XALAT
[ər.] сущ. халат (1. Юкьван Азиядин халкьари винелай алукӀдай ценер яргъи ва сад-садан винел къведай хуру ахъа пек; 2. кӀвале ва я кӀвалахдамаз алукӀдай хуру дуьгмейрив ва я багъарив кутӀундай винелай алукӀдай кьезил пек).
Xalat
Xələt — adətən bütün bədəni örtən uzunqol və uzunətək geyim növü. Xələt müxtəlif təyinatlı ola bilər: hamam xələti, çimmək xələti, həkim xələti, xan xələti və s. Xələt bir çox şərq xalqları arasında milli geyim olmuşdur.
Hamam xələti adətən, məhrəba cinsindən və ya digər absorbent tekstildən hazırlanır.
Ağ xalat
Ağ xalat — tibb sahəsində həkimlər tərəfindən istifadə olunan geyim növü.
== Tarixi ==
Ağ xalatın demək olar ki, 150 ildən çox yaşı var. Bu xalatlar pasiyentləri infeksiyalardan və yoluxucu bakteriyalardan qorumaq məqsədilə düşünülmüşdür.
Ağ xalatların yaranması ilə bağlı iki əsas versiya mövcuddur.
Bir versiyaya görə, ağ xalatın ilk yaradıcısı ingilis həkimi Cozef Lister (1827–1912) olmuşdur.
Digər bir versiyaya görə isə, ilk dəfə həkimlərə ağ xalat geyməyi məşhur rus cərrahı Nikolay Piroqov (1810–1881) təklif etmişdir. Həmkarları öz xatirələrində Piroqov haqqında yazırdılar ki, -"o, o qədər təmizkar və təmizliyi sevən bir həkim idi ki, əməliyyatlardan əvvəl hətta sarğı materiallarını da mikroskopla yoxlayarmış".
== Tənqidlər və qadağalar ==
=== Tənqidlər ===
20 il bundan öncə onlar müxtəlif sahələrdə çalışan həkimlərin 100 ədəd xalatlarını mikroskop altında analizdən keçirmişlər. Xalatların əksəriyyətində "qızılı stafilokok" (üzüm salxımına oxşar qruplar şəklində yerləşmiş bakteriya) aşkarlanmışdır. Merilend Universitetindən olan alimlər isə bundan bir neçə il sonra məhz elə ağ xalatlar vasitəsilə xəstəliklərin bir pasiyentdən digərinə keçdiyini iddia etdilər.
Sehrli xalat (film)
"Sehrli xalat" — rejissor Əlisəttar Atakişiyevin filmi.
Filmdə məşhur illüzionist İo Kionun (Anatoli Falkoviç) köməyi ilə uşaqlar bir növ keçmişə və gələcəyə səyahət edirlər. Burada hər iki dövrə həmin dövrün uşaqlarının gözü ilə baxılır.
Rəşid rolunun ifaçısı Azər Qurbanov rusdilli olduğundan filmin Azərbaycan variantında onu Yusif Şeyxov səsləndirmişdir.
Pioner rollarında çəkilmək üçün 500-600 uşaq sınaq çəkilişlərindən keçib.
Filmin kinomusiqisi bəstəkar Arif Məlikovun yazdığı ilk kinomusiqidir.
Film haqqında "50 illik sehr" adlı sənədli film çəkilmişdir.
2014-cü ildə filmin 50 illiyi qeyd olunmuşdur.
Film Bakıda Maştağa qəsəbəsində və İçərişəhərdə, İsmayıllı rayonunun Cülyan kəndində, eləcə də Belorusiya SSR-in paytaxtı Minsk şəhərində pavilyonda çəkilmişdir.
