ayrıayrı yüksəklik qurşaqlarında ekzogen proseslərin xarakterinə və intensivliyinə təsir edən iqlimin müxtəlifliyi ilə əlaqədar olaraq, dağların relye
yeni tektonik hərəkətlərin təsiri və intensivliyinə görə dağlarda ayrılmış hipsometrik yüksəklik pillələri
denudasiya prosesləri nəticəsində düzəlmiş və müxtəlif yüksəkliyə qaldırılmış səth. Bu cür səthin relyefi adətən təpəli olur
bir və ya bir çox mühüm xüsusiyyətləri dəyişikliyə uğramış ilkin yayla, sonralar qalxması nəticəsində özünün əvvəlki həcmdə bərpa olması zamanı yarana
yer səthinin dəniz səviyyəsindən və ətraf düzənliklərdən yüksəyə qaldırılmış və hündürlüyü kifayət qədər kəskin tərəddüd edən, qırışıq strukturaya mal
bir neçə dağ sistemindən təşkil olunmuş, bir və bir neçə tektogenezin məhsulu olan, müxtəlif struktur xüsusiyyətlərə malik, mürəkkəb dağlar
mənşəyinə və yüksəkliyinə görə müxtəlif dağlardan ibarət olan relyef. Bax: Yüksəkdağlıq, orta dağlıq, alçaqdağlıq relyef
yaylalardan fərqli olaraq zəif parçalanmış, yüksəklikdə yerləşən müxtəlif mənşəli düzənlik. нагорная равнина mountain plain
/yayla/ geniş yayla daxilində yerləşən və çökək sahələrində aşınma materialları toplanan hamar səth. D
orta və yüksək enliklərdə, kontinental iqlimə malik vilayətlərdə, dağların yamaclarında ana süxurlarda formalaşmış terrasabənzər sahələr
dik sahil /Qarabağ/. дахар dakhar
materik daxilində yerləşən və okeanla əlaqədə olan dəniz /Aralıq dənizi, Qara dəniz, Azov dənizi, Qırmızı dəniz/ море внутреннее inland sea, enclosed
buzlağın daxilində yerləşən süxur qırıntıları внутренняя морена englacial drift
bax: Endogen proseslər.
laqunlu sahilin sahil xətti. внутренняя береговая линия inner shoreline, interior coastline
şərti, qeyri-müəyyən termin olub, 3 mənada işlədilir: 1) yer qabığının üst səthində süxurların uzun müddət 00-dən aşağı temperaturda soyuması, 2) süxu
bax: Ümumi eroziya bazisi.
atoll terminin sinonimi. риф кольцевой ring reef
hakim küləklərə məruz qalmayan sahil /Arxa sahil/. подветренный берег ice coast, iceward coast
/arxa yamac/ hər hansı oroqrafik elementin hakim küləklərin istiqamətinin əks tərəfində yerləşən yamac
abrazion pillənin əsasında ləpədöymə nəticəsində yaranmış boşluq / oyuq/. волноприбойная нища wave-cut notch
dalğaların fəaliyyəti nəticəsində sahilin parçalanması. Bax: Abraziya. волновая эрозия wave erosion
dənizlərin və göllərin dayaz zonalarında dalğalanma. Bu proses bir neçə cür baş verir: a/ suyun ehtizazi hərəkəti nəticəsində dərin zonalarda yaranan
dəniz dalğalarının litosferə təsir etdiyi zona. Bu zonanın aşağı sərhəddi sualtı sahil yamacı, üst sərhəddi isə çəkilmə və qabarma zamanı maksimal dal
az maili yamaclı tirələrlə, maili yamaclı dayaz dərələrin növbələşməsindən ibarət, dalğalı mezorelyeflə səciyyələnən düzənlik
dağ silsilələri sahil boyunca paralel uzanan cavan qırışıqlı quru sahələrin çökməsi və alçaq sahələrini dənizin basması nəticəsində yaranmış, uzununa
