Urvan rayonu

Urvan rayonu (kab.-çərk. Аруан куей, qaraç.-balk. Урван район[3]) - Rusiya Federasiyası, Kabarda-Balkariyanın tərkibində inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Nartkala şəhəridir.

Urvan rayonu

43°30′ şm. e. 43°53′ ş. u.

Ölkə
İnzibati mərkəz Nartkala
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1 sentyabr 1921
Sahəsi
  • 458 km²
Əhalisi
Əhalisi
  • 75.558 nəf. (2023)[2]
Rəsmi sayt
Urvan rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Urvan rayonu Kabarda-Balkariya Respublikasının mərkəzi hissəsində yerləşir. Aşağıdakı ərazilərlə həmsərhəddir: şimalda Proxladnenski və Baksan rayonları, şərdə Mayski rayonu, cənub-şərqdə Leskenski rayonu, cənubdan Çerek rayonu, , qərbdən isə Çeqem rayonu. Rayonun sahəsi 458,10 km²-dir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kabardin Muxtar Vilayətinin yaradılması haqqında Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 1 sentyabrın 1921-ci il fərmanı ilə həmçinin Urvan daireəsidə təşkil olunur. 12 avqust 1926-cı ildə rayon aşağıdakı kənd sovetliklərindən ibarət idi: Staro-Çerekski, II Leskenski , Staro-Leskenski, Uruxski, Arqudanski, Staro-Uruxski, Jemtalinski, Psıqansuevski, Kaxunski, Nijne-Çerekski, Ozrekovski.

24 sentyabr 1926-cı ildə II Leskenski kənd sovetliyindən Erokkovski (Erokko kəndi), Psıqansuevski kənd məclisindən isə Zaraqijski (Zaraqij kəndi) ayrılır[4].

Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin 30 sentyabr 1931-ci il tarixli qərarı ilə Urvan dairəsi Urvan rayonuna çevrildi.

1937-ci ildə Urvan rayonu iki hissəyə bölünür. Nəticədə ərazisinin bir hissəsində Leskenski rayonu qurulur.

1944-cü ildə Jemtalinski və Zaraqijski kənd sovetlikləri Urvan rayonundan ayrılaraq Sovetski rayonuna birləşdirilir.

1962-ci ildə Urvan, Leskenski və Sovetski rayonlarının torpaqlarını, həmçinin Çeqem rayonunun Qermençik və Nartan kənd sovetliklərini özündə birləşdirən Urvan kənd rayonuna çevrildi.

1964-cü ilin sonunda Urvan kənd rayonu yenidən Urvan rayonuna çevrildi. Sovet rayonu əvvəlki sərhədlərinə qaytarılmış, Nartan kənd sovetliyi isə Çeqem rayonuna verilmişdir.

8 avqust 2003-cü ildə Kabarda-Balkariya Respublikası Parlamenti inzibati mərkəzi Anzorei kəndində olan Leskenski rayonunu yenidən təsis etdi.

2005-ci ildə rayonda yerli idarələr ləğv edildi. Nəticədə isə 1 şəhər və 11 kənd yaşayış məntəqəsi statusu daşıyan 12 bələdiyyə quruldu.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Urbanizasiya

2019-cu il 1 yanvar tarixinə əsasən şəhər şəraitində (Nartqala ş.) rayon əhalisinin 41.47 % yaşayır.

Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə rayonun milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[5]:

Xalq Say,
nəf. 		Ümumi əhaliyə
olan nisbəti, %
Kabardinlər 57 795 80,51 %
ruslar 8 160 11,37 %
türklər 3 685 5,13 %
digərləri 2 093 2,92 %
milliyyətini bildirməyənlər 49 0,07 %
ümumi 71 782 100,0 %
Cins tərkibi

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasına olan məlumat[6]:

Yaş Kişilər,
nəf.		 Qadınlar,
yaş.		 Ümumi
say.		 ümumi əhaliyə
olan nisbət, %
0 — 14 yaş 7 250 6 892 14 142 19,70 %
15 — 59 yaş 23 450 25 535 48 985 68,24 %
60 yaşdan yuxarı 3 071 5 584 8 655 12,06 %
ümumi 33 771 38 011 71 782 100,0 %

Kişilər — 33 771 nəf. (48,0 %). Qadınlar — 38 011 nəf. (52,0 %)[7].[8].

Əhalinin orta yaşı — 34,4 yaş. Kişilərin orta yaşı — 32,6 yaş. Qadınların orta yaşı — 36,1 yaş.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 GEOnet Names Server. 2018.
  2. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Bul_MO_2023.xlsx (rus.). 2023.
  3. ↑ Официальный сайт Урванского муниципального района Кабардино-Балкарской Республики. Постановления главы администрации Урванского муниципального района Arxivləşdirilib 2015-06-14 at the Wayback Machine См. официальные наименования муниципального образования на языках народов КБР в официальных документах местной администрации
  4. ↑ Административно-территориальные преобразования в Кабардино-Балкарии. История и современность. — Нальчик : Эль-Фа, 2000. — 730 с.
  5. ↑ "Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года". 2013-08-19 tarixində arxivləşdirilib.
  6. ↑ "Том 1. Таблица 2.2 Население КБР по возрастным группам и полу". 2018-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-05-09.
  7. ↑ "Численность населения КБР по итогам Всероссийской переписи населения 2010 года". 2016-06-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-06-14.
  8. ↑ "Численность населения КБР по итогам Всероссийской переписи населения 2010 года". 2016-06-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-08-17.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]