Lüğətlərdə axtarış.

Şarvili (ləzg. Шарвил) — ləzgi xalq qəhrəmanlıq dastanı, həm də eposun qəhrəmanının adı. == Eposun qəhrəmanı == Yerli rəvayətə görə, eposun qəhrəmanı Şarvili, əslində Şarvilinin özü, obrazının mistikləşməsinə baxmayaraq, eramızın III əsrində yaşamış əsl tarixi şəxsiyyət idi. O, əslən Dağıstan Respublikasının indiki Axtınski rayonunun Axtı kəndindən olub. Bizim dövrümüzdə bu kəndin sakinləri onun evinin Uşçexan məhəlləsində yerini göstərirlər. Şərvilinin atası çoban Dağlar olub . Əsrlər boyu Şarvilinin obrazı mistikləşmiş, ona yeni əfsanələr əlavə edilmişdir. Şarviliyə gəlincə, onun öldüyü müharibədəki düşmənlərin əcnəbilər olub-olmadığı, yoxsa müharibənin sinfi müharibə olub-olmadığı məlum deyil. == Eposun əsas əfsanəsi == Şarvili qeyri-adi gücü və çevikliyi ilə seçilirdi. Əlində yüz kiloluq çubuq olsa belə, heç olmadığı kimi gəzirdi.

Şarvili bayramı — Ləzgi xalq qəhrəmanlıq dastanının qəhrəmanı Şarviliyə həsr olunmuş hər il keçirilən bayramdır. == Epos == "Şarvili" dastanı, qəhrəmanının yaşadığı dövrdən, yəni eramızın III əsrindən etibarən formalaşmağa başladı. O vaxtdan bəri yeni əfsanələrlə, Şarvilinin qəhrəmanlıqlarından bəhs edən folklorlar geniş yayılır. Beləliklə, eposun bütün tərkibi 20 nağılla təmsil olunur. Dastanda çox güclü fiziki qabiliyyətlərə malik ləzgi qəhrəmanı Şarvilinin hərbi şücaətlərindən bəhs edilir. == Bayram == Bayram 2000-ci ildən hər il iyunun son şənbə günü keçirilir. Daimi şənlik yeri epos qəhrəmanının kiçik vətəni Axtı kəndidir. Bayramın təşkili və keçirilməsinə İmam Yarəliyevin rəhbərliyi ilə respublika təşkilat komitəsi rəhbərlik edir. Bayramın keçirilməsi təşəbbüsü İmam Yarəliyev və Rizvan Rizvanova məxsusdur. Bayram günlərində kəndin küçələri rəngli lövhələr, plakatlar, bayraqlar ilə bəzədilir.

Sarılı Xəştab — Azərbaycan Respublikasının Zəngilan rayonunun Yeməzli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.Saralixaştab kəndi dağlıq ərazidədir. Kəndin adı 1933-cü ildə Sarallı Xəştab kimi qeydə alınmışdır. Oykonimin birinci komponenti sarallı tayfasının adinı, ikinci komponenti isə bu tayfaya məxsus qışlağın adını əks etdirir. Mənbələrdə bu tayfanın adı sarıalılı kimi qeyd olunmuşdur. Sarıalılı orta əsrlərda Qarabağda və Zəngəzurda yaşamış Azərbaycan ellərindən biridir. XIX əsrin ortalarında Zəngəzur qəzasında yaşayan bu tayfaya məxsus Sarallı kənd icmasina daxil olan Ağqaya, Almalıq, Girmik, Şordərə, Mollalı, Siznaq, Faroe, Xəştab və Xilic adlı qışlaqlar, Zor, Berdaş, Giramsan, Gard, Aqadi (Mehralı), Xoştanak və Bayşam adlı yaşayış məntəqələri olmuşdur.1993-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. Kənd 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad olunub.

Martvili (gürc. მარტვილი) – Gürcüstanın şimal-qərbində, Sameqrelo-Yuxarı Svaneti bölgəsində yerləşən şəhərdir. Şəhərdə yaşayan 4.425 nəfər əhalinin (2014-cu il) böyük əksəriyyəti meqrellərdən ibarətdir. Martvili bələdiyyəsində yerləşir.

