Lüğətlərdə axtarış.

Porfiri — kişi adı. Porfiri (filosof) — neoplatonçu filosof, musiqinin nəzəriyyəçisi, astroloq, riyaziyyatçısı Porfiri Baxmetyev — rus və bolqar mənşəli fizik və eksperimental bioloq.

Porfir - fenokristalları qələvi çöl şpatı, turş plagioklaz, kvars, biotit, əsas kütləsi isə eyni minerallardan və ya mikrofelzit, bəzən hornblenddən, təşkil olunmuş süxurların ümumi adı. Əsas kütləsi bəzən şüşədən və ya təkrar kristallaşmış şüşədən ibarət olur. Porfir termini həm paleotip effuziv süxurlar (məsələn: kvarslı porfir) və həm də hipabissal və damar süxurlar (məsələn: qranit-porfir) üçün işlədilir. Zavaritski, Lodoçnikov və b. "porfir" terminini paleotip effuziv süxurlara tətbiq etdikdə müvafiq süxur tərkibini göstərən söz əlavə etməyi təklif etmişlər (məsələn: traxit-porfir, riolit-porfir). Süxurlar Mineral Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press. 2006. 679.

Porfírius (yun. Πορφύριος, əsil adı — Malh; təq. 233, Sur, Finikiya[d], Roma imperiyası – təq. 301, Roma, Roma imperiyası) — neoplatonçu filosof, musiqinin nəzəriyyəçisi, astroloq, riyaziyyatçısı, Xristianlığın tənqidçisi. Plotinin tələbəsi olmuş, onun həyatını qələmə almış, onun əsərlərini toplamış (o cümlədən "Enneadalar"ı) və dərc etmişdir. Bundan əlavə o, yetmişdən çox fəlsəfi əsər müəllifi olub. Lakin onların çoxu bizim zamanəmizə gəlib çatmamışdır. O, Plotinin öyrəncisi olmuş, onun həyatını qələmə almış, əsərlərini (o cümlədən "Enneadalar"ı) toplamış və yaymışdır. Bundan başqa Porfirius yetmişdən çox fəlsəfi əsərin müəllifi olmuşdur. Onların çoxusu bizim zamanımıza gəlib çatmamışdır.

Porfiri (yun. Πορφύριος) — VI əsrdə Konstantinopol yaxınlığındakı sularda gəmilərə hücum edən və onları batıran böyük balina. Əlli ildən çox fəaliyyət göstərən Porfiri Bizans dənizçilərinin böyük narahatlığına səbəb olmuşdu. İmperator I Yustinian (hak. 527–565) onu ələ keçirməyi vacib məsələyə çevirmişdi, lakin bunun üçün bir yol tapa bilməmişdi. Porfiri sonda Qara dənizin ağzına yaxın sahilə çıxan zaman yerli əhali tərəfindən hücuma məruz qalmış, ardınca onlar tərəfindən parçalanmışdır. Balinaya Porfiri adını Bizans dənizçiləri tərəfindən verilmişdir. Adın mənşəyi qeyri-müəyyəndir. Bu ad haqqında ümumi fərziyyələr arasında onun dövrün arabaçısı Porfiridən və ya Yunanıstan mifologiyasının tanrılarına qarşı müharibə aparan mifoloji nəhəng Porfiriondan götürülməsi var. 1996-cı ildə Ceyms Allan Stüart Evans bu adın balinanın dəri rəngi ilə əlaqəli olduğunu irəli sürmüşdü.

Porfiriy Baxmetyev (rus. Порфи́рий Ива́нович Бахме́тьев; 9 mart 1860 – 14 (27) oktyabr 1913 və ya 21 sentyabr 1913, Moskva) — rus və bolqar mənşəli fizik və eksperimental bioloq. Valideynlər yerli torpaq sahibinin kasıb insanları idilər, lakin 1861-ci il islahatlarından əvvəl də özlərini sərbəstlikdən azad etdilər. Ata torpaq sahibi və içki zavodunun sahibi oldu. 1879-cu ildə Volsk şəhərindəki şəhər məktəbini bitirdikdən sonra İsveçrənin Sürix Universitetinə daxil oldu, çünki o illərdə həqiqi məktəb məzunları Rusiya universitetlərinə qəbul olunmadılar. 1884-cü ildə universiteti bitirdikdən sonra müəllim qalmağa dəvət edildi. Gəzən elektrik cərəyanlarına dair tezis yazmışdır. Vaxtında yenilənməyən xarici pasporta görə alim Rusiyaya qayıda bilmədi. Aleksandr Belldən bir məsafəyə səslərin ötürülməsi cihazı ilə tanış olduqdan sonra hərəkətli bir görüntüyü məsafəyə ötürmək üçün bir cihaz inkişaf etdirməyə başladı. 1880-ci ildə televiziya prinsipini formalaşdırdı — görüntü ayrı elementlərə ayrılmalı, elementlər ardıcıl olaraq ötürülməli və tək bir bütöv hala gətirilməli — və "telefotoqraf" (şəkillərin ötürülməsi üçün bir cihaz) adlandırdığı bir məsafədən televiziya sistemi hazırladı.), lakin maliyyə çatışmazlığı və hissələrin çatışmazlığı səbəbindən bənzərsiz bir inkişafın dizayn edilməsi mümkün deyildi.

