braziliya

Altamira — Braziliyanın Para ştatında yerləşən bir şəhərdir. Bələdiyyə sərhədləri içərisində yerləşən sahəsi 159,696 km² təşkil edir. Bu baxımdan dünyanın ərazi baxımından ən böyük üçüncü şəhəri hesab olunur və sahəsi Yunanıstandan böyükdür, təxmini olaraq Tunis boydadır. Əhalisi 2010-cu ilə görə 99,075 nəfər təşkil edir. Hava nəqliyyatı Altamira Hava limanı vasitəsilə təmin edilir. Şəhərin yaxınlığında Braziliya hökuməti tərəfindən dünyanın üçüncü ən böyük su bəndi olacaq olan Belo Monte su bəndi inşa edilir. Hökumət bəndin bölgənin artan enerji ehtiyatlarının qarşılanması üçün lazım olduğunu bildirir, bəndin inşasına qarşı çıxanlar isə bənd inşa edildiyində Xingu çayının 80%-ə qədərinin quruyacağını və önəmli bir dolanışıq mənbəyi olan balıqçılıq sahəsinin itiriləcəyini iddia edirlər. Bənd inşasına görə şəhərin əhalisi iki dəfə artmışdır.

Brazilia (port. Brasília) — 1960-cı ildən Braziliyanın paytaxtı. Şəhər YUNESKO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Şəhərin əhalisi şəhərətrafı ilə birlikdə 2,5 milyon nəfərdir. Braziliyada 1955-ci il prezident seçki kampaniyası zamanı namizəd Juselinu Kubiçek hakimiyyətə gələcəyi təqdirdə yeni paytaxt salınacağına dair vəd vermişdi. 1956-cı ilin aprelində o prezident seçildi və tezliklə yeni şəhərin layihələndirilməsi işləri başladı. Şəhərin baş planının hazırlanması memar Lusio Kostaya həvalə edildi. Bu işdə o Le Korbuzyenin ideyalarından istifadə etmişdi. İnzibati və ictimai binaların layihələndirilməsi isə memar Oskar Nimeyerə tapşırıldı. Yuxarıdan baxdıqda şəhər təyyarəyə bənzəsə də, Lusio Kosta şəhəri nəhəng kəpənək formasında layihələndirdiyini bildirmişdi.

Braziliya qaqauzları — türk dilli qaqauzların diasporası. Braziliya qaqauzlarının böyük qismi San-Pauluda cəmləşmişdir. == Tarixi == Qaqauzların Argentina və Braziliyaya kütləvi axını 1922-ci ildə, Bessarabiyanın Rumıniya tərəfindən idarə edildiyi zaman başlayır. == Tanınmış şəxsiyyətləri == Dmitri Dyakov – Kiriyet-Lunqa kəndindəndir, San Xose dos Kamposun küçələrindən biri onun adını daşıyır. Afanasio Yazaci - jurnalist.

Braziliya realı (Portuqalca: Real brasileiro; ISO 4217: BRL) - Braziliyanın rəsmi pul vahididir. R$ kimi işarə olunur. 1 Braziliya realı 100 centavoya bərabərdir. 6 sentyabr 2016 tarixinə aid məzənnəyə görə, 1 Braziliya realı = 0.307102 ABŞ dolları.

Düzənlik tapiri; Yəhərli tapir; Braziliya tapiri (lat. Tapirus terrestris)) — Təkdırnaqlılar dəstəsinin tapirkimilər fəsiləsinin tapir cinsinə aid məməli heyvan növü. == Yarımnövləri == T. t. aenigmaticus T. t. colombianus T. t. spegazzinii T. t. terrestris == Yayılması == Düzənlik tapirinə Cənubi Amerikanın And dağlarının şərqində böyük bir ərazidə rast gəlinir. Onların arealı Kolumbiya və Venesueladan Braziliyanın cənubuna kimi, Paraqvay və Argentinanın şimal hissələrində olan əraziləri əhatə edir. Yaşayış yerləri meşələr, ilk növbədə onların həmişə su hövzələrinə yaxın yerlərdə olmağa çalışdıqları tropik meşələrdir.

Braziliya tinamusu (lat. Crypturellus strigulosus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin tinamukimilər dəstəsinin tinamular fəsiləsinin əsl tinamu cinsinə aid heyvan növü.

Braziliya yaponları (yap. 日系ブラジル人, nipo-brasileiro; port. nipo-brasileiro) — Cənubi Amerika qitəsində yerləşən Braziliyada məskunlaşmış yapon əsilli əhali. Braziliyada 2,000,000 nəfərə yaxın yapon əsilli vətəndaşın yaşadığı təxmin edilir. Bu rəqəm ölkə əhalisinin 1 % təşkil edir. İlk yapon icması 1908-ci ildə Braziliyaya gəlib. Bu gün Yaponiyadan sonra ən çox yaponların yaşadığı ikinci ölkə Braziliyadır. == Tarixi == === Arxa plan === XIX əsrin sonları XX əsrin əvvəllərində qəhvə Braziliyanın əsas ixrac məhsulu hesab olunurdu. XIX əsrdə fermerlər öz plantasiyalarında əsasən Afrikadan olan qara dərililərin əməyindən istifadə edirdilər. 1850-ci ildə ölkədə qul əməyindən istifadənin qadağan edilməsindən sonra bu üsul aradan qalxdı.

