Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • ярх хьун

    1. свалиться, упасть. 2. опрокинуться : ярх хьайи тараз якӀв ядайбур гзаф жеда(погов.) - много найдётся тех, кто бьёт топором в свалившееся дерево (т.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • аян хьун

    становиться известным; познаваться (чутьём, догадкой, по наитию).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ЯРХ

    ...ярх хьун üzüüstə düşmək (yıxılmaq); * кӀвачерик ярх хьун a) ayağına yıxılmaq, ayağına düşmək (döşənmək), diz çökərək yalvarmaq; b) özünü alçaltmaq, a

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ЯРХ:

    ...хьана. А. С. Беневшайри кьве сеферда... Секне, чӀул хьиз, ярх хьана РакӀарив гвай рухунал. А. Ал. Мирдамир. * ярх хьайи тараз якӀв ядайбур гзаф ж

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЯРХ

    ХЬУН 1) v. tumble; crumple; flop; conk out, pass out; 2) v. trip; go over.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ХЬУН:

    гл., вуч; -ана, жеда; -ухь, -урай, жен, жемир; хьун тавун, хьун тахвун, хъжемир 1) вуж пешекар тир гьалдиз атун. Гуьгъуьнлай вичикай шаир хьайила,

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ХЬУН

    ...вун гьатайла, Ахварар квахьиз ахварикай кватайла рикӀ перишан яз жеда вун ватан рикӀел хкиз. Н. Сам. Лезги, вавай жузан за...

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • хьун

    (жез, хьана, хьухь) - 1. быть, становиться : закай пионер хьанва - я стал пионером;пенсионердин кьудкъад йис хьанвай - пенсионеру исполнилось восемьде

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ХЬУН

    (жез, хьана, хьухь) 1) v. be, exist; fare; play v. get, become; grow, be changed; хьана кьван, хьанач кьван v. once upon a time; хьайиди хьуй or хьайи

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ХЬУН

    (жез, хьана, хьухь) 1) v. be, exist; fare; play v. get, become; grow, be changed; хьана кьван, хьанач кьван v. once upon a time; хьайиди хьуй or хьайи

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ХЬУН

    (жез, хьана, хьухь) f. 1. olmaq; алим хьун регьят я, инсан хьун – четин. Ata. sözü alim olmaq asandır, adam olmaq çətin; кьисмет хьун qismət olmaq; ди

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ХЬУН

    (жез, хьана, хьухь) f. 1. olmaq; алим хьун регьят я, инсан хьун – четин. Ata. sözü alim olmaq asandır, adam olmaq çətin; кьисмет хьун qismət olmaq; ди

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • КЕГЬКИР ХЬУН

    вуж-вуч са фикирдал кӀеви хьун. Зун садлагьана кегькир хьана амукьнай: таниш тушир дагъдин къекъуьнра гьалтай такабурлу суван кьунар, инлай-анлай

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • КЪЕВРАГЬ ХЬУН

    гл. гурлу хьун.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • КЪАВРАХ ХЬУН

    гл., вуч бегьерлу хьун.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • КЪАНИХ ХЬУН

    гл., вуж къаних тир лишан хас хьун. [Хас-Мегьамед]. Къедалди заз са дерт авай зи яшда Чирвилерихъ къаних хьана амукьун

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЗИРЕК ХЬУН

    гл., вуж диривални кӀубанвал квай гьалда хьун.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ДУЬЗМИШ ХЬУН

    гл., дуьз хьун, кьун. Намрудавай дуьзмиш тахьай зинет я, Ихьтин уьмуьр жагъай жанан мубарак. Е. Э

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ДУЬЗДАЛ ХЬУН

    гл., вуж-вуч аквадайвал хьун. Кьилел алай бармак лагьайтӀа, кьифери къадгъунайди хьиз, са чӀарни аламачиз кӀан дуьздал хьанвайди тир

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ДИЛИ ХЬУН

    гл., вуж 1) акьул авачир гьалдиз атун. Ламран хва дили хьанватӀани, чидач, - зун вичин патав фейила, вич къуьчӀна катна

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЖИМИ ХЬУН

    гл., вуж-вуч 1) кӀевивал амукь тавун, цин еридиз атун. 2) куьч. инсан зайиф хьун, пис гьалдиз атун. Яшлу итим, акьул кими, Якни гъуьргъуь хьана жими

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ...арх

    -а; м. (от греч. archós - правитель, военачальник); вторая часть сложных слов. вносит зн. сл.: правитель, главный, начальник. Иерарх, монарх, олигарх,

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • АРХ

    (-уни, -уна, -ар) also. хвал.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • арх

    (-уни, -уна, -ар) (редко) - см. хвал.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • АРХ

    туьрк, сущ.; -уни, -уна; -ар, -ари, -ара гъвечӀи къанал, хвал. # ~ ягъун, гьяркьуь ~. Кьве цӀегь са архунлай вегьенвай дар тарцел дуьшуьш хьана. Куь

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • безетмиш хьун

    [тюрк, поэт., уст.] - см. чӀагун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • баришугъ хьун

    мириться (с кем-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • батмиш хьун

    1. тонуть. 2. (перен.) проваливаться (о работе, планах). 3. (перен.) теряться, пропадать, исчезать.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • башламиш хьун

    начинаться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • гадар хьун

    1. выбрасываться, извергаться. 2. шарахаться (в сторону).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • беябур хьун

    позориться, срамиться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • бинеламиш хьун

    основываться (на чём-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • битмиш хьун

    1. созревать; произрастать. 2. (перен.) исполняться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • вердиш хьун

    1. привыкать (к кому-чему-л.). 2. приучаться (к чему-л.). 3. повадиться (разг.) (что-л. делать).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • галат хьун

    см. галатун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • банкрот хьун

    банкротиться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • барбатӀ хьун

    разрушаться; разоряться; уничтожаться, разваливаться, погибать; || дуьнья барбатӀ хьанач хьи - а) ведь мир (от этого) не разрушился; б) ведь свет не к

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • аруш хьун

    наматываться, накручиваться (на что-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • бажит хьун

    1. усердно следить (за работой, за выполнением чего-л.). 2. быть усердным.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • алашкӀар хьун

    содраться (о коже).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • МЕСЭЛА ХЬУН

    гл., никай-квекай низ четин кардиз элкъуьн. Квез аквазвани, замана гьикьван чӀуру хьанватӀа. Шей жагъур хъувун еке месэла хьанва

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • бажармиш хьун

    см. бажармишун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • агаж хьун

    1. стягиваться. 2. ёжиться. 3. корчиться. 4. морщиться. 5. жмуриться, щуриться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • агал хьун

    Ӏ - закрываться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • акьал хьун

    закрываться (о чём-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • акӀаж хьун

    1. гнуться, сгибаться. 2. корчиться, корёжиться : ам тӀалик акӀ аж хьана - он скорчился от боли.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • абад хьун

    благоустраиваться; процветать.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • алдатмиш хьун

    [тюрк, диал., уст.] - см. алцурар хьун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ахмиш хьун

    [тюрк, поэт., уст.] - см. авахьун.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • алцурар хьун

    обманываться, ошибаться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • артух хьун

    1. увеличиваться, множиться, становиться больше. 2. доставаться бльше (чем положено). 3. превосходить (кого-что-л

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • артмиш хьун

    увеличиваться, множиться (в числе), прибавиться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • алчук хьун

    обвиваться, обматываться (вокруг кого-чего-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • алчуд хьун

    1. вращаться, крутиться, вертеться. 2. поворачиваться. 3. свёртываться; загибаться.4. наматываться.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ХУН

    ӀӀӀ (-и, -е, -ар) n. unbleached calico.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • hun

    hun

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • ХЪУН

    (хъваз, хъвана, хъухъ) f. 1. içmək; яд хъун su içmək; 2. əmmək, soraraq içmək; кӀеле хеб хъвазва quzu qoyunu əmir; 3. is. içki; хъун авай межлис içkil