Müqəddəs Porfiri kilsəsi (yun. Ιερός Ναός του Αγίου Πορφυρίου; ərəb. كنيسة القديس برفيريوس‎) — Qəzzənin Köhnə şəhərinin Zeytun məhəlləsində yerləşən Yerusəlim Pravoslav Kilsəsinin məbədi. Qəzzənin V əsrdə yaşamış yepiskopu Müqəddəs Porfirinin şərəfinə adlandırılmışdır. Şəhərin ən qədim fəal kilsəsidir.

Diaxçay mis-porfir yatağı- Ordubad rayonu ərazisində yerləşir.Nüsnüs kəndindən 1.5 kilometr şimal şərqdə Zəngəzur silsiləsinin cənub-qərb yamacında dəniz səviyyəsindən 2000-2500 metr hündürlükdədir. == Ümumi məlumat == Mehri-Ordubad plutonunun iki intruziv kompleksinin,qabbro-qranodiorit və monsonit-qranodiorit-porfirin təmasında yerləşir.Geoloji quruluşunda qabbro,qabbro-qranodiorit,qranodiorit,kvars-siyenit-diorit süxurları,həmçinin qranodiorit-porfir dayaqları iştirak edir. İki texnoloji filiz tipi-əsasən misli(ştokverk) və molibden (damar) məlumdur.Ştokverk tipli filizlərdə mis 0.06-2.25 faiz,molibden 0.01-0.31 faiz,damar tipli filizlərdə mis 0.01-0.85 faiz,molibden 0.01-0.27 faizdir.Əsas filiz mineralları pirit,xalkopirit,molibdenit,misin törəmə minerallarıdır.

Fırfıra-əksəriyyətlə küncləri yuvarlaşdırılmış konus şəklində, iti ucu üzərində və şaquli bir ox ətrafında dönən oyuncaq. İş prinsipi və fiziki xüsusiyyətləri giroskopa bənzər. Dönən bir fırfıraya yüngülcə vurularsa maili şəkildə dairələr çəkməyə başlar.Bir fırfıra maili halda döndürülürsə qısa müddət sonra dik vəziyyətə gəlir və sürtünmə səbəbiylə dayanana qədər dönər. Bəzi fırfıraları bir ip (qamçı) vasitəsiylə çevirərlər.Qamçılı fırfıraların dönmə müddəti, qamçılamaq surətiylə uzadılar.

Parfiya (q.fars 𐎱𐎼𐎰𐎺, Parθava; parf 𐭐𐭓𐭕𐭅, Parθaw; pəhl. 𐭯𐭫𐭮𐭥𐭡𐭥, Pahlaw) — Xəzər dənizinin cənub-şərqində yerləşən qədim vilayət. E.ə. 1500-cü ildən gec olmayaraq İrandilli tayfalar tərəfindən məskunlaşmışdır. E.ə. VI əsrdən Makedoniyalı İsgəndər tərəfindən fəth edilənə qədər Parfiya Əhəmənilər dövlətinin satraplıqlarından biri kimi siyahıya alınmış, sonra Selevkilər dövlətinin tərkibində olmuşdur. E.ə. 250-ci ildən b.e. 227-ci ilə qədər Parfiya ərazisində Parfiya dövləti mövcud olmuşdur. Selevkilər dövləti tənəzzül etdikcə Parfiya özü də güclənmiş və genişləmişdir.

Porfirit — porfir ayrılmaları (fenokristallar) əsasi və ya orta tərkibli plagioklaz, hornblend və ya piroksendən (adətən avgit), əsas kütləsi isə eyni minerallardan və xloridləşmiş şüşədən ibarət olan paleotip effuziv süxurların ümumi adı. Termin həmçinin hipabissal və damar süxurlarına (məsələn: diorit-porfirit, qabbro-porfirit və başqa) da şamil edilir. Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.

