Толковый словарь философских терминов

  • İNTELİGENSİYA

    \ 1.Əqlin ruhu idarəedici təbəqəsi.

    Полностью »
  • İNTELLEKTUALİZM

    \ – zehniyyət: Prinsip olaraq hər şeyin zəkaya, zehni ünsürlərə bağlanacağını, onlarla əlaqələndiriləcəyini qəbul və iddia edən fəlsəfi görüş

    Полностью »
  • İNTELLEKTUALİZM

    \ intellekt vasitəsilə idrakı ilk plana çəkən və metafizikcəsinə hissi idrakdan və praktikadan ayıran fəlsəfi təlim

    Полностью »
  • İNTENSİONALLIQ

    \ şüurun predmetə istiqamətləndirilməsi \.

    Полностью »
  • İNTERPRETASİYA

    \ – istər metariyaziyyatda və metaməntiqdə, istərsədə bütövlükdə Elmdə mühüm rol oynayan semantik anlayış

    Полностью »
  • İNTİBAH

    \ \ – feodalizmin dağıldığı və erkən burjua cəmiyyətinin təşəkkülü dövründə Avropada \ inkişaf etmiş fəlsəfi və sosioloji təlim

    Полностью »
  • İNTİZAM

    \– insanlar arasında ictimai əlaqənin spesifik forması; maddi istehsal şəraitindən obyektiv surətdə meydana gəlir, birgə fəaliyyət üçün zəruri olan

    Полностью »
  • İNTROSPEKSİYA

    \ – insanın öz daxili psixi hadisələrini müşahidə etməsi, özünümüşahidə.

    Полностью »
  • İNTROYEKSİYA

    \ – natruralist və seyrci \ materializmin şərhini və tənqidini vermək üçün Avenarius bu materializmin əksinə ―prinsipial koordinasiya‖ nəzəriyyəsini

    Полностью »
  • İNTUİSİYA

    \ – nəyinsə qəflətən açılması, bir əlaqənin birdən, birbaşa vasitəsiz kəşf edilməsi, yaxalanması. İntuisiya insandan əslində hisslərin fövqündə olan

    Полностью »
  • İNTUİSYONİZM

    \, intuitizmə əql, mənalı düşüncə qarşısında üstünlük verən, intuisi-yanı biliyin, xüsusilə də fəlsəfi biliyin əsası olaraq görən təlim

    Полностью »
  • İNVARİANTLIQ

    \ – kəmiyyətlərin, tənliklərin, qanunların dəyişməz qalmaq, koordinatların və zamanın müəyyən çevrilmələrində saxlanıla bilmək xassəsi

    Полностью »
  • İNZAR

    (إ ظَاس ) – ortaya çıxma, görünmə. Terminin kökü ərəbcədə ―nəzərə‖ üç hərfli felidir. Dilimizdə çox işlətdiyimiz nəzər sözü də bu kökdəndir

    Полностью »
  • İRADƏ

    \- insanın bu və ya digər hərəkətlərinin yerinə yetirilməsinə doğru yönəldilmiş şüurlu meyli.

    Полностью »
  • İRIM

    1- Sehr, əfsun, 2- İçinden su axan torpaq, ərazi.

    Полностью »
  • İRQ

    Tarixən konkret bir ərazidə qərarlaşan, nəsildən-nəslə keçən fiziki əlamətlər kompleksinə görə bir-birindən fərqlənən böyük insan qruplarına irq deyi

    Полностью »
  • İRRASİONAL

    \ – əqllə qavranıla bilməyən, əsassız, bəzən də ruhi, mənəvi olanlara deyilir. Zəka ilə, təfəkkürlə dərk edilə bilməyən, məntiqi anlayışlarda ifadə o

    Полностью »
  • İRRASİONALİZM

    \ – Zəkanın, təfəkkürün idrakı imkanlarının məhdudluğunu israr edən və intuisiyanı, hissi, instinkti və s

    Полностью »
  • İRŞAD

    (ər. إسشاد ) – dorğu yolu tapmaq, hidayətə çatmaq deməkdir. Bəzən dini terminologiyada müsəlman olmaq, imanlı olmaq yaxud pis vərdişlərdən çəkinmək m

    Полностью »
  • İRTÜK

    dəyər, qiymət.

    Полностью »
  • İSBAT

    \ – önə sürülən bir şeyin həqiqətini göstərməkdə izlənilən təfəkkür müddəti. Sübut etməkdə önə sürülən şey

    Полностью »
  • İSLAM

    \ – itaət etmə - dünyada geniş yayılmış monoteist dinlərdən biri.

    Полностью »
  • İSMAİLİLİK

    şiəlikdə təriqət. VIII əsrdə Xilafətdə sinfi ziddiyyətlərin kəskinləşməsi nəticəsində yaranmışdır. İsmaililik, İslami müxalifət hərəkəti olan Əli yan

    Полностью »
  • İSTƏK

    \ – sövqedici qüvvə, müstəqilliyini də qoruyub saxlayan arzu etmə, diləmə.

