deltanın sualtı hissəsi. aвандельта avandelta
selfin,700-1000 m və daha çox dərinə gömülmüş, okeana doğru irəli soxulmuş hissəsi. Şelfə oxşar olaraq, A
(yun. sözü aulax, aulakos-şırım və doğulan) uzun müddət inkişaf etmiş qırılmalarla əhatələnən, ensiz, dərin və yüzlərlə və minlərlə km uzanan çökəklik
Avropa və Asiyanı vahid materik kimi göstərmək üçün işlədilən termin. Евразия Eurasia
(yun. sözü autochthon-yerli, köklü) qırışıqlıq qurumun, tektonik pozulma zamanı alloxtonun əksinə olaraq yerində saxlanılmış hissəsi (bax: Tektonik ör
hövzəsi bütünlüklə bir fizikicoğrafi regionda yerləşən çay, öz rejimi ilə ancaq bu regiona xas olan xüsusiyyətləri əks etdirir
süxurların sıxılması və quruması ilə əlaqədar həcminin azalması, yenidən kristallaşması və yaxud kimyəvi tərkibinin dəyişməsi nəticəsində əmələ gələn
elliptik və yaxud uzunsov formalı platforma daxili çökəklik. A. h. ona söykənən qalxmada iştirak etmir
dənizdə üzən buz dağı, nəhəng buz parçası. Buzlağın kənarlarının qırılıb dənizə düşməsi nəticəsində əmələ gəlir /Antarktidanın şelf buzlaqları və Kana
suyun ən aşağı səviyyəsində çayın tutduğu sahə, çay yatağı. меженное русло реки minor bed
(ərəb. əssəmt-istiqamət) 1)göy və yer cisminin A-u müşahidə nöqtəsi meridianının müstəvisi ilə, bu nöqtədən və göy, yaxud yer cismindən keçən şaquli m
adətən kiçik miqyaslı xəritələrdə və nisbətən iri sahələrdə aydın nəzərə çarpır. Geoloji xəritələrdə planda müəyyən fasilədən sonra əmələ gəlmiş çökün
/qeyri-zonallıq/ (yun. a-inkar hissəciyi və zone-qurşaq, zona) hər hansı təbiət hadisəsinin, əsas fiziki-coğrafi qanunauyğunluqlardan biri olan zonall
/qapanmış delta/ sahilə doğru çəpəki bucaq altında yayılan bir istiqamətli dalğaların üstünlük təşkil etdiyi zaman əmələ gəlir
qanadları bir-birinə möhkəm yapışmış fay. Bunların arasında brekçiyalarla doldurulmuş çat olmur. закрытый сброс closed fault
Alt Pleystosendə müasir Xəzərin yerində yerləşmiş zəif duzlu hövzə. Ölçüləri müasir Xəzərdən bir qədər böyük olmuşdur
«Kala» tipli sahil, iti burunlarla ayrılan, çoxlu miqdarda kiçik yarımdairəvi limanları olan, girintili-çıxıntılı abrazion sahil (mis: Balear adaların
əsasən bütöv və xırdalanmış mollyuska və braxiopod qabıqlarından ibarət olur. Adətən sahilboyu zonada əmələ gəlir ракушечник shell limestone, coguina
(Baltik dənizinə görə) Avropanın şm-q hissəsində Kembriyə qədərki süxurların səthə çıxdığı sahə (Finlandiya, Kareliya, Kola və Skandinaviya yarımadala
(alm. Bank və ya hol.-bank) dəniz dibinin ətraflara nisbətən dayaz olan hissəsi. Gətirmə, vulkan, mərcan, tektonik və b
piramidal dyunlar, ulduzvari dyunlar. Piramidal formalı qum yığınları. B. p sadə-bir mərkəzdə birləşən eyni ölçülü, dik yamaclı tirələrdən və kompleks
qalın substratı olan sahələrdə arid iqlim şəraitində əmələ gələn və hərəkət edən, geniş qum toplusu. поле барханное barchan field
(zəncirləri) hörük şəkilində bir-birilə bağlı, eninə kəsiyi asimmetrik olan, barxanlar zənciri. Uzunluğu 100 m və daha çox olur
hakim küləklərin istiqamətində uzanan, bitkilərlə bərkidilməmiş qum toplusu. Uzunluğu bir neçə mdən 700 km-ə, yüksəkliyi 500 m-ə, eni isə 1 km-ə qədər
(türk) səhraların materik dyunları. 1) səhraların çılpaq qumlarının bütün formaları üçün ümumi termin (barxan tirələri, zəncirləri, piramidaları və
