Azərbaycan–Braziliya münasibətləri

Azərbaycan–Braziliya münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Braziliya Federativ Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.

Azərbaycan–Braziliya münasibətləri
Azərbaycan və Braziliya
 Azərbaycan  Braziliya
Azərbaycanin Braziliyadaki səfirliyi
Səfir Rəşad Novruz[1]
Ünvan Brazilia, SHIS QI 09 conjunto 15 casa 15 Lago Sul CEP: 71.625-150
Braziliyanin Azərbaycanindaki səfirliyi
Ünvan Bakı, Bülbül pr., 7
Digər
Quruluş tarixi 23 oktyabr 1993
Dövriyyə 0,267 doll. (2021)
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Braziliya 26 dekabr 1991-ci ildə[2] Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk ölkələrdən olub. Elə həmin vaxtdan etibarən iki ölkə arasında dostluq əlaqələrinin və əməkdaşlığın əsası qoyulmuşdur.

Diplomatik əlaqələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1993-cü ilin oktyabrın 21-də qurulmuşdur[3].

Səfirliklər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Azərbaycanın Braziliya səfirliyi
border=none Əsas məqalə: Braziliyanın Azərbaycan səfirliyi

22 iyun 2009-cu ildə Braziliyanın Bakıdakı Səfirliyi açılmışdır[4].

Azərbaycanın Braziliyadakı Səfirliyi isə 22 oktyabr 2010-cu il tarixli Qanun ilə Brazilia şəhərində təsis edilmiş[5] və 9 may 2012-ci ildə açılışı olmuşdur.[4] 10 fevral 2012-ci ildə Elnur Sultanov fövqəladə və səlahiyyətli səfir təyin edilmişdir[6].

Parlamentlərarası əlaqələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Soldan sağa: Kristovam Buarke, Asim Mollazadə, Elnur Sultanov Braziliya Senatında, 18 mart 2015-ci il.

4 sentyabr 2013-cü ildə Braziliya Deputatlar Palatasında Braziliya-Azərbaycan Dostluq Qrupu yaradılmışdır. Dostluq qrupunun prezidenti deputat Klaudio Kajadodur[2]. 8 aprel 2014-cü ildə isə Braziliya Senatında Braziliya-Azərbaycan Dostluq Qrupu rəsmən yaradılmışdır. Həmin Dostluq qrupunun prezidenti isə senator Kristovam Buarkedir[2].

Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Braziliya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir[7]. Bu işçi qrupu 5 dekabr 2000-ci il tarixində yaradılmış və ilk rəhbəri Oqtay Əsədov olmuşdur[8]. 4 mart 2016-cı il tarixindən Asim Mollazadə işçi qrupunun rəhbəridir[2][7].

Hərbi əlaqələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 25 iyun 2013-cü il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının Braziliya Federativ Respublikasındakı səfirliyi nəzdində hərbi attaşelik aparatı təsis edilmişdir[9].

Braziliyanın hərbi milli futbol komandası 2013-cü ildə Bakıda keçirilmiş Beynəlxalq Hərbi İdman Şurasının hərbiçilər arasında birinci Dünya Futbol Kuboku yarışında iştirak etmişdir[10].

İqtisadi əlaqələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Cənubi Amerika və Karib hövzəsi ölkələri üzrə Azərbaycanın ən iri ticarət tərəfdaşı Braziliyadır[11]. İki ölkənin ticarət əlaqələri ildən-ilə genişlənir[11]. Əgər 2012-ci ildə Azərbaycan Braziliyadan 183 milyon ABŞ dolları həcmində mal idxal etmişdisə, 2013-cü ildə bu göstərici 360 milyon ABŞ dollarından artıq olmuşdur[11].

Əmtəə dövriyyəsi (min doll.)

[redaktə | mənbəni redaktə et]
İl İxrac İdxal Ümumi dövriyyəsi
2020[12] 6 594,29 78 381,40 84 975,69
2021[13] 72 050,30 194 966,05 267 016,35

Mədəni əlaqələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]
2016-cı ildə Rio-de-Janeyroda keçirilən XXXI Yay Olimpiya Oyunlarına həsr edilmiş Azərbaycan poçt markaları

2013-cü ilin 6-11 avqust tarixlərində paytaxt Brazilia, 14-19 avqustda Rio-de-Janeyro, 4-8 sentyabrda isə San-Paulo şəhərlərində Braziliya Bankının Mədəniyyət Mərkəzi tərəfindən Azərbaycan bədii filmlərinin nümayişi baş tutmuşdur[2].