Marzılı (əvvəlki adı: Marzıgi) — Azərbaycan Respublikasının Yevlax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 11 iyun 2002-ci il tarixli, 341-IIQ saylı Qərarı ilə Yevlax rayonunun Havarlı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Marzıgi kəndi Marzılı kəndi adlandırılmışdır. Kənddə 4 illik ibtidai məktəb fəaliyyət göstərir. == Tarixi == Marziki - Yevlax rayonunun Havarlı inzibati ərazi vahidində kənddir. Düzənlikdə yerləşir. Yerli dialektdə Marzığı kimi tələffüz olunur. Bəzi tədqiqatçılara görə, oykonim fars dilindəki mərzək (bataqlıq) sözündən və -ı şəkilçisindən ibarət olub, “bataqlıq” mənasındadır. Kənd X əsrin əvvəllərində Şəki-Zaqatala zonasında yaşayan bir qrup qaraqoyunlu ailəsinin Marziki adlı köhnə kənd yerində məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. 2002-ci ildən kəndin adı Marzılı kimi rəsmiləşdirilmişdir.

Qardili — Azərbaycan Respublikasının Salyan rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.

Qarğılı (əvvəlki adı: Qarqulu) — Azərbaycan Respublikasının Cəlilabad rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 27 mart 2001-ci il tarixli, 110-IIQ saylı Qərarı ilə Cəlilabad rayonunun Mikayıllı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Qarqulu kəndi Qarğılı kəndi adlandırılmışdır. == Toponimikası == Yerli məlumata görə, kənd Qarqulu yeri adlı qışlaq ərazisində salındığına görə belə adlandırılmışdır. Bu, həmin ərazidə çoxlu qamış olması ilə bağlıdır. Burada qamışa qarğı (qarqu) deyilir. 2001-ci ildən kəndin adı Qarğılı kimi rəsmiləşdirilmişdir. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağlıq ərazidə yerləşir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 853 nəfər əhali yaşayır. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini kənd təsərrüfatı — əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq təşkil edir.

Saraclı (Kəleybər) — İranda kənd. Saraçlı oymağı — Oğuz boylarından Bəydili boyuna mənsub oymaqlardan biri. Saraçlı (Borçalı) — Gürcüstan Respublikasının Bolnisi rayonunun tabeçiliyində kənd Saraçlı (Manavqat) — Türkiyə Cümhuriyyəti Antalya ili, Manavgat ilçəsində kənd. Saraçlı (Aralıq) — Türkiyə Cümhuriyyəti İğdır ili, Aralıq ilçəsində kənd. Saraçlı (Geyvə) — Türkiyə Cümhuriyyəti Sakarya ili, Geyvə ilçəsində kənd. Saraçlı (Çərşənbə) — Türkiyə Cümhuriyyəti Samsun ili, Çərşənbə ilçəsində kənd. Saraçlı (Of) — Türkiyə Cümhuriyyəti Trabzon ili, Of ilçəsində kənd.OxşarBığlı Hüseyn Saraclı — İrəvan quberniyasının Yeni Bayazid qəzasında, indiki Sevan rayonu ərazisində kənd.

Sarıcalı — Azərbaycan Respublikasının Ağcabədi rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Sarıcalı (Ağdam)Sarıcalı (Çəmənli, Ağdam) — Ağdam rayonunun Çəmənli inzibati ərazi dairəsində kənd. Sarıcalı (Sarıcalı, Ağdam) — Ağdam rayonunun Sarıcalı inzibati ərazi dairəsində kənd.Sarıcalı — Azərbaycan Respublikasının Tərtər rayonunun Sarıcalı kənd inzibati ərazi vahidində kənd. Yuxarı Sarıcalı — Azərbaycan Respublikasının Tərtər rayonunun Düyərli kənd inzibati ərazi vahidində kənd. Sarıcalı — İran İslam Respublikasının Qərbi Azərbaycan ostanının Takab şəhristanının inzibati ərazi vahidində kənd. Sarıcalu — İranda, Zəncan ostanının Əbhər şəhristanının Sultaniyə bəxşinin Gözəldərə dehestanında kənd. Sarıcalı (Urmiya) — Sarıcalı (Takab) — Sarıcalı (Sultaniyə)Oxşar Sarıcalı oymağı — Cavanşir elinin qollarından biri. Sarıca — Azərbaycan Respublikasının Şəki rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.