Ssenari müəllifi: Aleksandr Tarasov, Əlisəttar Atakişiyev
Quruluşçu rejissor: Əlisəttar Atakişiyev
Quruluşçu operator: Teyyub Axundov
Quruluşçu rəssam: Məmməd Hüseynov, Cəbrayıl Əzimov
Bəstəkar: Arif Məlikov
Səs operatoru: Paşa İbrahimov
Dirijor: Niyazi
Geyim rəssamı: Qəzənfər Xalıqov
Qrim rəssamı: V. Bereznyakov
Montaj edən: Tahirə Babayeva
Redaktor: Ədhəm Qulubəyov
Operator: Əlihüseyn Hüseynov
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Sergey Klyuçevski
Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev
Rejissor assistenti: Əşrəf Mamayev, Tələt Rəhmanov, Əli Məmmədov, A. Süleymanov
Operator assistenti: İ. Qafarov, Ramiz Babayev
Dekor rəssamı: T. Abdullazadə
Filmin direktoru: V. Dudiyev, S. Kolpakov
Azər Qurbanov — Rəşid
Solmaz Hətəmova — Zərifə
Kolya Loginov — Petya
Yusif Şeyxov — Eldar
Əliağa Ağayev — Xan
Anatoli Falkoviç — İo Kio
Möhsün Sənani — Möhsün Ağayev
Ağahüseyn Cavadov — baş vəzir
İsmayıl Osmanlı — vəkil
Hüseynağa Sadıqov — vəzir
Məmməd Sadıqov (Məmməd Sadıxov kimi) — münəccim başı
Əfrasiyab Məmmədov — sərdar
Ələkbər Hüseynzadə — qoca
Mollağa Bəbirli — xəzinədar
Bahadur Əliyev — yaraqlı
Lütfi Məmmədbəyli — Eynulla müəllim
Tələt Rəhmanov — milis işçisi
A. Şükürov — məktəbli
K. Nemətova — məktəbli
Nazim Mustafayev — Arif
T. Rəsulov — məktəbli
Ə. Əhmədova — məktəbli
Məmmədsadıq Nuriyev — tacir
Əli Xəlilov — tacir
Arif Mədətov — sirk artisti
Almaz Mustafayeva — Səidə
Zamiq Əliyev — tar çalan (titrlərdə yoxdur)
Yusif Vəliyev — İo Kio (Anatoli Falkoviç) (titrlərdə yoxdur)
Bahadur Əliyev — milis işçisi (Tələt Rəhmanov) (titrlərdə yoxdur)
Müxlis Cənizadə — Eynulla müəllim (Lütfi Məmmədbəyli) (titrlərdə yoxdur)
Yusif Şeyxov — Rəşid (Azər Qurbanov) (titrlərdə yoxdur)
Əminə Yusifqızı — Eldar (Yusif Şeyxov) (titrlərdə yoxdur)
Əlizaman Qasımov - Möhsün Ağayev (Möhsün Sənani) (titrlərdə yoxdur)
Süleyman Ələsgərov (aktyor) - qoca (Ələkbər Hüseynzadə)(titrlərdə yoxdur)
Ə.Azad.
Sehrli xalat (film, 1964)
"Sehrli xalat" — rejissor Əlisəttar Atakişiyevin filmi.
Filmdə məşhur illüzionist İo Kionun (Anatoli Falkoviç) köməyi ilə uşaqlar bir növ keçmişə və gələcəyə səyahət edirlər. Burada hər iki dövrə həmin dövrün uşaqlarının gözü ilə baxılır.
Rəşid rolunun ifaçısı Azər Qurbanov rusdilli olduğundan filmin Azərbaycan variantında onu Yusif Şeyxov səsləndirmişdir.
Pioner rollarında çəkilmək üçün 500-600 uşaq sınaq çəkilişlərindən keçib.
Filmin kinomusiqisi bəstəkar Arif Məlikovun yazdığı ilk kinomusiqidir.
Film haqqında "50 illik sehr" adlı sənədli film çəkilmişdir.
2014-cü ildə filmin 50 illiyi qeyd olunmuşdur.
Film Bakıda Maştağa qəsəbəsində və İçərişəhərdə, İsmayıllı rayonunun Cülyan kəndində, eləcə də Belorusiya SSR-in paytaxtı Minsk şəhərində pavilyonda çəkilmişdir.
