PROYEKSİYA

Azimutal proyeksiya — ən mühüm xəritə proyeksiyalarından biri. Azimutal proyeksiyada normal şəbəkənin paralelləri konsentrik dairələrə malikdir, meridianlar isə paralellərin ümumi mərkəzindən uzunluq fərqinə bərabər bucaqlarda ayrılan radiuslarıdır. Xəritədəki hər bir nöqtə orta meridianla eyni azimuta malikdir, eyni nöqtə kürədəki orta meridianla eynidir. Qütb ölkələrinin, Arktika və Antarktidanın xəritələrini tərtib etmək üçün normal azimutal proyeksiyalardan istifadə olunur.

Stereoqrafik proyeksiya - kristalın kristalloqrafik və optik istiqamətlərinin müstəvi təsvirini vermək üçün işlədilən proyeksiya. Stereoqrafik proyeksiya kristalın mərkəzi nöqtəsindən ixtiyari radiusla ətrafında çəkilən sferanın köməyi ilə əldə edilir. İki cür stereoqrafik proyeksiya olur: xüsusi stereoqrafik və qnomostereoqrafik. Xüsusi stereoqrafik proyeksiya üz və tillər sferanın səthinədək bilavasitə uzadılır. Bu halda üzlər sferada böyük dairələrin qövslərini, tillər — nöqtələr verir. Qnomostereoqrafik proyeksiyada isə üz və tillər onlara normal (perpendikulyar) surətlərlə əvəz olunur (üzlər — radius — normallarla, tillər — onlara perpendikulyar müstəvilərlə). Bunları sferanın səthi ilə kəsişənədək davam etdirdikdə üzlər sferada nöqtə, tillər isə böyük dairələrin qövslərini verir. Nöqtə və qövslər sferanın ekvatorial (proyeksiya) müstəvisinə proyeksiya edilir. Sferanın baş nöqtə adlanan cənub, ya da şimal qütbü sferadakı nöqtələr şüalarla birləşdirilir. Bu şüaların proyeksiya müstəvisini kəsdiyi yerdə sferadakı nöqtələrin proyeksiyası alınır.

Kartoqrafik proyeksiyalar — Kürə və ya sferik formada olan yeri müstəvi üzərində təsvir etmək üçün istifadə edilən vasitələr. Kartoqrafik proyeksiyalar seçilərkən müəyyən həndəsi fiqurlardan istifadə edilir və proyeksiyalar həmin fiqurların adı ilə adlandırılır. Kartoqrafik proyeksiyanın aşağıdakı növləri vardır: Silindirik proyeksiya Konus proyeksiya Çoxüzlü proyeksiya Azimutal proyeksiya == Silindrik proyeksiya == Qlobus şəffaf silindrin daxilinə yerləşdirilir. Bu zaman Yer səthinin ekvatorboyu əraziləri silindrin səthinə toxunur. Toxunma xəttində bütün təhriflər sıfıra bərabər olur. Silindrik proyeksiyalarda, əsasən, dünya xəritələri, həmçinin evkatorboyu ərazilərin xəritələri çəkilir, paralel və meridianlar bir-biri ilə düz bucaq altında kəsişir. == Konus proyeksiya == Konus proyeksiyalarda xəritə tərtib olunarkən Yer kürəsi konusun səthi ilə ya bir paraleldə - 60° ş.e., ya da iki paraleldə - 47° şm.e. və 62° şm.e.-ləri arasında kəsişir və bu paralellər boyunca təhriflər olmur. Sıfır təhrif xətlərindən uzaqlaşdıqca təhriflər artır. Bu proyeksiyalarda qütbətrafı və mülayim enliklərdə yerləşən ərazilərin xəritələri tərtib edilir.