Süngərlər (lat. Porifera) — heyvanlar aləminə aid heyvan tipi. 8000-ə yaxın növü təsnif edilib. Əksər növləri dənizdə yaşasalar da, bəzi nümayəndələri (məsələn, gölsüngəri) Antarktidadan başqa digər materiklərin daxili sularında rast gəlinir. Süngərlər çoxhüceyrəli heyvanların ən ibtidai nümayəndələridir. Bədən iki hüceyrə qatından: xarici-ektoderma və daxili entodermadan ibarətdir. Bu qatlar arasında isə ayrı-ayrı hüceyrələr səpələnmiş, quruluşsuz xüsusi maddələrdən ibarət olan qatmezoqley yerləşir. Süngərlər qadiəsi ilə əşyaya yapışır, ağız isə yuxarı yönəlir. Bədən divarı çoxlu nazik məsamələrə malikdir. Süngərlərin bədəni asanlıqla qırılır və ya ovulur.

Mortir (nid. mortier) — kiçik lüləli artilleriya topu. Mortir maneələr (təpə, qala divarı, meşə zolağı və s.) arxasında xüsusi möhkəm istehkam və objektləri məhv etmək üçün nəzərdə tutulmuş topdur. XV əsrdən hərbdə tətbiqinə başlanılmışdır. Müasir hərb dilində ona minamyot ya minaatan deyilir. Mortir lülə uzunluğuna və çapına görə bir növ XİV-XVİ əsrlərdə qala divarlarını dağıtmaq üçün nəzərdə tutulmuş ilk arilleriya qurğusu olan bambardalara bənzəyir, lakin fərq ondadır ki, bambarda düz istiqamətdə tuşlanmış divara atəş açırdısa, mortir qıvsi trayektoriza üzrə maneələr arxası obyektləri hədəf seçir.

Kouto Pereyra (port. Estádio Major Antônio Couto Pereira) — Braziliyanin Koritiba şəhərində 1932-ci ildə inşa edilən stadion. Bu stadionun ev sahibi "Koritiba" komandasıdır.

Porfirio Dias (isp. Porfirio Díaz; 15 sentyabr 1830[…], Oaxaka – 2 iyul 1915[…], Paris) Meksika Respublikasının 29-ci prezidenti, 1911-ci ildə Meksika inqilabı nəticəsində hakimiyyətdən devrilmişdir. Porfirio Dias 4 illik fasilə ilə 30 müddətində Meksikanı diktator qaydaları ilə idarə etmişdir. Əslən Mələz olan Dias orta təbəqəli ailənin nümayəndəsi olmuşdur. 15 yaşında dini təhsil almaq üçün rahiblik məktəbinə getməyə başlamışdır. 1846-cı ildə Meksika-ABŞ müharibəsinin başlaması səbəbindən, təhsilini yarımçıq buraxır və orduya yazılır. 1849-cu ildə gələcək prezident Benito Juarezin məsləhəti ilə hüquq bölümündə təhsil almağa başlayır. Porfirio orduda əldə etdiyi uğurlarla tanınırdı, ABŞ ordusuna qarşı aparılan döyüşlərdə şücaəti onun şöhrətinin artmasına səbəb olmuşdur. Dias 1857-ci ildə ölkədə, baş verən vətəndaş qarşıdurmasındada iştirak etmişdir. Liberallarla mühafizəkarlar arasında aparılan 1857 - 1860-cı illəri əhatə edən Reform müharibəsində və Avstriya şahzadəsi Maximillanın, Meksikaya kral təyin edilməsinə qarşı, fransızlara qarşı başlayan müqavimət hərəkatında fəal iştirak etmişdir.