Braziliya yəhudilərinin tarixi uzun və qarmaşıq olmuş, Avropadan gələn mühacirlərlə sıx bağlıdır. Yəhudilər Braziliyaya XVI əsrdə Avropada tüğyan edən inkvizisiya məhkəmələrindən qaçaraq gəlmişdir. Vaxtilə Hollandiya hakimiyyətində olan Braziliyada ilk sinaqoq 1636 tarixində Resifidə qurulmuşdur. Yəhudilərin çoxu İspaniya və Portuqaliya inkvizisiyalarından Hollandiyaya qorxub qaçan səfaradlar idi. 1824-cü ildə qəbul edilən Braziliya Konstitusiyasında dini azadlığın elan olunmasıyla yəhudilərin bura köçü sürətlənmişdir. Kauçuk sənayəsinin birdən birə yüksəlişi ilə XIX əsrdə Mərakeş yəhudiləri də bura axın etdi. Ölkəyə gələn yəhudilərin sayı Avropadakı Nasist idarəçiliklə daha da artdı. Sonuncu köç dalğası isə XX əsrin 50-ci illərində Şimali Afrikadan oldu. Hal-hazırda Braziliyada yaşayan yəhudilərin icmaları, sinaqoqları, məktəbləri və s. mövcuddur.

Brazilia (port. Brasília) — 1960-cı ildən Braziliyanın paytaxtı. Şəhər YUNESKO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Şəhərin əhalisi şəhərətrafı ilə birlikdə 2,5 milyon nəfərdir. Braziliyada 1955-ci il prezident seçki kampaniyası zamanı namizəd Juselinu Kubiçek hakimiyyətə gələcəyi təqdirdə yeni paytaxt salınacağına dair vəd vermişdi. 1956-cı ilin aprelində o prezident seçildi və tezliklə yeni şəhərin layihələndirilməsi işləri başladı. Şəhərin baş planının hazırlanması memar Lusio Kostaya həvalə edildi. Bu işdə o Le Korbuzyenin ideyalarından istifadə etmişdi. İnzibati və ictimai binaların layihələndirilməsi isə memar Oskar Nimeyerə tapşırıldı. Yuxarıdan baxdıqda şəhər təyyarəyə bənzəsə də, Lusio Kosta şəhəri nəhəng kəpənək formasında layihələndirdiyini bildirmişdi.

== Həmçinin bax ==

Braziliya və ya Braziliya Federativ Respublikası (port. República Federativa do Brasil) — Cənubi Amerikanın ən böyük ölkəsidir. Coğrafi ərazisi və əhalisinin sayına görə, Braziliya dünyada 5-ci yerdə gedir. Əhalisinin sayına görə, Braziliya dünya demokratiyaları arasında 4-cü yeri tutur. Atlantik okeani ilə əhatə olunmuş ölkənin şərq sahilinin uzunluğu 7,367 kilometrdir. Şimalda Venesuela, Surinam, Qayana və Fransız Qvianası ilə sərhədi olan Braziliya, cənubda Uruqvay, cənub-qərbdə Argentina və Paraqvay, qərbdə Boliviya və Peru, şimal-qərbdə isə Kolumbiya ilə qonşuluq edir. Braziliyanın ərazi sularında bir çox adalar vardır: Penedos de São Pedro e São Paulo, Fernando de Noronha, Trindade e Martim Vaz və Atol das Rocas. Braziliya ekvator və Oğlaq tropiki tərəfindən iki yerə bölünür. Ölkə müxtəlif flora və fauna ilə zəngindir. Braziliyanın əhalisi əsasən sahilboyu yerləşən iri şəhərlərdə cəmləşib.

Braziliya araukariyası (lat. Araucaria angustifolia) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin araukariyakimilər fəsiləsinin araukariya cinsinə aid bitki növü.

Braziliyada ictimai bayramlar həm dövlət, həm ştatdaxili, həm də bələdiyyə səviyyəsində qanuni olaraq qeyd olunur. Əksər bayramlar ümummilli formada qeyd edilsə də, bəziləri yalnız ştatdaxili qeyd olunur. İllik rəsmi bayramlardan başqa (cədvəldəkilər) Braziliya hökümətinin qəbul etdiyi konstitusiyaya görə, ölkədə keçirilən seçki günləri də milli bayram hesab edilməkdədir. Hər il ümumi seçkilərin birinci turu oktyabr ayının ilk bazar günü, ikinci turu isə son bazar günü keçirilməkdədir. Bundan başqa Braziliyada müxtəlif milli və etnik bayramlar da qeyd olunur.

Braziliya bayrağı — Braziliyanın Dövlət bayrağı Braziliya Birləşmiş ştatlarının dövlət bayrağının əksər hissəsi yaşıl rəngə boyanıb. Bu rəng Braziliyada geniş yayılmış qəhvə ağacının rəmzi hesab edilir. Yaşıl rəngin fonundakı sarı romb brilyantı təsvir edir. O da, öz növbəsində, ölkənin zənginliyinin göstəricisidir. Brilyantın mərkəzində mavi rəngdə qlobus yerləşir. Qlobusun üzərində Braziliyadakı ştatların və bir də Braziliya Federal Dairəsinin sayına uyğun olaraq, 27 ulduz şəkli həkk olunub. Qlobusun mavi rəngi Rio-de-Janeyro şəhərinin üzərindəki səmanın rəmzidir. Qlobusun ekvatorundan üzərində "borc və inkişaf" sözü yazılan zolaq keçir. Bayrağın hazırkı forması 1889-cu ildən mövcuddur. Rəsmi olaraq isə 1992-ci ilin may ayının 12-də təsdiqlənib.

