Kontinental iqlimin əsas xüsu-siyyətləri gündəlik və illik temperatur amplitudasının böyüklüyü, kəskin sutkalıq dəyişgənliyi, yağıntının və rütubətliy
süni şəraitdə müxtəlif iqlim yaratmaq üçün cihazlarla təchiz olunmuş laboratoriya.
(k.t.-da) qurutma şəbəkəsinin tənzimləyici hissəsindən suyu qəbul edib, qurudulan ərazidən kənar edən drenaj borusu və ya kanal
(lat. colluvio - yığılma) əsasən ağırlıq qüvvəsinin təsiri ilə (sürüşmə, uçqun və s.) yüksək sahələrdən hərəkət edərək dağ yamaclarında və ya onların
(frans. colmatage) 1) gilli və ya narın hissəciklərin təbii və ya süni yolla dağ süxurlarının məsamələrinə dolaraq onun sututumunu və sukeçirmə qabili
okeanlarda və dənizlərdə dreyf cərəyanı (və ya hakim küləyin təsiri altında əmələ gələn cərəyan), buxarlanma və suyun müxtəlif sıxlıqda olması nəticəs
(lat. condensatio - sıxlaşma) maddənin qaz halından maye və ya bərk hala keçməsi. K. yalnız böhran temperaturundan aşağı temperaturlarda mümkündür
yeraltı suların mənşəyi haqqında nəzəriyyədir. K.n.yeraltı suların atmosferdəki su buxarının süxurların məsamələrində, yarıqlarında və digər boşluqlar
havadakı bərk, maye və qaz halında olan hissəciklərdir. Bunlar kondensasiya şəraiti, yəni havadakı su buxarının maye hala keçməsi üçün şərait yaradır
(yun. Concordans-uyğun) sahilə paralel uzanan sıra dağların istiqaməti ilə uyğun olan sahillərə deyilir
termini akad, İ.P.Qerasimov (1966) təklif etmişdir. Tətbiqi coğrafiya tədqiqatlarından fərqli olaraq K
(lat. continens) sahəsi bir neçə milyon km²-dən az olmayan quru ərazisi. Eyni ilə “materik” termini kimi işlənir
kontinentin geniş sahəsini tutan buz örtüyü.
dəniz çöküntülərinin əksinə olaraq, çay, göl, bataqlıq, bulaq,eol və s. çöküntülər. K.ç.-ə yerüstü fauna və flora xarakterikdir
dəniz iqliminin əksinə və dənizlərdən uzaqda yerləşən quru sahələrin iqlimidir. K.i.-in əsas xüsusiyyəti gündəlik və illik temperatur amplitudasının b
kontinentin qitə daxili hissəsində yerləşən su hövzələri (göllər, su anbarları, kanallar və s.).
dənizin təsərrüfat üçün mühüm sayılan 150 m-ə qədər dərinliyi olan kənar dayaz hissəsi. K.ş. yüksək bioloji məhsuldarlığa və yüksək bioloji müxtəlifli
(atmosferdə) atmosferdə müəyyən miqdar hava kütləsinin şaquli hərəkəti. Ətraf mühitə nisbətən daha isti və seyrək havanın yuxarı, daha soyuq və sıx ha
(okeanda) suyun şaquli hərəkəti. Suyun sıxlığının dəyişməsindən əmələ gəlir. K. okeanın yuxarı qatlarında və səthində temperaturun aşağı düşdüyü, yaxu
(yun.corrasio-yonma) - suyun, küləyin, buzun və s.-nin hərəkətə gətirdiyi qırıntı materialları vasitəsi ilə süxurların yonulması, cilalanması, hamarla
Yer atmosferindən kənarda yerləşdirilən cihazlar vasitəsilə Yerin, göy cisimlərinin, dumanlıqların və müxtəlif kosmik hadisələrin şəklinin çəkilməsi
Yerdən kənarda, göy cisimlərinə, yaxud komosa aid olan fiziki qüvvələrin məcmusu. K.m.-ə günəş radiasiyası (istilik və işıq), kosmik radiasiya, ay işı
Kosmosdan Yerə düşən kompleks (qarışıq) tərkibli ionlaşmış şüalanma (şüalar). Yer səthi zonasında K.r
Kainatdan Yer atmosferinə düşən böyük enerjili zərrəciklər (ilkin şüalanma) və onların atmosferdəki atom nüvələri ilə toqquşması nəticəsində yaranan e
kosmik metodlarla Yeri və yerətrafı fəzanın tədqiqi kosmik aparatının köməyilə yerinə yetirilərək təbii resursların öyrənilməsi və mənimsənilməsi, həm
okeanın, dənizin və ya gölün quruya doğru soxulmuş, lakin əsas hövzəsi ilə sərbəst su mübadiləsi olan hissəsi
(ing.creek) Avstraliyada daimi axarı olmayan çaya deyilir. İlin quraqlıq dövründə bir çox K.quruyub gölə, bataqlığa çevrilir
qar və buz örtüyünü öyrənən elm; ümumi buzşünaslıq.
