ZOOLOQ

Zoologiya — Heyvanlar aləmindən bəhs edən elmdir. Zoologiya heyvanlar aləminin müxtəlifliyini, onların bədən quruluşunu, həyat fəaliyyətini, yaşadığı mühitlə əlaqəsini, fərdi və tarixi inkişaf qanunauyğunluqlarını öyrənir. Heyvanlar aləmində ən ali sistematik vahid tip adlanır. Hazırda heyvanlar 23 tipə ayrılır. Ən böyük məməli heyvan göy balinadır. Onun kütləsi 150 tona çatır. Ən kiçik məməli heyvan isə kiçik ağdişdir. Onun kütləsi isə cəmi 3 qramdır. Ağamalıyev F. Onurğasızlar zoologiyası ali məktəblər üçün dərslik. Bakı, 2012.

Adil Rüstəm oğlu Əliyev — AMEA Zoologiya İnstitutu, Hidrobiologiya laboratoriyasının müdiri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru. == Həyatı == Adil Rüstəm oğlu Əliyev 1939-cu ildə Şərur rayonunun Sədərək kəndində anadan olmuşdur. Atası, Hətəmov Rüstəm Əli oğlu kolxozçu olmuş, Böyük Vətən müharibəsi illərində arxa cəbhədə çalışmış və 1944-cü ildə vəfat etmişdir. Anası, Hətəmova Balaqız K. Məmməd qızı evdar qadın olub. Adil Əliyev 1957-ci ildə Sədərək orta məktəbini bitirmişdir. 1959–1961-ci illərdə Sovet Ordusunda xidmət etmişdir. 1967-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) Biologiya fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. 1967–1968-ci illərdə Bakı Dövlət Universitetində çalışmışdır. 1968–1971-ci illərdə AMEA Zoologiya İnstitutunun Hidrobiologiya laboratoriyasının aspirantı olmuş və 1971-ci ildə "Ceyranbatan su anbarının bentik faunası" mövzusunda, Bakı şəhərində namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1971-ci ildə hidrobiologiya laboratoriyasında baş laborant, 1972–1974-cü illərdə kiçik elmi işçi, 1974–1995-ci illərdə baş elmi işçi, 1995–2005-ci illərdə aparıcı elmi işçivəzifəsində çalışmışdır.

Emiliya Cəlil qızı Abbasova — Azərbaycan zooloqu. Biologiya elmləri namizədi (1972). == Elmi fəaliyyəti == E.C.Abbasova 1965-1991-ci illər ərzində Azərbaycanın fitoseiid gənələrini öyrənib. O, bu gənələrin 70-ə yaxın növünü aşkar edib və onlardan 9 növü elm üçün yeni kimi təsvir edib. == Təsnif etdiyi taksonlar == Amblyseius begljarovi Abbasova, 1970 Euseius apsheronica Abbasova & Mekhtieva, 1991 Neoseiulus muganicus (Abbasova, 1970) Neoseiulus sugonjaevi (Wainstein & Abbasova, 1974) Proprioseiopsis bregetovae (Abbasova, 1970) Typhlodromus caucasicus (Abbasova, 1970) Typhlodromus hadzhievi (Abbasova, 1970) Typhlodromus wainsteini (Abbasova, 1970) == Şərəfinə adlandırılmış taksonlar == Amblyseius abbasovae Wainstein & Beglyarov, 1971 == Elmi işləri == Аббасова Э.Д. Фитосейидные клещи (Parasitiformes, phytoseiidae) Азербайджана : диссертация ... кандидата биологических наук : 03.00.00. - Баку, 1971. - 337 с. : ил. Аббасова Э.Д., 1970 а.