Braziliya — Cənubi Amerikada dövlət. Cənubi Amerika materikinin mərkəzi və şərq hissəsindədir. Şimalda Venesuela, Qayana, Surinam, Fransa Qvianası, şimal-qərbdə Kolumbiya, qərbdə Peru və Boliviya, cənub-qərbdə Paraqvay və Argentina, cənubda Uruqvay ilə həmsərhəddir; quru sərhədinin uzunluğu 16 145 km-dir. Şərqdə Atlantika okeanı (bir neçə adası Braziliyanın ərazisinə aiddir, ən mühümləri – Fernandu-di-Noronya, San-Paulu, Trindadi) ilə əhatələnir; sahil xəttinin uzunluğu isə 7491 km-dir. Ərazisinə və əhalisinin sayına görə Braziliya dünyada 5-ci, Latın Amerikasında isə ən böyük dövlətdir. Sahəsi (adalarla birlikdə) 8,5 mln. km². Əhalisi 190,8 mln. (2010). Paytaxtı Brazilia şəhəridir.

Braziliya cürəsi (lat. Amazonetta) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Braziliya cərəyanı— Atlantik okeanında Braziliyanın cənub sahilindən Rio de la Platosuna qədər cənub istiqamətində axan isti su axımıdır. == Xüsusiyyətləri == Braziliya cərəyanı Atlantik okeanında Cənubi passat cərəyanının bir hissəsinin Cənubi Amerika materiki ilə qarşılaşması nəticəsində yaranır. Cərəyan Cənubi passat cərəyanının təxminən 10–15˚ cənub enliyində Cabo de Sao Roque, Braziliya yaxınlığında parçalandığı yerdən başlayır. Axımın dərinliyi 700 m-ə qədər çatır və 12˚ cənub enliyində su nəqliyyatı 2,5 Sv-dir. Nəql etdiyi su axımı cənuba doğru artaraq 15˚ cənub enliyində 4 Sv çatır. Şelf zonasında təxminən 30˚ cənub enliyində axımın antisiklon sirkulyasiyası Braziliya cərəyanının nəql etdiyi suyun artmasına səbəb olur. Cənuba doğru 27˚ c.en., 31˚ c.en, 34 c.en. və 36 c.en-də su nəqliyyatı 11 Sv, 17 Sv, 22 Sv və 41 Sv-dır. Cəm nəqliyyat 36° c.en-ə qədər 70–80 Sv ola bilər, bunun da yarısı sirkulyasiya dövründə olur. Braziliya cərəyanı Cənubi passat cərəyanın bir hissəsidir.

Braziliya diasporu (port. Diáspora brasileira) — ölkədən kənarda daimi yaşayan (jus soli rejimi altında vətəndaşlığın verildiyi) Braziliyanın bütün yerli sakinlərinin məcmusudur. Qeyri-qanuni immiqrantlar da daxil olmaqla, ümumi əhalisi təxminən 1,5-2,0 milyon nəfər olan dünyanın ən böyük və sürətlə inkişaf edən diasporalarından biridir. Ən böyük Braziliya diasporları ABŞ, Kanada, Portuqaliya, Yaponiya, Paraqvay, Böyük Britaniya və Anqolada yaşayır. == Təşəkkül tarixi == 20-ci əsrin ortalarına qədər Braziliya immiqrasiya ölkəsi idi, lakin 1970 və 1980-ci illərdə uzun müddət davam edən iqtisadi durğunluqdan sonra ölkə əcnəbilər üçün miqrasiya cəlbediciliyini əhəmiyyətli dərəcədə itirdi və özü daha dinamik şəkildə insan resurslarının fəal ixracatçısına çevrildi. inkişaf etməkdə olan ölkələr. 1960-1980-ci illərin hərbi diktaturası, eləcə də 2000-ci illərdə ölkənin ən böyük metropolitenlərində yaranmış son dərəcə kriminal vəziyyət, xüsusən də orta və yuxarı təbəqə arasında mühacirəti daha da stimullaşdırdı. Braziliyanın coğrafi uzaqlığını nəzərə alaraq, kasıb braziliyalıların meksikalılardan fərqli olaraq, yaxınlıqdakı ölkələr istisna olmaqla, mühacirət etmək imkanı çox az idi. Ona görə də ölkənin savadlı, imkanlı, yüksək urbanizasiyalı əhalisinin bir hissəsinin ölkədən axını bir növ beyin axınına çevrilib. Kasıb əhali əsasən daxili miqrasiyada iştirak edir ki, bu da mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Braziliya marşı (Portuqalca: Hino Nacional Brasileiro) — Braziliya Federativ Respublikasının rəsmi dövlət himni. == Tarixi == 1822-ci ildə Fransisko Manuel da Silva tərəfindən bəstələnən himnin musiqisi romantik italyan musiqisinə bənzəyir. 7 sentyabr 1822-ci il tarixində qazanılan müstəqilliyin ardından Kral I Pyotrun devrilməsilə dildən dilə dolaşan bu marş Kral II Pyotr dönəmində yenidən milli marş olaraq istifadə olundu. Ancaq bu marşın sözləri hələ də yazılmamışdı. 1889-cu ildə yeni qurulan respublika üçün yeni himn yazılmalı idi. Keçirilən müsabiqənin qalibi olan Leopoldo Miguez respublika üçün yeni bir himn bəstələsə də, xalq bu yeni himni mənimsəmədi və dövlət başçısı Deodoro da Fonsekanın da təklifi ilə Fransisco Manuel da Silvanın bəstələdiyi bu marş dövlət himni olaraq qəbul edildi. Himnin sözləri isə Joaquim Osório Duque Estrada tərəfindən 1909-cu ildə yazılmışdır.

