VANDAL

V əsrdə Roma imperiyasının qərb əyalətlərinə soxulan və faktiki olaraq bu imperiyanı süquta yetirən german tayfaları olduqca çoxsaylı idilər. Bu tayfalardan birinin üzvləri özlərini vandallar adlandırırdılar. Həmin sözün mənşəyi bizə məlum deyil. Bu çox qəddar və amansız bir tayfa idi.

406-cı ildə vandallar Reyn çayını keçərək Qalliya ərazisinə daxil olmuş, oradan da 409-cu ildə İspaniyaya soxulmuşdular. Onların Cənubi İspaniyada hökmranlığı iyirmi il sürmüşdü.  479-cu ildə vandallar Karfagen yaxınlığında öz dövlətlərini qururlar.

Bundan sonra vandallar öz donanmalarını yaradaraq Aralıq dənizində bir neçə ada ələ keçirir və 483-cü ildə onların gəmiləri Roma yaxınlığında lövbər salır. Vandallar Romanı ələ keçirir və şəhəri tədricən qarət etməyə başlayırlar. Onlar daşınmaz əmlaka ciddi ziyan vurmurdular. Öldürülən romalıların sayı elə çox də deyildi. Buna baxmayaraq, təbii ki, romalılar dəhşət içində idilər və Romanın qarət olunması tarixçəsi əsrlərdən keçərək bizlərə çatıb.

XVIII əsrin sonlarından etibarən isə Romanın qarət edilməsini kobud və savadsız barbarlar tərəfindən bir mədəniyyətin məhv edilməsinə nümunə kimi göstərməyə başladılar. “Vandal” sözü isə nadanlığı səbəbindən qiymətləndirə bilmədiyi əşyanı məhv edən adama şamil edildi. (Ayzek Azimov. Sözlərin tarixi)

