Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • тух

    сытый : тух инсан - сытый человек; тух тежер - ненасытный, прожорливый, жадный (на что-л.); гишиндаз вири гишинбур хьиз жеда, тухдаз - вири тух (погов

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ТУХ

    1. tox; тух итим tox adam; 2. məc. varlı, dövlətli; тухда гишиндакай хабар кьадач. Ata. sözü toxun acdan nə xəbəri; 3. məc. təngə gəlmiş, çiyrənmiş, d

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТУХ

    ...Самур. Антоним: гишин. * тух(ар) авун гл., ни вуж-вуч тух тир гьалдиз гъун. Кал техуьн я азар са, Квелди ийин кьве мал тух? Ш. Къ. Перт кьуьзуьбур.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ТУХ

    adj. full, satiated.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ТУХ

    ХЬУН v. eat plenty of.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ТУХ

    хьун f. 1. tox olmaq, yeyib doymaq; toxalmaq (dan.); 2. məc. bezikmək, təngə gəlmək, ürəyini vurmaq.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • тух хьун

    насытиться, наесться : тухдалди фу тӀуьн - есть хлеб досыта.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • YARIAC

    прил. зур гишин, зур тух; тух жедалди незвачир, тухдалди тӀуьн авачир, тухдалди тӀуьн якьазвачир (мес. инсанар).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ТУК-ТУК

    dan. 1. межд. tıq-tıq, taq-taq (səs), tıqqıltı, taqqıltı; 2. в знач. сказ. tıqqqıldatdı, taqqıldatdı, taqqıldadı.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТУП-ТУП

    1. top-top, kos-kos (uşaq oyunu); 2. məc. burum-burum, topa-topa (tüstü haqqında).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • тах-тах

    звукоподрожание «тук-тук» : тах-тах авун - стучать; тах-тах авуна рак гатана - постучал в дверь; рикӀи тах-тах ийизва - сердце стучит; машинди тах-тах

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • трюх-трюх

    = трюх да трюх 1) употр. для обозначения глухих, отрывистых звуков, производимых ногами лошадей при беге трусцой, мелкой рысью. Послышались звуки трюх

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • трух-трух

    = трух да трух 1) употр. для обозначения глухих, отрывистых звуков, производимых ногами лошадей при беге трусцой, мелкой рысью. Вдали слышится трух-тр

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ТӀУБ-ТӀУБ

    zərf 1. barmaq-barmaq, az-az, hissə-hissə; вичи тӀуб-тӀуб хкудда, вичикай цӀиб-цӀиб атӀуда. Ata. sözü barmaq-barmaq oğurlayan, qarış-qarış oğurladar;

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ТАХЪ-ТАХЪ

    təql. taqqıltı, taq-taq (səsi); тахъ-тахъ авун taq-taq etmək, taqqıldamaq; döyülmək, taqqıltı səsi çıxmaq.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • тӀуб-тӀуб

    : вилерай тӀуб-тӀуб нагъв авахьзавай - из глаз струились слёзы.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • туп-туп

    : гурмагъдай туп-туп гум акъатиз башламишна - из трубы дым повалил клубами.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • тахъ-тахъ

    см. тах-тах.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ТАХЪ-ТАХЪ

    also. тах-тах.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • TUŞ₃

    [alm. Tusche] Xüsusi surətdə hazırlanmış qara və ya başqa rəngli sulu boya (çertyoj, rəsm çəkmək və yazmaq üçün)

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TÜL

    ...toraoxşar şəffaf parça. Pərdəlik tül. // Həmin parçadan tikilmiş. Tül kofta. – Açıq pəncərədən tül pərdə asılmışdı. İ.Hüseynov.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TÜK

    ...və ya polad məftildən hazırlanır. R.Əliyev. □ Tük güllə – tir tüfəngindən atılan, arxa tərəfində tük olan güllə. Avtomata dönmüş cavab, tirdə atılan

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUZ

    [pol. tuz, əsli alm. Dous] 1. Qumar kağızlarında: ortasında bir xal olan qiymətcə ən yüksək kart. Xaç tuz. – [Cəbi:] Xeyr, olmaz, gərək tuz vuraq, kim

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUT

    ...Ağ, qara növləri olan xırda, şirəli meyvə və onun ağacı (ağ tut şirin, qara tut isə turşməzə olur). Tut çırpmaq. Tut qurusu. Tut doşabı. – [Allahverd

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUR

    is. [fr.] Yarış zamanı idman tədbirinin müəyyən bir hissəsinin başa çatdığı dövr, mərhələ

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUŞ₂

    [alm. Tusch] Bir təntənə münasibətilə (birisinin şərəfinə düzəlmiş məclisdə, birini təbrik zamanı, mükafat veriləndə və s.) çalınan qısa musiqi pyesi.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUŞ₁

    ...verdikdən sonra [ərinin] tuşunda stulda oturdu. Ə.Vəliyev. □ Tuş gəlmək (olmaq) – 1) rast gəlmək, təsadüf etmək, qabağına çıxmaq, rastlaşmaq. [Nəbi:]

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUM

    is. dan. 1. Toxum. Kələm tumu. Soğan tumu əkmək. – Sonra bir ağacın tumunu, o biri ağacın şitilini salmaq, üçüncüsünü peyvənd etmək zəruridir. S.Rəhim

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUL

    [ər.] köhn. dan. Uzun. [Ata:] Bu tul ömrümdə çox vilayətlər gəzib, cürbəcür adamlara rast gəlmişəm… Ə.Haqverdiyev. □ Tul çəkmək (tapmaq) – uzanmaq, uz

