\ – bir ya da çox substansiyanın varlığını qəbul edən təlimlər. Ruhun bir substan-siyası olduğunu qəbul edən təlim
\ – bax: cövhər; özünün bütün formalarının, insan və onun şüuru da daxil olmaqla təbiət və tarix hadisələrinin daxili vəhdətində götürülmüş ob
\ – müxtəlif predmetlərin və ayrıca, təkcə predmetin, şeyin müxtəlif xassələrinin və onların məcmusunun vəhdətinin, eyniyyətinin əsası \
\ – Subyekt termini Aristotelə görə sonra da Orta əsrlərdə cövhər mənasında işlədilirdi. Bugünkü mənasında isə XVII əsrdən sonra işlədilir
\ – subyektlə bağlı olan, subyektdə əsaslandırıla bilən, subyektlə müəyyənləşmiş olan, subyektə bağlı olan
ərz \ – yerə Aydan fərqli olaraq sufli, yəni aşağı olan, alçaq.
aləm – Ay altı aləmdir. Ruhani varlıqlara görə aparılan bu bölgüyə görə, ay altı aləm maddi varlıqların yaşadıqları mə-kandır
\ – Sübutun tezisi olan hər hansı fikrin həqiqiliyini \ əsaslandırmaq məqsədi daşıyan mühakimə. Kökü ərəbcədəki səbutə-dən \ götürülmüşdür
\ – \ – Məhəmməd Peyğəmbər və onun kəlamları haqqındakı hədisləri təşkil edən ―müqəddəs rəvayətlər‖ məcmusu, sünnilik məzhəbinə etiqad edən müsəlma
islam dinində ən geniş yayılmış ortodoksal təriqət. VII-VIII əsrlərdə xilafət daxilində gedən dini-siyasi mübarizə şəraitində meydana gəlmiş, IX əsrd
sünni məzhəblərindən biri; banisi islam hüququ-nun dərin bilicisi, fakih və mühəddisi, Fələstinin Qəzzə şəhərində anadan olmuş Məhəmməd bin İdris ə
ibtidai-icma quruluşunda bəzi xalqlarda yaran-mış erkən din. Şamanın \ ruhlarla ünsiyyətinə inama əsas-lanır
\ – hər hansı bir düşüncəni dilə gətirən naməlum termin. Həqiqi olan, şüurun xaricində öz başına var olan yeganə obyekt \
XIX əsrin birinci yarısında şiəlik əsasında yaranmış dini-siyasi cərəyan. Şeyx Əhməd Əhsai \ yaratmışdır
\ mənası bölünməyən, parçalanmayan deməkdir. Latıncadakı devidere sözündən törə-mişdir = a-tomon – bölünməyən, özlüyündə hissələrə ayrılmaz olan
\ – predmeti əhatə edən və predmetin onlarsız mövcud ola bilmədiyi xarici hadisələrə münasibətini ifadə edən fəlsəfi kateqoriya
\ – insanın duyan, düşünən və azad bir varlıq olaraq özündə daşıdığı dəyər, insaniyyətinin dəyəri
\ – müsəlman qanunlarının sistemləşdirilmiş toplusu. Şəriətdə bütün qeyri-dini və dini problemlər islam baxımından işıqlandırılır; təsərrüfat həya
\ – bir başqa şeyin özünə bağlı olduğu, bir başqa şeyi imkanlı qılan şey. Şərtli imperativ \
\ – millətçiliyin ifrat, mürtəce formalarından biri. Başqa millət və xalqlara nifrət və ədavəti qızışdırmağa yönəldilmiş şovinizm siyasəti guya ―ikin
\ – 1. Insanın özü, yaşadıqları və dünya haqqındakı məlumatı. Bundan başqa düşünmək və özünü tanımaq qabiliyyəti
\ Qeyri-normal gücə sahib olan bir nəsnə, insan və ya söz tabu syıla bilər. İbtidai xalqlarda: əfsanəvi etiqadlara, mövhumi təsəvvürvə – zehniyyətlə
insanların həyatında bütün hadisələri qabaqcadan müəyyən edən fövqəltəbii qüvvə haqqında dini-idealist təsəvvürü ifadə edən anlayış
\ – Dini iman sistemində fövqəltəbii və fövqəladə xüsusiyyətləri, yetişkin bir əsas olaraq ən yüksək varlıq
Qədim Hindistanın dini-fəlsəfi təlim. İlk əvvəl qadın allahlar ayini ilə və məhsuldarlığın təmin edilməsinə yönəl-dilmiş cadu mərasimləri ilə bağlı ol
\ Müasir cəmiyyətlərdə hakim sinfə mənsub dövlət inhisarçı istehsalın yüksək rəhbərlərindən ibarət sosial təbəqə
\ – Bir Tanrıya iman gətirmək
\ – Tanrıcılık: Aləmin səbəbi olan lakin, aləmdən ayrı olan bir Alahın varlığına inanan fəlsəfi doktriya
\ – aləmdə obyektiv, insan fövqündə duran məqsədlərin və məqsə-dəuyğunluğun mövcudluğu haqqında dini-fəlsəfi təlim
\ – Allaha haqq qazandırılması; nəyin hesabına olursa olsun qüdrətli, aqil və adil allaha etiqadla dünyada şər və ədalətsizliyin mövcud-luğu arasınd
\ – allahların mənşəyi haqqında dini miflər sistemi; allahların şəcərəsi.