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ХУЬН

    (хуьз, хвена, хуьх) f. 1. müxt. mən.: saxlamaq; сир хуьн sirri saxlamaq (gizlətmək); рикӀел хуьн yadda saxlamaq; 2. dolandırmaq, himayə etmək; хизан х

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ХУЬН

    (хуьз, хвена, хуьх) f. 1. müxt. mən.: saxlamaq; сир хуьн sirri saxlamaq (gizlətmək); рикӀел хуьн yadda saxlamaq; 2. dolandırmaq, himayə etmək; хизан х

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ХУН¹

    (хаз, хана, хух) f. 1. qırmaq, sındırmaq; мурк хун buzu qırmaq; кӀвач хун a) ayağını sındırmaq, şikəst etmək; b) ayağı sınmaq (2-ci mənada); 2. qırılm

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ХУН²

    (хаз, хана, хух) f. 1. doğmaq; balalamaq; аял хун uşaq doğmaq; хпе кӀел хана qoyun quzuladı; жанавурди жанавур хада. Ata. sözü qurddan qurd törəyər; 2

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ХУН³

    is. bez; хунин bezdən tikilmiş.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ХЪУН

    (хъваз, хьвана, хъухъ) 1) v. drink, imbibe; tipple, sot, drink alcohol; хъваз гьатун v.revel; carouse; 2) v. nurse, suckle; suck, draw into the mouth

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ХЪУН

    (хъваз, хьвана, хъухъ) 1) v. drink, imbibe; tipple, sot, drink alcohol; хъваз гьатун v.revel; carouse; 2) v. nurse, suckle; suck, draw into the mouth

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ХУЬН

    (хуьз, хвена, хуьх) 1) v. keep, retain possession of, hold onto; save, store; watch over, care for, look after, maintain; ислягьвал хуьн v. keep the p

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ХЪУН

    (хъваз, хъвана, хъухъ) f. 1. içmək; яд хъун su içmək; 2. əmmək, soraraq içmək; кӀеле хеб хъвазва quzu qoyunu əmir; 3. is. içki; хъун авай межлис içkil

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ХУЬН

    (хуьз, хвена, хуьх) 1) v. keep, retain possession of, hold onto; save, store; watch over, care for, look after, maintain; ислягьвал хуьн v. keep the p

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ХУН

    ӀӀ (хаз, хана, хух/ рухух) v. give birth to; mother; каци хун v. kitten, give birth to kittens; кӀел хун v. lamb, give birth to a lamb; kid; тай хун v

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • хъун

    (хъваз, хьвана, хъухъ) - 1. пить (что-л.) : яд хъун - пить воду; дарман хъун - принимать лекарство; тухдалди хъун - напиваться (чём-л.); чехир хъун -

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • хуьн

    (хуьз, хвена, хуьх) - 1. хранить, охранять, беречь, защищать, беречь (кого-что-л.) : вилин нини хьиз хуьн - беречь как зеницу ока; ислягьвал хуьн - со

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • хун

    Ӏ (хаз, хана, хух) - 1. ломать, разбивать (что-л.). 2. колоть, рубить (что-л.). 3. ломаться, разбиваться. ӀӀ (хаз, хана, хух/ рухух) - родить, рождать

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ХЪУН

    гл.; -вада, -вана; -ваз, -вазва; -ухъ, -урай, -ван, -вамир; хьун тавун, хьун тахвун, хъван хъийимир 1) ни-куь жими затӀ (яд, шурпа, нек ва мсб) туьт

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ХУЬН

    гл., ни; -вена, -да; -уьз, -уьзва; -уьх, -уьн, -рай, -мир; хуьн тавун, хуьн тахвун, хуьн хъийимир 1) сагъ-саламатдиз амукьарун, сагъсаламатдиз амукь

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ХУН

    гл.; -ада, -ана; -аз, -азва; -ух, -ан, -урай, -амир; хун тавун, хун тахвун, хан хъийимир дишегьлиди вичин бедендикай сагъдиз аял хкудун.... чавай

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ХУН

    сущ.; -а'и, -а || е; -ар, -ари || ~ери, -ара || ера памбагдин гьаларикай хранвай лацу парча. Куьз герек я яргъи рахун? Са къимет жеч атӀласни хун. С

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ХУН

    гл.; -ада, -ана; -аз, -азва; -ух, -ан, -урай, -амир; хун тавун, хун тахвун, хан хъийимир. 1) кьелечӀ, шуькӀуь затӀунин сагъвал амукь тавун. Чи пенже

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • HUN

    Qədim mənası “adam”, “xalq” deməkdir. İndi kün şəklində “xalq” anlamını saxlamaqdadır (elimin, künümün böyük şairi...). (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lü

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • HUN

    Hun n tar. 1. hunlar, hun tayfası (qədim türk tayfası); 2. məc. barbar, vəhşi

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • HUN

    i. tar. Hun; ~ lar the Huns

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • ХУН

    Ӏ (хаз, хана, хух) 1) v. break, bust; fracture; destroy; dilapidate; 2) v. prick; stick; prod, thrust, jab; 3) v. break; crack, fracture; dilapidate.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • ПОВАЛИТЬСЯ

    1. ярх хьун. 2. къаткун, яргъи хьун, ярх хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • hən-hün 2021

    hən-hün

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • ard-ara

    ardı-arası kəsilmədən sans cesse ; incessamment ; continuellement ; en permanence ; ardı-arası kəsilmək cesser vt, vi (de)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • SÜQUT

    [ər.] сущ. кӀватун, ярх хьун, чукӀун; süqut etmək кӀватун, ярх хьун, чукӀун, терг хьун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • GÜMRAHLANMAQ

    элкъв. гумрагь хьун (хъхьун), сагълам хьун (хъхьун); къуватдиз хтун, чкадиз хтун (мес. азарлуди).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ара-ара

    см. ара-бир.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ОПРОКИНУТЬСЯ

    ярх хьун; кIан пад цавал хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • SƏRİLMƏK¹

    ...(кӀвачер гагьадарна); divana sərilmək дивандал ярх хьун; // ярх хьун, акъалдун, алукьун, чиле акьун; // ярх хьана (ярх хьайи, акьалдай, аватай чкадал

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • БРЯКНУТЬСЯ

    разг. ярх хьун; пархъна аватун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • TİRLƏNMƏK

    гл. яргъи хьун, къаткун; ярх хьун (чӀул хьиз).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YASLANMAQ

    гл. 1. гьай хьун, агалтун, ярх хьун, экӀя хьун; 2. агалтун, агатун, гуькь хьун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • РАСПРОСТЕРЕТЬСЯ

    ...хьана къаткун, ярх хьана экIя хьун; гъил-кIвач гадарна чIул хьиз ярх хьун. 2. пер. экIя хьун, гегьешдиз экIя хьун (мес. гегьеншдиз къурухар, никIер).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ВАЛЯТЬСЯ

    несов. 1. ярх хьун; къаткун; гьакI бушдиз къаткун. 2. гадарнаваз хьун. 3. къатадун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ГРОХНУТЬСЯ

    ...пахърахъна (чахърахъна, гугрумна) аватун; гугрумна ярх хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • UÇMAQ²

    гл. 1. уьцӀуьн, ярх хьун, ацахьун, чукӀун, аватун (мес. кӀвалин къав); 2. пер. чукӀун, терг хьун, кӀан пад цавал хьун, кӀаняй акъатун, тармар хьун, ба

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • РУХНУТЬ

    1. ярх хьун (мес. ттар). 2. уьцIуьн; чукIун (цал, къав). 3. пер. чукIун, дерт хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • РАСТЯНУТЬСЯ

    ...3. разг. яргъи хьана къаткун. 4. разг. экIя хьун, ярх хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ŞARP,

    ...нареч. тарпна, садлагьана, хабарни авачиз (мес. ярх хьун).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ÜZÜÜSTƏ