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUF

    [lat. tofus-dan] Vulkanik və ya çökmə mənşəli məsaməli dağ süxuru (tikinti materialı kimi işlədilir)

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TƏH

    дно, донце

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TUĞ

    ...vəzirlərin və ya yüksək rütbəli şəxslərin baş geyimlərinə taxdıqları tük və ya saçaq şəklində bəzək. 2. Qədimdə: at quyruğu qıllarından düzəldilmiş q

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUM

    1. семечко, семечки; 2. семена;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TUĞ

    рел. хоругвь

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TUŞ

    1. меткий, метко; 2. прямо по направлению к чему-либо; 3. прикосновение к шару (в бильярде), засчитываемое как удар;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TÜK

    волос, волосок, шерсть, пух, пушок, перья

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TÜL

    марля, тюль, газ (ткань)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ТЕХ

    местоим. абур; абрун (см. тот).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУЗ

    1. тек (къумар къугъвадай чарара). 2. пер. гафуни атIудайди, кесер авай кас, як пайдайди (вичин девлетлувилелди ва я чIехи къуллугъдалди).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУК

    с.-х. тук (ччил гужлу ийидай минералрин кьук).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПРЕСЫТИТЬСЯ

    тух хьун; лап тух хьун; тух хьана рикI ягъун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ALAQARIN

    прил. зур тух; я гишин, яни тух тушир; // нареч. зур тух яз; я гишин, яни тух тушиз.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • TOXQARIN

    сущ. тух руфун; тухди, тӀуьна тухди; // toxqarına нареч. тух руфунал, тух яз.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • чух-чух

    межд.; см. чух

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • TOXALMAQ

    гл. рах. тух хьун, тӀуьна тух хьун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ТУХАРУН

    (-из, -на, -а) also. тух (тух авун).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • тухарун

    (-из, -на, -а) - см. тух (тух авун).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • tap-tup 2021

    tap-tup

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • TAP-TUP

    təql. Təkrarlanan “tap” səsi. Ayaqların tap-tupu arasından yalnız bu sözləri eşitmək olurdu. B.Talıblı.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TAP-TUP

    сущ. топотня (частый, сильный топот)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • DOYMA(MA)ZLIQ

    сущ. тух тежервал, тух тахьун; тух тежер, гзаф недай, вил ичӀи касдин гьал; къанихвал, вил ичӀивал, анжвал.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • TAQQILDATMAQ

    гл. тахъ-тахъдай ван акъудун, тахъ-тахъ (тӀакь-тӀакь) ийиз тун; гатун (тахъ-тахъ, тӀакь-тӀакь ацалтна рак ва мс.).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • НАСЫЩЕННЫЙ

    1. тух, тух хьанвай; тухарнавай. 2. пер. ацIай (манадив, метлебдив, фактарив ацIай).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • YARITOX

    прил. зур тух, зур гишин, бегьем тух тушир, тухдалди тӀуьнвачир.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • NUH

    is. [ər.] Peyğəmbərlərdən birinin adı. Nuhun gəmisi

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • RUH

    ...bəzəsin bənövşə, nərgiz; Ruhuma doğmadır hər cığır, hər iz. H.Arif. // Fəlsəfədə və psixologiyada ideal olanla, şüurla, maddi başlanğıcdan fərqli ola

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • NUH

    1. ной (мифический патриарх); 2. ноев;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • RUH

    дух, душа

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ДУХ

    1. Ruh, can; 2. Ruh yüksəkliyi, mənəviyyat; 3. Nəfəs; 4. Hava, dəm; 5. Iy, qoxu; 6. Üslub, stil

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • БУХ

    межд. пархъна (баргъна, шартна) аватна (алукьна, яна)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ДУХ

    1. руьгь. 2. ччан. 3. нефес; перевести дух нефес акъадрун. 4. мана, гьакъикъи метлеб; по духу закона закондин манадив (гьакъикъи метлебдив) кьурвал. 5

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • НЮХ

    мн. нет 1. ни атун; у собаки хороший нюх кицIиз хъсандиз ни къведа. 2. пер. разг. гьисс, кьатIун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПУХ

    мн. нет 1. туьк. 2. туьк хьтин хъуьтуьл йис (кьетIен жинсинин цIегьерал жедай. 3. цак (бязи набататрин пешерал ва цIийиз акьалтзавай жегьилдин ччи

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУР₀

    ...къугъунра вири иштиракзавайбру садра гъил авуна кьил- кьилел хтун). 2. тур, девир (мес. са шумуд дережа авай сечкийрин системада).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУШЬ

    ж мн. нет тушь (чертѐжар, суьретар чIугун патал ишлемишдай кужум тийир, къерехрив чкIин тийир, фад кьурадай чIулав ва я маса ранг).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУШ

    туш (музыкадалди тебрикдин макьам, тебрикун).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУФ

    мн. нет, геол. туф (вулканди арадал гъайи ва я кIане ацукьуникди хьайи къван; дараматар эцигуниз ишлемишда).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУТ

    нареч. 1. ина; инал; ана; анал; гьана; гьанал. 2. инал, и чIавуз; тут я не выдержал и чIавуз (ада икI лагьайла ва я икI, ихьтин кар авурла) завай эх

