Etilen

Etilen (C2H4) - alken sırasına daxil olan doymamış karbohidrogendir.

Etilen
Molekulyar modelin şəkli
Ümumi
Kimyəvi formulu C2H4
Molyar kütlə 28.05 q/mol
Fiziki xassələri
Sıxlıq 0,001178 q/sm³
Termik xüsusiyyətlər
Ərimə nöqtəsi −169.2 °S
Qaynama nöqtəsi −103.7 °S
Təsnifatı
CAS-da qeyd. nöm. 74-85-1
PubChem 6325
RTECS KU5340000
ChEBI 18153
ChemSpider 6085

Alınması

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Etilen, üzvi maddələri quru distillə etdikdə əmələ gəlir. İşıq qazı və krekinq qazlarının tərkibində çox olur. Laboratoriyalarda etileni etil spirtindən, qatı sulfat turşusu vasitəsilə, su ayirmaqla alırlar.

Xassələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Etilen rəngsiz, iysiz və yanıcı qazdır, suda pis, spirt və efirdə yaxşı həll olur. Etilen qazından sənayedə müxtəlif sintezlər üçün istifadə edilir. Ondan etil spirti, etilxlorid, dixloretan, etilenoksid, iprit və başqa maddələr alırlar. Yüksək təzyiqdə müxtəlif temperaturlarda və müxtəlif katalizatorlar vasitəsilə etileni polimerləşdirərək ondan maye olefin karbohidrogenləri, yüksəközlülü sürtkü yağları, kayçukabənzər elastik bərk polimer alırlar. Etilenin özü vasitəsiz olaraq az işlənir. Onu bəzən meyvələri tez yetişdirmək üçün tətbiq edilir, asetilenlə qatışığını metal emalında işlədir və ya ondan narsilen adlanan natrkotok maddə kimi təbabətdə istifadə edirlər.

Kimyəvi xassələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Halogenləşmə:
CH2=CH2 + Br2 → CH2Br—CH2Br
  • Hidridləşmə:
CH2=CH2 + H — H → CH3 — CH3 (Nikelin iştirakıilə)
  • Hidrohalogenləşmə:
CH2=CH2 + HBr → CH3 — CH2Br
  • Hidratlaşma:
CH2=CH2 + HOH → CH3CH2OH (katalizatorun iştirakı ilə)
  • Oksidləşmə:
3CH2=CH2 + 2KMnO4 + 4H2O → 3HOH2C — CH2OH + 2MnO2 + 2KOH
  • Yanma:
C2H4 + 3O2 → 2CO2 + 2H2O
  • Polimerləşmə (polietilenin alınması):
nCH2=CH2 → (-CH2-CH2-)n
  • Sublimasiya bərkdən qaza keçmə ani

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Claus-Jürgen Estler: Pharmakologie und Toxikologie. Schattauer, Stuttgart 1992, 2000, ISBN 3-7945-1898-5.
  • Thomas Heidermann: Rußbildung in vorgemischten Ethen-Luft-Flammen bei hohem Druck. Cuvillier, Göttingen 1995, ISBN 978-3-89588-231-9.
  • Christoph Richter: Transport von Ethen durch Polyelektrolytgele mit Silberionen als Carriern. Shaker, Aachen 1995, ISBN 3-8265-0401-1.
  • Sven Rudolph: Synthese, Eigenschaften und Blends von Ethen/1-Hexen-Copolymeren. Tectum, Marburg 2000, ISBN 3-8288-0869-7.
  • M.Mövsümzadə, P.Qurbanov "Üzvi kimya", Maarif-1983.