Ssenari müəllifi: Aleksandr Tarasov, Əlisəttar Atakişiyev
Quruluşçu rejissor: Əlisəttar Atakişiyev
Quruluşçu operator: Teyyub Axundov
Quruluşçu rəssam: Məmməd Hüseynov, Cəbrayıl Əzimov
Bəstəkar: Arif Məlikov
Səs operatoru: Paşa İbrahimov
Dirijor: Niyazi
Geyim rəssamı: Qəzənfər Xalıqov
Qrim rəssamı: V. Bereznyakov
Montaj edən: Tahirə Babayeva
Redaktor: Ədhəm Qulubəyov
Operator: Əlihüseyn Hüseynov
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Sergey Klyuçevski
Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev
Rejissor assistenti: Əşrəf Mamayev, Tələt Rəhmanov, Əli Məmmədov, A. Süleymanov
Operator assistenti: İ. Qafarov, Ramiz Babayev
Dekor rəssamı: T. Abdullazadə
Filmin direktoru: V. Dudiyev, S. Kolpakov
Azər Qurbanov — Rəşid
Solmaz Hətəmova — Zərifə
Kolya Loginov — Petya
Yusif Şeyxov — Eldar
Əliağa Ağayev — Xan
Anatoli Falkoviç — İo Kio
Möhsün Sənani — Möhsün Ağayev
Ağahüseyn Cavadov — baş vəzir
İsmayıl Osmanlı — vəkil
Hüseynağa Sadıqov — vəzir
Məmməd Sadıqov (Məmməd Sadıxov kimi) — münəccim başı
Əfrasiyab Məmmədov — sərdar
Ələkbər Hüseynzadə — qoca
Mollağa Bəbirli — xəzinədar
Bahadur Əliyev — yaraqlı
Lütfi Məmmədbəyli — Eynulla müəllim
Tələt Rəhmanov — milis işçisi
A. Şükürov — məktəbli
K. Nemətova — məktəbli
Nazim Mustafayev — Arif
T. Rəsulov — məktəbli
Ə. Əhmədova — məktəbli
Məmmədsadıq Nuriyev — tacir
Əli Xəlilov — tacir
Arif Mədətov — sirk artisti
Almaz Mustafayeva — Səidə
Zamiq Əliyev — tar çalan (titrlərdə yoxdur)
Yusif Vəliyev — İo Kio (Anatoli Falkoviç) (titrlərdə yoxdur)
Bahadur Əliyev — milis işçisi (Tələt Rəhmanov) (titrlərdə yoxdur)
Müxlis Cənizadə — Eynulla müəllim (Lütfi Məmmədbəyli) (titrlərdə yoxdur)
Yusif Şeyxov — Rəşid (Azər Qurbanov) (titrlərdə yoxdur)
Əminə Yusifqızı — Eldar (Yusif Şeyxov) (titrlərdə yoxdur)
Əlizaman Qasımov - Möhsün Ağayev (Möhsün Sənani) (titrlərdə yoxdur)
Süleyman Ələsgərov (aktyor) - qoca (Ələkbər Hüseynzadə)(titrlərdə yoxdur)
Ə.Azad.
Ağ həkim xalatı
Ağ xalat — tibb sahəsində həkimlər tərəfindən istifadə olunan geyim növü.
== Tarixi ==
Ağ xalatın demək olar ki, 150 ildən çox yaşı var. Bu xalatlar pasiyentləri infeksiyalardan və yoluxucu bakteriyalardan qorumaq məqsədilə düşünülmüşdür.
Ağ xalatların yaranması ilə bağlı iki əsas versiya mövcuddur.
Bir versiyaya görə, ağ xalatın ilk yaradıcısı ingilis həkimi Cozef Lister (1827–1912) olmuşdur.
Digər bir versiyaya görə isə, ilk dəfə həkimlərə ağ xalat geyməyi məşhur rus cərrahı Nikolay Piroqov (1810–1881) təklif etmişdir. Həmkarları öz xatirələrində Piroqov haqqında yazırdılar ki, -"o, o qədər təmizkar və təmizliyi sevən bir həkim idi ki, əməliyyatlardan əvvəl hətta sarğı materiallarını da mikroskopla yoxlayarmış".
== Tənqidlər və qadağalar ==
=== Tənqidlər ===
20 il bundan öncə onlar müxtəlif sahələrdə çalışan həkimlərin 100 ədəd xalatlarını mikroskop altında analizdən keçirmişlər. Xalatların əksəriyyətində "qızılı stafilokok" (üzüm salxımına oxşar qruplar şəklində yerləşmiş bakteriya) aşkarlanmışdır. Merilend Universitetindən olan alimlər isə bundan bir neçə il sonra məhz elə ağ xalatlar vasitəsilə xəstəliklərin bir pasiyentdən digərinə keçdiyini iddia etdilər.
Xalatala
Xalatala — Azərbaycan Respublikasının Balakən rayonunun Xalatala kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.
Qabaqçölün tərkibində olan 6 kənddən biridir. Əhalisi avarlardan ibarətdir.
Alazan-Əyriçay çökəkliyindədir. Oykonim avar dilindəki xala (uzun) və Azərbaycan dilindəki tala (meşəliklə əhatə olunmuş açıq sahə) komponentlərindən düzəlib, "uzun tala" mənasındadır. Keçən əsrdə Ermənistan ərazisində də Uzuntala adlı kənd qeydə alınmışdır.
Əhalisi avarlardan ibarətdir.
Xalatala bələdiyyəsi
Balakən bələdiyyələri — Balakən rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr.
Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub.
"Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.
Xalatalabinə
Xalatalabinə — Azərbaycan Respublikasının Zaqatala rayonunun Danaçı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Zaqatala rayonunun Danaçı kənd inzibati-ərazi vahidi tərkibindəki Xalatalabinə kəndi rayonun yaşayış məntəqələri uçot məlumatından çıxarılmışdır.