сущ.
1. юрид. привилегия (особое, исключительное право, предоставляемое отдельным лицам или группе лиц по сравнению с другими), преимущество, льгота. Diplomatik imtiyaz дипломатическая привилегия, imtiyazlardan istifadə etmək пользоваться привилегиями
2. льгота (облегчение кому-л., предоставляемое как исключение из общих правил). Çoxuşaqlı analar üçün imtiyazlar льготы для многодетных матерей
3. экон. концессия (договор, заключаемый государством с частным предпринимателем, фирмой на эксплуатацию промышленных предприятий, земельных угодий и др. )
İmtiyaz medalı
"İmtiyaz" medalı və ya "İmtiyaz" nişanı (Osmanlı türkcəsi: امتياز نشانی) — Sultan II Əbdülhəmid dövründən 1882-ci ildən etibarən Osmanlı imperiyası tərəfindən verilməyə başlanan mülki və hərbi medal.
Qızıl və gümüş olmaqla iki növdən ibarət olmuşdur. Qızıl medal müharibələrdə ən yüksək cəsarət göstərən Osmanlı hərbçilərinə verilirdi. I Dünya müharibəsi zamanı verilən medallarda çarpaz qılınc və üzərində verildiyi ilin yazıldığı sancaq olurdu. Məcidiyyə nişanında olan Sədaqət, Hamiyyət, Qayrət və Şücaət kəlimələri bu medalda da var idi. Medal xarici hərbçilərə verilməmişdir. Lakin bunun tək istisnası I Dünya müharibəsi zamanı alman hərbçilərə verilməsidir. Medal birbaşa Sultan və ya onun adından hər hansısa yüksək vəzifəli dövlət rəsmisi tərəfindən verilirdi. Sahibinin ölümündən sonra medal sahibinin varislərinə keçə bilməzdi.
"İmtiyaz" medalı (Osmanlı imperiyası)
"İmtiyaz" medalı və ya "İmtiyaz" nişanı (Osmanlı türkcəsi: امتياز نشانی) — Sultan II Əbdülhəmid dövründən 1882-ci ildən etibarən Osmanlı imperiyası tərəfindən verilməyə başlanan mülki və hərbi medal.
== Haqqında ==
Qızıl və gümüş olmaqla iki növdən ibarət olmuşdur. Qızıl medal müharibələrdə ən yüksək cəsarət göstərən Osmanlı hərbçilərinə verilirdi. I Dünya müharibəsi zamanı verilən medallarda çarpaz qılınc və üzərində verildiyi ilin yazıldığı sancaq olurdu. Məcidiyyə nişanında olan Sədaqət, Hamiyyət, Qayrət və Şücaət kəlimələri bu medalda da var idi. Medal xarici hərbçilərə verilməmişdir. Lakin bunun tək istisnası I Dünya müharibəsi zamanı alman hərbçilərə verilməsidir. Medal birbaşa Sultan və ya onun adından hər hansısa yüksək vəzifəli dövlət rəsmisi tərəfindən verilirdi. Sahibinin ölümündən sonra medal sahibinin varislərinə keçə bilməzdi.
BMT-nin immunitet və imtiyazları haqqında Konvensiya
BMT-nin immunitet və imtiyazları haqqında Konvensiya — BMT Baş Assambleyası tərəfindən 13 fevral 1946-cı ildə qəbul edilib. Bəzən Nyu-York Konvensiyası da adlandırılır.
== Tarixi ==
1945-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının yaradılması müasir diplomatiya hüququnun proqressiv inkişafı yolunda mühüm təkan oldu. Belə ki, 1946 və 1947-ci illərdə BMT iki konvensiya qəbul etdi; BMT-nin immunitet və imtiyazları haqqında Konvensiya və BMT-nin ixtisaslaşdırılmış qurumlarının immunitet və imtiyazları haqqında Konvensiya. Hər iki konvensiya müasir diplomatiya hüququnda immunitet və imtiyaz institutunun inkişafına mühüm töhfə idi.