Porfiriy Baxmetyev (rus. Порфи́рий Ива́нович Бахме́тьев; 9 mart 1860 – 14 (27) oktyabr 1913 və ya 21 sentyabr 1913, Moskva) — rus və bolqar mənşəli fizik və eksperimental bioloq. Valideynlər yerli torpaq sahibinin kasıb insanları idilər, lakin 1861-ci il islahatlarından əvvəl də özlərini sərbəstlikdən azad etdilər. Ata torpaq sahibi və içki zavodunun sahibi oldu. 1879-cu ildə Volsk şəhərindəki şəhər məktəbini bitirdikdən sonra İsveçrənin Sürix Universitetinə daxil oldu, çünki o illərdə həqiqi məktəb məzunları Rusiya universitetlərinə qəbul olunmadılar. 1884-cü ildə universiteti bitirdikdən sonra müəllim qalmağa dəvət edildi. Gəzən elektrik cərəyanlarına dair tezis yazmışdır. Vaxtında yenilənməyən xarici pasporta görə alim Rusiyaya qayıda bilmədi. Aleksandr Belldən bir məsafəyə səslərin ötürülməsi cihazı ilə tanış olduqdan sonra hərəkətli bir görüntüyü məsafəyə ötürmək üçün bir cihaz inkişaf etdirməyə başladı. 1880-ci ildə televiziya prinsipini formalaşdırdı — görüntü ayrı elementlərə ayrılmalı, elementlər ardıcıl olaraq ötürülməli və tək bir bütöv hala gətirilməli — və "telefotoqraf" (şəkillərin ötürülməsi üçün bir cihaz) adlandırdığı bir məsafədən televiziya sistemi hazırladı.), lakin maliyyə çatışmazlığı və hissələrin çatışmazlığı səbəbindən bənzərsiz bir inkişafın dizayn edilməsi mümkün deyildi.

Portiya Enn Dabldey (ing. Portia Ann Doubleday; 22 iyun 1988, Los-Anceles, Kaliforniya) — ABŞ aktrisası.

Parfiya, Arşakilər, Arşaklar, Arşaqlar, Əşqanilər, Əşkanilər (Farsca: اشکانیان Əşkâniyân) (e.ə 247 — b.e 224) — Arşakilər dövləti kimi də adlandırılan Parfiya qədim İran və İraqa böyük mədəni və siyasi təsir göstərmiş İran əsilli dövlətdir. Parni tayfasının rəhbəri I Arşak e.ə 3-cü əsrdə İranın şimal-şərqində Selevki dövlətinə qarşı üsyan qaldırmış Parfiya vilayətini işğal edərək dövlətin əsasını qoymuşdur. I Mitridat (e.ə 171–138) isə Selevkilərlə vuruşmalarda Midiya və Mesapotamiyanı işğal edərək dövləti daha da gücləndirir. Ən qüdrətli zamanlarında imperiyanın sərhədləri Şərqi Anadoludan başlayaraq Şərqi İrana qədər geniş bir ərazini əhatə etmişdir. Böyük İpək Yolu üzərində yerləşən Parfiyada ticarət və iqtisadiyyat böyük sürətlə inkişaf edirdi. Parfiya Fars, Ellin və yerli mədəniyyətləri ustalıqla improvizə edərək özünəməxsus mədəniyyət imperiyası formalaşdırır. Quruluşunun ilk dövrlərində Arşakilər idarəçilik sistemlərində yunanları nümunə götürsə də, sonda İran ənənələrini davam etdirən idarəçiliyi mənimsədilər. Arşaki hökmdarları sələfləri Əhəmənilər kimi "Şahlar Şahı" titulunu daşıyırdılar. Öz sələfləri Əhəmənilərin qüvvətli mərkəzi dövlət sistemindən fərqli olaraq isə Arşakilər bir çox yerli hökmdarları vassal kimi qəbul edirdilər. Parfiya hökmdarları öz sərhədlərini genişləndirdikcə ölkənin paytaxtını Nisadan Tiqris çayı sahilindəki Ktesifona köçürdülər.

Arşakilər sülaləsi — Bizim eradan əvvəl 250-ci ildən eranın 224-cü ilinədək Parfiyada iqtidarda olmuş, Parna əsilli xanədan. == Tarixi == E.ə. 53-cü ildə Roma sərkərdəsinin Azərbaycana uğursuz yürüşündən sonra Artaşeslər öz hakimiyyətini qısa müddətə bərpa edirlər, lakin E.ə. 36-cı ildə Mark Antoni Azərbaycandan keçib, onu dağıdaraq İrana hücum etdi. Antoni II Artavazdı öldürtdürdü. 63 il ərzində Azərbaycanı ələ keçirmək üçün Roma ilə İran ara-sında müharibələr getmiş və nəhayət, qarşılıqlı sazişə görə hər iki dövlət Ermənistanı öz nüfuz dairəsində saxlamışdı. Azərbaycan Romanın tərkibində qalmış, lakin oranı Parfiya Arşakilər sülaləsinin nümayəndələri idarə etməyə başlamışdı. Sülalənin başcısı İran hökmdarı Vologezin qardaşı Tiridat olmuşdur. 224-cü ildə İranda yeni Sasanilər sülaləsi hakimiyyəti ələ keçirir, lakin Arşakilər sülaləsi Azərbaycanda hakimiyyəti Sasanilərə vermək istəməyərək müharibəyə başlayır. Nəhayət, 297-ci ildə Roma imperiyasının köməyi ilə Arşakilər qələbə qazanır.

