I
сущ. цилиндр:
1. геометрическое тело, образованное вращением прямоугольника вокруг одной из его сторон. Silindrin diametri диаметр цилиндра
2. деталь или устройство, имеющие форму такого тела. Silindrin başcığı головка цилиндра, silindrin qapağı крышка цилиндра, silindrin gilizi гильза цилиндра, silindrin porşeni поршень цилиндра, buxar silindri паровой цилиндр, pnevmatik silindr пневматический цилиндр, hidravlik silindr гидравлический цилиндр
3. разг. высокая твёрдая мужская шляпа цилиндрической формы с небольшими твёрдыми полями
II
прил.
1. цилиндрический (относящийся к цилиндру). Silindr forması цилиндрическая форма, silindr səthi цилиндрическая поверхность, silindr yivi цилиндрическая резьба, silindr yağı цилиндрическое масло
2. цилиндровый. Silindr oymağı нефт. цилиндровая втулка
Silindr
Silindr — Düzbucaqlının hər hansı tərəfi ətrafında fırlanmasından alınan cisim silindr adlanır.
Həndəsi elementdir. O iki paralel müstəvi doğuran səthindən ibarətdir. Doğuran səthi düz xəttin çevrə üzrə fırlanmasından alınır. Silindrin formalarına görə ona düz, dairəvi vəya düz-dairəvi adlanır.
Düz silindr — Düz silindr o silindrə deyilir ki o silindrin təpəsində duran müstəvi hissəsinin mərkəzindən o biri təpəsinə çəkilən hündürlük oturacağının mərkəzinə düşsün.
Həcmi: Düsturu :
V
=
S
o
t
⋅
h
=
π
r
2
⋅
h
{\displaystyle V=S_{ot}\ \cdot h=\pi r^{2}\cdot h}
Yan səthin sahəsi:
S
y
a
n
=
2
π
r
⋅
h
{\displaystyle S_{yan}=2\pi r\cdot h}
Tam səthin sahəsi:
S
t
a
m
=
2
π
r
⋅
h
+
2
⋅
π
r
2
=
2
π
r
(
r
+
h
)
{\displaystyle S_{tam}=2\pi r\cdot h+2\cdot \pi r^{2}=2\pi r(r+h)}
Silindrin dioqonal kəsiyi düzbucaqlıdır.
Silindr başlığı
Silindr başlığı - daxili yanma mühərriklərində mühərrik blokunun üst hissəsinə bərkidilir. Silindr bloku yanma kamerasinı yuxarıdan qapadığından, o yuxarıdan yüksək temperatura məruz qalır. Buna görə də, silindr blokunun soyudulmasına əhəmiyyət verilir.
Şaquli quruluşlu mühərriklərdə silindr bloku qazın verilməsi üçün sorma və xaricetmə klapanlarını, onların idarəetmə sistemini (paylayıcı val) özündə yerləşdirir. Əlavə olaraq bu bloklarda alışdırma şamları (Otto mühərrikində) və ya püskürtmə ucluqları (Dizel mühərriki) quraşdırılır. Dolayı yolla püskürtmə sisteminə malik dizel mühərriklərində silindr blokunda əlavə yanma kamerası və közərtmə şamları olur. Kiçik mühərriklərdə silindr bloku kompakt hazırlandığı halda, böyük mühərriklərdə əlavə olaraq aralıq silindr blokundan istifadə edilir. Silindr bloku ilə mühərrik bloku arasında kipləşdirici aralıq qatı qoyulur və onlar boltlarla bir-biri ilə möhkəm bağlanır. Silindr bloklar mühərrikin növündən asılı olaraq çuqun və ya aliminiumdan hazırlanır.
Rezo Əliyev.