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУР₁

    зоол. 1. суван яц. 2. суван. кьун,

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • TOX¹

    прил. 1. тух; гишин тушир, гишинвал авачир; тӀуьна тух тир (“гишин” акси); tox adam тух кас; tox olmaq тух хьун, тӀуьна тух хьун; 2. сущ. тухди; toxun

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ДОСЫТА

    нареч. тухдалди, тух жедалди.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • DOYUMLUQ

    сущ. тух хьуниз бес жедай кьадар, садра тух хьун патал тир (мес. гъуьр).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • DOYUM

    сущ. тух хьун; тухарун; bir doyum saman садра тух жедай (тухардай) кьван самар.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YEKƏQARIN

    ...руфун еке, еке руфун квай; 2. пер. руфункал, анж, тух тежер, тух хьун течир.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YARIMQARIN

    прил. бегьем тух тушир (тахьанвай); зур гишин, зур тух; тухдалди тӀуьнвачир; yarımqarın olmaq руфунин зур ацӀун, тух жез тӀимил амукьун, са кьадар руф

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • НЕНАСЫТНЫЙ

    тух тежер, вил атIун тийир.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СЫТЫЙ

    1. тух; я сыт по горло зун туьтуьнихъ кьван тух я. 2. куьк, якIа-чIарчIе авай (мал).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • НАГЛЯДЕТЬСЯ

    тух жедалди (кIамай кьван) килигун, тамашун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • GÖZÜTOXLUQ

    прил. вил тух тир касдин хесет.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • TOXALMA

    f.is. тух хьунухь; кил. toxalmaq.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • НАЕСТЬСЯ

    1. тIуьн (булвилелди, тухдалди). 2. (тIуьна) тух хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • LEŞSÖKƏN

    прил. “вил ичӀи”, “руфункал”, “тух тежер” манада.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • QARNIDOLUSU

    нареч. руфун ацӀудалди, тухдалди, тух жедай кьадар.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • DOYUMLU

    прил. тух кьадай, рикӀ кьадай, тухардай, кфетлу.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • SİRAB

    [fars.] прил. клас. тух хьанвай, тух хьайи (целди ва я мс. жими затӀаралди); sirab etmək (eləmək, qılmaq) а) тухарун (мес. целди, шарабдалди ва мс.);

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • DOYMUŞ

    прич. 1. тух хьанвай, тӀуьна тух тир гьалда авай; 2. хим. вичин къене гзаф (бес кьадар) затӀар цӀурурнавай, гьял авунвай (мес. легье).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ЖИГЬУЬР

    нугъ., сущ. тух тежедайди. За тикрарзава: зи хуьре, зи аял вахтара, тух тежедайдаз жигъуьр лугьудай. Р. Гь. Чун чаз килигайла.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • НАСЫТИТЬСЯ

    1. тух хьун. 2. пер. вичик кужумун; кужум хьун; ацIун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • DOYDURUCU

    прил. тух кьадай, рикӀ кьадай, тухардай (мес. тӀуьн).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ВПРОГОЛОДЬ

    нареч. тух жедалди тIуьн жигъин тийиз, са пай гишила.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУХДАКАЗ

    нар. тух гьал хас яз. Синонимар: тухвилелди, тухдал, тухдалди.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • DƏLƏQARIN

    прил., сущ. рах. тух тежер, руфункал, гъуьнчӀ, гзаф недай (кас).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • DURUMLU

    прил. дурумлу; дурумлувал авай, тух кьадай, кфетлу (мес. къафун); // эхдай.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • GÖZÜDOYMAZ

    прил. вил ацӀун тийир, вил тух тежер, вил ичӀи, темягькар.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • GÖZÜDOYMAZLIQ

    сущ. вил ацун тавун, вил тух тахьун, вил ичӀивал, темягькарвал.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • PÜSTƏQARIN

    прил. тӀимил недай, тӀимил кьван тӀуьна тух жедай (мес. кас).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • НАХВАЛИТЬСЯ

    разг. 1. гзаф жуван тариф авун. 2. тарифуналди тух тахьун, гзаф тарифун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • DOYMAMIŞ

    прич. 1. тух тахьанвай, тух тушир, руфунал гел аламай; 2. хим. вичин къене бес кьадар затӀар цӀурур (гьял) тавунвай ва я вичин кӀватӀалдик лазим кьада

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • DOYMAQ

    гл. 1. тух хьун, руфун тух хьун, лазим тир кьадар тӀуьна тух тир гьалдиз атун; 2. хим. вичин къене гзаф кьадар маса затӀ цӀурурун (гьял авун); кужумун

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • GÖZÜTOX

    прил. вил тух, са кьуьнизни темягь тийир, темягькар тушир (мес. кас).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • гъуьчӀ

    (-ре, -ре, -ер) - моль : тух тежер гъуьчӀ хьтинди - ненасытный как моль.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • KƏMXÖRƏK

    [fars.] прил. куьгьн. тӀимил недай, тӀимил тӀуьна тух жедай (мес. кас).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • LEHMƏQARIN

    прил. рах. гзаф недай, тӀуьнвай тух тежер, гъуьнчӀ хьтин (мес. кас).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • QARINQULULUQ

    сущ. руфункалвал, гьамиша руфунин йикье янвай, тӀуьн квай, тух тежер касдин гьал.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • НАРАДОВАТЬСЯ

    ...хьун, гзаф шадвал авун; шадвилин кьадар тахьун; шадвал авуналди тух тахьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ÇOXYEYƏN