Braziliya-Azərbaycan diplomatik münasibətlərinin qurulmasının 20 illiyi münasibətilə 19 noyabr 2013-cü ildə paytaxt Braziliada xalq artisti maestro Yalçın Adıgözəlovun rəhbərliyi ilə konsert keçirilmişdir[2].

2013-cü ilin dekabrın 3-də Rio-de-Janeyro şəhər şurasının (şəhər parlamenti) xarici əlaqələr komitəsi Bakı və Rio-de-Janeyro şəhərlərinin qardaşlaşması haqqında qanun layihəsini qəbul etmiş və şəhər meri Eduardo Paes "Azərbaycanın paytaxtı Bakı şəhəri ilə Rio de Janeyro şəhərinin qardaşlaşması" qanununu imzalamışdır[14].

2013-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin dəstəyilə səfirlik tərəfindən braziliyalı gəncləri arasında "Mən Azərbaycan haqqında nə bilirəm?" adlı inşa müsabiqəsi keçirilmişdir[2].

11 dekabr 2014-cü ildə Azərbaycanın xalq yazıçısı, görkəmli dramaturq İlyas Əfəndiyevin "Sən həmişə mənimləsən" əsəri Braziliya Mədəniyyət Nazirliyinin İncəsənət Fondunun Rio-de-Janeyro şəhərində fəaliyyət göstərən teatrında səhnələşdirilmişdir[2].

2015-ci ilin 23-26 aprel tarixlərində Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi, Azərbaycan Respublikasının Braziliyadakı səfirliyinin təşkilatçılığı və bu şəhərin prefekturasının nəzdində olan "Cidade das Artes" (azərb. İncəsənət şəhəri‎) Fondu ilə birgə Braziliyanın Rio-de-Janeyro şəhərində "Azərbaycan Mədəniyyət Həftəsi" keçirilmişdir[2].

6 oktyabr 2015-ci ildə Azərbaycanın Braziliyadakı səfirliyində Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə istehsal edilmiş Arzu Əliyevanın layihə rəhbəri olduğu "Hədəf Bakıdır. Hitler neft uğrunda döyüşü necə uduzdu?" sənədli filminin təqdimatı keçirilmişdir[2].

17 noyabr - 2 dekabr 2015-ci il tarixlərində Braziliyanın Porto Alegre şəhərindəki "Santander Kultural" mədəniyyət mərkəzində Azərbaycan bədii filmlərinin ilk nümayişi təşkil edilmişdir[2].

2016-cı ilin 9-13 mart tarixlərində San-Paulo və 6-11 aprel tarixlərində Brazilia şəhərlərinin Braziliya Bankının Mədəniyyət Mərkəzlərində Azərbaycan kino həftəsi keçirilmişdir[2].

Elm-təhsil əlaqələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

15 mart 2016-cı ildə Rio-de-Janeyro şəhərində Azərbaycan Respublikasının adını daşıyan bələdiyyə məktəbi açılışı olmuşdur[2][15]. Qeyd edək ki, Azərbaycan Respublikasının adının məktəbə verilməsi qanununun müəllifi Joao Rikardo Ribasdır[15].

Müqavilə-hüquq bazası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İki ölkə arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığa dair bir sıra sənədlər imzalanmışdır. Ümumilikdə Azərbaycan Respublikası ilə Braziliya Federativ Respublikası arasında 5 sənəd imzalanmışdır.

İdman sahəsində əməkdaşlıq

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Braziliya millisinə həsr olunmuş Azərbaycan poçt markası (1997)[16]

2016-cı ilin sonuna qədər Azərbaycan milli futbol komandasının heyətində 5 braziliyalı (Leandro Qomeş, Fabio Luis Ramim, Ernani Pereyra, Andre Ladaqa, Markus Ferreyra) forma geyinmişdir ki, onlar da ümumilikdə 59 matçda 5 qol vurublar[17].