\ – 1. Kainatı, bütün mövcudatı qayələrlə vasitələr arasında əlaqələr bütünü olaraq görən fəlsəfi təlim
hər hansı teoloji sistemə əsaslanan etika. Teoloji etikanın nüfuzlu-təsirli cərəyanları üç əsas dinin; xristianlığın, islamın, buddizmin etik təliml
\ – faydalanmağı yaxud da tətbiq etməyi məqsəd güdən sırf bilik. Müəyyən həqiqətləri açıqlamaq, izah etmək yaxud da müəyyən etmə formasında ortaya
\ – teologiya ilə \ və ya mistikanın dini etiqaddan kənar formaları ilə eyniləşdirilən anlayış.
\ – ortaya qoyulan müddəa, hökmlər, qaydalar, önə sürülən prinsip.
\ – bax: natura. Azərbaycan dilində çox işlənən bu söz فؼم \ modelində b \ felinin فؼ مُ \ modelində ؽث غُ məsdərinin müənnəs \ cinsdə ifadəsidir
\ – ortaya çıxmaq, görünmək, təzahür etmək. Təsəvüf istilahı olan təcəlli Allahın ilahi qüdrətinin hər şeydə ortaya çıxması, görünməsi deməkdir
\ –fəlsəfədə ənənəvi mənada xarici aləmin hissi empirik inikası. Təcrübə hər cür biliyin yeganə məmbəyidir \
\ – vasitəsiz olaraq alınan şüur.
\ yaxud düşünmə, fikrə dalmaq – obyektiv aləmin anlayışlar-da, mühakimələrdə, nəzəriyələrdə və s. əks olunmasından ibarət, bu və ya digər məsələlər
\ – bir mətnin anlamı haqqında açıqlama.
\. Ümumi mənada insanın qabiliyyətlərinin xüsusilədə əxlaqi vəsflərinin inkişaf etdirilməsi üçün yön və istiqamət verilməsi, metod öyrədilməsi, bil
\ –– müəyyən anda şüurun məna fəaliyyətinin mərkəzi olmasa da, şüurlu proseslərin gedişinə təsir göstərən fəal psixi proseslərin xarakteristikası
\ – bir obyekti, o obyekt qarşımızda olmadan proqramlaş-dırmaq bacarığı. Gerçəklikdən alınmış təəssüratların yenidən də-yişdirilməsi əsasında insan ş
\ –geniş mənada varlıq və şüurun istər kəmiyyət və istərsə də keyfiyyət dəyişmələrini özündə birləşdirən dəyişmə kimi başa düşülür
\ –Təkamül nəzəriyyəsi. Hər şeyi, bütün yaradılışı təkamül baxımından dəyərləndirən dünyagörüşü
\ – ittihamın sözlərlə dilə gəlməsi, doğru yaxud da yalnış ola bilən bir izah.
\ – Nəyinsə, kiminsə roluna, obrazına girmək. Yaxud onun izindən getmək, özünü ona bənzət-mək. Təqlid sadəcə bir kəsin xarakterik xüsusiyyətlərini
\ –orqanizmin normal həyat fəaliyyəti üçün lazım olan zəruri tələblərin ödənilməsi ilə bağlı və bu ödənilmənin aradan qaldırılmasına yönəldilmiş vəz