    прил. гзаф недай, тӀуьнин кьадар течир, тӀуьн квай; руфункал, тух тежер (мес. кас).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • TÜHƏF

    TÜHƏF1 ə. «töhfə» c. töhfələr, hədiyyələr, bəxşlər. TÜHƏF2 ə. 1) misli-bərabəri olmayan; görünməmiş; 2) gülünc, əyləncəli; 3) münasibətsiz; 4) təəccüb

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • TÜHAL

    ə. dalaq xəstəliyi, dalaq şişməsi

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • TUHAFİYE

    1) qalantereya; 2) xırdavat dükanı xırdavat, qalantereya

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • TUHAF

    1) qəribə, təəccüblü; tuhaf hikayeler – məzəli əhvalatlar; 2) gülməli, məzəli gülməli, qəribə, məzəli, təəccüblü

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • TÜHAF

    прил. устар. 1. странный, удивительный, невиданный, чудный. Tühaf hərəkət странный поступок, tühaf iş странное дело, tühaf mənzərə удивительная картин

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ТУХНУТЬ₁

    несов. чIур хьун, ктIун, ни агалтун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУХНУТЬ₀

    несов. элуьхъун, хкахьун (экв, цIай)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУХЛЯТИНА

    мн. нет, разг. ктIайди, ни къвезвай чIур хьайиди (мес. як, балугъ)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТУХЛЫЙ

    ктIай; чIур хьанвай; ии къвезвай; тухлое яйцо лахъу (чIур хьайи) кака

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • TÜHAF

    sif. [ər.] 1. Qəribə, görünməmiş, anlaşılmaz. Tühaf hərəkət. Tühaf iş. – [Rüstəm bəy] bir-iki addım getməmiş tühaf bir mənzərəyə təsadüf etdi