    Полностью »
  • İSTİDLAL

    \ – Verilmiş bir və ya daha çox prinsipdən nəticə çıxarma fəaliyyəti. Həqiqəti naməlum qalan bir prinsipin doğru olaraq qəbul edilmiş başqa prinsiplər

    Полностью »
  • İSTİDLAL

    (ər. إعرذلال ) – dəlil çıxartmaq, elmi prinsiplərə əsaslanaraq elmi nəticələrə gəlmək. Sözün kök kərflərini ―dəl‖ və ―ləm‖ hərfləri təşkil edir

    Полностью »
  • İSTİNBAT

    (ər. إعر ثُؾ )- Bir hökümdən başqa bir höküm çıxarmaq. Hərfi anlamda ―nəbata‖ (ثَؾ ) su çıxartmaq, yetirmək mənalarını verir

    Полностью »
  • İSTİYAA

    (ər. إعر اُع ) Allahın canlılarda yaratdığı və canlının özüylə əməllərinin iradi və ixtiyari olaraq işlədiyi şeydir

    Полностью »
  • İŞARƏ

    \- idrakda digər predmetin, hadisənin, hərəkətin, subyektiv törəmənin işarəsi, ifadəsi və nümunəsi kimi çıxış edən hissən qavranılan maddi predmet, h

    Полностью »
  • İŞRAQ

    \ – kəşf, işıqlanma, nurlanma, ilham gəlmə. Günəşin doğması \ necə əşyanın görülməsini mümkünləşdirirsə, mənəvi bir kəşf, ilham və ya müşahidə ol

    Полностью »
  • İŞRAQİLİK

    \ – Orta əsrlərdə müsəlman ölkələrində yayılmış fəlsəfi cərəyan.

    Полностью »
  • İTKİ

    \ – insanı bir şüur cəhdi lazım gəlmədən yaşama cəhdinə yönəldən, onu özlüyündən fəaliyyətə sürükləyən, tətbiq etmə sahəsini genişləndirən ruhi q

    Полностью »
  • İUDAİZM

    əsasən yəhudilər arasında yayılmış din. Qədim yəhudi tayfalarının bütpərəstlik politeizmindən \ meydana gəlmiş İudaizm e

    Полностью »
  • İYERARXİYA

    \ – çoxsəviyyəli mürəkkəb sistemlərdə struktur münasibətlərin şaquli xətt üzrə ayrı-ayrı səviyyələr arasındakı qarşılıqlı əlaqələrin nizamlılığı, m

    Полностью »
  • İZAFİ

    \ – nisbi, qeyri-mütləq, əlavə. Mütləq \ sözünün bəzi mənalarının müqabilidir. İzafi sözü dilimizdə ―əlavə‖ kimi də mənalandırılır

    Полностью »
  • İZAH

    insanın idrakının, xüsusilə elmi tədqiqatın öyrənilən obyektin mahiyyətinin aşkara çıxarılmasından ibarət çox mühüm funksiyası və \

    Полностью »
  • İZHAR

    təzahür, biruzə vermək, ortaya çıxmaq. Aşkar etmə, meydanaçıxarma, göstərmə, bəlli etmə, bildirmə. Bəlli, aydın, məlum

    Полностью »
  • İZOMORFİZM

    \ – obyektlərin strukturları arasındakı uyğunluğu xarakterize edən anlayışlar.

    Полностью »
  • KABALA

    \ – yəhudilərin yazılı olaraq qorunub saxlanan dini ayinləri və qanunları özündə əks etdirən qanunnamələrlə birlikdə ağızdan – ağıza keçən dini buyru

    Полностью »
  • KAİNAT

    \- ənənəvi anlayışda maddi aləm, maddi obyektlərin, materiyanın keyfiyyətcə müxtəlif formalarının bütün məcmusu

    Полностью »
  • KAMAL

    i əvvəl \ – özünü təzahürlərində reallaşdıran öz, maddəyə forma verən, imkanı gerçəyə çevirən təsirli ideya

    Полностью »
  • KAOS

    \: kainatın bir nizama girmədən əvvəlki, şəkildən məhrum olan qarışıq vəziyyətini ifadə edər.

    Полностью »
  • KAPİTALİZM

    \ – ictimai-iqtisadi formasiya.

    Полностью »
  • KASTA

    portuqalca nəsil və qəbilə mənasındadır.

    Полностью »
  • KATARSİS

    \ – qədim yunan estetikasında anlayış.

    Полностью »
  • KATEQORİYA

    \ – Aritotetlə görə kateqoriya var olanın üzərindəki dəyişiklik formalardır və on kateqoriya mövcuddur

    Полностью »
  • KEYFİYYƏT

    \ – Nitelik: Bir şeyin quruluşunu göstərən, bir obyekti özünün var olduğu kimi edən xüsusiyyət. Keyfiyyət - nəyinsə yaxşı və ya pis olma xüsusiyyə

    Полностью »
  • KƏMİYYƏT

    \ – Nicelik: Ölçülüb sayıla bilən böyüklük.

    Полностью »
  • KİBERNETİKA

    \ – Əsasını informatikanın təşkil etdiyi idarə-etmənin tədqiq edildiyi sahədir. Bir başqa deyimlə, geniş texnologiyaların tətbiq olunduğu, həyatı mexa

    Полностью »
  • Koqito erqo sum

    \ – düşünürəm, demək ki varam.

    Полностью »