Rauf Hacıyev (tam adı: Rauf Vahid oğlu Hacıyev; 21 avqust 1958) — Azərbaycan zooloq alimi, ixtioloq, Bakı Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsinin "Onurğalılar zoologiyası kafedrası"nın professoru, biologiya elmləri doktoru. 21.08.1958-ci ildə anadan olmuşdur. 1965-1975 - Bakı şəhər 175 saylı orta məktəbdə təhsil almışdır. 1975-1980 – Azərbaycan Dövlət Universiteti Biologiya fakültəsi (ali təhsil) 1999-2003 – Bakı Dövlət Universiteti Hüquqşünaslıq fakültəsi (II ali təhsil) 1989- «Эколого-физиологические особенности развития лосося в раннем онтогенезе» (Erkən ontogenezdə Kür qızılbalığının inkişafının ekoloji-fizioloji xüsusiyyətləri) mövzusunda namizədlik dissertasiyasının müdafiəsi 2005- «Осетровые и лососевые Куринско-Каспийского региона, их биологические группы и эколого-физиологические особенности» (Kür-Xəzər regionu qızılbalığının və nərəkimilərin müxtəlif bioloji qruplarının ekoloji-fizioloji xüsusiyyətlərinin tədqiqi ) mövzusunda doktorluq dissertasiyasının müdafiəsi. 1989 – Biologiya elmləri namizədi, 1993 – Dosent, 2005 – Biologiya üzrə elmlər doktoru, 2008 – Professor. Su bioresurslarının mühafizəsi və idarə edilməsinin dövlət sistemi; Balıq populyasiyalarının dinamik nəzəriyyəsi; Balıqların davranışı və miqrasiyası; Balıqların akvakulturası; Su bioresurslarının idarə olunmasının əsasları. Zoologiya, İxtiologiya, balıqçılıq təsərrüfatı və akvakultura, balıqların və digər su bioresurslarının ekologiyası və mühafizəsi, Xəzər dənizinin ekologiyası. 2009 – Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı əsasında «"Tərəqqi" medalı» ilə təltif edilib. 2012 – Fransa Respublikası Hökümətinin kənd təsərrüfatı və balıqçılıq sahəsində Zabit dərəcəsində "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib. 2013 – BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) nəzdində “Mərkəzi Asiya və Qafqazda balıqçılıq təsərrüfatı və akvakultura sahəsində regional Komissiya”nın Azərbaycan üzrə milli əlaqələndiricisi təyin edilib.

Əhmədov Sahib Bəylər oğlu (1 iyul 1949, Xələfli, Cəbrayıl rayonu – 2019, Bakı) — AMEA Zoologiya İnstitutu Herpetologiya laboratoriyasının müdiri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, publisist. Əhmədov Sahib Bəylər oğlu 1 iyul 1949-cu ildə Azərbaycan SSR Cəbrayıl rayonunun Xələfli kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1956-cı ildə Xələfli kənd səkkizillik məktəbbin birinci sinfinə daxil olmuş, 1964-cü ildə həmin məktəbi müvəffəqiyyətlə bitirmişdir. 1964-cü ildə Cəbrayıl şəhərindəki M. Qorki adına orta məktəbin 9-cu sinfinə daxil olmuş və 1966-cı ildə həmin məktəbi bitirmişdir. 1967-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsinin əyani şöbəsinə daxil olmuşdur. 1971-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetində keçirilən Ümumittifaq tələbə elmi məruzəsinə görə I dərəcəli diplom almışdır. O 1972-ci ildə "Azərbaycanda çöl turağaylarının ekologiyasına dair" mövzusunda yazmış olduğu diplom işində Azərbaycanda ilk dəfə ikixallı turağayın yayıldığını faktik materiallarla təsdiq edir və onun ekologiyasını dərindən tədqiq edir. 1972–1973-cü tədris ilində İmişli rayonunun Ağaməmmədli kənd orta məktəbində, 1973–1974-cü tədris ilində həmin rayonun Murquzallı kənd səkkizillik məktəbində kimya-biologiya müəllimi işləmişdir. 1974–1978-ci illərdə Cəbrayıl rayon Xələfli stansiyasındakı 8 illik məktəbində kimya-biologiya müəllimi işləmışdır. 1978-ci ildə Azərbaycan Respublikası Elmlər Akademiyası Zoologiya İnstitutunun aspiranturasına qəbul olunmuşdur.