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
OBASTAN VİKİ
Nuh
Nuh — ulul-əzm peyğəmbər. Quranda adı müstəqil bir surəyə verilən 6 peyğəmbərdən (Hud, İbrahim, Yusif, Yunus, Məhəmməd və Nuh) biridir. == Nuhun adı, əxlaqı və onun xasiyyətləri == Nuhun əsl adı müxtəlif rəvayətlərdə gəlmişdir. Bəzilərində Əbdül-Qəffar, Əbdül-Məlik, bəzilərində isə Əbdül-Əla olduğu qeyd olunmuşdur. O, həddindən artıq ağladığına görə onu Nuh deyə çağırırdılar. Onun xüsusiyyətlərində yazırlar ki, sifəti nazik, hündür boylu, iri gözlü, nazik baldırlı və dərisi buğdayı rəngli bir kişi idi. Gözəl bəyana və güclü məntiqə malik idi. Nuh peyğəmbər indiki insan nəslinin ikinci atası sayılır. Yəqubi və onun kimi bir çox tarixyazarlar onun ömrünü Ənkəbut surəsində olduğu kimi camaatın arasında qalma müddəti (950 il) qeyd edirlər. Məclisi "Biharul-ənvar" kitabında yazır ki, yer əhli Nuhun ömründə ixtilaf edirlər.
Ruh
Ruh — dilimizdə vətəndaşlıq haqqı qazanmış "ruh" anlamının fərqli mənaları var. İnsanın qəlbi, canı, ruhu bizdə eyni sözlə ifadə olunur- "ruh". Məsələn, rus dilində "dux", "duşa" sözləri bu fərqli anlamı ortaya qoya bilir. Biz bunları birləşdirib ümumilikdə hər ikisinə "ruh" deyirik. == İslamda ruh barədə == Quranda belə bir ayə var: "Səndən ruh barədə soruşsalar, de ki, Rəbbimin işindəndir bu. Sizə elmdən az verilmiş" (İsra- "Gecə aparılma" surəsi, 85-ci ayə). İnsan öz təfəkkürünün məkana və zamana görə müəyyənləşən sərhədləri çərçivəsində Allahı dərk etməyə, Ona ibadətdə olmağa borcludur. O sərhədlərdən kənarda olan məfhumlar- təfəkkürə sığmaz məfhumlardır. Onlardan biri də ruhdur. Quranda bu barədə açıqlama da verilir.
TU9
TU9 — Almaniyanın 9 aparıcı texniki universitetinin daxil olduğu ittifaq.
Tuf
Tuf — vulkanik küldən yaranan, maqma mənşəli dağ süxuru. Adətən qeyri-vulkanik qarışıqda olur. Çox yaxşı inşaat materialıdır. Qırmızı, çəhrayi, bənövşəyi, narıncı rəngdə olur. Bu materialın ən üstün keyfiyətlərindən biri asan emal olunmasıdır. Azərbaycan ərazisində bir çox qədim tikililərdə istifadə olunub. Məsələn: Pir Hüseyin türbəsi (İrəvan), Müqəddəs İohann kilsəsi (Gəncə), Əskipara monastırı, Qızılburun yaşayış yeri, Kültəpə (Babək) və bir çox başqa. == Geomorfolji termin == Tuf (rus. туф, ing. tuff) /ital.tufo/ – müxtəlif mənşəli süxurlar qrupu.
Tui
Tui — İspaniyanın şimal-qərbində yerləşən Qalisiya muxtar vilayətinin Pontevedra əyalətində bələdiyyədir. 2005-ci il siyahıyaalınmasına əsasən əhalinin sayı; 16680 nəfərdir. Tui — İspaniyanın şimal-qərbində yerləşən Qalisiya muxtar vilayətinin Pontevedra əyalətində bələdiyyədir. 2005-ci il siyahıyaalınmasına əsasən əhalinin sayı; 16680 nəfərdir.
Tur
Tur (şəhər)
Tus
Tus (fars. توس‎ və ya طوس) — İranın Rəzəvi Xorasan ostanında yerləşən şəhər. Qədim yunanlar buranı Susia (yun. Σούσια) adlandırırdılar. Tarixi qeydlərə görə e.ə. 330-cu ildə Makedoniyalı İsgəndər şəhəri ələ keçirmişdir. Şəhər 1220-1259-cu illər monqol istilaları zamanı demək olar ki, tamamilə məhv edilmişdir. 808-ci ildə Xorasan iğtişaşlarını yatırmaq üçün yola çıxan xəlifə Harun ər-Rəşid Tus şəhərində xəstələnərək vəfat etmişdir. Tusun ən məşhur sakinləri arasında Firdovsi, Nəsirəddin Tusi, Əl-Qəzəli, Nizamülmülk, Cabir ibn Həyyan, Əsədi Tusi və Əbu Cəfər əl-Tusinin adlarını çəkmək olar. Firdovsinin minillik yubileyi ərəfəsində (1934) Tus şəhərində onun məqbərəsi inşa olunmuşdur.
Tut
Tut (lat. Morus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin tutkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Tux
Tux (Tuks) — Linuks Əməliyat Sisteminin rəsmi talismanıdır. 1996-cı Larri Yuinq tərəfindən yaradılmışdır. Ceyms Hyuqs(James Hughes) bu pinqvini TUX (Torvald's UniX) adlandıran ilk şəxs olub. Linuxun simvolunun pinqvin olması ideyası Linus Torvalds tərəfindən irəli sürülmüşdü. Bu gün bu pinqvin dünyada nəinki Linux, həm də ümumiyyətlə Açıq kodun simvolu sayılır. Tux həm də Tux Racer və Pingus oyununlarının əsas qəhrəmanıdır. TuxPaint — uşaqlar üçün rəsm proqramında da bu personaja rast gəlirik.
Tuğ
Tuğ — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Tuğ kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. 31 oktyabr 1991-ci ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Tuğ kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Tuğ sözü bir sıra müasir türk dillərində və o cümlədən, Azərbaycan dilinin Şuşa və Qubadlı şivələrində bayraq mənasını daşıyır. Tuğ etnotoponimi Tuq (tuk, tok) məşhur qıpçaq tayfalarından birinin adı ilə bağlıdır. Qafqazda, o cümlədən Gürcüstanda bir çox yaşayış məntəqələrinin adları bu tayfa ilə əlaqədardır. Azərbaycanda üç Tuğ kəndi, Tuğ çayı, Tuğ dağı və Tuğ yurdu əraziləri məlumdur. Şimali Qafqazda da Tuq, Tuk, Tok, Tukdaq, Tukovo və s. kəndlər vardır. Qərbi Azərbaycanda (Ermənistanda) XIX əsrə aid olan xəritələrdə Tuğlu, Tuqun, Tuqut türk kəndlərinin adları öz əksini tapmışdır.