    нареч. ччинихъди, ччин кӀаник тир гьалда (мес. ярх хьун).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • İÇƏİÇ

    нареч. рах. хъухъа-хъухъ, ара тагана, далбадал хъун (гзафбуру санал).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ЗАВАЛИТЬСЯ

    ...хьун; завалился спать ксуз къаткана. 3. уьцIуьн; ярх хьун; стена завалилась цал уьцIена.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ƏNDƏRİLMƏK

    ...садлагьана авахьун, илич хьун; // иличун, ичӀирун; 2. садлагьана ярх хьун, аватун, акьалдун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • SƏLDİRLƏMƏK

    гл. ттатаб(ар) хьун, къекъуьнин тегьер акадарун, ярх жезвай хьиз къекъуьн, галтад хьун (мес. пиянди).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YIXILMAQ

    гл. 1. ярх хьун, алабар хьун, акъалдун (мес. ттар, шалман, цал ва мс.); // алукьун, гьалч хьун, чиле акьун; üzüüstə yıxılmaq чинихъди ярх хьун; // ава

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ƏSƏRLƏNMƏK

    гл. рах. 1. татабар хьун, ярх жедай хьиз хьун, зурзун алахьун, зурзун (ахвар къведамаз, мекьи жедамаз); 2. эсер хьун, таъсир хьун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • УПАСТЬ

    1. аватун. 2. ярх хьун; алукьун. 3. пер. агъуз аватун, агъуз хьун (мес. къиметар). ♦ гора упала с плеч см. плечо; упасть в обморок вич-вичелай фин, к

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • КИНУТЬСЯ

    1. вигьин. 2. хкадрун. 3. ярх хьун (кIвачерик). 4. вигьена кьун (гардан); гьатун (гарданра, къужахра).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • DEVRİLMƏK

    ...кӀан пад винелди элкъуьн, винел пад кӀаник хьун; 2. пер. ярх хьун (мес. са пачагьлух).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ВАЛИТЬСЯ

    несов. 1. ярх хьун. 2. аватун. ♦ работа валится из рук разг. кIвалахдал гъил физвач.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • TİRTAP

    нареч.: tirtap düşmək (uzanmaq) чӀул хьиз яргъи хьун, ярх хьун, юргъунвиляй кӀвачер-гъилер гагьадарна къаткун, кӀевиз ксун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • чӀарх-чӀарх

    звукоподражание хрусту : чӀарх-чӀарх авун - хрустеть.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • цӀарх-цӀарх

    : цӀарх-цӀарх авун - исцарапать, поцарапать (кого-что-л.).

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • АРА-АРА

    zərf ara-sıra, bəzən, arabir, hərdənbir, gahdanbir; müəyyən fasilələrlə.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • АРА-АРА

    also. ара-бир.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-ingliscə lüğəti
  • yıxıla-yıxıla

    нареч. ярх жез-ярх жез, алукьиз-алукьиз; гагь алабар (ярх) жез, гагь къарагъиз; гзаф четинвилелди.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ПОЛЗАТЬ

    ...ползать в ногах кIвачерик къатадун, кIвачерик ярх хьун (минетиз алчахвалун).

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • АРЫК

    къубу; хвал; арх.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • KƏLLƏMAYALLAQ

    ...истикан кукухъ эцигун; kəlləmayallaq aşmaq (gəlmək) кьилихъди фин (ярх хьун), кьилинбацар хьун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • АЛАДАР:

    аладар хьун вуж-вуч са патахъ ярх хьун. Ахваравай гададиз садлагьана поезд аладар хьайи хьтин ванер атана, А. Къ. Жуьгьенар.

    Tam oxu »
    Ləzgi dilinin izahlı lüğəti
  • ЧӀУЛ²

    (-уни, -уна, -ар) tir, şalban, pərdi; * чӀул хьиз ярх хьун çul kimi yerə sərilmək, birdən bərk yıxılmaq.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-azərbaycanca lüğəti
  • ÇIRPILMAQ

    ...3. акьун; ччилел эля хьун (ван алаз), гьалч хьун, ярх хьун, акъалдун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ЛЕЧЬ

    1. къаткун. 2. яргъи хьун, ярх хьун (ял ягьиз). 3. кьиникь; лечь костьми кьиникь. 4. акъвазун; лечь на якорь лабар (якорь) вигьена акъвазун (гими). 5.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СВАЛИТЬСЯ

    1. аватун. 2. ярх хьун. 3. пер. хивез аватун; кьилел атун (са кар). ♦ свалиться с неба 1) бейхабардиз акъатун, рикIелни алачиз атун; 2) цавай аватаи

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПАДЕНИЕ

    мн. нет 1. аватун. 2. агъуз аватун. 3. ярх хьун. 4. къун. 5. элекьун; агъуз аватун (яд). 6. воен. муьтIуьгъ хьун, рей гун, душмандиз гьатун (мес. къе

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • QAPANMAQ

    ...къецел экъечӀ тавун, кӀвале амукьун, кӀвале хьун; 5. ярх хьун, акьалдун, гьалч хьун, ччиле акьун.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YIXILA-DURA

    нареч. ярх жез-къарагъиз, алукьиз-къарагъиз, акъалдиз-къарагъиз; гагь алабар (ярх) жез, гагь къарагъиз; гзаф четинвилелди.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ПЛАСТ

    ...къат. ♦ лежать пластом пер. юзан тийиз чIул хьиз ярх хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • BİRDƏN

    нареч. 1. садлагьана, бейхабардиз (мес. ярх хьун); 2. санал, са сеферда, са тилитда; // са вахтунда; ** birdən-ikiyə са-кьведра, садра-кьведра, гьич.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • УПАД

    до упаду аман атIудалди, галатна ярх жедалди.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • YIXILI

    прил. ярх хьайи, чкӀай, уьцӀей (мес. цал).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • кьиспес

    (-ди, -да; мн.нет.) (сущ.; арх.) - история.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ПАДАТЬ

    ...ярх хьун; алукьун; падать навзничь далудихъди ярх хьун. 3. ярх хьун, уьцIуьн (мес. жугъун, цал). 4. къун (мес. жив). 5. авахьун (пешер, цуьквер). 6.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • DÖŞƏNMƏK

    ...гьай хьун, экӀя хьун, ччилел яргъи хьун; // ччилел (кӀвачерик) ярх хьана минетун; 3. гл. рах. üstünə döşənmək недай затӀунал вегьин, вилI ичӀивилелди

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • YIXIQLIQ

    сущ. ярх хьайи, чкӀай, уьцӀей затӀунин гьал (везият).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • SƏRİLݹ

    нареч. (чилел) ярх хьанвай гьалда, яргъи хьанвай гьалда.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • цай

    (-иди, -ида, -ибур) (сущ.; арх.) - отец; см. буба.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • ПЛАШМЯ

