmə kvarsitlərlə əhatə olunan ştokverk tipli filiz kütləsidir. == Əhatə etdiyi sahə == Sahəsi təxminən 0,15 km2 , orta qalınlığı 30,3 m. təşkil edir. Burada misin orta miqdarı təxminən 0,45% hesablanır. Filiz sahəsində hesablanmış C2+P1 kateqoriyası üzrə ehtiyat 74, 6 min. ton təşkil edir.

== Yerləşdiyi ərazi == Şəmkirçay hövzəsində Qalakənd kəndindən cənub-qərbdə yerləşir. H. İ. Əliyev (1991-1998) tərəfindən aşkar olunan bu təzahürün sahəsində qədim dağ qazmaları mövcuddur. Çox güman ki, bu ərazidə Siemens firması tərəfindən dağ-qazma işləri aprılmışdır. == Sahəsi == Təzahürün sahəsi təxminən 1,5 kv. km. sahəni əhatə edir ki, burada alt bayos yaşlı albitləşmiş andezit-bazaltlar, psammit tufları və tuf qumdaşları; Üst bayosun riolit və riodasitləri tuf qlavrelitləri, tuf argillitləri iştirak edir. Sahənin geoloji quruluşu bir sıra şimal-qərb istiqamətli qırılmalarla mürəkkəbləşmişdir. Bu qırılmalar boyu ətraf süxurlar hidrotermal dəyişmələrə məruz qalmışlar. Burada bir-birinə paralel kvars damarcıqlarına malik, hidrotermal dəyişmiş, piritləşmiş, limonitləşmiş iki zona vardır. Zonalarda qazılmış xəndəklərdən götürülmüş sınaqlarda Au- 0,25-0,75 q/t, Ag-2,6-6,5 q/t, Cu-0,01%, Mo-0,002%, Pb-0,01%, Zn-0,01-0,1% aşkar edilmişdir.

Dağ Cəyir kəndinin şərq hissəsində şimal-qərb istiqamətli Varlı Həyat-Cəyirçay qırılma strukturuna daxil olub, kvars-sulfidli damar zonaları ilə müşayət olunan metasomatik dəyişilmə zonasında formalaşmışdır. Bu təzahür zonası tərkibcə piritdən, xalkopiritdən və onların oksidlərindən ibarətdir. Onun nisbətən öyrənilmiş uzunluğu 700 m, orta qalınlığı 13,4 m. və misin orta miqdarı isə 0,60% təşkil edir.

== Yerləşməsi == Laçın rayonunun İpək kəndindən 2,0-2,5 km. cənub-şərqdə yerləşmişdir. Təzahürün şimal-qərb hissəsində xrizotil-asbest kütləsi yerləşir. O, orta ipək çayının sağ sahilində en dairəsi istiqamətində uzanmış zona əmələ gətirir. == Sahəsi == Zonanın uzunluğu 0,9- 1,0 km, eni 100–150 m.-dir. == Ümumi məlumat == Xrizotil-asbestin tor şəkilli damarcıqları serpentinitləri müxtəlif istiqamətdə yararaq, birbirlərinə müxtəlif bucaq altında yerləşmişdir. Damarcıqların qalınlığı 1–8 mm.-dir. Asbest eninə liflidir. Filiz zonasından götürülmüş az miqdarda sınaqlarda asbestin filizlərdə miqdarı 3,08 kq/t. və yaxud 0,3% müəyyən edilib.