Tük
Saç və ya tük yaxud qıl — məməlilərin və onların əcdadlarının (terapsidlər) qoruyucu örtüyünün tərkib hissəsi. Filogenetik olaraq dəri örtüklərinin epidermisinin törəməsidir. Heyvanlarda tükdən hazırlanmış sıx örtük xəz və ya yun adlanır. Saçlar statik elektrik toplamaq imkanına malikdir. == Quruluşu == Saçın xarici örtüyü bir-birinin üstünə yığılan keratin pulcuqlardan yaranıb. Saçların görünən hissəsi sterjen adlanır. Dərinin altında qalan saçın hissəsi isə saç kökü (və ya saç soğanağı) adlanır. Soğanaq follikul adlanan tüklü torbayla əhatə olunmuşdur. Saç tipi follikulun formasından asılıdır: düz saçlar dəyirmi, azacıq qıvrım olan oval, buruq-buruq olan isə böyrəkvarı follikuldan artırlar. Hər tük üç qatdan ibarətdir.
Tül
Tül — qapı, pəncərə və digər yerlərdən asılan, yüngül olmaqla setka toxunuşlu parça növü.
Ağ tut
Ağ tut (lat. Morus alba) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin tutkimilər fəsiləsinin tut cinsinə aid bitki növü. Azərbaycanda tut ağacının bir çox növləri yayılıb, eyni zamanda qiymətli bitki kimi respublikanın əksər rayonlarında çox qədimdən becərilir. Abşeronda qara və ağ tut daha geniş becərilir. Dərman məqsədilə tut ağacının yarpaqlarından, meyvələrindən və bəzi qabıqlarından və budaqlarından istifadə olunur. Ağ tut yarpaqlarında 0,75 % üzvi turşular, 50–60 mq % askorbin turşusu, 1,5 %–2 % şəkərli maddələr, 2–3 % aşı maddələri vardır. Meyvələrində 23–24 % şəkər, 2,5 % üzvi turşular, 70–80 mq % askorbin turşusu, pektin maddələri və s. müəyyən edilmişdir. Ağ tut ağacının hündürlüyü 20 m-ə çatır. Qara xartutun ağacı isə bir qədər xırda olur.
Conatan Tah
Qara tut
Qara tut (lat. Morus nigra) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin tutkimilər fəsiləsinin tut cinsinə aid bitki növü. Qara tuta Xartut da deyilir. Tutun Azərbaycanda və Orta Asiyada keyfiyyətli və iri meyvəsi olan növ müxtəliflikləri vardır. Xartutun meyvəsi tünd qara, qırmızı və ya tünd bənövşəyi rəngdə, turşa-şirin dadlı və ətirlidir. Xartutun tərkibində 9% şəkər, 2,86% üzvi turşu, 2,03% zülal, 0,36% zülalsız azotlu maddələr, 0,55% pektin maddəsi vardır. Xartutdan mürəbbə, şirə və jele hazırlanır == Təbii yayılması == Təbii halda İran, Qazaxıstan, Rostov-Don, Əfqanıstan və Orta Asiya ölkələrində çox geniş yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 10–15 m-ə çatan, çətiri nisbətən sallaq budaqlara malik ağacdır. Cavan budaqları qısa, yoğun, sərt, narın tükcüklərlə örtülmüşdür. Yarpağı yumurtaşəkilli, tam kənarlı və ya 2–3 dilimli, uzunluğu 7–9 sm, eni 3–4 sm-ə çatır.
Qırmızı tut
Qırmızı tut (lat. Morus rubra) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin tutkimilər fəsiləsinin tut cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Bu növ əsasən Şimali Amerika, Orta Asiya, Avropa, Zaqafqaziya, Belarusiyada yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 15-20 m olan ağacdır. Qabığı qəhvəyi-boz, cavan budaqları isə sarımtıl-boz rəngdə olur. Çətiri nisbətən aşağı sallanmış yarımşarşəkillidir. Yarpaqları yumurtavarı, bəzən isə yumru, üstdən parlaq, altdan isə xırda tüklərlə örtülür. Yarpağın kənarı iti dişli, uc hissəsi iti oxşəkilli, bəzən tam, bəzən isə 3-7 dilimlidir. Yarpaq ayası 5-7 sm, saplağı isə 0,5-1,5 sm uzunluqda olur. Yarpaqlar cod və kobuddur.
Qızıl tut
Ruh-şəhəri
Kabus şəhər (ing. Ghost town) — əksəriyyəti müvəffəqiyyətsiz iqtisadi quruluşu, təbii insan resurslarının azlığı və ya müharibələr səbəbindən boşaldılan şəhərlərə verilən ümumi addır. Şəhərlərin boşalmasının digər önəmli səbəbləri kimi kütləvi xəstəlikləri misal göstərmək olar. Termin kimi əhalinin sayı kütləvi şəkildə azalan şəhərlərə də aid edilir. Əsil kabus şəhər yerli əhali tərəfindən tamamilə boşaldılmış şəhərlərdir. Buna misal olaraq, Kaliforniyadakı Bodie şəhərini, ya Montana ştatında yerləşən Banak və İtaliyadakı Craco şəhərini göstərmək olar. Müasir dövrdə kabus şəhərləri turistlərin ən çox ziyarət etdikləri yerlərdəndir. Ancaq bəzi şəhərlərə girmək təhlükəli, hətta qanunlara zidd hesab olunur. Bunlara misal olaraq Ukrayna ərazində yerləşən Çernobıl və ya Pripyat şəhərlərini göstərmək olar. == Şəhərlərin boşalma səbəbləri == Şəhərlərin tərk edilməsinin əsas səbəbləri kimi azalan təbii qaynaqlar, su kimi əsas ehtiyacların təmin edilə bilməməsi, dəmiryolu və ya quru yolun yol dəyişikliyi və ya fəlakətləri (Çernobil) göstərmək olar.
Ruh (film)