    ...гьяркьуьвилихъди (ччинихь ва я далудихъ алукьун, ярх хьун). 2. гьяркьуь паталди; ударить шашкой плашмя шуьшкадин гьяркьуь паталди ягъун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
OBASTAN VİKİ
Han Hun-So
Han Hyun-So (d. 17 mart 1970) — Cənubi Koreyanı təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Han Hyun-So Cənubi Koreya yığmasının heyətində 1988-ci ildə Cənubi Koreyanın Seul şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXIV Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Qrup mərhələsində baş tutan üç oyunun birində məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Seul Olimpiadasını 1-ci yerdə başa vurdu və qızıl medal qazandı.
Hun
Hunlar — IV-VI əsrlərdə Mərkəzi Asiyada, Qafqazda və Şərqi Avropada yaşamış köçəri xalq. Avropa ənənəsinə görə, onlar ilk əvvəllərdə Volqa çayının şərqində, yəni o dönəmdə Skitiya adlandırılan yerlərdə yaşamışdırlar. Hunların qərbə doğru köçmələri ariyanlardan hesab edilən Alanların qərbə doğru yürüşü ilə əlaqələndirilir. 370-ci ildən etibarən Hunlar Volqa sahillərinə gəldilər və 430-cu ildə Avropada özlərinin böyük, lakin qısaömürlü dövlətlərini qurdular. Hunlar tədricən Qotları və Roma sərhədlərindən kənarda yaşayan bir çox digər german tayfalarını özlərinə tabe etdilər, yerdə qalanları isə Roma sərhədləri daxilinə miqrasiya etməyə məcbur oldu. Hunlar, xüsusən Attilanın rəhbərliyi altında tez-tez Şərqi Roma imperiyası üzərinə dağıdıcı yürüşlər həyata keçirdilər. 451-ci ildə onlar Qərbi Roma imperiyasının əyaləti olan Qaulu ələ keçirdilər. Onlar buanı ələ keçirmək üçün romalılarla vestqotların birləşmiş ordusu ilə Katalaun döyüşündə döyüşmüdülər. 452-ci ildə onlar İtaliyanı ələ keçirdilər. Attilanın 453-cü ildə ölümündən sonra Hunlar artıq Roma üçün əsas təhlükə olmaqdan çıxdılqar və öz torpaqlarının çoxunu 454-cü ildə baş vermiş Nedao döyüşündən sonra itirdilər.
Han Hyun-So
Han Hyun-So (d. 17 mart 1970) — Cənubi Koreyanı təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Han Hyun-So Cənubi Koreya yığmasının heyətində 1988-ci ildə Cənubi Koreyanın Seul şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXIV Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Qrup mərhələsində baş tutan üç oyunun birində məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Seul Olimpiadasını 1-ci yerdə başa vurdu və qızıl medal qazandı.
Han Sun-Hi
Han Sun-Hi (d. 9 iyun 1972) — Cənubi Koreyanı təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Han Sun-Hi Cənubi Koreya yığmasının heyətində 1996-cı ildə Atlanta şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Final oyununda Danimarka yığmasına 37:33 hesabı ilə məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Atlanta Olimpiadasını 2-ci yerdə başa vurdu və gümüş medal qazandı. Daha sonra Han Sun-Hi Cənubi Koreya yığmasının heyətində 2000-ci ildə Avstraliyanın Sidney şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVII Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Bürünc medal uğrunda oyunda Norveç yığmasına 22:20 hesabı ilə məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Sidney Olimpiadasını 4-cü yerdə başa vurdu.
Ço Hyun-Yun
Ço Hyun-Yun (d. 21 iyun 1981) — Cənubi Koreyanı təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Ço Hyun-Yun Cənubi Koreya yığmasının heyətində 2000-ci ildə Avstraliyanın Sidney şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVII Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Bürünc medal uğrunda oyunda Norveç yığmasına 22:20 hesabı ilə məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Sidney Olimpiadasını 4-cü yerdə başa vurdu.
Hun Sen
Hun Sen (khm. ហ៊ុន សែន; 5 avqust 1952) — 1985-ci ildən etibarən Kambocanın Baş naziri, Kambocanın ən uzun hakimiyyətdə olan hökumət başçısı və dünyanın ən uzun hakimiyyətdə olan liderlərindən biri olan kambocalı siyasətçi.Hun Bunal adı ilə anadan olub, qırmızı kxmerlərə əsgər kimi qoşulduqdan iki il sonra 1972-ci ildə adını Hun Sen olaraq dəyişdirdi. Kamboca vətəndaş müharibəsində qırmızı kxmerlər tərəfində vuruşdu. 1979–1986-cı illərdə və yenidən 1987–1990-cı illərdə Vyetnam tərəfindən nəzarət edilən hökumətdə Kamboca Xarici İşlər Naziri vəzifəsində çalışıb. 26 yaşında eyni zamanda dünyanın ən gənc xarici işlər naziri adını da qazanmışdı.Hun Sen 1985-ci ilin yanvarında tək partiyalı Milli Məclisdə 1984-cü ildə vəfat edən Chan Sının yerinə təyin edilməklə Baş nazir vəzifəsinə yüksəldi. 1993-cü ildə BMT-in dəstəklədiyi parlament seçkilərinə qədər vəzifəsini saxladı. Seçkilərdə məğlub olan Sen nəticəni qəbul etməyi rədd etdi və ayrılıqçı hərəkatı təhdid etdi. MBDKKMBC ilə danışıqlardan sonra Norodom Ranarit və Hun Sen koalisiya dağılana və Sen 1997-ci ildə Ranariti devirən çevriliş təşkil edənə qədər eyni zamanda Birinci və İkinci Baş nazir vəzifələrini icra etməyi qəbul etdilər. 1998-ci ildən bəri Hun Sen KXP-ı mübahisəli seçki qələbələrinə apararaq sürətli iqtisadi böyüməyə və inkişafa, eyni zamanda korrupsiya, meşələrin qırılması və insan haqlarının pozulmasına apardı. 2013–2014-cü illərdəki etiraz aksiyalarından sonra 2018-ci ildə müxalifət partiyalarının ləğvindən sonra altıncı müddətə seçildi və KXP Milli Məclisdəki bütün yerli qazandı.
Hun dili
Hun dili və ya Hun türkcəsi — vaxtı ilə mövcud olmuş hunların dili. Yunan, latın və çin mənbələrindəki müəyyən sözlərə görə tanınır. Müasir dövrə qədərə gəlib çatmış sözlərin analizinə görə türk dilləri qrupuna aid edilir. == Dövrümüzə çatmış sözlər == Avropa hunlarının müasiri oln müşahidəçilər və VI əsrdə yaşamış tarixçi Jordanes hunların istifadə etdiyi dildən 3 sözü dövrümüzə gəlib çatmasına nail olmuşdurlar.Kəndlərdə bizə ərzaq - qarğıdalı əvəzinə darı və yerlilərin dediyi kimi medos verilirdi. Bizi müşayət edən iştirakçılar darı və buğdadan hazırlanmış içki - hansıki barbarlar kamos adlandırır - aldılar.Hunlar Attilanı belə mərsiyyələrlə - onlar bunu strava adlandırır - ağlaşma qurmaqla, onun məbədi üzərində böyük ehtişamla qeyd edirdilər.Bu medos bal şərabı kimi bir içkidir, kamos buğda içkiçi, strava dəfn mərasimidir. Maenchen-Helfen iddia etmişdir ki, strava slavyan dilində danışan bir məlumatçıdan gəlmiş ola bilər.Hun dili barədə digər bütün məlumatlar onların tayfaları və şəxs adları ilə bağlıdır. == Türk dili olması barədə == Karl Henrix Menges və Omelian Pritsak kimi bir çox tarixçilər düşünürlər ki, hunlara aid olan xüsusi sözlər ancaq Türk dili və ya Altay dil ailəsi ilə əlaqələndirilə bilər. Menges dil dəlillərinə arxalansa da, hunlara münasibəti "onları türk və ya türklərə yaxın hesab etməyin etnoloji səbəbləri var" deyir. Bundan başqa, Menges hunların monqolca və ya tunqus dillərindən birində və ya türkcə ilə monqolcanın arasındakı hansısa dildə danışa biləcəyi ehtimalını da bildirir. Bizim dövrümüzə gəlib çatan 33 Hun şəxs adlarını araşdıran Pritsak deyir: O [Hun dili], Türk dili deyildi, güman ki, türkcə ilə monqolca arasında bir dil idi və türkcəyə monqolcadan daha yaxın idi.