Saleh Əliyev (bioloq)

Ənvər Göyüş oğlu Rüstəmov d. 17 dekabr, 1917, Aşqabad, Türkmənistan — 18 yanvar, 2005, Aşqabad) — Akademik, zooloq, Stalin mükafatı laureatı. Ənvər Göyüş oğlu 17 dekabr 1917-ci ildə Aşqabad şəhərində anadan olmuşdu. 1934–1938-ci illərdə pedaqoji institutda oxumuşdu. M. K. Laptevin başçılığı altında ekpedisiyalarda iştirak etmişdi. 30 ildən artıq İ. M. Kalinin adına Türkmənistan Kənd Təsərrüfatı institutunun rektoru olmuşdur (1960-cı ildən). Tədqiqatı, əsasən, səhra landşaftının qorunması və səmərəli istifadəsinə həsr edilmişdir. Səhra şəraitində müxtəlif heyvanlarda aşkar edilmiş eyni uyğunlaşmaların, əsasən, "səhra yaşayışı formalı" olduğunu ilk dəfə Ənvər Rüstəmov isbat etmişdir. "Qaraqum çölünün quşları" adlı iş yazaraq 32 yaşında doktor və professor olmuşdu. O, İsveçdə, İngiltərə, Fransa, Hindistan, Zair, Amerika Birləşmiş Ştatları və sair ölkələrdə keçirilən konqreslərdə məruzə ilə çıxış etmişdir.

İsmayıl Ələkbər oğlu Sadıqov (15 yanvar 1928, Gədəbəy — 29 dekabr 2008, Bakı) — ekoloq alim, biologiya elmləri doktoru (1974), professor (1989), AMEA-nın müxbir üzvü (2001). İsmayıl Sadıqov 15 yanvar 1928-ci ildə Gədəbəy rayonunun Soyuqbulaq kəndində anadan olub. 1945-ci ildə Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin Baytarlıq fakültəsinə daxil olub, sonra təhsilini Moskva Zoobaytarlıq İnstitutunda və Moskva Baytarlıq Akademiyasında davam etdirib və oranı 1950-ci ildə bitirib. İsmayıl Sadıqov 1950–1974-cü illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Zoologiya İnstitutunun Parazitologiya şöbəsində kiçik və böyük elmi işçi olub, daha sonra 1974–2008-ci illərdə Helmintologiya laboratoriyasına rəhbərlik edib. İsmayıl Sadıqov Moskvada K. İ. Skryabin adına Ümumiittifaq Helmintologiya İnstitutunun əmkədaşı, professor A. M. Petrovun rəhbərliyi altında 1956-cı ildə "Azərbaycanda xəzdərili vəhşi heyvanların helmint faunası" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, 1974-cü ildə isə akademik S. M. Əsədovun rəhbərliyi altında "Azərbaycanda xəzdərili sənaye heyvanlarının helmintləri" mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək bilologiya elmləri doktoru elmi adını alıb. 1989-cu ildə "Helmintologiya" ixtisası üzrə professor elmi adına layiq görülən İsmayıl Sadıqov 2001-ci ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü seçilib. İsmayıl Sadıqov vəhşi heyvanların helmint faunasını öyrənən alimdir. O, helmintoz törədicilərindən insan üçün xərçəng xəstəliyi kimi təhlükəli olan trixinella, exinokokk və yumru qurdların təbii ocaqlarını aşkar edib. Habelə İsmayıl Sadıqov belə ocaqların ləğv edilməsi yollarını müəyyən etmiş və aşkar edilmiş helmintləri təhlil edərəkən parazitlə sahib orqanizm arasında filogenetik bağlılıq prinsipini irəli sürmüşdür. Alim tərəfindən müəyyən edilib ki, Azərbaycanda vəhşi məməlilərdə aşkar edilən 76 növ helmint insan və heyvanların helmintləri ilə ümumilik təşkil edir.