Ruh (ing. Ghost) — rejissor Cerri Zukerin 1990-cı ildə çəkdiyi film. Film 5 Oskara nominantlaşmış, onlardan ikisini alıb: "İkinci planın ən yaxşı qadın roluna" (Vupi Qoldberq) görə və "Ən yaxşı orijinal ssenariyə" görə (Brüs Coel Rubin). == Saundtrek == The Righteous Brothers — "Unchained Melody". == Maraqlı faktlar == Meksikanın Monterrey şəhərində bu filmə gedən qadınlara zərflərdə şal verirdilər. Ceri Zuker öz filmlərində həmişə anana balaca rol verir. Bu filmdə anası bank işçisi oynamışdı. Brüs Uillis bu filmdə baş rolu oynamağa istəmədi, çünki fikirləşirdi ki, o, pul gətirməyəcək. Filmdəki şeytanların səsləri əslində yavaş sürətlə səslənən uşaqların qışqırmasıdır.
Ruh Festivalı
Ruh festivalı və ya Jonqyuan festivalı (ənənəvi Çin dili: 中元節; sadələşdirilmiş Çin dili: 中元节), Buddizmdə Yulanpen Festivalı (ənənəvi Çin dili: 盂蘭盆 節; sadələşdirilmiş Çin dili: 盂兰盆 节) olaraq tanınır. Bu, müəyyən Şərqi Asiya ölkələrində təşkil edilən ənənəvi bir Daoizm və Buddist festivalıdır. Çin təqviminə görə , Ruh Festivalı yeddinci ayın 15-ci gecəsidir. Çin mədəniyyətində, ay təqvimində yeddinci ayın on beşinci günü Ruh Günü adlanır və ümumiyyətlə yeddinci ay Ruh Ayı (鬼 月) olaraq qəbul edilmişdir və bu ayda ölmüş əcdadları da daxil olmaqla ruhların yer üzünə çıxdığına inanılır. Həm Qingming Fetivalından (ya da Yazda Məzar Süpürmə Günü) həm də yaşayan nəsillərin ölmüş əcdadlarına hörmət göstərdikləri Qoşa Doqquzuncu Festivaldan (payızda) fərqli olaraq, Ruh Festivalı zamanı mərhumların diriləri ziyarət etdiyinə inanılır. On beşinci gündə Cənnət və Cəhənnəm aləmləri və canlılar aləmi açıqdır və həm Taocular, həm də Buddistlər mərhumun əzablarını dəyişdirmək və bağışlamaq üçün ayinlər edərdilər. Ay ərzində fəaliyyətlərə ritualist qida hazırlamaq, tüstü yandırmaq və joss kağızı yandırmaq daxildir. Mükəmməl yeməklər (tez-tez vegterian yeməklər), ailədəki ölənlərin hər biri üçün boş yerlərə qoyularaq ölənləri hələ yaşadıqları kimi qəbul edərdilər. == Müşahidə == Ruh Festivalı Çin təqviminin yeddinci ayında keçirilir. Bu tarix həm yeni fəsil, payız məhsulu, Buddist rahibə zahidliyinin zirvəsi, əcdadların yenidən doğulması və yerli icmanın məclisi ilə eyni vaxtda düşür.Bu ay ərzində cəhənnəmin qapıları açılır və ruhlar yemək və əyləncə axtardıqları yer üzündə sərbəst gəzirlər.
Ruh adam
Ruh adam — məşhur türk şairi, yazıçısı, tarixçisi və türk millətçiliyinin ideoloji rəhbərlərindən biri olan Hüseyn Nihal Atsızın romanlarındandır. Atsızın digər romanlarının əksinə olaraq simvolizmi mənimsədiyi əsəridir. Qədim türkcə əsərin izahı ilə başlayan hekayə, Türkiyə Cümhuriyyətinin qurulduğu illərdə yaşamış zabitin hekayəsidir. Əsərin qəhrəmanı məhkəmədə sədaqət andını daha əvvəl Sultana edən və indi Cümhuriyyətə bağlanan zabitlərin necə olub da Osmanlını bu qədər tez tərk edə bildiyinə heyrətlənməsindən bəhs edir. == Mövzu == Roman evli olduğu halda başqa qadına aşiq olan kapitan Burkayın acılarını anladaraq başlayır. Romanın qəhrəmanı kapitan Səlim Pusatdır. Səlim Pusat dostu Şərəf ilə birlikdə monarxist olduğunu gizlətmir. Buna görə də dostu Şərəf ilə birlikdə hərbi sahədən qovulurlar. Məhkəmə prosesi zamanı günahsız olduqları bilinsə də, rütbələri əllərindən alınmışdır. Səlim Pusat və dostu Şərəf iki il həbsə məhkum edilirlər.
Ruh bulanıqlığı
Ruh şəhər
Kabus şəhər (ing. Ghost town) — əksəriyyəti müvəffəqiyyətsiz iqtisadi quruluşu, təbii insan resurslarının azlığı və ya müharibələr səbəbindən boşaldılan şəhərlərə verilən ümumi addır. Şəhərlərin boşalmasının digər önəmli səbəbləri kimi kütləvi xəstəlikləri misal göstərmək olar. Termin kimi əhalinin sayı kütləvi şəkildə azalan şəhərlərə də aid edilir. Əsil kabus şəhər yerli əhali tərəfindən tamamilə boşaldılmış şəhərlərdir. Buna misal olaraq, Kaliforniyadakı Bodie şəhərini, ya Montana ştatında yerləşən Banak və İtaliyadakı Craco şəhərini göstərmək olar. Müasir dövrdə kabus şəhərləri turistlərin ən çox ziyarət etdikləri yerlərdəndir. Ancaq bəzi şəhərlərə girmək təhlükəli, hətta qanunlara zidd hesab olunur. Bunlara misal olaraq Ukrayna ərazində yerləşən Çernobıl və ya Pripyat şəhərlərini göstərmək olar. == Şəhərlərin boşalma səbəbləri == Şəhərlərin tərk edilməsinin əsas səbəbləri kimi azalan təbii qaynaqlar, su kimi əsas ehtiyacların təmin edilə bilməməsi, dəmiryolu və ya quru yolun yol dəyişikliyi və ya fəlakətləri (Çernobil) göstərmək olar.
Ruh Əkizi
Ruh əkizi (ing. soulmate) — sosiologiya sahəsinə daxil olan, şəxsin başqa bir şəxsə qarşı hiss etdiyi xüsusi bir hissi ifadə etmək üçün işlədilən termindir. Bu hissə eşq, romans, dostluq, seksuallıq, ehtiras, güclü inam və s. aid edilə bilər.
Sent-Tül