Hun imperiyaları
Hun inqilabı
Hun inqilabı — Eramızın dördüncü əsrinin əvvəlinə doğru, Mərkəzi Asiya, Qərbi Sibirin cənub ərazilərində, Filizli və Dağ Altayın bir hissəində, yaşayan hunlar yarım millionluq ordu çıxarmağa qadir güclü dövlət yaratdılar. Etnosun qüvvəsinin zirvə nöqtəsinə çatan energetik partlayış yaxınlaşırdı. Hunlar kimi döyüşkən və enerjili etnos, artıq nisbi hərəkətsilik vəziyətində qala bilməzdi, onun yığılmış enerjisi öz tətbiqini tapmalıydı, ama bunun üçün dövlət səriştəsi olan, dahi, qətiyətli və böyük hərbi istedadı olan başçı lazım idi. Və belə lider tapıldı. Bu hunların yeni şanyusu Attila(Edil) idi. Hunlar Attilanın başçılığı ilə sürətlə dünya tarixinə, özüdə onun zirvələrinə, daxil oldular. Attila hun dövlətində 431-ci ildə hakimiyətə gəldi. Mərkəzi Asiyada və cənubi Sibirdə sıxılan hun cəmiyətinin əhvalını tuta bilən Attila, yaxın on il üçün hərəkət planını hazırladı. Attilanın ilk etdiyi hunların Qərbə hərəkətinin başlanması oldu. 432-ci ildə hun ordusu Volqanı(İdil) keçib cənub-qərbə, Don, Dneprin aşağı və orta axarına tərəf hərəkətə başladı.
Hun qəbiristanlığı
Hun qəbiristanlığı — Bakı şəhərinin Xəzər rayonunun inzibati ərazi vahidində yerləşən Buzovna qəsəbəsindəki tarixi məzarlıq. Azərbaycanın ən qədim qəbiristanlıqlarından olan Hun qəbiristanlığı hazırda Buzovnadakı ən qədim qəbiristanlıq hesab olunur. Onun tarixi bizim eradan əvvəl III əsrə aid edilir. Burada çox qədim qəbirlər, sərdabələr və bir də türbə vardır. Həmin türbənin tarixi qəbiristanlığın tarixi qədər qədim deyil, İslam dininin yayıldığı tarixdən sonraya aiddir. İçərisində 4 qəbir olan bu türbə Məhəmməd Əli türbəsi adlanır. Bu türbənin adı vaxtilə sultanlardan birinin təyin etdiyi xəlifənin adı ilə bağlıdır. Hun qəbiristanlığındakı qəbirlərin üzərində müxtəlif yazılar – mərhumların şərəfinə yazılmış şeirlərdən beytlər, naxışlar – svastika, günəş və yaxud da əbədiyyət simvolu, Süleyman peyğəmbərin altıbucaqlı möhürü olan ulduz, səkkiz bucaqlı ulduz və digər simvollar, təsvirlər əks olunmuşdur. Tarixin müxtəlif dövrlərində Hun qəbiristanlığının böyük bir hissəsi məhv edilmişdir, qəbir daşları sındırılmışdır. Hazırda baxımsız vəziyyətdə olan bu tarixi məzarlıq Sovet hakimiyyəti illərində çox böyük zərər görərək, dağıdılmışdır.
Hun türkcəsi
Hun dili və ya Hun türkcəsi — vaxtı ilə mövcud olmuş hunların dili. Yunan, latın və çin mənbələrindəki müəyyən sözlərə görə tanınır. Müasir dövrə qədərə gəlib çatmış sözlərin analizinə görə türk dilləri qrupuna aid edilir. == Dövrümüzə çatmış sözlər == Avropa hunlarının müasiri oln müşahidəçilər və VI əsrdə yaşamış tarixçi Jordanes hunların istifadə etdiyi dildən 3 sözü dövrümüzə gəlib çatmasına nail olmuşdurlar.Kəndlərdə bizə ərzaq - qarğıdalı əvəzinə darı və yerlilərin dediyi kimi medos verilirdi. Bizi müşayət edən iştirakçılar darı və buğdadan hazırlanmış içki - hansıki barbarlar kamos adlandırır - aldılar.Hunlar Attilanı belə mərsiyyələrlə - onlar bunu strava adlandırır - ağlaşma qurmaqla, onun məbədi üzərində böyük ehtişamla qeyd edirdilər.Bu medos bal şərabı kimi bir içkidir, kamos buğda içkiçi, strava dəfn mərasimidir. Maenchen-Helfen iddia etmişdir ki, strava slavyan dilində danışan bir məlumatçıdan gəlmiş ola bilər.Hun dili barədə digər bütün məlumatlar onların tayfaları və şəxs adları ilə bağlıdır. == Türk dili olması barədə == Karl Henrix Menges və Omelian Pritsak kimi bir çox tarixçilər düşünürlər ki, hunlara aid olan xüsusi sözlər ancaq Türk dili və ya Altay dil ailəsi ilə əlaqələndirilə bilər. Menges dil dəlillərinə arxalansa da, hunlara münasibəti "onları türk və ya türklərə yaxın hesab etməyin etnoloji səbəbləri var" deyir. Bundan başqa, Menges hunların monqolca və ya tunqus dillərindən birində və ya türkcə ilə monqolcanın arasındakı hansısa dildə danışa biləcəyi ehtimalını da bildirir. Bizim dövrümüzə gəlib çatan 33 Hun şəxs adlarını araşdıran Pritsak deyir: O [Hun dili], Türk dili deyildi, güman ki, türkcə ilə monqolca arasında bir dil idi və türkcəyə monqolcadan daha yaxın idi.
Hun türkləri
Hunlar — IV-VI əsrlərdə Mərkəzi Asiyada, Qafqazda və Şərqi Avropada yaşamış köçəri xalq. Avropa ənənəsinə görə, onlar ilk əvvəllərdə Volqa çayının şərqində, yəni o dönəmdə Skitiya adlandırılan yerlərdə yaşamışdırlar. Hunların qərbə doğru köçmələri ariyanlardan hesab edilən Alanların qərbə doğru yürüşü ilə əlaqələndirilir. 370-ci ildən etibarən Hunlar Volqa sahillərinə gəldilər və 430-cu ildə Avropada özlərinin böyük, lakin qısaömürlü dövlətlərini qurdular. Hunlar tədricən Qotları və Roma sərhədlərindən kənarda yaşayan bir çox digər german tayfalarını özlərinə tabe etdilər, yerdə qalanları isə Roma sərhədləri daxilinə miqrasiya etməyə məcbur oldu. Hunlar, xüsusən Attilanın rəhbərliyi altında tez-tez Şərqi Roma imperiyası üzərinə dağıdıcı yürüşlər həyata keçirdilər. 451-ci ildə onlar Qərbi Roma imperiyasının əyaləti olan Qaulu ələ keçirdilər. Onlar buanı ələ keçirmək üçün romalılarla vestqotların birləşmiş ordusu ilə Katalaun döyüşündə döyüşmüdülər. 452-ci ildə onlar İtaliyanı ələ keçirdilər. Attilanın 453-cü ildə ölümündən sonra Hunlar artıq Roma üçün əsas təhlükə olmaqdan çıxdılqar və öz torpaqlarının çoxunu 454-cü ildə baş vermiş Nedao döyüşündən sonra itirdilər.
Hun İmperiyası
Sammo Hun
