Brometan
Brometan (etil bromid) - C2H5Br tərkibli hallogenalkandır,xloroform qoxusu olan şəffaf, rəngsiz və ya bir qədər sarımtıl zəhərli mayedir.
== Fiziki xassələri ==
Brometan xloroform qoxusu olan şəffaf, rəngsiz və ya bir qədər sarımtıl mayedir. İşıq və havanın (oksigen) təsirindən asanlıqla parçalanır, buna görə də hermetik şəkildə bağlanmış qaranlıq şüşələrdə saxlanmalıdır.
== Alınması ==
Sənayedə etil bromidi, bromun etilenə elektrofil birləşməsi nəticəsində almaq olar:
C
H
2
=
C
H
2
+
H
B
r
→
C
H
3
−
C
H
2
−
B
r
.
{\displaystyle {\mathsf {CH_{2}{=}CH_{2}+HBr\ {\xrightarrow {\ \ \ }}\ CH_{3}{-}CH_{2}{-}Br}}.}
Laboratoriya şəraitində etil bromidi, hidrogen bromidin etanolla nukleofil əvəzetmə reaksiyası nəticəsində almaq olar. Çox vaxt hidrogen bromidi, kalium bromidin sulfat turşusu ilə reaksiyaya daxil olaraq alırıq:
K
B
r
+
H
2
S
O
4
→
H
B
r
+
K
H
S
O
4
,
{\displaystyle {\mathsf {KBr+H_{2}SO_{4}\ \xrightarrow {} \ HBr+KHSO_{4}}},}
C
H
3
C
H
2
−
O
H
+
H
B
r
→
H
2
S
O
4
C
H
3
C
H
2
−
B
r
+
H
2
O
.
{\displaystyle {\mathsf {CH_{3}CH_{2}{-}OH+HBr\ {\xrightarrow {H_{2}SO_{4}}}\ CH_{3}CH_{2}{-}Br+H_{2}O}}.}
Laboratoriya praktikasında nadir hallarda istifadə edilən brometanın alınması üsullarına etanın radikal bromlaşması reaksiyaları daxildir:
3
C
H
3
C
H
2
−
O
H
+
P
B
r
3
→
3
C
H
3
C
H
2
−
B
r
+
P
(
O
H
)
3
,
{\displaystyle {\mathsf {3CH_{3}CH_{2}{-}OH+PBr_{3}\ \xrightarrow {\ \ \ } \ 3CH_{3}CH_{2}{-}Br+P(OH)_{3}}},}
4
C
H
3
C
H
2
−
O
H
+
P
B
r
5
→
4
C
H
3
C
H
2
−
B
r
+
P
O
(
O
H
)
3
+
H
B
r
.
{\displaystyle {\mathsf {4CH_{3}CH_{2}{-}OH+PBr_{5}\ \xrightarrow {\ \ \ } \ 4CH_{3}CH_{2}{-}Br+PO(OH)_{3}+HBr}}.}
C
H
3
−
C
H
3
+
B
r
2
→
h
ν
C
H
3
C
H
2
−
B
r
+
H
B
r
,
{\displaystyle {\mathsf {CH_{3}{-}CH_{3}+Br_{2}\ {\xrightarrow {h\nu }}\ CH_{3}CH_{2}{-}Br+HBr}},}
Həmçinin gümüş propionatın və bromun iştirakı ilə gedən Baradin-Xunsdiker reaksiyasıda daxildir:
C
H
3
C
H
2
−
C
O
O
A
g
+
B
r
2
→
C
H
3
C
H
2
−
B
r
+
C
O
2
+
A
g
B
r
.
{\displaystyle {\mathsf {CH_{3}CH_{2}{-}COOAg+Br_{2}\ {\xrightarrow {\ \ \ }}\ CH_{3}CH_{2}{-}Br+CO_{2}+AgBr}}.}
== Kimyəvi xassələri ==
Bir çox halogen törəmələri kimi, suda yavaş-yavaş hidroliz olunur:
Qələvilərlə reaksiya daha sürətli və iki istiqamətdə gedir:
C
H
3
C
H
2
B
r
+
H
2
O
⇌
C
H
3
C
H
2
−
O
H
+
H
B
r
.
{\displaystyle {\mathsf {CH_{3}CH_{2}Br+H_{2}O\rightleftharpoons \ CH_{3}CH_{2}{-}OH+HBr}}.}
C
H
3
C
H
2
B
r
+
N
a
O
H
→
H
2
O
C
H
3
C
H
2
−
O
H
+
N
a
B
r
,
{\displaystyle {\mathsf {CH_{3}CH_{2}Br+NaOH\ {\xrightarrow {\ H_{2}O\ \ }}\ CH_{3}CH_{2}{-}OH+NaBr}},}
C
H
3
C
H
2
B
r
+
N
a
O
H
→
a
l
c
o
h
o
l
C
H
2
=
C
H
2
+
N
a
B
r
+
H
2
O
.