MEMBRAN
[lat.] тех. мембрана (ванцин лепеяр кьун ва абур тикрар хъувун патал лазим тир юзунар арадал гъидай эластик материалдин кьелечӀ перде ва я пластинка); telefonun membranı телефондин мембрана.
Membran
Hüceyrə membranı, sitoplazmik membran, plazma membranı — canlı hüceyrənin daxili hissələrini onu əhatə edərək xarici mühitdən ayıran bioloji membran, dəri. Membran ion və üzvi birləşmələrin hüceyrə içinə, eləcə də daxildən xaricə keçidini dəqiq şəkildə tənzimləyir. Hüceyrə membranının ana funksiyası huceyredaxili strukturları xarici təsirlərdən qorumaqdır. Proteinləri əhatələyən cüt fosfolipid təbəqəsindən ibarətdir. Hüceyrə membranı toxumada fərdi hüceyrələrin bir-birinə birləşməsi, ion mübadiləsi, hüceyrə divarı, qlükokaliks, hüceyrədaxili sitoskelet kimi bir sıra xarici quruluşun dayaq nöqtəsi olan platformadır.
Həyati proseslərin bir çoxu membranlarda baş verir. Bu proseslərin pozulması bir sıra patologiyaıarın yaranmasına səbəb olur.
Membran biofizikası hüceyrə membranını öyrənən əsas sahələrdən biridir.
Hüceyrə membranının yerinə yetirdiyi funsiyalardan əsasən üçünü qeyd etmək olar:
Baryer funksiyası – membranlar hüceyrədaxili mühitlə ətraf mühiti təcrid edir və seçici, tənzimlənən keçiriciliyə malikdir. Membran keçiriciliyi hüceyrənin vəziyyətindən asılı olaraq dəyişə bilər.
Membran klaviatura
Membran klaviatura — tərpənməz (yaxud, demək olar ki, tərpənməz) kontaktları örtən və üzərinə simvollar vurulmuş bütöv plastik və ya rezin membrandan ibarət olan klaviatura. Normal klaviaturalardan fərqli olaraq, membran klaviaturalarda klavişləri göstərmək üçün təzyiqəhəssas zonalardan istifadə olunur. Bu zonalar, adətən, membranın altında kiçik qabarcıqlar şəklində olur. Belə klaviaturalardan ilk növbədə printerlərdə və ya çirkli atmosferi olan yerdə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş qurğularda istifadə edilir.
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Achillea membranacea
Achillea membranacea (lat. Achillea membranacea) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin boymadərən cinsinə aid bitki növü.
Aglaia membranifolia
Aglaia membranifolia (lat. Aglaia membranifolia) — bitkilər aləminin sabunağacıçiçəklilər dəstəsinin meliyakimilər fəsiləsinin aqlaiya cinsinə aid bitki növü.
Allium membranaceum
Allium membranaceum (lat. Allium membranaceum) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin nərgizçiçəyikimilər fəsiləsinin soğan cinsinə aid bitki növü.
Astragalus membranaceus
Astragalus membranaceus Fisch. ex Bunge — Astragalus mongholicus bitki növünün sinonimi.
Astragalus membranaceus Moench — Astragalus trimestris bitki növünün sinonimi.
Bulbophyllum membranaceum
Bulbophyllum membranaceum (lat. Bulbophyllum membranaceum) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü.
Bulbophyllum membranifolium
Bulbophyllum membranifolium (lat. Bulbophyllum membranifolium) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü.
== Arealı ==
Bulbophyllum membranifolium növü Malayziyadan Filippinnə qədər yayılmışdır.
== Sinonim ==
Bulbophyllum badium Ridl.
Bulbophyllum costatum Ames
Bulbophyllum crista-galli Kraenzl.
Bulbophyllum cryptophoranthoides Kraenzl.
Bulbophyllum dagamense Ames
Bulbophyllum insigne Ridl.
Bulbophyllum maculosum Ames
Bulbophyllum sanguineomaculatum Ridl.
Bulbophyllum scandens Kraenzl.
Phyllorchis maculosa (Ames) Kuntze
Phyllorchis membranifolia (Hook.
Caltha arctica subsp. membranacea
Bataqlıq sunərgizi (lat. Caltha palustris) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinin sunərgizi cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
Caltha alpestris Schott, Nyman & Kotschy
Caltha alpina (Schur) Schur
Caltha arctica R.Br.
Caltha arctica subsp. caespitosa (Schipcz.) Khokhr.
Caltha arctica subsp. caespitosa A.P. Khokhr.
Caltha arctica subsp. membranacea (Turcz.) Khokhr.
Caltha arctica subsp.