Braziliya imperiyası (Portuqalca: Império do Brasil) — XIX əsrdə mövcud olmuş, indiki Braziliya və Uruqvay ərazisini əhatə edən imperiyadır.

Braziliya kalofillumu (lat. Calophyllum brasiliense) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin kalofillumkimilər fəsiləsinin kalofillum cinsinə aid bitki növü.

Braziliya karnavalı (port. Carnaval do Brasil) — Braziliyada Pasxadan qırx gün əvvəl və Böyük Orucun başlanğıcını qeyd edən illik festival. Böyük Oruc ərzində Roma-Katoliklər bütün vücudi zövqlərdən, xüsusilə ətlə qidalanmaqdan imtina etməlidir.

Braziliya mətbəxi — Braziliya Federativ Respublikasında inkişaf etmiş, zənginliyi və müxtəlifliyi ilə məşhur olan bir milli mətbəx. == Əsas qida məhsulları == Braziliya mətbəxi ilk növbədə ət, balıq, dəniz məhsulları və düyü ilə tanınır. Ölkənin cənub-şərqində və sahil xətti boyu ərazilərində balıq, balina və krevet kimi dəniz məhsulları həm çox ləzzətlidir, həm də boldur. Buna görə də Braziliyada balıq ətlə müqayisədə daha çox istifadə edilir. Bundan başqa italyan mətbəxinin təsiri ilə qida məhsulları arasında makaron da çox istehlak olunur. == Yemək bişirmə texnikaları == Braziliyalılar aşağıdakı yemək bişirmə texnikalarından istifadə edirlər: qızartma; sote; sobada yemək; qazanda yemək; qaynatma. == Xarici mətbəxlərin təsiri == Braziliya mətbəxi ilk növbədə Portuqaliya, İtaliya, İspaniya, Avstriya, Afrika və Rusiya mətbəxindən təsirlənmişdir. Bu mətbəxdə xüsusilə Orta və Cənubi Afrika mətbəxinin böyük təsiri vardır. Braziliyaya Portuqaliyadan gələn afrikalıların təsiri daha çox olmuşdur. Bəzi yeməkləri sırf hindköklüdür və Avropaya heç bir aidiyyatı yoxdur.

Afro-braziliyalılar (port. Pretos, Negros, Africanos, nadir hallarda Afro-Brasileiros) müasir Braziliyanın əsas əhali qruplarından biridir. Əhalinin sayı 12,9 milyon nəfər və ya ölkə əhalisinin 6,9 faizini təşkil edir. Onlar hər yerdə yaşayırlar, lakin qaradərililərin ən çox konsentrasiyası ölkənin şimal-şərqində, xüsusən də Baiya əyalətindədir. 20-ci əsrin ikinci yarısında bir çox qara iflas sahələrini tərk edərək ölkənin cənubundakı böyük şəhərlərə köçdü. Dünyanın ən məşhur afro-braziliyalı futbolçusu Peledir. == Tarix == Əsasən Afrikadan olan qulların nəslindəndirlər, onlardan təxminən 5 milyonu 16-19-cu əsrlərdir. əsrlər boyu ölkəyə gətirilmişdir. Siyahıyaalmalarda "preto" termini istifadə olunur. Son zamanlar portuqal dilli media onu daha çox siyasi cəhətdən düzgün olan “negro” sözü ilə əvəz etməyə meyllidir (ingilisdilli ölkələrdə sonuncu təhqiramizdir).

Braziliya Ali Federal Məhkəməsi (portuqalca: Supremo Tribunal Federal, qısaca STF) — Braziliyada ən son müraciət ediləcək məhkəmədir və aldığı qərarlar şikayət edilə bilməz. Braziliya Ali Federal Məhkəməsi Braziliya Milli Konqresinin aldığı qərarların və qəbul etdiyi qanunların Braziliya Konstitusiyasına uyğun olub-olmadığına nəzarət edir. Məhkəmə üzvləri Braziliya Senatının təsdiqi ilə Braziliya Prezidenti tərəfindən seçilir. Məhkəmə üzvlərinin maksimum yaş limiti 70-dir. == Braziliya Ali Federal Məhkəmənin binası == Məhkəmə binası Oskar Nimeyer tərəfindən dizayn edildi.

