göyün yeddinci qatında, cənnətin son mərtəbəsində yerləşən Allahın zatı aləmidir. Onun varlığı haqqında Quranda ayə vardır (53: 13-14)
zəncirvari mənəvi bağlılıqdır. Sufilikdə silsilə Məhəmməd peyğəmbər, onun əhli-beyti və səhabələrindən başlayıb, təriqətin adətlərinə və onun şeyxinə
Qiyamət günü insanların keçməli olacaqları od üzərindən salınmış körpüdür. Rəvayətlərə görə bu körpü insan telindən incə, ülgücdən itidir
bax: TƏSƏVVÜF
sufilikdə təriqət yolçusunun Allaha qarşı olan sevgisindən ortaya çıxan sərxoşluq halıdır. Sərxoşluq sufini özəl bir məqama yüksəldir
Allahın dörd böyük mələklərindən biri olan İsrafilin iki kərə üfürəcəyi borudur. Bundan sonra bütün canlılar öləcək, daha sonra isə Allah tərəfindən m
(23/645-ci ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin səhabələrindən biri olmuşdur. Rəvayətlərə görə məkkəlilər peyğəmbərin hicrət etməsinin qarşısın
Peyğəmbər də dua etmiş və Suraqanın atı qumdan çıxmışdır. Ancaq, Suraqa verdiyi sözdə durmamış və yenə də onu izləməyə başlamışdır
Quranın fəsilləridir. Surələr ayələrdən ibarətdir. Onlar şərti olaraq uzun, orta və qısa surələr olmaqla üç yerə bölünürlər
təsvir və ya şəkildir. Bir çox ilahiyyatçılar insan və ya heyvanın əllə çəkilmiş şəkillərini bütpərəstliyə aparan yollardan biri kimi dəyərləndirərək
səhərin açılması çağlarıdır Quran (2: 187). Bu vaxtdan başlayaraq günəşin çıxmasına qədər müsəlmanlar vacib olan Sübh namazını qılmalıdırlar
ifratdan uzaqlaşaraq mötədilliyi əsas götürən xarici məzhəblərindən birinin ardıcıllarıdırlar. Onlar Əzraqilərdən ayrılaraq günah etmiş müsəlmanlara q
(37/658-ci ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin səhabələrindən biri olmuşdur. Onun soyu Bəni Nümeyr adlı ərəb qəbiləsindən idi
(18/639-cu ildə vəfat etmişdir) – tanınmış qüreyşlilərdən biri olmuşdur. Uzun müddət müsəlmanlara qarşı çıxış etmişdir
bax: SÜHRƏVƏRDİLƏR
sufi təriqətlərindən birinin ardıcıllarıdırlar. Təriqətin adı Şihabəddin Əbu Həfs Ömər Sührəvərdi (632/1234-cü ildə vəfat etmişdir) ilə bağlıdır
Məhəmməd peyğəmbərdən öncə yaşayan bəzi peyğəmbərlərə Allah tərəfindən endirilmiş kiçik həcmli kitablardır
oruca başlamadan öncə yeyilən səhər yeməyidir. Orucluq zamanı günəş çıxmamışdan öncə səhər yeməyini yemək tövsiyə edilir
Quranda adı keçən peyğəmbərlərdən biri olmuşdur. İsrailin krallarından biri olan Süleyman Musanın şəriəti ilə hökm verirdi
Məhəmməd peyğəmbərin söylədiyi sözlər, gördüyü işlər, buyurduğu hökmlər və əxlaqi özəllikləridir. Onun şəxsiyyəti müsəlmanlar üçün bir həyat örnəyidir
müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi etiqadi məzhəbin mənsublarıdırlar. Ərəbcə “əhli-sünnə vəl-camaa” kimi səslənir
(150/767 – 204/819) – İslamın dörd sünni hüquq məzhəblərindən biri olan Şafii məzhəbinin qurucusu olmuşdur
geniş yayılmış fiqhi məzhəblərdən biridir. Bu məzhəbin adı Məhəmməd ibn İdris Şafii ilə bağlıdır. O, Hicaz və İraq hüquq məktəblərinin metodlarını öyr
(731/1330 – 834/1431) – tanınmış sifi şeyxlərindən biri olmuşdur. Neymətullahi təriqətinin adı onunla bağlıdır
müxtəlif səbəblərdən Allahın göndərdiyi dinlərdən heç biri ilə tanış olmayan insanlardır. İlahiyyatçıların bu insanların durumu haqqında müxtəlif fiki