Sent-Tül (fr. Sainte-Tulle, oks. Santa Túlia) — Fransada kommuna, Provans-Alp-Kot-d'Azur regionunda yerləşir. Departament — Yuxarı Provans Alpları. Cənub-şərqi Manosk kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Forkalkye. INSEE kodu — 04197. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 3265 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə 1976 yaşda olan (15-64 yaş) insanlar arasında 1404 nəfər iqtisadi cəhətdən fəal, 572 nəfər hərəkətsiz (fəaliyyət göstərici 71.1%, 1999-cu ildə 66.6%) idi. Fəal olan 1404 nəfərdən 1273 nəfəri (715 kişi və 558 qadın), 131 nəfəri işsiz (70 kişi və 61 qadın) idi.
Sıх dovşanalması
Barnaul-Т
XIX-ХХ əsrlərdə ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi
Ermənilərin tarixi miqrasiyası yerləşdirilməsi — ermənilərin İrandan, Türkiyədən və digər ərazilərdən planlı sürətdə Cənubi Qafqaza köçürülməsi prosesi. Rusiyanın himayəsi altında erməni dövlətinin yaradılması, həmçinin ermənilərin İran və Türkiyədən Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara köçürülməsi təsadüfi hadisə olmayıb, erməni-rus münasibətlərinin qanunauyğun nəticəsi idi ki, bu münasibətlərin əsasını rus və erməni tarixi ədəbiyyatında təbliğ edildiyi kimi, yalnız ticarət əlaqələri deyil, başlıca olaraq Şərqin müsəlman dövlətlərinə, xüsusilə Türkiyəyə, XVIII əsrdən etibarən isə həm də Azərbaycana qarşı düşmənçilik münasibəti təşkil edirdi. == Köçürülmə planının məqsədi == Səfəvilər dövlətinin zəifləməsindən istifadə edən I Pyotrun 1724-cü ilin noyabrın 10-da ermənilərin Azərbaycanın Xəzər dənizi sahillərində, Dərbənd və Bakı, həmçinin Gilan, Mazandaran və Gürgan ərazilərində məskunlaşmasını rəsmiləşdirən fərmanından sonra başladı. Bu fərmana görə ermənilər Rusiya İmperiyasının Cənubi Qafqazdan İran körfəzinə kimi geniş əraziləri ələ keçirmək planının həyata keçirilməsində "beşinci qüvvə" rolunu oynayacaqdılar. Bu planın bir hissəsi kimi Rusiya generalları Azərbaycan əhalisini hansı yolla olursa olsun yaşadığı yerlərdən didərgin salmaq əmri almışdılar. Lakin Rusiyanını Qafqazdakı hərbi uğursuzluqları onun ermənilərin planlı məskunlaşdırılması siyasətini bir müddətə dondurdu. == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi olaraq 40000 erməni Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində məskunlaşdırıldı. 1829-cu ilin Ədirnə sülhünün nəticələrinə görə isə, Osmanlı İmperiyası ərazilərində yaşayan 90000 erməni də Azərbaycanda yerləşdirildi. Onlar əsasən Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ xanlıqlarında məskunlaşdırıldılar. Məşhur rus diplomatı və yazıçısı A. S. Qriboyedov yazırdı: "Erməni əhalisi əsasən müsəlman torpaq sahiblərinin ərazilərində yerləşdirilirdilər … onlar yavaş-yavaş müsəlman əhalisini ərazilərdən sıxışdırıb çıxarmağa başlamışdılar.
XIX - ХХ əsrlərdə Ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi
Ermənilərin tarixi miqrasiyası yerləşdirilməsi — ermənilərin İrandan, Türkiyədən və digər ərazilərdən planlı sürətdə Cənubi Qafqaza köçürülməsi prosesi. Rusiyanın himayəsi altında erməni dövlətinin yaradılması, həmçinin ermənilərin İran və Türkiyədən Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara köçürülməsi təsadüfi hadisə olmayıb, erməni-rus münasibətlərinin qanunauyğun nəticəsi idi ki, bu münasibətlərin əsasını rus və erməni tarixi ədəbiyyatında təbliğ edildiyi kimi, yalnız ticarət əlaqələri deyil, başlıca olaraq Şərqin müsəlman dövlətlərinə, xüsusilə Türkiyəyə, XVIII əsrdən etibarən isə həm də Azərbaycana qarşı düşmənçilik münasibəti təşkil edirdi. == Köçürülmə planının məqsədi == Səfəvilər dövlətinin zəifləməsindən istifadə edən I Pyotrun 1724-cü ilin noyabrın 10-da ermənilərin Azərbaycanın Xəzər dənizi sahillərində, Dərbənd və Bakı, həmçinin Gilan, Mazandaran və Gürgan ərazilərində məskunlaşmasını rəsmiləşdirən fərmanından sonra başladı. Bu fərmana görə ermənilər Rusiya İmperiyasının Cənubi Qafqazdan İran körfəzinə kimi geniş əraziləri ələ keçirmək planının həyata keçirilməsində "beşinci qüvvə" rolunu oynayacaqdılar. Bu planın bir hissəsi kimi Rusiya generalları Azərbaycan əhalisini hansı yolla olursa olsun yaşadığı yerlərdən didərgin salmaq əmri almışdılar. Lakin Rusiyanını Qafqazdakı hərbi uğursuzluqları onun ermənilərin planlı məskunlaşdırılması siyasətini bir müddətə dondurdu. == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi olaraq 40000 erməni Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində məskunlaşdırıldı. 1829-cu ilin Ədirnə sülhünün nəticələrinə görə isə, Osmanlı İmperiyası ərazilərində yaşayan 90000 erməni də Azərbaycanda yerləşdirildi. Onlar əsasən Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ xanlıqlarında məskunlaşdırıldılar. Məşhur rus diplomatı və yazıçısı A. S. Qriboyedov yazırdı: "Erməni əhalisi əsasən müsəlman torpaq sahiblərinin ərazilərində yerləşdirilirdilər … onlar yavaş-yavaş müsəlman əhalisini ərazilərdən sıxışdırıb çıxarmağa başlamışdılar.