Zooloqların adlarının ümumi qəbul olunmuş qısaldılmış adlarının siyahısı Acerbi — Giuseppe Acerbi (1773—1846) Agassiz — Louis Agassiz (1807—1873) A. Agassiz — Alexander Emanuel Agassiz (1835—1910) Ahl — Ernst Ahl (1898—1943) Albertis — Luigi Maria d'Albertis (1841—1901) Alcock — Alfred William Alcock (1859—1933) Alexander — Boyd Alexander (1873—1910) Alfaro — Anastasio Alfaro (1865—1951) Allen — Joel Asaph Allen (1838—1921) G. M. Allen — Glover Morrill Allen (1879—1942) Allioni — Carlo Allioni (1728—1804) Amadon — Dean Amadon (1912—2003) Ameghino — Florentino Ameghino (1854—1911) K. Andersen — Knut Andersen Anderson — John Anderson (zoologist) (1833—1900) André — Jacques Ernest Edmond André (1844—1891) Angas — George French Angas (1822—1886) Annandale — Nelson Annandale (1876—1924) Appellöf — Adolf Appellöf (1857—1921) Archbold — Richard Archbold (1907—1976) Arrow — Gilbert John Arrow (1873—1948) Atkinson — William Stephen Atkinson (1820—1876) Aubé — C. Aubé Audebert — Jean-Baptiste Audebert (1759—1800) Audubon — John James Audubon (1785—1851) Ausserer — Anton Ausserer (1907—1976) Ayres — William Orville Ayres (1805—1887) Bachman — John Bachman (1790—1874) Baillon — Louis Antoine Francois Baillon (1778—1851) Baird — Spencer Fullerton Baird (1823—1887) Baker — Edward Charles Stuart Baker (1864—1944) Ball — Valentine Ball (1843—1895) Balss — Heinrich Balss (1886—1957) Bangs — Outram Bangs (1863—1932) Banks — Richard C. Banks Bannerman — David Armitage Bannerman (1886—1979) Bansok — Ros Bansok Barbour — Thomas Barbour (1884—1946) Barrows — Walter Bradford Barrows (1855—1923) Bartlett — Edward Bartlett (1836—1908) A. D. Bartlett — Abraham Dee Bartlett (1812—1897) Barton — Benjamin Smith Barton (1766—1815) Batchelder — Charles Foster Batchelder (1856—1954) Bate — Charles Spence Bate (1819—1889) Bates — George Latimer Bates (1863—1940) Bateson — William Bateson (1861—1926) Beavan — Robert Cecil Beavan (1841—1870) Bechstein — Johann Matthäus Bechstein (1757—1822) Beddome — Richard Henry Beddome (1830—1911) Bell — Thomas Bell (zoologist) (1792—1880) Bemmel — Adriaan Cornelis Valentin van Bemmel Bendire — Charles Emil Bendire (1863—1940) Benitez — Hesquio Benitez Bennett — Edward Turner Bennett (1797—1836) Bennett — Frederick Debell Bennett (1836—1897) Benson — Constantine Walter Benson (1909—1982) Benson — Robert Bernard Benson (1904—1967) Bent — Arthur Cleveland Bent (1866—1954) Beresford — Pamela Beresford Berg — Leo S. Berg Berla — Herbert Franzioni Berla (1912—1985) Berland — Lucien Berland (1888—1962) Berlepsch — Hans von Berlepsch (1850—1915) Berlioz — Jacques Berlioz (1891—1975) Bertkau — Philip Bertkau Bibron — Gabriel Bibron (1806—1848) Bigot — Jacques-Marie-Frangile Bigot (1818—1893) Bilek — Alois Bilek (1909—1974) Billberg — Gustaf Johan Billberg (1772—1844) Biswas — Biswamoy Biswas (1923—1994) Black — Davidson Black (1884—1934) Blainville — Henri Marie Ducrotay de Blainville (1777—1850) Blanford — William Thomas Blanford (1832—1905) Blasius — Johann Heinrich Blasius (1809—1870) W. Blasius — Wilhelm Blasius (1845—1912) Bleeker — Pieter Bleeker (1819—1878) Bloch — Marcus Elieser Bloch (1723—1799) Blumenbach — Johann Friedrich Blumenbach (1752—1840) Blyth — Edward Blyth (1810—1873) Bocage — Jose Vicente Barboza du Bocage (1823—1907) Bocourt — Marie Firmin Bocourt (1819—1904) Boddaert — Pieter Boddaert (1730—1795/96) Boettger — Oskar Boettger (1833—1910) Boheman — Karl Henrik Boheman (1796—1868) Boie — Heinrich Boie (1794—1827) Boisd., Boisduval — Jean Baptiste Boisduval (1799—1879) Bolle — Carl Bolle (1821—1909) Bonaparte — Charles Lucien Jules Laurent Bonaparte (1794—1827) Bonelli — Franco Andrea Bonelli (1784—1830) Bonhote — J. Lewis Bonhote (1875—1922) Bonnaterre — Pierre Joseph Bonnaterre (1747—1804) Borkh., Borkhausen — Moritz Balthasar Borkhausen (1760—1806) Bosc — Louis Augustin Guillaume Bosc (1759—1828) Boulenger — George Albert Boulenger (1858—1937) Bourcier — Jules Bourcier (1797—1873) Bouvier — Eugène Louis Bouvier (1856—1944) Bowdich — Thomas Edward Bowdich (1791—1824) Brandt — Johann Friedrich von Brandt (1802—1879) Brauer — Friedrich Moritz Brauer (1832—1904) A. E. Brehm — Alfred Brehm (1829—1884) C. L. Brehm — Christian Ludwig Brehm (1787—1864) Bremer — Otto Vasilievich Bremer (1812—1873) Bremi-Wolf — Johann Jacob Bremi-Wolf (1791—1857) Brevoort — James Carson Brevoort (1818—1887) Brewster — William Brewster (ornithologist) (1851—1919) Brischke — Carl Gustav Alexander Brischke (1814—1897) Brisson — Mathurin Jacques Brisson (1723—1806) Brittinger — Christian Casimir Brittinger (1795—1869) Brongniart — Alexandre Brongniart (1770—1847) C. Brongniart — Charles Jules Edme Brongniart (1859—1899) Bronn — Heinrich Georg Bronn (1800—1862) Brooke — Victor Brooke (1843—1891) Brookes — Joshua Brookes (1761—1833) W. S. Brooks — Winthrop Sprague Brooks (1887—1965) Broom — Robert Brum (1866—1951) Bruch — Carl Friedrich Bruch (1789—1851) Bruguière — Jean Guillaume Bruguière (1749—1798) Brullé — Gaspard Auguste Brullé (1809—1873) Brünnich — Morten Thrane Brünnich (1737—1827) H. Bryant — Henry Bryant (1820—1867) W. E. Bryant — Walter E. Bryant Bücherl — Wolfgang Bücherl Buller — Walter Buller (1838—1906) Burchell — William John Burchell (1782—1863) Burmeister — Hermann Burmeister (1807—1892) Burnett — Gilbert Thomas Burnett (1800—1835) Buturlin — Sergei Aleksandrovich Buturlin (1872—1938) Buttikofer — Johann Büttikofer (1850—1929) Cabanis — Jean Cabanis (1816—1906) Cabrera — Angel Cabrera (naturalist) (1879—1960) Calman — William Thomas Calman (1871—1952) Calvert — Philip Powell Calvert (1871—1961) Camerano — Lorenzo Camerano (1856—1917) Canestrini — Giovanni Canestrini (1835—1900) Cantor — Theodore Edward Cantor (1809—1860) Cassin — John Cassin (1813—1869) Castelnau — François