/bənd/ 1) təbii damba-tektonik çökəkliyə uyğun gələn akkumulyativ düzənliklə axan iri çayların əksərən aşağı hissəsində, gətirmə materialların çökməsi
dağlarda inkişaf etmiş dar, dərin, dik yamaclı dərə. Kanyonlardan fərqli olaraq D.d. dibi çayın yatağı ilə tam örtülmür
hakim küləklərin istiqamətinə köndələn istiqamətdə uzanan, qısa dyun tirələri гребенчатые дюны rake-like dunes, combform dunes
insan yaşamış mağara /Zəngilan r-nu/ даран daran
geomorfologiyada müxtəlif mənşəli keçid: 1) dağ silsiləsini köndələn istiqamətdə başdan-başa kəsib keçən dərin dərə / misal: Qarabağ silsiləsində Turş
şaxta aşınmasının, soliflüksiyanın və ağırlıq qüvvəsinin təsiri nəticəsində daş axınlarının yamac boyu hərəkəti
ağırlıq qüvvəsinin təsiri nəticəsində iri qırıntı materiallar toplusunun yamac aşağı xətt şəkilində hərəkəti /Şərqi Sibirdə, Zabaykalyedə, Sayanda müş
qar xəttindən aşağıda dağların yastı sahələrində geniş ərazi tutan daş səpintiləri, daşlıq. каменные моря block-fields, rock-fields, stone-fields
kimyəvi aşınma və deflyasiya nəticəsində qaya süxurlarda əmələ gəlmiş müxtəlif formalar. каменные истуканы chimney rocks
daş tac, narın torpaq kütləsinin daş qırıntıları ilə əhatələnmiş dairəvi, düz və ya qabarıq sahəsi. Mövsümi və daimi donmuş süxurların yayıldığı sahəl
alçaq dağlığın və təpəliklərin zəif parçalanmış ana süxurlarında inkişaf etmiş səhra, səthi çınqılla, daşlarla örtülmüş olur
bax: Aşınma şəbəkəsi
Eol şəhərlər-səhralara xas olan landşaft, çılpaq ana süxurların intensiv fiziki və mexaniki aşınması nəticəsində şəhər xarabalıqlarını xatırladan qəri
yüksək dağlığın yamacında pilləli yerləşmiş qövsvari çınqıl zolağı Mis: Kilimancaranın yamaclarında/
hər hansı denudasiya amilinin təsiri altında aşınma nəticəsində yaranmış qırıntı materiallarının yerdəyişməsi
sedimentasiya prosesində çökmə materialların yer səthində yerdəyişməsinə səbəb olan amillər. Quruda daşınma əsasən su axınları, çaylar, küləklərin təs
qar örtüyünün birdən-birə əriməsi, güclü yağışların yağması ilə əlaqədar çayda suyun səviyyəsinin birdən-birə qalxması
kənarlardan, qaldırılmış çoxbucaqlı şəkildə qırıntı materiallarla haşiyələnmiş qabarıq narın torpaq sahələri
uzun dil şəkilində /3-3,5 km/ sirk və karlardan nəql etdirilən qırıntı materiallar toplusu глетчер каменный stone glacier
bax: Daş dəniz
Alp vilayətində Üst Dördüncü dövr /Vürm/ buzlaşmasının çəkilmə mərhələsi Даун стадия Daun stage
yer səthinə bərkidilmiş nöqtə olub, planda mövqei və yüksəkliyi, vahid koordinat sistemində, geofiziki ölçülərin köməyi ilə müəyyənləşdirilir
maili yamaclara malik, bir istiqamətdə uzanan mənfi relyef forması. D.d. erozion, eol, karst mənşəli ola bilər
zəif meyilli, geniş sualtı yamac. Çöküntülərin toplanması və yerdəyişməsi prosesi üstünlük təşkil edir