Argentina–Braziliya müharibəsi (isp. Guerra Argentino) — 10 dekabr 1825–27 avqust 1828 ci ildə baş verir. Birləşmiş Rio-de-la Platanın Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatanıno (Uruqvay) ələ keçirmək ucbatından başlayır.Bu ərazilərin Braziliyanın nəzarətinə keçməsi Argentina İstiqlal müharibəsi dönəmində başlanmışdı. Müharibə Montevideo anlaşmasının imzalanması ilə başa catır. == Müharibə == Argentina Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatino ərazisi əvvəl Rio-de-la-Plata vice krallığına aid olmasını əsas gətirərək bu torpağı öz ərazisi hesab edirdi.Birləşmiş Pio-de-la-Plata provensiyası bütün siyasi vastələrə əl ataraq Uruqvayın yerli hakimiyyət rəhbəri Xuan Antonio Lavalexi özünə çəkərək Braziliyaya qarşı cıxmasına səbəb olur. Həmçinin Braziliyaya siyasi və maddi yardımdan imtina edirdi. Bu zaman iki dövlətlə əlaqələrin kəsilməsi bu ərazidə ticarətlə məşqul olan Böyük Britaniyanın etirazına səbəb olur. Belə ki, dövlətlərin siyası elitasına təsir imkanı olan Britaniya müharibənin gedişatına və nəticəsinə təsir edirdi. Britaniyanın xariçi işlər naziri Corc Kanning maliyə itgisi səbəbindən hər iki tərəfi hərbi məhkəməyə verir. Braziliyaya qarşı separatcılıqla məşqul olan partizanlara Fruktuoso Rivero və Xuan Antonio başçılıq edirdi.

Argentina–Braziliya müharibəsi (isp. Guerra Argentino) — 10 dekabr 1825–27 avqust 1828 ci ildə baş verir. Birləşmiş Rio-de-la Platanın Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatanıno (Uruqvay) ələ keçirmək ucbatından başlayır.Bu ərazilərin Braziliyanın nəzarətinə keçməsi Argentina İstiqlal müharibəsi dönəmində başlanmışdı. Müharibə Montevideo anlaşmasının imzalanması ilə başa catır. == Müharibə == Argentina Braziliyanın nəzarətində olan Sisplatino ərazisi əvvəl Rio-de-la-Plata vice krallığına aid olmasını əsas gətirərək bu torpağı öz ərazisi hesab edirdi.Birləşmiş Pio-de-la-Plata provensiyası bütün siyasi vastələrə əl ataraq Uruqvayın yerli hakimiyyət rəhbəri Xuan Antonio Lavalexi özünə çəkərək Braziliyaya qarşı cıxmasına səbəb olur. Həmçinin Braziliyaya siyasi və maddi yardımdan imtina edirdi. Bu zaman iki dövlətlə əlaqələrin kəsilməsi bu ərazidə ticarətlə məşqul olan Böyük Britaniyanın etirazına səbəb olur. Belə ki, dövlətlərin siyası elitasına təsir imkanı olan Britaniya müharibənin gedişatına və nəticəsinə təsir edirdi. Britaniyanın xariçi işlər naziri Corc Kanning maliyə itgisi səbəbindən hər iki tərəfi hərbi məhkəməyə verir. Braziliyaya qarşı separatcılıqla məşqul olan partizanlara Fruktuoso Rivero və Xuan Antonio başçılıq edirdi.

Asiyalı braziliyalılar (portuqalca: brasileiros asiáticos) Şərqi Asiya, Cənubi Asiya və Cənub-Şərqi Asiya mənşəli Braziliya vətəndaşları və ya Braziliyada daimi yaşayan Asiya əsilli insanlardır. Braziliyadakı Asiya icmasının əksəriyyəti Şərqi Asiyadan olan mühacirlərdən ibarətdir, baxmayaraq ki, Braziliya, Mozambik və Keniyadan olan asiyalılar az, Cənubi Asiyalılar və Cənub-Şərqi Asiyalılar daha azdır. 2011-ci ilin hesablamalarına görə, Braziliyada qaraçıların sayı təxminən 800.000 nəfərdir, baxmayaraq ki, Cənubi Asiyadan olan uzaq əcdadlarına baxmayaraq, onlar asiyalı sayılmırlar. Qərbi Asiya mənşəli insanlar (yəhudilər də daxil olmaqla) Braziliyada fenotipik olaraq özlərini asiyalı kimi müəyyən etmirlər, çünki onlar Yunan-Roma fəthləri və farslar, Yunanıstan və İranla üst-üstə düşürlər. Digər tərəfdən, Amapa kimi bəzi ştatlarda Asiyalı Amerikalılar və Şərqi Asiyalı Amerikalılar birlikdə qruplaşdırılıb. == Tarix == Son araşdırmalar göstərir ki, Lusos kimi tanınan erkən Şərqi Portuqaliya İmperiyasından olan asiyalılar - ilk asiyalılar - 16-cı əsrdə Lascar və ya zabit, qul kimi tanınan dənizçilər kimi Braziliyaya gəldilər və qubernatorlar, tacirlər və ruhanilərlə yuxuya getdilər. Asiya portuqal dili. İlkin Asiyanın mövcudluğu Şimal-Şərqi Braziliya ilə, xüsusən də Bahia ilə məhdudlaşdı, lakin digərləri Para və Şərq bölgəsinin digər hissələrinə fermerlər, tekstil işçiləri və mədənçilər kimi gətirildi. Bu asiyalılar Afrika və Avropa mənşəli insanlarla evlidirlər və onlar Şimal-şərqdə yemək, erkən sənət və qayıqqayırma ənənələrində miras qoyurlar. Braziliyaya ilk əhəmiyyətli Asiya immiqrantları müstəmləkə dövründə qul kimi az sayda Çinli (3000) idi.