Hun Tszinbao və ya Sammo Hunq Kam-bo (ing. Sammo Hung, kantonca: 洪金寶) — Honkonq aktyoru, rejissoru, prodüseri və döyüş ustasıdır.
Hun incəsənəti
Hun incəsənəti — əslən Orta Asiyadan olan Hunların Avropada yaratmış olduğu bütün mədəniyyət nümunələri nəzərdə tutulur. Hun sənəti əsasən qazanlar, qablar və zinət əşyaları, boyunbağılar, fibula və bilərziklərdən ibarətdir. Bu motivlərdə tez-tez təsvir edilən heyvan fiqurları ilə birlikdə, ağaclara və həndəsi şablonlara da rast gəlinir. Hun incəsənəti german tayfalarının incəsənətinə və ümumilikdə Avropa incəsənətinə böyük təsir etmiş, orada yunan-roma incəsənət ənənəsinin sona çatmasında rol oynamışdır. Hun incəsənəti özüdə Asiyadakı sivilizasiyalardan bəhrələnmişdir. Hunların maddi mədəniyyətini və incəsənətini öyrənə bilmək üçün iki qaynaq vardır: qədim əlyazmalar və arxeologiya. Lakin Hunlar köçəri həyat sürdükləri üçün onların incəsənəti və yaşamı barədə arxeoloji qaynaqlar az qalmışdır. Buna baxmayaraq, 1945-ci ildən sonra Hunlara aid olan xeyli sayda arxeoloji material aşkar edilmişdir. Təkcə 2005-ci ildən Hunlara aid olduğu bəlli olan 200 maddi mədəniyyət nümunəsi üzə çıxarılmışdır. Bu nümunələr Hun məzarları olmuşdur ki, oradan tapılanlar da Hunlara aid edilmişdir.
Hu Sun-Yon
Hu Sun-Yon (d. 28 sentyabr 1975) — Cənubi Koreyanı təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Hu Sun-Yon Cənubi Koreya yığmasının heyətində 1996-cı ildə Atlanta şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Final oyununda Danimarka yığmasına 37:33 hesabı ilə məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Atlanta Olimpiadasını 2-ci yerdə başa vurdu və gümüş medal qazandı. Daha sonra Hu Sun-Yon Cənubi Koreya yığmasının heyətində 2000-ci ildə Avstraliyanın Sidney şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVII Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Bürünc medal uğrunda oyunda Norveç yığmasına 22:20 hesabı ilə məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Sidney Olimpiadasını 4-cü yerdə başa vurdu. Hu Sun-Yon Cənubi Koreya yığmasının heyətində 2004-cü ildə Yunanıstanın Afina şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVIII Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Final oyununda Danimarka yığmasına 38:36 hesabı ilə məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Afina Olimpiadasını 2-ci yerdə başa vurdu və gümüş medal qazandı. Daha sonra Hu Sun-Yon Cənubi Koreya yığmasının heyətində 2008-ci ildə Çinin ev sahibliyində baş tutan XXIX Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Bürünc medal uğrunda oyunda Macarıstan yığmasını 28:33 hesabı ilə məğlub edən Cənubi Koreya yığması, XXIX Yay Olimpiya Oyunlarını 3-cü yerdə başa vurdu və bürünc medal qazandı.
Çun Un-Hi
Çun Un-Hi (d. 1 may 1977) — Cənubi Koreyanı təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Çun Un-Hi Cənubi Koreya yığmasının heyətində 2000-ci ildə Avstraliyanın Sidney şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXVII Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Bürünc medal uğrunda oyunda Norveç yığmasına 22:20 hesabı ilə məğlub olan Cənubi Koreya yığması, Sidney Olimpiadasını 4-cü yerdə başa vurdu.
Ari
Arilər (hind ā́rya-, avest. airya-, fars. ariya-‎) — e.ə. 2000-ci ilə yaxın Mərkəzi Asiyadan Hindistana yerləşmiş Hind-İran köçəri tayfalarının özlərinə verdikləri ad. Hindisumda ariler tədricən yerli əhali ilə qarışaraq onlarla birlikdə hindxalqını təşkil etdilər. İran və Azərbaycan ərazilərində yerli əhali ilə qarışan arilərdən, o cümlədən Azərbaycan ərazisində bir çox irandilli tayfalar - parfiyalılar, farslar, midiyalılar, saqartilər, kadusilər, mardlar, kirtilər və b. meydana gəlmişdilər. Müasir İranın adı buradandır; qədim İran dilində aquapat – "arilər ölkəsi" və ya "padşahlığı" deməkdir. İrandilli tayfa və qəbilələr indiki İran ərazisinə b.e.ə. IX əsrdə (bəzilərinin fikrincə, e.ə.
.срб
.срб (.xn--90a3ac) — Yuxarı səviyyəli kiril əlifbasında olan Serbiyanın milli domeni. İnternetdə kiril əlifbasında yazılmış ikinci domen. (birinci .рф) . Domen 3 may 2011-ci ildə işə salınmışdı . Domen adlarının qeydiyyat prosesi 27 yanvar 2012-ci ildə başladı.. Bu zonada birinci qeyd edilmiş domen "рнидс.срб" oldu — (Serb milli domen registratoru).
ARB
Azerbaijan Republic Broadcaster və ya qısaca ARB — 10 may 2014-cü il tarixində Bakı şəhərində yayıma başlayan 10-cu ümumrespublika televiziya kanalı. == Tarixçə == 14 mart 2014-cü il tarixində "ARB" televiziya şirkəti Milli Televiziya və Radio Şurasının keçirdiyi tenderin nəticələrinə əsasən Azərbaycan üzrə yayım hüququ əldə edib. Beləliklə də, ölkə üzrə yayımlanan ümumrespublika televiziya kanallarının sayı 10-a çatıb. "ARB" televiziya kanalı müstəqil regional telekanallar – Kəpəz TV (Gəncə), ARB Şimal (Xaçmaz), ARB Cənub (Lənkəran), EL TV (Yevlax), Kanal-S (Şəki) və ARB 24-ün (Bakı) birgə yaratdığı Azərbaycanda ilk televiziya şəbəkəsidir. "ARB" Bakı və Abşeron yarımadası ərazisində 37-ci tezlikdə (11 sektor) yayımlanır. Bölgələrdə isə yayım regional telekanalların — ARB Kəpəz, ARB Şimal, ARB Cənub, ARB Aran və ARB Şəki-nin siqnalları vasitəsilə həyata keçirilir. Açıq yayımla yanaşı ARB, Azərbaycanın ilk peyki olan Azerspace 1-in Avropa seqmentində, kabel televiziyası və internet şəbəkəsi vasitəsilə də yayımlanır. "ARB"-nin yayım və proqram mərkəzi Kəpəz TV-in bazasında yaradılıb və Gəncə şəhərində yerləşir. Mərkəzi xəbər aparatı Azərbaycanın xəbər kanalı — ARB 24-ün əsasında yaradılıb. "ARB"-də yayımlanacaq bütün veriliş və buraxılışlar həm regional telekanallarda, həm də Bakıda yerləşən xüsusi telestudiyada hazırlanır.
ARO
ARO (Auto Romania üçün qısa) — off-road avtomobil istehsalı üçün Rumıniya zavodudur. İlk avtomobil - IMS-57 - 1957-ci ildə buraxıldı. Avtomobil QAZ-69 əsasında qurulmuşdur. 2006-cı ildə iflas oldu. == Şirkətin tarixi == ARO zavodunun tarixi 1885-ci ildə zavod qurulduqdan sonra başladı, lakin 1899-cu ildə işə son verildi. 1941-1944-cü illər dövründə anbar kimi istifadə edilmişdir. 1945-ci ildən 1950-ci ilə qədər Rumıniya və Sovet qoşunlarının avtomobillərini təmir etmək üçün istifadə edilmişdir. 1953-cü ildə onlar IMS-53 motosikletinin istehsalını qurmağa çalışdılar, amma cəmi 12 ədəd istehsal edildi. 1957-ci ildən etibarən zavod avtomobil hissələri - mühərrikləri və dişli qutuları istehsal etməyə başlayıb, eyni ildən etibarən IMS 57, M 59, ARO M 461 avtomobillərinin istehsalı başlayıb. Zavodun bütün həyatı boyu təxminən 380 min avtomobil istehsal etmişdir.