Membranlar
Membranlar
Dünya dağ-mədən sənayesinin inkişafı yeni innovasiyalar əsasında çox sürətlə irəlilədiyi halda, yataqlarımızın köhnə ənənəvi hasilat üsulları ilə işlənməsi artıq müasir tələblərə cavab vermir. Yataqlardakı xammalın tərkibindəki əsas komponentlərin miqdarı istismar nəticəsində azaldığı üçün (Daşkəsən alunit filizi, Balakən rayonu ərazisində filizçay polimetal sulfid filizi, Gədəbəy və Çovdar filiz emalından qalan tullantılar, Daşkəsən dəmir filizi və s.) ənənəvi piro- və hidrometallurgiya üsulları belə xammal növlərinin emalına yaramır. Filizlərin emal prosesində alınan məhlullarda məqsədli komponentlərin qatılığı təlabata uyğun həddən aşağı olub, az qatılıqlı sayılırlar.
Son illər dağ-mədən sənayesinin inkişafında ən müasir sayılan membran, selektiv sorbentlər və elektrodializ texnologiyası sürətlə inkişaf edir.
Membran texnologiyaların inkişafında müvəffəqiyyət membranların və yeni nəsil universal membran aparatlarının hazırlanması ilə əlaqədardır.
Çoxlu xarici şirkətlər müxtəlif membranlardan istifadə etməklə təbii və tullantı sularını təmizləyir, texnoloji məhlullarda metalları selektiv yolla ayırırlar. Ilk sənaye membran qurğuları 1962-ci ilə işləməyə başladığı üçün bu texnologiya ənənəvi texnologiyalardan gənc sayıla bilər.
Su təmizləyici qurğularda membranlı sistemlərin istifadə edilməsi təqribən 1985-ci ildən başlamış və bu gün praktiki olaraq bütün sahələrdə tətbiq olunur.
Yüksək minerallaşmış maye tullantılarında metalın qatılılığının az olması onların yenidən utilizasiya edilməsini tələb edir. Belə məhlullardan metalların qatılaşdırılması, metal ionlarının məhlula az bir müddətdə keçməsi və kənardan heç bir reaktiv və maddə almadan turşu və qələvi istehsalını təmin edən, yüksək selektivliyi ilə fərqlənən yeni texnologiyalar arasında ən sərfəli sayılan üsullardan biri elektromembran metodudur.
Milium membranaceum
Digitaria sanguinalis (lat. Digitaria sanguinalis) — bitkilər aləminin qırtıcçiçəklilər dəstəsinin qırtıckimilər fəsiləsinin barmaqotu cinsinə aid bitki növü.
Asperella digitaria Lam.
Cynodon praecox (Walter) Roem. & Schult.
Dactilon sanguinale (L.) Vill.
Digitaria aegyptiaca Willd.
Digitaria aegyptiaca subsp. caucasica (Henrard) Tzvelev
Digitaria australis Willd. ex Trin.
Othonna membranifolia
Othonna membranifolia (lat. Othonna membranifolia) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin othonna cinsinə aid bitki növü.
Phyllorchis membranifolia
Bulbophyllum membranifolium (lat. Bulbophyllum membranifolium) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü.
Bulbophyllum membranifolium növü Malayziyadan Filippinnə qədər yayılmışdır.
Bulbophyllum badium Ridl.
Bulbophyllum costatum Ames
Bulbophyllum crista-galli Kraenzl.
Bulbophyllum cryptophoranthoides Kraenzl.
Bulbophyllum dagamense Ames
Bulbophyllum insigne Ridl.
Bulbophyllum maculosum Ames
Bulbophyllum sanguineomaculatum Ridl.
Bulbophyllum scandens Kraenzl.
Phyllorchis maculosa (Ames) Kuntze
Phyllorchis membranifolia (Hook.
Phyllorkis membranifolia
Bulbophyllum membranifolium (lat. Bulbophyllum membranifolium) — səhləbkimilər fəsiləsinin bulbofillium cinsinə aid bitki növü.
Bulbophyllum membranifolium növü Malayziyadan Filippinnə qədər yayılmışdır.
Bulbophyllum badium Ridl.
Bulbophyllum costatum Ames
Bulbophyllum crista-galli Kraenzl.
Bulbophyllum cryptophoranthoides Kraenzl.
Bulbophyllum dagamense Ames
Bulbophyllum insigne Ridl.
Bulbophyllum maculosum Ames
Bulbophyllum sanguineomaculatum Ridl.
Bulbophyllum scandens Kraenzl.
Phyllorchis maculosa (Ames) Kuntze
Phyllorchis membranifolia (Hook.
Astragalus membranaceus f. propinquus
Monqol gəvəni (lat. Astragalus mongholicus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Astragalus membranaceus var. mongholicus (Bunge) P.K.Hsiao
Astragalus penduliflorus var. mongholicus (Bunge) X.Y.Zhu
Phaca macrostachys Turcz.