Azərbaycan adına bələdiyyə məktəbi — Braziliyanın patraxtı Rio-de-Janeyroda yerləşən bələdiyyə məktəbi. == Haqqında == Braziliyanın paytaxtı Rio-de-Janeyronun da şəhər bələdiyyəsinin üzvü Joao Ribaş parlamentə məktəbə Azərbaycan adının verilməsini təklif edib. Bu təklif parlamentdə böyük səs çoxluğu ilə qəbul olunub. Həmin təhsil müəssisəsi 2016-cı ilin yanvar ayəndan Azərbaycanın adını daşıyır. Məktəbin üçmərtəbəli binasında 26 otaq var. Burada V–XI siniflərdə 700-dən artıq şagird təhsil alır. Sinif otaqlarında Azərbaycana dair kitablar, Azərbaycana həsr olunmuş rəsm müsabiqəsi ilə əlaqədar çəkilən rəsmlər, müxtəlif vəsaitlər şagirdlərə təqdim edilir. Məktəbdə fiziki qüsurlu uşaqlar üçün ayrıca sinif otağı var. Həmin otaqda bu qəbildən uşaqlar üçün xüsusi dərslər keçirilir, onların əl işləri təqdim olunur. Təhsil müəssisəsinin direktoru Fabio Minionidir.

Azərbaycan–Braziliya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Braziliya Federativ Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Tarixi == Braziliya 26 dekabr 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk ölkələrdən olub. Elə həmin vaxtdan etibarən iki ölkə arasında dostluq əlaqələrinin və əməkdaşlığın əsası qoyulmuşdur. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1993-cü ilin oktyabrın 21-də qurulmuşdur. === Səfirliklər === 22 iyun 2009-cu ildə Braziliyanın Bakıdakı Səfirliyi açılmışdır. Azərbaycanın Braziliyadakı Səfirliyi isə 22 oktyabr 2010-cu il tarixli Qanun ilə Brazilia şəhərində təsis edilmiş və 9 may 2012-ci ildə açılışı olmuşdur. 10 fevral 2012-ci ildə Elnur Sultanov fövqəladə və səlahiyyətli səfir təyin edilmişdir. == Parlamentlərarası əlaqələr == 4 sentyabr 2013-cü ildə Braziliya Deputatlar Palatasında Braziliya-Azərbaycan Dostluq Qrupu yaradılmışdır. Dostluq qrupunun prezidenti deputat Klaudio Kajadodur. 8 aprel 2014-cü ildə isə Braziliya Senatında Braziliya-Azərbaycan Dostluq Qrupu rəsmən yaradılmışdır.

Ağ braziliyalılar (portuqal: brasileiros brancos) adətən Avropa və ya Levant mənşəli olduğuna görə "ağ" kimi qəbul edilən braziliyalılardır.

Braziliya stadionlarının siyahısı — aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir. Bu siyahıya 30 mindən çox tamaşaçı tutumuna malik stadionlar daxil edilmişdir. Qalın şriflə fərqləndirilən stadionlar bu ölkədə keçirilmiş 2014 FİFA Dünya Kubokunda istifadə olunmuşdur.

Braziliya Üzüm Ağacı (həmçinin Jabuticaba kimi tanınan) — meyvələri böyütmək üçün budaqlardan istifadə etmir. O gövdəsində meyvələrini və çiçəklərini (generativ üzvlər) bilavasitə əlaqəsiz böyüdür. Argentinaya, Paraqvaya və Boliviyaya da da bitir. Meyvələri qırmızımtıl qaradır, ağ lətə malikdir. Bu meyvələr zəhərli deyil və yemək mümkün olur, deyilənlərə görə dadı qara üzümə və qarağata bənzəyir, Şərab və meyvə şirəsi istehsalında əsas xammaldır. Paraqvayda, Quaraninin rəsmi ana dilində "Yvapuru" adlandırılır.