Are
Are və ya Aare (alm. Aare‎, fr. Aar) — İsveçrədə çay. Reyn çayının sol qolu. Uzunluğu 295 km, hövzəsinin sahəsi təqribən 17,8 mun kv. kilometrdir. Bern Alp dağlarındakı Aare buzlaqlarından başlanır. Tun gölünədək gəmiçiliyə yararlıdır. Aşağı axınında orta illik su sərfi saniyədə 560 kub metrdir. Aare çayı boyunca çoxlu Su Elektrik Stansiyaları var.
Arl
Arl (fr. Arles, oks. Arle) — Fransanın cənub-şərqindəki Provans-Alp-Kot-d'Azur regionun Buş-dü-Ron departamentində yerləşən şəhər və kommuna. == Coğrafiya == Rona çayı Kamarq deltasını meydana gətirən Arldan yuxarı olan iki filiala sürüklənir. Kamarqın böyük bir hissəsi Arlın tərkibində olduğundan, əhalisinin 50,000 mindən çox olmasına baxmayaraq, Böyükşəhər Fransanın ən böyük kommunasıdır. Şəhərin sahəsi 758,93 km²-dir. == Əhali == Əhalinin dinamikası: == İqtisadiyyat == 2010-cu ildə işləyən yaşda olan 33,137 (15–64 yaş) nəfərin, 22,479 nəfər iqtisadi cəhətdən aktiv, 10,658-i isə qeyri-aktiv idi (fəaliyyət göstəricisi 67,8%-dir). İşləyən yaşda olan 22,479 nəfərin 18,749-u (9,948 kişi və 8801 qadın) aktiv işləyir, 3,730-u isə işsiz(1,787 kişi və 1,443 qadın) idi. 10,658 əmək qabiliyyətli qeyri-aktiv vətəndaşlar 3,190-u şagird və ya tələbə olmaları, 3,017-i pensiyaçı olmaları, 4,451-isə digər səbəblərlə bağlı idi. == Qardaş şəhərlər == == Həmçinin bax == Provans-Alp-Kot-d'Azur == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Vikianbarda Arles ilə əlaqədar mediafayllar var ville-arles.fr — Arl şəhərinin rəsmi saytı Арль // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т.
Arn.
Corc Arnott Arnott, və ya Uoker Arnott (ing. George Arnott Walker-Arnott, 1799—1868) — Şotlandiya botaniki. Vilyam Hukerlə birlikdə Şimali Amerika botanikasını, Vayt Robertlə birlikdə isə Hindistan florasını öyrənmişdir. Çoxlu bitkiləri təsnif etmişdir (International Plant Names Index). == Elmi fəaliyyəti == Corc Arnott Arnott toxumlu bitkilər, qıjıkimilər, mikologiya və yosunlar üzrə ixtisaslaşmışdır. == Xarici keçidlər == Hooker, Sir William Jackson. The Botany of Captain Beechey's voyage. Henry George Bohn. 1841.
Arx
Arx ya da kanal — insan əli ilə düzəlmiş, sulama ya da nəqliyyat məqsədi ilə istifadə edilən su yollarıdır. Axma sürəti çox olmayan çaylar keçmişdən günümüzə dək həmişə nəqliyyat üçün istifadə edilmişdilər. Bu çayların bir-birlərinə yaxınlaşdığı yerlərdə kanallar açılmaq surətiylə nəqliyyat daha da asan hala gətirilmişdir. Suyu mənbədən sahəyə axıtmaq üçün dayaz suvarma kanalı. Arxlardan, əsasən, Cənubi Qafqazda, Orta Asiya və Qazaxıstanda, Yaxın və Orta Şərq ölkələrində geniş istifadə olunur; səhra və yarımsəhra zonaları şəraitində sahələr il boyu Arxların öz axını ilə suvarılır. Arxlar daimi və müvəqqəti olur. Daimi Arxlar şəbəkəsinə əsas (magistral) və paylayıcı Arxlar daxildir. Magistral Arx mənbədən (çay, göl və s.) götürdüyü suyu paylayıcı Arxlara verir. Su paylayıçı Arxlar vasitəsilə əkin sahələrinə, oradan da müvəqqəti Arxlarla suvarma zolaqlarına axıdılır. == Tarixi == Arxların çəkilməsinin tarixi çox qədimdir.
Arı
Arılar — uçan həşaratlar ailəsinə aiddir. Dünyada 20 mindən artıq arı növü vardır. Antraktidadan başqa dünyanın istənilən yerində rast gəlinir. İşçi arının ömrü 50 gün olur. 17-18 günlükdə arılar artıq bala çıxarırlar. Qüvvəsi, yəni işçi arı sayı çox olan arı ailəsi ildə 35-40 kq təmiz bal verə bilir. Arı ailəsi 3 qrupa bölünür: Ana arı Erkək arı Dişi və ya işçi arıOnlar 15 km-ə qədər yol qət edə bilirlər. Arı 15 km məsafədə yaxşı şirə taparsa, qayıdıb o biri arılara qəribə hərəkətlərlə xəbər verirlər Arılar həm də yaxşı şirə olan yeri hiss edirlər, həm də onlara qulluq edən insanı tanıyırlar. == Arı ailəsi == Arı ailəsi – pətəkdə və ya təbii yuvalarda toplum halında yaşayan bir ana, on minlərlə işçi və minlərlə erkək arıdan (yaz-yay dövründə) ibarət bal arısı koloniyası. Bal arıları ailə halında yaşayan həşəratlar qrupuna daxildir.
Sıх dovşanalması
ИХР-388 aşqarı
ИХП-388 aşqarı – tiofosfinat tipli coxfunksiyalı polimer aşqardır. == Xassələri == ИХП-388 aşqarı yüksək yuyucu-dispersləşdirici, antikorroziya, antioksidləşdirici və neytrallaşdırıcı xassələr daşıyır. Digər aşqarlardan fərqli olaraq, ИХП-388 aşqarı yağların özlülük indeksinin qiymətini 5–12 vahid artırır, yüksək hidrolitik davamlılığa malikdirdir. == Alınması == ИХП-388 aşqarı ilk dəfə izobutilen-stirol birgə polimerinin (və ya poliizobutilenin, daha sonra isə poliheksen-stirol birgə polimerinin) fosforkükürdləşdirilmiş məhsulunun alkilfenolla qarışığının maqnezium oksidlə neytrallaşmasından alınmışdır, sonra isə barium, kalsium və sink duzları da sintez edilmişdir. ИХП-388 aşqarının sintezi texnologiyası AMEA Ə. M. Quliyev adına Aşqarlar Kimyası İnstitutunda işlənib hazirlanmışdır. ИХП-388 aşqarı almaq üçün istifadə olunan polimerin molekul kütləsi 600–800 hədləri arasındadır. ИХП-388 aşqarınin əsas göstəriciləri: küllülük – 7–10%, kükürdün miqdarı – 2,5–3,0%, fosforun miqdarı – 1,5–1,7%. == Tətbiqi == ИХП-388 aşqarı avtomobil və dizel yağlarının istismar xassələrini yaxşılaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Motor yağlarının ИХП-388 aşqarının istifadəsi ilə karbürator və dizel mühərriklərində sınaqları göstərdi ki, bu aşqar yağların istismar xassələrini xeyli yaxşılaşdıraraq mühərrikin hissələrinin təmizliyini qoruyur, yeyilməsini və karbon əmələ gəlməsini azaldır, nəticədə isə mühərrikin işinin etibarlılığı və uzunmüddətliliyi artmış olur. Çoxfunksiyalı ИХП-388 polimer aşqarından istifadə edilməklə müasir güclü dizel və karbürator mühərriklərində istifadə olunan yağlar üçün effektiv aşqar kompozisiyası yaradılmışdır.
ARM Cortex-A12