Sarılıq – əsasən qaraciyərin və ya ödün funksiyasının pozulması nəticəsində baş verən xəstəlikdir. Qarın boşluğunda və qara ciyərdə ağrılarla müşayiət olunur. Göz ağının və dərinin hissediləcək qədər sarı rəng alması baş verir. Müalicə olunmazsa, ölümlə nəticələnə bilər. == Pəhrizlə müalicə == Pəhriz məqsədi ilə sərçə əti və yumurtası yemək və ya mərəçüyüdün qaynanmış suyunu içmək faydalıdır. Quzuqulağı kökünün şərabda qaynadılmış qabığı da sarılıq zamanı işllədilir. Bu zaman 24 q-dək turp yarpağının suyunu içmək yaxşı tə"sir göstərir. Sarılıq keçirən zaman süd, badam yağı, turş və şirin nar suyu, bağayarpağı və turş alma suyu içmək məsləhət görülür. Xəstəlik istiliklə müşayiət edilərsə və öd kisəsi ilə basğlı olarsa nar, kasnı, balqabaq və yemiş şirəsi, xiyar şirəsi və kasnı toxumunun şirəsini iskəncəbi ilə içmək münasibdir. Çəpiş əti, cücə əti, abqora, xiyar tumu, kahı yarpağı, kasnı yarpağı sirkə ilə məsləhət görülən yeməklərdəndir.

Serviyi (fr. Servilly) — Fransada kommuna, Overn regionunda yerləşir. Departament — Alye. Lapalis kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Vişi. INSEE kodu — 03272. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 265 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 157 nəfər (15-64 yaş arasında) 123 nəfər iqtisadi cəhətdən, 34 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 78.3%, 1999-cu ildə 70.1%). Aktiv olan 123 nəfərdən 108 nəfəri (65 kişi və 43 qadın), 15 nəfəri işsizdir (7 kişi və 8 qadın). Aktiv olmayan 34 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 8 nəfər təqaüdçü, 13 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir.

Sarılı Xəştab — Azərbaycan Respublikasının Zəngilan rayonunun Yeməzli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.Saralixaştab kəndi dağlıq ərazidədir. Kəndin adı 1933-cü ildə Sarallı Xəştab kimi qeydə alınmışdır. Oykonimin birinci komponenti sarallı tayfasının adinı, ikinci komponenti isə bu tayfaya məxsus qışlağın adını əks etdirir. Mənbələrdə bu tayfanın adı sarıalılı kimi qeyd olunmuşdur. Sarıalılı orta əsrlərda Qarabağda və Zəngəzurda yaşamış Azərbaycan ellərindən biridir. XIX əsrin ortalarında Zəngəzur qəzasında yaşayan bu tayfaya məxsus Sarallı kənd icmasina daxil olan Ağqaya, Almalıq, Girmik, Şordərə, Mollalı, Siznaq, Faroe, Xəştab və Xilic adlı qışlaqlar, Zor, Berdaş, Giramsan, Gard, Aqadi (Mehralı), Xoştanak və Bayşam adlı yaşayış məntəqələri olmuşdur.1993-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. Kənd 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad olunub.

Şadılı (Goranboy) — Goranboy rayonunda kənd. Şadılı xalçaları — Gəncə xalçaçılıq məktəbinin Gəncə qrupuna daxil olan xovlu Azərbaycan xalçaları. Şadılı tayfası — Xorasanda yaşayan kürd tayfası.

Şərili — aşıq havası. == Haqqında == Naxçıvan Muxtar Respublikası Şərur rayonun adı (Şərur,-Şərir,Şəril) ilə bağlıdır. "Ağır şərili", "Ora şərili","Yüngül şərili", "Qarabağ şərili" adlı havalar mövcuddur. Şərili havalarının məqam əsası segah, musiqi ölçüsü 6/8-dir. Sazda "Şah pərdə" kökündə çalınır. İnstrumenatal variantları da var.

Sarıl — Azərbaycan Respublikasının Zəngilan rayonunun Alıbəyli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == 1993-ci ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 21 oktyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir.