Braziliya İstiqlal müharibəsi (port. Guerra da İndependencia do Brasil).Bu münaqişə özünü müstəqil elan etmiş Braziliya İmperiyası və Portuqaliyanın silahlı qüvvələri arasında 1822-1824 ci illərdə Braziliyanın azadlığı uğrunda baş vermişdir. == Müharibədən əvvəlki vəziyyət == 1808-ci ildə Portuqaliya kral ailəsinin üzvləri fransız ordularından qaçaraq Braziliyaya gəlirlər.Kral burada böyük işlər görərək Rio de Janeyrodan ölkəni idarə edir.Napoleon Bonapart işğalları bitdikdən sonra belə geriyə Avropaya qayıtmır.Kral Juan rəhbərlik etdiyi ölkənin adını dəyişərək Birləşmiş Portuqaliya,Braziliya və Alqarv krallığı elan edir. 1820-ci ildə Portuqaliyada inqilab baş verir.Bu səbəbdən 1821-ci ildə konsitutsiya qəbul edilir.İnqilab dalğası Braziliyayada gəlib cıxır.1821-ci ilin fevral ayında Baiedə qanunverici orqan yaradılır,kral isə buna qarşılıq olaraq məhdud səlahiyyətə malik parlament təşkil edirki,buda münaqişəni alovlandırır.26 sentyabrda şəhərin meydanlarına çıxışçılar toplanır və onlar konsitutsiyanıın qəbulunu istəyirdilər.Onları kralın oğlu Pedro sakitləşdirərək,konsitutsiya qəbul ediləcəyini bildirir.2 ay sonra Xalq Konvernti yaradılır.Pedru ordunun sayəsində Konverntləri qovmağa nail olur.Braziliyada inqilab yatırılır ancaq kral Juanın xalq arasında nüfuzu azalır.Kral Lissabona getməli olur.Rio de Janeyranı tərk edərkən oğlu Perdonu vəliəhd təyin edərək bu sözləri deyir: <<Əgər Braziliya müstəqil olmaq istəsə onda qoy sənin rəhbərliyin altında baş versin,nəyinki avanturis qüvvələrin.Sən mənə ehtiram etməlisən>> Portuqaliyada Juan artıq hec bir addım ata bilmir,belə ki Liberal çoxluq Lissabonda nazirləri özü təyin edirdilər.Onlar 1807-ci ildə Braziliyaya verilən yüksək muxtariyyəti ləğv etmək niyyətində idilər.Rio de Janeyrada yerləşən qoşun (hansı ki Legion adlanırdı) Portuqaliyanın Braziliyada dominantlığının qarantı idi.Lissabon hökumətinin bu cür addımlar xalqı gənc vəliəhd ətrafında birləşməyə vadar olurlar.İlk əvvəl gizli hərəkat yaradılır ki,onun başında Pedrunun keçmiş baş naziri Arkuşa dururdu.Juan oğluna gizli məktub yazaraq Potuqaliyadan gələn təklifləri qəbul etməməyi məsləhət görür.Cünki əgər mərkəzi hökumətin qərarlarını qəbul edilərsə Cənubi Amerikada baş verən inqilablar Braziliyadan yan keçməyəcək == Müharibənin gedişi == 5 iyun 1821-ci ildə <<Legion>> Rio de Janeyroda hakimiyyəti ələ keçirir.Pedruya ultimatum göndərərək Arkusun istefasını və müstəqillik əlehdarı olan Xuntanın yaradılmasını tələb edirlər.Belə ki,Portuqaliya ordusu say və təhcizat baxımından daha güçlü idilər.Pedru <<Legionun>> tələblərini,qəbul etməli olur,amma onun tərəfdarları onu braziliya xalqını satmaqda itiham edirlər.2 ay sonra kortes Pedruya Avropaya qayıtmağı tələb edirlər.Bəhanə isə <<onun siyasi təhsilini davam etdirmək>> olur.Kortesdə onun qurtuluş hərəkatına rəhbərlik edəcəyindən qoxurdular.Buna cavab Pedru xalqa müraciət edir.Bütün əsas şəhərlərə emisarlar göndərilir.Xalq onun qalmasını istəyir.9 yanvar 1822-ci ildə Pedru tarixi bir kəlmə işlədir:<<Mən qalıram>> (port. Fico).Bu gün Braziliya tarixinə Fiko günü kimi qalır.Legion generalı Avileş öz ordusunu şəhərinən hündür nöqtələrinə yerləşdirir.Hədəf Kampu di Santan idiki bu ərazidə Pedrunun tərəfdarları toplanmışdı.Bununla belə o ölkəsinin vəliəhdinə zərər yetirmək niyyətində olmaması səbəbindən tərədüd içində idi.Bu ərəfədə Pedrunun nizamsız ordusu hüdür məntəqələrdə yerləşən potuqaliyalıları mühasirəyə alır.Avileş ordunu Praya-Qrandiyə geriyə çəkməli olur.Pedrunun qoşunu portuqaliyalıları limana sıxışdırılır.Avileşə ordunu toplayıb Portuqaliyaya qayıtmaq əmr edilir.Ancaq o acıq dənizdə mövqe tutaraq yardımçı qüvvələrin gəlməsini gözləyir.Pedru isə Minas-Jerays və San Pauludan əlavə qüvvələr çağrılır. Pedru bundan sonra portuqaliyalılara ya gəmilərə minib getmək ya da ölmək seçimi verir.Avileş getməyi üstün tutaraq Rio de Janeyonu tərk edir.Minas Jerays və San Paulu vilayyətləri Pedruya tabe olsada Baye vilayyəti isə ona qarşı cıxır.1822-ci ildə İpiranqa çayı sahilində Pedru geyimində olan portuqal gerbini qopararaq,qılıncını yuxarı qaldıraraq bu kəlmələri deyir:Mənin qanımla,mənim şərəfimlə və Tanrının köməyi ilə.Mən Braziliyanı müstəqil edəcəyəm.Sonra bunuda,əla edərək deyir:^Vaxt catıb.Ya Azadlıq ya Ölüm!Biz Portuqaliyadan ayrılırıq^.Onun ^Ya Azadlıq ya da Ölüm^ kəlməsi istiqlaliyyatın şuarına çevrilir. 12 Oktyabr 1822-ci ildə Pedru Braziliyanın birinci İmperatoru seçilir.1 dekabrda tac qoyma mərasimi baş tutur.İmperatorun ilk işi pərakəndə halında olan qüvvələri birləşdirmək idi. Şimal vilayyətləri Baya,Marapon və Para portuqal ordusunun nəzarətində idi.Bu ərazilərə məsafənin uzaqlığı quru əməliyyatları keçirməyi mümküsüz edirdi.Qalibiyyət üçün dənizdə hakim olmaq lazım idi.Bu ərəfədə 1823-ci ilin martında məkşur admiral Kokreyn Rio de Janeyroya gəir.O Latın Amerikasının yeni yaranmış dövlətlərinin donanmasına rəhbərlik etmişdir.Hətta O Sakit okeanında İspan donanmasını darmadağın etmişdir.Pedru və Kokreyn arasında dosluq yaranır ki ,o da imperatora xidmət etməyə razılıq verir. Braziliya donanmasında cəmi 8 gəmi vardı ki ,onunda 2 istismara yararsız idi.Bunula belə o döyüşə hazırlaşırdı yolda gəmi heyətlərinin səriştəsizliyi ortaya cıxır.Bu zaman o ingilis və amerikalı gəmiçiləri <<Pedru Primeyru>> gəmisinə toplayaraq öz cinahını gücləndirir.1923 -ci ilin martında Kokreyn Baiya limanına daxil olur.Pnun bu cəsur addımı Qarnizon rəhbəri olan Madyeryanı təşvişə salır.Kokreyn ona göndərdiyi məktubda mülki və hərbi itgilərin olmaması üçün təslim olmasını tələb edir.Madyerya qarnizonu və portuqalları 13 gəmiyə yükləyərək San Luiş di Maranonaya yola düşür. Gəmi karvanı təqib edilərək qarnizonun yarısı sıradan cıxarılır.Kokreyn zədələri düzəltmək üçün 26 iyulda portuqal donanmasından əvvəl San Luiş di Maranona limanına catır.Şəhər Qubermatoruna artıq portuqal donanmasının artıq məhv edildiyini bildirərək dirənişin mənasız olduğunu bildirir.Qubernator qarnizonu topluyaraq Portuqaliyaya getməli olur.