(isp. barranko, yun. pharanx-dərə, uçurum) vulkan konuslarının yamacında radial ayrılan erozion şırımlar
Müxtəlif mənşəli akkumulyativ çöküntülər qatı altında basdırılmış dərə. погребенная долина buried valley
karst tipi, həll olan süxurlar karstlaşmayan süxur qatları altında dərin basdırıldığından yer üstü relyef formasının olmaması ilə səciyyələnir
müxtəlif süxurlarla (çöküntülərlə) örtülmüş morenlər. O cümlədən tillitlər B. q. m. aid edilir. морена ископаемая fossil moraine
cavan çökmə və ya vulkanik çöküntülərlə örtülmüş relyef. B.r. bərk süxurlardan, onu örtən çöküntülər isə boş süxurlardan təşkil olunmuş olarsa, onda b
su hövzələrinin transqressiyası və ya tektonik çökmə nəticəsində dəniz (göl) suyu altında basdırılmış qədim sahil formalarının kompleksi
çöküntülərlə örtülmüş tektonik struktur. B.s. eyni zamanda qalın çöküntü qatı toplanandan sonra bu çöküntü qatının laylarında da tektonik hərəkətlər n
çökmə və ya vulkanogen süxurlar altında basdırılmış və relyefdə açıq görünməyən, terras. погребенная терраса buried terrace
klastogen materiallarla, əksərən qumla doldurulmuş qədim çay yatağı. Adətən sahil boyu düzənlik çöküntülərinə bağlanır
yuxarı hissəsi başqa çay tərəfindən zəbt edilmiş, çay dərəsi. обезглавленная долина beheaded valley
1) su hövzəsinin bataqlıq bitkiləri ilə örtülməsi. 2) axımın çətinləşməsi və ya sulu horizontun səthə yaxın yerləşməsi ilə, eləcə də buxarlanma rejimi
hidrofil bitkilərin meydana gəlməsinə və özünə xas torpaq proseslərinin inkişafına səbəb olan, daimi və bol rütubətli olması ilə səciyyələnən, quru sa
torf bataqlığında donuşluq üzərində ərimiş torf kütləsinin axını. Maili səthli bataqlıqlarda müşahidə edilir
kənarlardan mərkəzə doğru maili düşən, bəzən dağlarla əhatələnən, düzənlik. Məs: Mərkəzi Asiyada Kaşqar düzənliyi, Turan ovalığı, Kür-Araz ovalığı və
eninə profili batıq olan, yamac; yuxarı hissəsi dik, aşağı hissəsi maili olub, ətəyi zəif seçilir. вогнутый склон negative forms of relief, concave la
yer səthinin müəyyən quru sahəsinin və dəniz dibinin orta hipsometrik (batimetrik) səviyyədən aşağıda yerləşən, nisbətən çökək sahəsi (çökəklik, şırım
bax: Dəniz çöküntüləri.
(yun. bathys-dərin) batial zona, okeanlarda sublitoral və abissal zonalar arasında, təxminən materik yamacına uyğun gələn, ekoloji zona (dərinliyi 200
xarakterik mütləq dərinlik suları ilə birlikdə okean və ya dəniz dibinin hissəsi. Ayrı-ayrı B.s. adətən aşağıdakı dərinliklərlə səciyyələnir: şelf 0-2
(yun. bathos-dərinlik və lithos-daş) qırışıq vilayətlərin çökmə süxurlarında, antiklinalın nüvəsində yerləşən və əsasən qranitoidlərdən təşkil olunmuş
(Yakut) çoxillik donmuş süxurların yayıldığı ərazilərdə yeraltından çıxmış buzların əriməsi sayəsində onun tərkibindəki qırıntı materiallarından təşki
xətt şəkilində yaxşı görünən çox dərin, kəskin asimmetrik daxili çökəklik. Dağ haşiyələri son dərəcə kəskin görünür
(türk-qobu) enli yarpaqlı, başlıca olaraq palıd meşələri ilə örtülü olan, quru yarğan. Bu ad əsasən keç
daha qədim çöküntülər üzərində bucaq qeyri-uyğunluğu ilə və ya paralel yatan, çökmə süxur qatı altında konqlomerat qatı
(lat. Basaltes, yun. basanos-nümunə daşı; başqa rəvayətə görə həbəş söz. basal dəmirli daş) əsasən plaqioklazlardan, avqitlərdən və b