(yun. Kryos-soyuq və sphaira-şar, təbəqə) Yer kürəsinin atmosfer, hidrosfer və litosfer ilə sərhəd zonasında həmişə temperaturu mənfi olan soyuq təbəq
buxardan, məhluldan, maye ərintidən, amorf və ya strukturlu kristal maddələrdən elektroliz prosesində və kimyəvi reaksiya zamanı kristal əmələ gəlməsi
havanın üfqi istiqamətində hərəkəti. K. çox mühüm amildir. İstiliyin və rütubətin bir sahədən digərinə aparılması onunla əlaqədardır
külək enerjisini mexaniki, elektrik və istilik enerjisinə çevirmək və külək enerjisindən xalq təsərrüfatında məqsədyönlü istifadə etmək üçün nəzəri əs
külək enerjisindən istifadə etmək üçün Abşeronda böyük potensial ehtiyatı var.
torpağın, qumun və ana süxurun sovrulması prosesi. K.e. şiddətli küləklərin təsirindən yüngül mexaniki tərkibli torpaqların, narın qumların sovrulub a
Bağ, üzümlük, tinglik, çay, sitrus əkinləri sahələrinin kvartal sərhədləri boyu 1-2 cərgəli zolaq şəklində yaradılan meşə zolaqları
Havanın hərəkət sürətinin miqdar ölçüsü, m/san, km/saatla ölçülür. Yer kürəsində küləyin sürəti 0 (şəlakət)-dan 100m/san və daha çox arasında dəyişir
bir mösümdən digərinə keçdikdə küləyin üstünlük təşkil edən istiqamətinin dəyişməsi. Mussun vilayətlərində daha kəsgin müşahidə olunur
balıqların kürü qoyduğu yer. K.y.-ni çirkləndirmək olmaz, çünki belə halda balıq ehtiyatı istehsalı pozular
Ayın və Günəşin cazibə qüvvələrinin təsiri ilə su səviyyəsinin dövri qalxması (dəniz və okean qabarması), Yer qatlarının deformasiyaya uğraması (Yer Q
qabarma və çəkilmə hadisəsi ilə əlaqədar olaraq istiqamətini dövri surətdə dəyişən cərəyanlardır. Açıq okeanda Q
Ayın və Günəşin cazibəsi ilə okeanlarda suyun dövri surətdə qalxması və düşməsidir. Günəşin qabarma əmələgətirmə qüvvəsi Ayınkından 2,17 dəfə azdır
(alm.Nalf) Baltik dənizinin cənub sahilboyunda çay tökülən, demək olar ki, şirin sulu körfəzlərdir. Q
tərkibində çoxlu miqdarda parlaq rəngli mineral hissəcikləri kəsib keçərkən qırmızı rəng almış yağış damcıları
buludlardan buz kristalları formasında düşən yağıntı. Q. çoxbucaqlı, adətən altıbucaqlı ulduz formasında olur
qar yağması nəticəsində yerin səthində əmələ gələn qar qatı. Daimi (çoxillik) Q.O., müvəqqəti Q.Ö. olan və Q
yer səthini örtən qar örtüyünün qalınlığı. Santimetrlərlə ifadə olunur.
il ərzində düşən bərk yağıntıların həmin miqdarda qalma yüksəkliyi. Aşağı qar sərhədi – qar yığınının başlanğıcı müşahidə edilən xət, yuxarı qar sərhə
Dik dağ yamaclarında qar kütləsinin aşağı-ya doğru hərəkətə gəlməsi. Hə-rəkət xarakterindən asılı olaraq yamaclarda üç qar uçqunu tipi ayrlır: bütün y
yer səthinə çıxmış yeraltı sulardır. Başlıca olaraq təbii drenləşdirmə qabiliyyəti olmayan və ya çox zəif olan yerlərdə müşahidə olunur
torpağın külək eroziyası tipi. Q.t. güclü küləklər zamanı baş verir, xırda torpaq hissəcikləri havada asılı halda hərəkət edir