== Həmçinin bax ==

Braziliya Əməkçilərinin Mərkəzi (port. Central Única dos Trabalhadores) — Braziliyanın ən irimiqyaslı və aparıcı həmkarlar ittifaqı təşkilatlarından biri. Qurumun baş qərargahı San-Pauloda yerləşir. == Tarixi == Mərkəz 1983-cü ildə 5 min qadın və kişinin iştirak etdiyi etiraz aksiyasındın sonra yaranıb. Həmin tətildə iştirak edənlər Braziliyada baş alıb gedən qanun pozuntularına qarşı çıxmışdılar. Etiraz aksiyasından sonra konqres keçirilir və 28 avqustda təşkilatın yaranması təsdiq olunur. Mərkəzi bəzən Braziliya işçi qrupunun mübarizə aləti kimi də adlandırırlar. 1985-ci il mərkəzin tarixində ən çətin il kimi yadda qalıb. Çünki həmin dövr Braziliyada daxili siyasi qarşıdurmalar və vətəndaş müharibəsi baş qaldırmışdı. Belə halda cəmiyyəti vahid şəkildə əldə saxlamaq və insanlar arasında demokratiyanı tənzimləmək çox çətin idi.

2014-cü il futbol üzrə dünya çempionatının Braziliya və Almaniya komandaları arasında keçirilən yarımfinal matçı 8 iyul tarixində Belu-Orizonti şəhərində yerləşən "Mineyran" stadionunda keçirilmişdi. Braziliya yığması bu oyunda Almaniyaya 1:7 hesabı ilə darmadağın olmuşdu. Bu qələbənin nəticəsində Almaniya Çempionatın final mərhələsinə adlamışdı. Vurulan 8 qol nəticəsində bu matç futbol üzrə dünya çempionatı tarixində keçirilən yarımfinal oyunları arasında ən böyük hesablı olmuşdur. Bu oyunun nəticəsində Almaniya yığma komandası dünya çempionatının yarımfinalında və ya finalında 7 qol vurmuş ilk komanda oldu. Braziliya komandasına ikinci qolu vurmuş Almaniyanın 36 yaşlı oyunçusu Miroslav Kloze, Braziliyalı Ronaldonun nəticəsini də qabaqlayaraq dünya çempionatı tarixinin ən yaxşı bombardiri olmuşdur (Karyerası ərzində 16 qol). Almaniya yığması, həmçinin, dünya çempionatı tarixində ən çox qol vurmuş komanda oldu: Almanların hesabında bu oyundan sonra 223 vurulmuş qol, Braziliyalıların hesabında isə — 221 qol oldu. Bu oyuna qədər dünya çempionatının qrupdan sonrakı mərhələsində bu komandalar yalnız bir dəfə qarşılaşmışdılar. 1974-cü ildə dünya çempionatının qrupdan sonrakı mərhələsində Braziliya Şərqi Almaniya ilə qarşılaşmışdı. Lakin FİFA, hazırkı Almaniya yığma komandasının sələfi olaraq Qərbi Almaniya komandasını hesab edir.