Louis Nompar de Caumat de Laporte Castelnau Chamberlin — Ralph Vary Chamberlin (1879—1967) Chapin — James Chapin (1889—1964) Charpentier — Toussaint de Charpentier (1779—1847) Chasen — Frederick Nutter Chasen (1896—1942) Chiaie — Stefano Delle Chiaje (1794—1860) Children — John George Children (1777—1852) Christ — Johann Ludwig Christ (1739—1813) Chun — Carl Chun (1852—1914) Cl., Clerck — Carl Alexander Clerck (1709—1765) Colston — Peter Colston Conci — Cesare Conci (born 1920) Conde — Otto Conde (1905—1944) Conover — Henry Boardman Conover (1892—1950) Conrad — Timothy Abbott Conrad (1803—1877) Cooper — James Graham Cooper (1830—1902) Cooper — William Cooper (conchologist) (1798—1864) Cope — Edward Drinker Cope (1840—1897) Coquerel — Charles Coquerel (1822—1867) Cory — Charles B. Cory (1857—1921) Costa — Achille Costa (1823—1898) Coues — Elliott Coues (1842—1899) Cramer — Pieter Cramer (1721-c. 1779) Cretzschmar — Philipp Jakob Cretzschmar (1786—1845) Crewe — Henry Harpur Crewe (1828—1883) Cronquist — Кронквист, Артур Crotch — George Robert Crotch (1842—1874) Crowson — Roy Crowson (1914—1999) Curtis — John Curtis (entomologist) (1791—1862) Cuvier — Georges Cuvier (1769—1832) F.Cuvier — Frédéric Cuvier (1773—1838) da Costa — Emanuel Mendez da Costa (1717—1791) — Conchologist Dahlbom — Anders Gustav Dahlbom (1808—1859) Dale — James Charles Dale (1792—1872) Dall — W.H. Dall (1845—1927) Dalla Torre — Karl Wilhelm von Dalla Torre (1850—1928) Dana — James Dwight Dana (1813—1895) Daudin — Francois-Marie Daudin (1774—1804) David — Давид, Арман (fr. Armand David; 1826—1900) Day — Francis Day (1829—1889) de Blainville — Henri Marie Ducrotay de Blainville (1777—1850) de Castelnau — François Louis de la Porte, comte de Castelnau (1810—1880) de Filippi — Filippo de Filippi (1814—1867) de Geer — Charles De Geer (1720—1778) de Hann — Wilhem de Haan (1801—1855) de Kay — James Ellsworth De Kay (1792—1851) de Man — Johannes Govertus de Man (1850—1930) de Naurois — Abbé René de Naurois (b. 1906) Bory de Saint-Vincent — Jean Baptiste Bory de Saint-Vincent de Winton — William E. de Winton Delacour — Jean Theodore Delacour (1890—1985) Denis, Den., D. — Michael Denis (1729—1800) (Denis və Schiffermüller üçün tez-tez Den. et Schiff. və ya D. et S.) Deppe — Ferdinand Deppe (1794—1861) Des Murs — Marc Athanese Parfait Oeillet Des Murs (1804—1878) Desfontaines — René Louiche Desfontaines (1750—1833) Desmarest — Anselme Gaëtan Desmarest (1784—1838) Diard — Pierre-Médard Diard (1794—1863) Dieffenbach — Ernst Dieffenbach (1811—1855) Distant — William Lucas Distant (1845—1922) Djakonov, Djak. — Alexander Michailovitsch Djakonov (1886—1956) Dobson — George Edward Dobson (1844—1895) Donis. — Horace St. John Kelly Donsithorpe (1870—1951) Donovan, Don. — Edward Donovan (1768—1837) d’Orbigny — Alcide d'Orbigny (1802—1857) Doria — Giacomo Doria (1840—1913) Doubleday, Dbld.