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "R.İ.Novruzun Azərbaycan Respublikasının Braziliya Federativ Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı". 2022-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-21.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Azərbaycan və Braziliya Arxivləşdirilib 2017-08-02 at the Wayback Machine. brasilia.mfa.gov.az  (az.)
  3. ↑ Azərbaycan Respublikası ilə diplomatik əlaqələr qurmuş dövlətlərin siyahısı Arxivləşdirilib 2017-08-05 at the Wayback Machine. mfa.gov.az  (az.)
  4. ↑ 1 2 Azərbaycan Respublikası - Braziliya Federativ Respublikası münasibətləri[ölü keçid]. mfa.gov.az, 02.05.2016  (az.)
  5. ↑ "Azərbaycan Respublikasının Braziliya Federativ Respublikasında (Brazilia şəhərində) Səfirliyinin təsis edilməsi haqqında" Arxivləşdirilib 2022-05-01 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikasının 22 oktyabr 2010-cu il tarixli, 1103-IIIQ nömrəli Qanunu. e-qanun.az  (az.)
  6. ↑ "E.İ.Sultanovun Azərbaycan Respublikasının Braziliya Federativ Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin edilməsi haqqında" Arxivləşdirilib 2022-05-01 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 fevral 2012-ci il tarixli, 2043 nömrəli Sərəncamı. e-qanun.az  (az.)
  7. ↑ 1 2 "Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının rəhbərlərinin seçilməsi haqqında" Arxivləşdirilib 2017-11-25 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 4 mart 2016-cı il tarixli, 161-VQR nömrəli Qərarı. e-qanun.az  (az.)
  8. ↑ "Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının yaradılması haqqında" Arxivləşdirilib 2020-08-27 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 dekabr 2000-ci il tarixli, 24-IIQR nömrəli Qərarı. e-qanun.az  (az.)
  9. ↑ "Azərbaycan Respublikasının İndoneziya Respublikası, Cənubi Afrika Respublikası və Braziliya Federativ Respublikasındakı səfirlikləri nəzdində hərbi attaşelik aparatlarının yaradılması haqqında" Arxivləşdirilib 2022-05-01 at the Wayback Machine Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 25 iyun 2013-cü il tarixli, 2975 nömrəli Sərəncamı. e-qanun.az  (az.)
  10. ↑ Hərbçilər arasında birinci Dünya Futbol Kubokunun püşkatma mərasimi keçirilib Arxivləşdirilib 2015-06-06 at the Wayback Machine. mod.gov.az, 29.04.2013  (az.)
  11. ↑ 1 2 3 Azərbaycan və Braziliya gömrük xidmətləri arasında əlaqələr genişləndiriləcək. customs.gov.az  (az.)
  12. ↑ "AR Xarici ticarətin gömrük statistikasi 2020" (PDF). AR Dövlət Gömrük Kömitəsi Rəsmi sayti (az.). 2021-11-06 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-08-21.
  13. ↑ "AR Xarici ticarətin gömrük statistikasi 2021" (PDF). AR Dövlət Gömrük Kömitəsi Rəsmi sayti (az.). 2022-01-31 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-08-21.
  14. ↑ Bakı və Rio de Janeyro şəhərləri qardaş oldular Arxivləşdirilib 2016-04-13 at the Wayback Machine. ayna.az, 05.12.2013  (az.)
  15. ↑ 1 2 Braziliyada Azərbaycan məktəbi - FOTO Arxivləşdirilib 2016-03-18 at the Wayback Machine. xezerxeber.com  (az.)
  16. ↑ 15 Oktyabr, 1997. Dünya Futbol Çempionatı "Fransa -98". Arxivləşdirilib 2019-03-24 at the Wayback Machine azermarka.az, 15.10.1997  (az.)
  17. ↑ 6-cı “sambaçı” Arxivləşdirilib 2016-12-30 at the Wayback Machine. apasport.az, 29.12.2016  (az.)

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Azərbaycan–Braziliya münasibətləri ilə əlaqəli mediafayllar var.
Azərbaycan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
 Braziliya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.