Aleksandr İaşvili (gürc. ალექსანდრე მამულის ძე იაშვილი; doğum 23 oktyabr 1977, Tbilisi, Gürcüstan SSR, SSRİ) — Gürcüstanın "Dinamo Tbilisi" komandasının futbolçusu. Hücumçu mövqeyində çıxış edir. == Klub karyerası == Karyerasına "Dinamo Tbilisi" klubunda başlayıb, klubun heyətində məhsuldar oyunu ilə yadda qalıb. Onun 1994-1995-ci illər mövsümündə 24 oyuna 24 qol, 1995-1996-cı illər mövsümündə isə 26 oyuna 25 qol vurması bir çox xarici klubların diqqətini cəlb edib. 1997-ci ilin yanvarında Almaniyanın ikinci bundesliqasında çıxış edən, "Lyübek" klubuna yarım illik icarəyə verilib. İaşvili yarımillik müqaviləsi bitdikdən sonra Almaniyada qalıb. O, 1997-98-ci illər mövsümündə Bundesliqada oynamaq hüququ əldə edən "Frayburq" Komandasına qoşulub. 2005-2006-ci illər mövsümündə "Frayburq" komandasının kapitanı olub. Komandanın heyətində on il çıxış etdikdən sonra, 2007-ci ildə klubu tərk edərək digər alman komandası "Karlsrue"yə keçmişdir.

Sarel sümürgəsi (lat. Asplenium sarelii) — bitkilər aləminin qıjıkimilər şöbəsinin qıjılar sinfinin əsl qıjılar dəstəsinin sümürgəkimilər fəsiləsinin sümürgə cinsinə aid bitki növü.

Kuprey (lat. Bos sauveli) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin cütdırnaqlılar dəstəsinin boşbuynuzlular fəsiləsinin əsl öküz cinsinə aid heyvan növü. Kupreyin hündürlüyü 190 santimetrə, çəkisi 900 kiloqrama qədər olur. Təbii şəraitdə ilk dəfə Kupreyləri 1969-cu ildə şəkili çəkilmişdir.

Carcılı (fars. جارچلو‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Urmiya şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Coğrafi yerləşməsi == Urmiya şəhristanının Ətraf bölgəsinin Bərgəşli kəndistanında, Urmiya şəhərindən 7 km şimal-şərqdədir. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 1,380 nəfər yaşayır (370 ailə).

Carçılı (fars. جارچلو‎‎) - İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Qoşaçay şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Coğrafi yerləşməsi == Marağa şəhristanının Miyandab bölgəsinin Mərhəmədabad kəndistanında, Miyandab qəsəbəsindən 11,5 km şimal-qərbdədir. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 835 nəfər yaşayır (210 ailə).

Dadaş Kamil oğlu Şaraplı (Məmmədov) (8 sentyabr 1903, Bakı – 1959, Bakı) — Azərbaycanın teatr aktyoru, Azərbaycan SSR əməkdar artisti (1938). == Həyatı == Dadaş Şaraplı 8 sentyabr 1903-cü ildə Bakıda anadan olub. O, gənc yaşlarından müxtəlif teatr truppalarında çıxıb edib. 1921-ci ildə yeni yaranmış Azad Tənqid və Təbliğ Teatrının kollektivinə qəbul olunub. Dadaş Şaraplı 1922-ci ilin axırlarında Azərbaycan Dram Teatrının aktyor truppasına götülüb. Burada işləyərkən o, 1934–1938-ci illərdə Mirzə Fətəli Axundov adına Bakı Teatr Məktəbində təhsil alıb. O, iki ilə yaxın, 1938–1940-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrında çalışıb və yenidən Azərbaycan Dram Teatrına qayıdıb. 1940-cı illərdə qısa müddət yaradıcılığını sirk səhnəsində davam etdirib və Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında konferansye olaraq intermediyalarda çıxış edib.Dadaş Şaraplı 1959-cu ildə Bakıda vəfat edib.

Sarğı ya Gəmi sarğısı (ing. Stern, it. Poppa, fr. Poupe, alm. Heck‎, rus. Корма) — gəmi gövdəsinin arxa ya dal hissəsi. Gəmi sarğısının suda qalan hissəsinin forması onun idarəolunmasında mühüm rola malikdir. Sarğının üzdə qalan hissəsi gəmi funkiyasına və ölçüsünə müvaviq hazırlanır. Gəmi sarğısı onun əsas idarəetmə elementlərinin: sükan, pər, gəmi çarxının yerləşdiyi bir yerdir. Buna görə də bu hissə gəmi kapitanının ixtiyarında olur.