bax: ŞAZİLİLƏR
sufi təriqətlərindən birinin ardıcıllarıdırlar. Təriqətin adı Əbülhəsən Əli ibn Abdullah Şazili (593/1196 – 657/1258) ilə bağlıdır
(132/749 – 189/805) – hənəfi məzhəbinin üç nüfuzlu fəqihlərindən biri olmuşdur. Suriyada doğulub boya başa çatmış, sonra Kufəyə köçmüşdür
nüfuzlu dini xadim, müdrik insan və sufi təriqətinin başçısıdır. Şeyxin vəzifəsi müridlərinə mənəvi yolçuluqda yol göstərərək onların mənəvi inkişafla
(381/991-ci ildə vəfat etmişdir) – tanınmış şiə ilahiyyatçısı və fəqihi olmuşdur. Büveyhilər dövründə Bağdadda imami şiəliyinin təbliğatını aparmış, o
ünyada şəri təmsil edən bir varlıq və ya gücdür. Dini rəvayətlərə görə şeytanların sayı çoxdur, onlar hətta insanların da arasında mövcuddurlar
xəstəlikdən sonra sağlamlığa qovuşmadır. İlahiyyatçılara görə sağlamlığı yalnız Allahdan diləmək lazımdır
qiyamət günü günahkar müsəlmanların bağışlanmasını diləmək üçün Allaha edilən duadır. İlahiyyatçılar bunu hədislərə və Quran ayəsinə (20: 109) istinad
din uğrunda düşmənə qarşı savaşda həlak olan müsəlmandır. O savaşda birbaşa düşmən tərəfindən öldürülən və ya orada xəstəlikdən, yaralardan və başqa s
(548/1153-cü ildə vəfat etmişdir) – tanınmış İslam tarixçisi və fəqihi olmuşdur. O, Xorasanın şimalında yerləşən Şəhristan şəhərində doğulmuş və orada
kitabda o, müxtəlif İslam təriqətləri, eləcə də din və fəlsəfi məktəblərin tarixi və təlimi haqqında məlumat vermişdir
İsrail oğullarına mənsub mömin bir insan olmuşdur. Rəvayətlərə görə o, İsa peyğəmbərdən sonra, Məhəmməd peyğəmbərdən əvvəl yaşamış və din uğrunda uzun
müəyyən bir dinin hüquqi və əxlaqi normalarının ümumi məcmuəsidir. Bu anlamda işlədilən “şəriət” sözü bir çox Quran ayələrində anılır (42: 13, 45: 18)
Məhəmməd peyğəmbərin nəvəsi Həsənin soyundan olanlardır. Misirdə Fatimilərin xəlifəliyi dövründə (297/910 – 567/1171) Məhəmməd peyğəmbərin qızı Fatimə
hər hansı bir dini ibadət, ayin və ya dini buyruğun şəriətə uyğun yerinə yetirilməsi üçün ondan qabaq yerinə yetirilməsi vacib olan hərəkət və ya davr
hicri təqviminin onuncu ayıdır. Şəvval Ramazan ayından sonra girdiyi üçün onun birinci günündə oruc bayramı qeyd edilir
Musa peyğəmbərin şəriətini yaymış İsrail peyğəmbərlərindən biri olmuşdur. Onlar doğru yoldan sapdıqlarına görə Allah onları doğru yola dəvət etmək üçü
hədis elmində etibarlı ravilərin rəvayət etdikləri hədislər ilə ixtilaf təşkil edən digər etibarlı ravilərin rəvayət etdikləri hədislərdir
Əli ibn Əbu Talibi və onun soyundan olan imamları xəlifə və dini rəhbər kimi qəbul edən müsəlmanlardır
kimi və ya nəyi isə Allaha ortaq qoşmaq və ona tapınmaqdır. İslam əqidəsinə görə şirk ən ağır günahlardan biri hesab edilir
Adəmin oğlu olmuşdur. Qurana görə Adəmin oğlu Qabil, qısqanclıq səbəbi ilə qardaşı Habili öldürmüşdü
Qurana əsasən Mədyən və Əykə xalqlarına göndərilmiş peyğəmbər olmuşdur. O, İbrahim peyğəmbərin şəriəti ilə hökm vermişdir
səhabələri görmüş, onlardan dini biliklər əldə etmiş inanclı müsəlmanlardır. Bəzi hədislərdə Məhəmməd peyğəmbər onları səhabələrindən sonra ən yaxşı m
içində İsrail xalqına məxsus müqəddəs əşyaların olduğu güman edilən bir sandıqdır. Rəvayətlərə görə orada Musa peyğəmbərə verilmiş Tövratın lövhələri,
bax: CİBT