== Haqqında ==
1946-cı il Konvensiyasında qeyd olunduğu kimi, bu konvensiyanın işlənib hazırlanmasının hüquqi əsasını Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Nizamnaməsinin 104-105-ci maddələri təşkil edir. Bu maddələrdə deyilir ki, təşkilat onun üzvlərinin hər birinin ərazisində funksiyalarının yerinə yetirilməsi və məqsədlərinə çatması üçün vacib olan hüquq qabiliyyətindən istifadə edir. Bununla yanaşı, BMT Nizamnaməsində qeyd olunur ki, öz funksiyalarının həyata keçirilməsinin vacibliyi ilə
təşkilatın özünə verilən immunitet və imtiyazların həcmi, təşkilat üzvlərinin nümayəndələrinin və təşkilatın vəzifəli şəxslərinin funksiyalarının səmərəli həyata keçirilməsinin vacibliyi ilə onlara verilən immunitet və imtiyazların həcmi müəyyən olunur. Başqa sözlə ifadə etsək, BMT rejiminin, onun üzvlərinin nümayəndələrinin və onun vəzifəli şəxslərinin rejiminin əsasında funksional zərurət nəzəriyyəsi durur.
BMT-nin immunitet və imtiyazları haqqında 1946-cı il Konvensiyası (Ümumi Konvensiya) 36 bölməni əhatə edən 9 maddədən ibarətdir.
İmtiyazların artırılması
İmtiyazların artırılması adətən proqram və ya istifadəçi tərəfindən qorunan resurslara yüksək giriş əldə etmək üçün əməliyyat sistemində və ya tətbiqi proqramlarda səhvdən, dizayn qüsurundan və ya konfiqurasiyaya nəzarətdən istifadə etmək aktıdır. Nəticə odur ki, bu imtiyazı əldə edən adi istifadəci, proqram tərtibatçısı və ya sistem administratoru tərəfindən nəzərdə tutulan daha çox imtiyazları da əldə edərək, proqramda icazəsiz hərəkətlər edə bilər.
Əksər kompüter sistemləri hər biri imtiyazlar kimi tanınan bir neçə istifadəçi hesabı ilə istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur. Ümumi imtiyazlara fayllara baxmaq və redaktə etmək və ya sistem fayllarını dəyişdirmək daxildir.
İmtiyazların yüksəldilməsi o deməkdir ki, istifadəçilər sahib olmadıqları imtiyazları alırlar. Bu imtiyazlar faylları silmək, şəxsi məlumatlara baxmaq və ya viruslar kimi arzuolunmaz proqramları quraşdırmaq üçün istifadə edilə bilər. Bu, adətən sistemdə təhlükəsizliyin yan keçməsinə imkan verən bir səhv olduqda və ya alternativ olaraq onun necə istifadə ediləcəyi ilə bağlı qüsurlu dizayn fərziyyələri olduqda baş verir. İmtiyazların yüksəldilməsi iki formada baş verir:
Daha aşağı imtiyazlı istifadəçi və ya tətbiqin daha yüksək imtiyazlı istifadəçilər və ya proqramlar üçün qorunan funksiyalara və ya məzmuna daxil olduğu (məsələn, İnternet Bankinq istifadəçiləri saytın inzibati funksiyalarına daxil ola bilər və ya smartfonun parolunu keçə bilər) imtiyazların yüksəldilməsi Şaquli (Vertical) imtiyazların yüksəldilməsi kimi tanınır.
Normal istifadəçinin digər normal istifadəçilər üçün qorunan funksiyalara və ya məzmuna daxil olduğu (məsələn, İnternet Bankinq İstifadəçisi A, B İstifadəçisinin İnternet bank hesabına daxil olur) Üfüqi (Horizontal) imtiyazların yüksəldilməsi kimi tanınır.
Bu tip imtiyazların yüksəldilməsi o zaman baş verir ki, istifadəçi və ya proses, ola bilsin ki, nüvə səviyyəsində əməliyyatlar yerinə yetirməklə, nəzərdə tutulan administrator və ya sistem tərtibatçısından daha yüksək səviyyəli giriş əldə edə bilsin.