VALYUTA
VANDALİZM
OBASTAN VİKİ
Vandal (gəmi)
Vandal — Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinə aid olan gəmilərdən biri. 2008-ci ilin iyul ayının 21-də Bakı şəhərində Azərbaycan Respublikası Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin "Azərmarka" şirkəti tərəfindən Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin 150 illiyinə həsr olunmuş 5 ədəd poçt markası təqdim edilmişdir. Qiyməti 1 manat, tirajı isə 20070 ədəd olan həmin markalardan biri "Vandal" gəmisinə həsr olunmuşdur.
Vandal gəmisi
Vandal — Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinə aid olan gəmilərdən biri. 2008-ci ilin iyul ayının 21-də Bakı şəhərində Azərbaycan Respublikası Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin "Azərmarka" şirkəti tərəfindən Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin 150 illiyinə həsr olunmuş 5 ədəd poçt markası təqdim edilmişdir. Qiyməti 1 manat, tirajı isə 20070 ədəd olan həmin markalardan biri "Vandal" gəmisinə həsr olunmuşdur.
Vandal krallığı
Vandal krallığı və yaxud Vandal və Alan krallığı — Xalqların böyük köçündən sonra Roma imperiyası ərazisində yaranmış dövlətlərdən biri. 435-ci ildə kral Qenserikin başçılığı ilə Vandalların Şimali Afrikada qurduğu dövlət. Dövlətin əsas əhalisi Vandallar və Alanlardan ibarət idi. 429-cu ildə, Vandallar kral Qenserikin başçılığı ilə Şimali Afrikaya daxil oldular. 80000 nəfər Vandal və Alandan ibarət olan bu topluluqda 20000 nəfər əsgər var idi. 430-cu ildə Roma şəhəri Hippo Regiusu ələ keçirərək dövlət qurma yolunda ilk addımlarını atmış oldular. 435-ci ildə Roma imperiyası ilə sülh bağlayan Vandallar Şimali Afrikanın böyük bir hissəsini müqavilə ilə ələ keçirdi. 439-cu ildə kral Qenserik sülhü pozaraq müasir Tunisdə yerləşən Africa Proconsularis əyalətinə yürüş etdi. Karfagen şəhəri döyüşsüz ələ keçirildi. Kral Qenserik Vandal dövlətinin əsasını qoydu, özünü də Vandalların və Alanların kralı (lat.
Qarabağda erməni vandalizmi (2020)
Qarabağda erməni vandalizmi 2020 — Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatının nəticəsi olaraq ermənilərin tərk etməli olduqları ərazilərdə törətdikləri yanğın, dağıntı, söküntü və talama aktları. 27 sentyabr 2020-ci ildə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Tərtər rayonunun Qapanlı, Ağdam rayonunun Çıraqlı və Orta Qərvənd, Füzuli rayonunun Alxanlı və Şükürbəyli və Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kəndləri intensiv atəşə tutulur. Bundan sonra Azərbaycan ordusunun əks hücumu başlayır. Bu əks hücum əməliyyatı tarixə İkinci Qarabağ müharibəsi kimi düşür. Azərbaycan ordusu qısa zaman kəsiyində Qarabağ müharibəsi zamanı itirdiyi torpaqların bir qismini geri qaytarmağa müvəffəq olur. Üstəlik Ermənistan ordusuna vulan zərbələr nəticəsində müharibə aparmaq qabiliyyəti zəyifləyən ordunun rəhbərliyi Azərbaycanın irəli sürdüyü bəzi tələblərin yerinə yetirilməklə tam məğlubiyyətdən xilas olaraq atəşkəs bəyanatını imzalamaq məcburiyyətində qalır. Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatının 2-ci və 6-cı maddələrində göstərildiyi kimi Ermənistan ordusu 15 noyabra kimi Kəlbəcər, 20 noyabra kimi Ağdam və nəhayət 1 dekabra kimi Laçın rayonunu tərk etmək məcburiyyətində qalır. Bəyanatın imzalandığı günün ertəsindən ilkin olaraq Kəlbəcər rayonunda ordunun və qanunsuz məskunlaşan əhalinin köçü başlayır. İlkin olaraq Kəlbəcərdə qanunsuz məskunlaşan ermənilər rayon ərazisini tərk etməli olur. Bu köç zamanı ermənilər yaşadıqları evləri yandıraraq Azərbaycan torpaqlarından çıxırlar.
Vandalizm
Vandalizm — bilərəkdən və kor-təbii şəkildə maddi və mədəni dəyərlərin, abidələrin məhv edilməsi. Bu addımı atanları bir qayda olaraq "vandal" adlandırırlar. Termin ilk dəfə Fransa inqilabı zamanı Respublika Ordusunun davranışını xarakterizə edən din xadimi, keşiş Anri Qrequar tərəfindən işlədilmişdir. O, ordunun davranışlarını, 455-ci ildə Romanı yağmalayan Cermen soyundan gələn, Slav mənşəli Vandallara bənzətmişdir. Vandalizm, antisosial şəxsiyyət pozğunluğu olaraq təyin olunmuşdur. Kişilərdə daha sıx müşahidə olunmaqdadır. Qadınlarda daha az rast gəlinməsinə baxmayaraq, antisosial şəxsiyyət pozğunluğu olan gənc anaların ərlərinə və uşaqlarına qarşı şiddət ehtiva edən davranışlarda olduğu bildirilmişdir. Xüsusilə sosial-iqtisadi səviyyəsi aşağı məktəb çağındakı gənclərdə sıx rast gəlinməkdədir. 16 ayrı liseydən 7340 şagird arasında aparılan bir tədqiqatda şagirdlərin 5 faizində vandalist davranışların müşahidə edildiyi bildirilməkdədir. Roma imperiyasında, "damnatio memoriae", yəni xatirələrin lənətlənməsi deyilən bir adət vardı.
Vandalizm (film, 2016)
Vandalizm — 2016-cı ildə Azərbaycanda istehsal olunmuş sənədli film. Film Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sifarişi ilə Trend İnformasiya Agentliyi tərəfindən çəkilmişdir. İdeya və ssenari müəllifi: Emil Hüseynli 24 noyabr 2016-cı il tarixində Nizami Kino Mərkəzində filmin təqdimatı keçirilmişdir.
Vandallar
Vandallar — Şərqi German tayfalarından biri. Xalqların böyük köçü sayəsində Roma imperiyası ərazisinə daxil olmuş, 455-ci ildə Romanı qarət etmişdilər. Vandalizm termini onların Romadakı hərəkətlərindən qalmışdır. 429-cu ildə kral Genserik başçılığında Şimali Afrikaya daxil olmuş, 439-cu ildə Vandal krallığını qurmuşdular. Krallıq 100 il sonra I Yustinian tərəfindən işğal edilmişdir. Bu hadisədən sonra Vandallar Bizans imperiyasındakı digər xalqlarla assimilyasiya olaraq tarix səhnəsindən silindilər.
Vandalizm (film)
Vandalizm — 2016-cı ildə Azərbaycanda istehsal olunmuş sənədli film. Film Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sifarişi ilə Trend İnformasiya Agentliyi tərəfindən çəkilmişdir. İdeya və ssenari müəllifi: Emil Hüseynli 24 noyabr 2016-cı il tarixində Nizami Kino Mərkəzində filmin təqdimatı keçirilmişdir.

Digər lüğətlərdə