Martvili monastırı (gürc. მარტვილის მონასტერი) - Gürcüstanın Sameqrelo-Zemo Svaneti inzibati ərazisində yerləşən Martvili bələdiyyəsinin mərkəzindəki gürcü monastır kompleksidir. Ərazidəki ən hündür təpədə yerləşir və stratejik cəhətdən böyük önəm daşıyır. Konvensiya binalar kompleksinə Gücləndirmə Kafedralı, Siqvani kilsəsi, zəng qülləsi, istehkam divarı, bir məbəd və digər tikililər daxildir. VII əsrə aiddir və X əsr əsrdə yenidən qurulmuşdur. Gürcüstan Mədəni İrsinin daşınmaz abidəsi olaraq tanınır. == Tarixi == Bu gün monastırın olduğu ərazidəki təpəlik ərazi qədim zamanlarda "paqan mədəni mərkəzi" olaraq istifadə edilən müqəddəs bir ərazi idi. Bölgədə əvvəllər məhsuldarlıq və rifah məbədi olaraq ibadət edilən çox böyük və qoca bir şam ağacı var idi. Bu ərazidə yeni doğulan və ya azyaşlı uşaqların qurban edildiyi düşünülür. Əhalinin xristianlaşmasından sonra ağac əhalinin ibadət etməməsi üçün kəsildi.

Saraçlı, Mamxuti — Gürcüstan Respublikasının Bolnisi rayonunun tabeçiliyində kənd. == Fiziki-coğrafi mövqeyi == Saraçlı kəndi dəniz səviyyəsindən 450–600 m yüksəklikdə, Xrami çayının sağ qollarından olan Sağsağanlı çayının orta axarında - çayın hər iki sahilində yerləşir. Saraçlı qonşu kəndlər – Aşağı Qoşakilsədən 4,0 km, İmirhəsəndən 6,7 km, Faxralıdan 6,4 km, Qudurrudan 7,3 km və rayon mərkəzi Bolnisidən 22 km məsafədə, paytaxt Tiflisdən isə 60 km cənubda yerləşir. Coğrafi koordinatları 41° 22' 60" şimal enliyi, 44° 43' 1" şərq uzunluğudur. 25 kv.km-ə yaxın olan Saraçlı torpaqları cənubdan şimal-şərqə doğru dağ və dağətəyi ərazilərdə yerləşdiyindən, həmçinin mütləq hündürlüyü dəniz səviyyəsindən +400 metrlə (Yuxarı Qoşakilsə yaxınlığında) +1040,5 metr (Ləzgi daşı) arasında olduğundan təbiəti də rəngarəngdir. Əgər şimal torpaqları çılpaq ovalıq zonaya düşürsə, cənuba getdikcə kolluq və qalın meşəliklərlə örtülü dağlarla əhatə olunmuşdur. Yağıntının orta illik miqdarı 500 mm-ə yaxın olduğundan, həmçinin mülayim zonada yerləşdiyindən bu torpaqlar dəmyə əkinçiliyi, bağçılıq və heyvandarlıq üçün əlverişlidir. == Tarixi == Saraçlı kəndi haqqında məlumat verən ən qədim rəsmi sənəd hələlik Gürcüstan muzeylərində üç variantı saxlanan çar "Dasturlamali"si hesab olunur. XI Georginin hakimiyyəti dönəmində (1682 - 1688-ci illər) tərtib olunmuş və sonralar əlavələr edilmiş, ərəbcə "dəstürüləməl" sözündən olub, mənası "məlumat" anlamına gələn bu sənədlərin iki variantında – Sulxan Mdivani və Aleksi Mesxişvili variantlarında kəndin adı "Saraclu – Eminis elis sopeli" ("Emin elinin Saraclu kəndi") formasında qeydə alınmışdır. O da maraqlıdır ki, gürcü dəftərdarları "sopeli" sözü ilə yerli – oturaq (binəli) kəndləri qeydə alır, köçəri kəndləri isə "oba" adlandırırdılar.

Saraçlı — Oğuz boylarından Bəydili boyuna mənsub oymaqlardan biri. == Adın mənşəyi == Saraclı adı etno-toponimdir. Saraclı (müxtəlif şəkillərdə - Sırac/Sıraç, Sarac, Saraclu/Saraçlu/Sarraçlu/Saraçlı, Saraclar, Salac) 24 oğuz boyundan Bəydili (müxtəlif şəkillərdə - Beğdili, Beydili, Beqdeli) boyunun oymaqlarından birinin adıdır.