Parfiya–Roma müharibələri — Yaxın Şərqdə hegemonluq uğrunda Parfiya və Roma dövlətləri arasında müharibə ardıcıllığı. Münaqişə eramızdan əvvəl 54-cü ildə başlamışdır və bizim eranın 226-cı ilində Parfiyanın süqutu ilə başa çatmışdır. Sasanilər sülaləsi onun yerində yeni dövlət qurmuş, Şərqdə Romanın yeni əsas rəqibinə çevrilmişdir. Parfiyanın həyata keçirdiyi ilk hücum cəhdləri dəf edilmişdir. Eramızdan əvvəl I əsrdə Romada baş verən vətəndaş müharibəsi zamanı parfiyalılar Brut və Kassiyə fəal dəstək vermiş, Suriyanı işğal etmiş və Levantdakı əraziləri fəth etmişdir. Buna baxmayaraq, Romada ikinci vətəndaş müharibəsinin başa çatması ilə Qərbi Asiyada Roma hakimiyyəti dirçəlmişdir.

Parfiya–Roma müharibələri — Yaxın Şərqdə hegemonluq uğrunda Parfiya və Roma dövlətləri arasında müharibə ardıcıllığı. Münaqişə eramızdan əvvəl 54-cü ildə başlamışdır və bizim eranın 226-cı ilində Parfiyanın süqutu ilə başa çatmışdır. Sasanilər sülaləsi onun yerində yeni dövlət qurmuş, Şərqdə Romanın yeni əsas rəqibinə çevrilmişdir. Parfiyanın həyata keçirdiyi ilk hücum cəhdləri dəf edilmişdir. Eramızdan əvvəl I əsrdə Romada baş verən vətəndaş müharibəsi zamanı parfiyalılar Brut və Kassiyə fəal dəstək vermiş, Suriyanı işğal etmiş və Levantdakı əraziləri fəth etmişdir. Buna baxmayaraq, Romada ikinci vətəndaş müharibəsinin başa çatması ilə Qərbi Asiyada Roma hakimiyyəti dirçəlmişdir.

II Vardan (v. 58) — Arşakilər sülaləsindən atası çar I Vologez və ya I Vardana qarşı Parfiya imperiyasının bir hissəsində qısa müddətə hökmranlıq etmiş Parfiya hökmdarı. II Vardan 55–58-ci illərdə atasına qarşı üsyan qaldırmış və Midiyanın paytaxtı Ekbatanı işğal etmişdir. == Mənbə == === İstinadlar === === Ədəbiyyat === Ellerbrock, Uwe. The Parthians: The Forgotten Empire. Oxford: Routledge. 2021. ISBN 978-0-367-48190-2. Sellwood, David (1983). "Parthian Coins".

I Mitridat (e.ə. 195 – e.ə. 132) — Arşakilər sülaləsindən Parfiya çarı (195 — 138). == Həyatı == Parfiya dövlətinin qüdrətinin əsl təmsilçisi olan I Mitridatın (e.ə.171-138-ci illər) hakimiyyəti nəhayət yunan mühasirəsini dağıdaraq bu dövləti yetərincə gücləndirdi. Mitridat tez bir zamanda Ekbatanı ələ keçirdi, Midiyanı özünə tabe etdirdi , bundan sonra növbə Elimaidlərə yetişdi. Nəhayət, e.ə. 141-ci ildə onun ordusu Babil və Sələvkiyaya yeridi. Məhz Mitridat dövlət rəmzi kimi öz sikkələrini çıxarmağa başladı və həmin pullarda Parfiyanın daim yüksəlməkdə olan qüdrəti əks olunurdu. İlk buraxılışlarda və II əsrin sikkələrində yalnız padşahın adı həkk olunurdusa, sonralar tədricən buraya onun ləqəbi və nəhayət “Böyük Şah” adı əlavə edildi. Böyük padşahın hakimiyyətinin son dövrlərində artıq Sələvkilər onun səltənətini təhdid etməyə başlamışdılar.