Ruanda

Ruanda (ing. Rwanda; ruan. Rwanda; fr. Rwanda, suah. Rwanda) və ya rəsmi adı ilə Ruanda Respublikası (ing. Republic of Rwanda, ruan. Republika y'u Rwanda; fr. République du Rwanda; suah. Jamhuri ya Rwanda) — Şərqi Afrikada dövlət. Ruanda dənizə çıxışı olmayan ölkələrdəndir. Şimaldan Uqanda, qərbdən Kivu gölü də daxil olmaqla Konqo Demokratik Respublikası, cənubdan Burundi, şərqdən isə Tanzaniya ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Kiqali, ümumi sahəsi 26,338 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 12 milyon nəfərdən çoxdur.

Ruanda
Repubulika y'u Rwanda
République du Rwanda
Bayraq Gerb[d]
Bayraq Gerb[d]
"Ubumwe, Umurimo, Gukunda Igihugu"
"Birlik, İş, Vətənpərvərlik"
Himn: 

Rwanda nziza
Tarixi
 • Müstəqillik 1 iyul 1962
Rəsmi dilləri
Paytaxt Kiqali
İdarəetmə forması konstitusiya respublikası
Prezident Pol Kaqame
Baş nazir Édouard Ngirente
Sahəsi Dünyada 145-ci
 • Ümumi 26338 km²
 • Su sahəsi (%) 5.3
Əhalisi
 • Əhali 11,262,564 nəfər (76-cı)
 • Siyahıyaalma (15.VIII.2012) 10,515,973 nəf.
 • Sıxlıq 445 nəf./km² (29-cu)
 • Ümumi 11.055.281.971 $[1], 13.312.796.765 $[1]
ÜDM (AQP)
 • Ümumi 10,004 milyard $ dollar
 • Adambaşına 1,784 dollar
ÜDM (nominal)
 • Ümumi (2015) 8.763 milyard $ dollar
 • Adambaşına $769 dollar
İİİ (2010) 0.513
Valyuta Ruanda frankı
İnternet domeni .rw
ISO kodu RW
BOK kodu RWA
Telefon kodu +250
Saat qurşaqları
Nəqliyyatın yönü sağ[d][2]
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Xəritə
Ruanda

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Ruanda

Ölkənin sərhəd xəttinin ümumi uzunluğu 893 km-dir. Bunun da 290 km Burundi, 217 km KDR, 217 km Tanzaniya və 169 km isə Uqanda ilədir.

Ölkə ümumiyyətlə dərin vadilərlə bəzən kəsilmiş dağlıq və yaylalık bir ölkədir. Ruandada orta yüksəklik 1.500 m səviyyəsində olub, ölkə daxilində 1.000 m ilə 4.507 m arasında dəyişir. Ölkənin ən hündür nöqtəsi KDR ilə sərhəddə yerləşən və Virunqa vulkanin dağlarının bir hissəsi olan Karisimbi dağıdır.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əhalinin sayı — 12,012,589 (2015-cü ilin iyuluna).

İllik artım — 2,8 %.

Orta ömrün uzunluğu — kişilərdə 49 il,qadınlarda 52 il. (2011-ci il).

Yoluxma immun çatışmamazlığının (immun çatışmamazlığı virusu) virusuyla — 2,8 % (2007-ci il qiymətləndirilməsi).

Şəhər əhalisi — 18 %.

Savad — kişilərin 76 %-i, qadınların 64 %-i.(2003-cü il qiymətləndirilməsinə əsasən)

Etnik tərkibi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ruanda daxilində eyni dilə, mədəniyyətə sahib olan bir cəmiyyət yaşamaqdadır. Hazırdan mövcud olan Tutsi, Hutu və tva etnik qrupları Ruandanın müstəmləkə bölgəsi olaraq əvvəl Almaniya daha sonra isə Belçika tərəfindən müxtəlif üsularla idarə olunması nəticəsində bu ölkələr tərəfindən müəyyən status verilərək bölüşdürülmüşdür və hər biri etnik qrup yerinə qəbilələrə ayrılmışdır. İlk olaraq üst səviyyəni təşkil edən tutsiləri dəstəkləyən müstəmləkəçi ölkələr tutsilərdən öz məqsədləri üçün istifadə etmiş, qəbilə olaraq ayırdıqları qrupları da ümumi olaraq xarici görünüşünə və peşəsinə görə siniflərə ayıraraq Tutsi (iribuynuz heyvan sahibləri), Hutu (əkinçi) və tva (ovçu) ayrı-seçkiliyi aparıblar.

Bu ayrı-seçkilik nəticəsində fərqlilikləri nəzərə çarpan bir şəkilə gələn qruplar sonrakı illərdə ölkə daxilində daha böyük problemlərin yaşanmasına səbəb olmuşdur. Nəticədə Ruanda soyqırımı adlandırılan hadisə ruandalı tutsi əhalisinin dörddə üçünün həyatını itirməsinə səbəb olmuşdur.

Etnik tərkib — Hutular (Bantular) 84 %, Tutsilər (Həmidlər) 15 %, Tvalar (piqmeylər) 1 %.

Din

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dinlər — katoliklər (49,5%), protestantlar (43,4%), müsəlmanlar (1,8%). Protestantlığın böyük məzhəbləri anqlikanlılar, adventistlər və pentikostalların bir milyondan çox təəssübkeşləri var.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
 Ruanda ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
  1. ↑ 1 2 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD. Dünya Bankı.
  2. ↑ https://24tanzania.com/burundi-rwanda-to-start-driving-on-the-left/.