Tragacantha mongholica (Bunge) Kuntze
=== Heterotipik sinonimləri ===
Astragalus borealimongolicus Y.Z.Zhao
Astragalus membranaceus Fisch. ex Bunge
Astragalus membranaceus var. mandshuricus Nakai
Astragalus membranaceus f. propinquus (Schischk.) Kitag.
Astragalus mongholicus var.
Astragalus membranaceus var. mandshuricus
Monqol gəvəni (lat. Astragalus mongholicus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Astragalus membranaceus var. mongholicus (Bunge) P.K.Hsiao
Astragalus penduliflorus var. mongholicus (Bunge) X.Y.Zhu
Phaca macrostachys Turcz.
Tragacantha mongholica (Bunge) Kuntze
=== Heterotipik sinonimləri ===
Astragalus borealimongolicus Y.Z.Zhao
Astragalus membranaceus Fisch. ex Bunge
Astragalus membranaceus var. mandshuricus Nakai
Astragalus membranaceus f. propinquus (Schischk.) Kitag.
Astragalus mongholicus var.
Astragalus membranaceus var. mongholicus
Monqol gəvəni (lat. Astragalus mongholicus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Astragalus membranaceus var. mongholicus (Bunge) P.K.Hsiao
Astragalus penduliflorus var. mongholicus (Bunge) X.Y.Zhu
Phaca macrostachys Turcz.
Tragacantha mongholica (Bunge) Kuntze
=== Heterotipik sinonimləri ===
Astragalus borealimongolicus Y.Z.Zhao
Astragalus membranaceus Fisch. ex Bunge
Astragalus membranaceus var. mandshuricus Nakai
Astragalus membranaceus f. propinquus (Schischk.) Kitag.
Astragalus mongholicus var.
Equisetum palustre var. membranaceum
Bataqlıq qatırquyruğu (lat. Equisetum palustre) — bitkilər aləminin qıjıkimilər şöbəsinin qıjılar sinfinin qatırquyruğu dəstəsinin qatırquyruğu fəsiləsinin qatırquyruğu cinsinə aid bitki növü.
Phaca membranacea
Monqol gəvəni (lat. Astragalus mongholicus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.
Astragalus membranaceus var. mongholicus (Bunge) P.K.Hsiao
Astragalus penduliflorus var. mongholicus (Bunge) X.Y.Zhu
Phaca macrostachys Turcz.
Tragacantha mongholica (Bunge) Kuntze
Astragalus borealimongolicus Y.Z.Zhao
Astragalus membranaceus Fisch. ex Bunge
Astragalus membranaceus var. mandshuricus Nakai
Astragalus membranaceus f. propinquus (Schischk.) Kitag.
Astragalus mongholicus var.
Tragacantha membranacea
Monqol gəvəni (lat. Astragalus mongholicus) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinin gəvən cinsinə aid bitki növü.
Astragalus membranaceus var. mongholicus (Bunge) P.K.Hsiao
Astragalus penduliflorus var. mongholicus (Bunge) X.Y.Zhu
Phaca macrostachys Turcz.
Tragacantha mongholica (Bunge) Kuntze
Astragalus borealimongolicus Y.Z.Zhao
Astragalus membranaceus Fisch. ex Bunge
Astragalus membranaceus var. mandshuricus Nakai
Astragalus membranaceus f. propinquus (Schischk.) Kitag.
Astragalus mongholicus var.
Litsea membranacea
Litsea tomentosa (lat. Litsea tomentosa) — bitkilər aləminin dəfnəçiçəklilər dəstəsinin dəfnəkimilər fəsiləsinin litsea cinsinə aid bitki növü.
Trillium membranaceum
Trillium sessile (lat. Trillium sessile) — bitkilər aləminin zanbaqçiçəklilər dəstəsinin melantkimilər fəsiləsinin trillium cinsinə aid bitki növü.
Esdra sessilis (L.) Salisb.
Phyllantherum sessile (L.) Nieuwl.
Premna membranifolia
Premna serratifolia (lat. Premna serratifolia) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin premna cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Homotipik sinonimləri ===
Premna obtusifolia f. serratifolia (L.) Moldenke
Premna obtusifolia var.
Salvia membranacea var. acuminata
Salvia angulata (lat. Salvia angulata) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin adaçayı cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Heterotipik sinonimləri ===
Salvia longimarginata Briq.
Salvia membranacea var. acuminata Benth.
Salvia membranicalyx Epling
Salvia tenuistachya Rusby
Salvia tovariensis Briq.
Salvia membranicalyx
Salvia angulata (lat. Salvia angulata) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin adaçayı cinsinə aid bitki növü.
== Sinonimləri ==
=== Heterotipik sinonimləri ===
Salvia longimarginata Briq.
Salvia membranacea var. acuminata Benth.
Salvia membranicalyx Epling
Salvia tenuistachya Rusby
Salvia tovariensis Briq.