Ardıcıl altı silindrli mühərrik
Ardıcıl altı silindrli mühərrik (çox vaxt I6 və ya L6 kimi qısaldılır), eyni xəttdə altı silindrin hamısının yerləşdiyi daxili yanma mühərriki növüdür. Altı silindrli mühərriklərdə bir sıra yan-yana yerləşən altı silindr tək bir dirsəkli valı döndərir. Maili formada quraşdırılmış ardıcıl altı silindrli mühərriklərə “maili altı silindrlər”də deyilir.
Ardıcıl altı sıra, həm əsas, həm də köməkçi mexaniki motor balansına malik ən sadə mühərrik yerləşdirməsidir və daha az silindrli mühərriklərdən daha az vibrasiya təmin edir.
Ardıcıl dörd silindrli mühərrik
Ardıcıl dörd silindrli mühərrik (Inline-4, I4 və ya L4), eyni xəttdə dörd silindrin yerləşdiyi daxili yanma mühərriki növüdür. Ardıcıl dörd silindrli mühərriklərdə, bir silindr cərgəsində yan-yana yerləşən dörd silindr tək bir krank mili çevirir. Maili vəziyyətdə quraşdırılmış ardıcıl dörd silindrli mühərriklərə “maili dörd silindr” də deyilir.
Ardıcıl dörd silindrli mühərriklər, mükəmməl ilkin balansa sahib olduqlarına və mexaniki cəhətdən asan olduqlarına görə ekonom avtomobillərdə ən populyar mühərrik növüdürlər. Bununla birlikdə, mühərrikin zəif ikincil tarazlığı, xüsusilə kiçik həcmli mühərriklərdə aşağı səviyyədə titrəmə yaradır. Mühərrikin böyüməsi ilə bu titrəmələr artdığından, böyük həcmli mühərrik dizaynlarında dörddən çox silindr istifadə olunur.
Ardıcıl səkkiz silindrli mühərrik
Ardıcıl səkkiz silindrli mühərrik (çox vaxt I8 və ya L8 kimi qısaldılır), eyni xəttdə səkkiz silindrin hamısının yerləşdiyi daxili yanma mühərriki növüdür. Səkkiz silindrli mühərriklərdə bir sıra yan-yana yerləşən səkkiz silindr tək bir dirsəkli valı döndərir. Maili formada quraşdırılmış ardıcıl səkkiz silindrli mühərriklərə “maili səkkiz silindrlər”də deyilir.
Silindr həcmi bir nəqliyyat vasitəsi alınarkən diqqət edilməsi ən vacib olan məsələlərdən biridir. İstifadə edilmiş bir avtomobil və ya sıfır kilometrlik bir avtomobil alarkən silindr həcmi nəzərə alınır. Nəqliyyat vasitəsinin fəaliyyətinə birbaşa təsir edən silindr həcmi, həm də yanacaq istehlakını təyin edən amillərdən biridir. 8 Silindrli mühərriklər əsasən performans maşınlarında olur. Xalq arasında “böyük mühərrik” olaraq bilinən səkkiz silindrli mühərrik həcmi, həm də at gücünün yüksək olduğuna işarədir.
Silindrlər içərisindəki porşenlərin qarşılıqlı hərəkəti mühərrikin işləməsinə imkan verən enerjini yaradır. Silindrlər mühərrikdəki silindr gövdəsində 4 hissəli yerləşdirilmişdirlər.
Silindrik buğdayıot
Silindrik buğdayıot (lat. Aegilops cylindrica) — qırtıckimilər fəsiləsinin buğdayıot cinsinə aid bitki növü.
Silindrik hülpə
Silindrik hülpə (lat. Imperata cylindrica) - hülpə cinsinə aid bitki növü.
Arundo epigeios Forssk. ex Steud. [Invalid]
Calamagrostis lagurus Koeler [Illegitimate]
Imperata allang Jungh.
Imperata angolensis Fritsch
Imperata arundinacea Cirillo
Imperata arundinacea var. africana Andersson
Imperata arundinacea var. europaea Andersson
Imperata arundinacea var. glabrescens Büse
Imperata arundinacea var. indica Andersson
Imperata arundinacea var.