ARM Cortex-A12 — İlk dəfə 2013-cü ilin yayında təqdim edildi, [2] orta seqment üçün yerləşdirildi. Keş koherens dəstəyi ilə 4 nüvəyə qədər çox nüvəli konfiqurasiyalarda istifadə edilə bilən lisenziyalı 32 bit prosessor nüvəsidir . 2014-cü ilin əvvəlində A12-nin varisi ARM Cortex-A17 nüvəsi idi . İkinci versiyadan başlayaraq, A12 və A17 arasındakı fərq o dərəcədə azaldı ki, ARM A12 adını buraxdı və hər iki nüvə üçün A17 təyinatını istifadə etməyə başladı. == Xüsusiyyətləri == ARM əmin etdi ki, Cortex-A12 nüvəsi Cortex-A9 nüvəsindən 40% daha yüksək tipik performansa malikdir . Cortex-A9 ilə müqayisədə bu nüvə hardware virtualizasiyası və 40 bitlik Böyük Fiziki Ünvan Genişləndirilməsi (LPAE) üçün dəstək əlavə edir. Nüvə enerjiyə qənaət edən Cortex-A7 nüvələri ilə birlikdə big. LITTLE sxeminə uyğun olaraq istifadə edilə bilər . ==== Cortex-A12 nüvəsinin əsas xüsusiyyətlər ==== sıradan çıxmış spekulyativ superskalar təlimatın icrası, Dhrystone sintetik benchmark səmərəliliyi 3.00 DMIPS / MHz / nüvəyə çatır. NEON vektor təlimatları.
ARM Cortex-A17
ARM Cortex-A17 — ARM Holdings tərəfindən lisenziyalaşdırılmış ARMv7-A arxitekturasını həyata keçirən 32 bitlik prosessor nüvəsidir. Dördə dək keş-koherent nüvəni təmin etməklə, Cortex-A9- un varisi kimi xidmət edir və əvvəlki ARM Cortex-A12 spesifikasiyalarını əvəz edir. ARM iddia edir ki, Cortex-A17 nüvəsi Cortex-A9 nüvəsindən 60% daha yüksək performans təmin edir və eyni iş yükü altında enerji istehlakını 20% azaldır. ARM, 2014-cü ilin əvvəlində A12 nüvəsinin ikinci reviziyasından sonra Cortex-A12-nin adını Cortex-A17 variantına dəyişdirdi, çünki bu ikisi performans baxımından fərqlənməz idi və A17-də mövcud olan bütün xüsusiyyətlər A12-də təkmilləşdirmələr kimi istifadə edilmişdir. Cortex-A17 spesifikasiyasının Cortex-A9 spesifikasiyasında tapılmayan yeni xüsusiyyətləri, Cortex-A7 və Cortex-A15-i də əhatə edən üçüncü nəsil ARM Cortex-A-dan təkmilləşdirmələrdir. == Xüsusiyyətləri == Avadanlığın virtuallaşdırılması və 40 bitlik Böyük Fiziki Ünvan Genişləndirilməsi (LPAE) ünvanlanması. big.LITTLE arxitekturasına dəstək verən tam sistem uyğunluğu. NEON vahidi, üzən nöqtə məlumatı və SIMD emalı üçün. 10-12 mərhələli daha dərin tam ədəd təlimat boru kəməri.
ARM Cortex-A34
ARM Cortex-A34 — ARM Ltd tərəfindən hazırlanmış ARMv8.2-A 64 bit-lik təlimat dəstini həyata keçirən aşağı güclü mərkəzi prosessordur .
ARM Cortex-A53
ARM Cortex-A53 — 2012-ci ilin 30 oktyabrında istehsal edilib. Cortex-A57 ilə birlikdə ARM Holdings -in Cambridge dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən ilk iki mərkəzi prosessordan biridir . Cortex-A53, bəzi təlimatları ikiqat buraxmağa qadir olan 2 geniş deşifrəli superskalar prosessordur . ARM tərəfindən daha güclü Cortex-A57 mikroarxitekturasına müstəqil, daha enerjiyə qənaət edən alternativ və ya daha güclü mikroarxitektura ilə birlikdə istifadə edilmək üçün satılır. == Xüsusiyyətləri == 2 yollu superscalar , ardıcıl icra boru kəməri ilə 8 mərhələli boru kəmərli prosessor. DSP və NEON SIMD genişləndirmələri hər nüvə üçün məcburidir. Bortda VFPv4 Üzən Nöqtə Vahidi (hər nüvə üçün). Avadanlığın virtualizasiyasına dəstək. TrustZone təhlükəsizlik uzantıları. 64 baytlıq keş xətləri.
ARM Cortex-A55
ARM Cortex-A55 — ARM Holdings -in Cambridge dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8.2-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . == Xüsusiyyətləri == Cortex-A55, A53 ilə müqayisədə performansı və enerji səmərəliliyini artırmaq üçün nəzərdə tutulmuş ARM Cortex-A53 -ün varisi kimi xidmət edir . ARM, A55-in A53-ə nisbətən 15% təkmilləşdirilmiş enerji səmərəliliyinə və 18% artan performansa malik olduğunu bildirir. Yaddaş girişi və filial proqnozu da A53 ilə müqayisədə təkmilləşdirilmişdir. Cortex -A75 və Cortex-A55 nüvələri ARM-in DynamIQ texnologiyasını dəstəkləyən ilk məhsullardır . Big. LITTLE- ın davamçısı olan bu texnologiya çox nüvəli məhsulların layihələndirilməsi zamanı daha çevik və miqyaslana bilən olmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. ==== Əsas xüsusiyyətləri ==== Cortex-A55, Intel Agilex D seriyalı SoC FPGA cihazlarında Little-core kimi istifadə olunur. Rockchip RK3566/RK3568, RK3588. Amlogic S905X3, S905X4, A113D2, T962X2, T968X2, T962D2.
ARM Cortex-A57
ARM Cortex-A57 — ARM Holdings tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64 bitlik təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . Lisenziya sahibləri üçün SIP nüvəsi kimi mövcuddur və onun dizaynı digər SIP nüvələri ilə (məsələn, GPU , displey nəzarətçisi , DSP , görüntü prosessoru və s. Bir çipdə (SoC) sistemi təşkil edən bir kalıpa inteqrasiya etmək üçün əlverişli edir. == Xüsusiyyətləri == 2014-cü ilin yanvarında AMD Opteron A1100-u elan etdi. Serverlər üçün nəzərdə tutulmuş A1100 dörd və ya səkkiz Cortex-A57 nüvəsinə, 128 GiB-ə qədər DDR3 və ya DDR4 RAM dəstəyinə, səkkiz zolaqlı PCIe nəzarətçisinə, səkkiz SATA (6 Gbit/s) porta və iki 10 Gigabit Ethernet portuna malikdir. A1100 seriyası dörd və səkkiz əsas versiya ilə 2016-cı ilin yanvarında buraxıldı. Qualcomm -un 2014-cü rübün 4-cü rübünün nümunəsi üçün təqdim edilən ilk təklifi Snapdragon 810 idi. O, böyük. LITTLE konfiqurasiyada dörd Cortex-A57 və dörd Cortex-A53 nüvəsindən ibarətdir . Samsung həmçinin Cortex-A57 əsaslı SoC -ləri təqdim edir, birincisi 2014-cü ilin 4-cü rübündən nümunə götürmək üçün mövcud olan Exynos Octa 5433 idi.
ARM Cortex-A72
ARM Cortex-A72 — ARM Holdings -in Austin dizayn mərkəzi tərəfindən hazırlanmış ARMv8-A 64-bit təlimat dəstini həyata keçirən mərkəzi prosessordur . Lisenziya sahibləri üçün SIP nüvəsi kimi mövcuddur və onun dizaynı onu digər SIP nüvələri ilə (məsələn, GPU , displey nəzarətçisi , DSP , görüntü prosessoru və s.) çip üzərində sistem təşkil edən bir kalıpa inteqrasiya etmək üçün əlverişli edir. Cortex-A72, 2015-ci ildə Cortex-A57- nin varisi kimi xidmət etmək üçün elan edildi və 20% daha az enerji istifadə etmək və ya 90% daha yüksək performans təklif etmək üçün hazırlanmışdır. == Xüsusiyyətləri == Dərin sıradan çıxmış , spekulyativ problemli 3 tərəfli superskalyar icra boru kəməri ilə boru xəttli prosessor. DSP və NEON SIMD genişləndirmələri hər nüvə üçün məcburidir. Bortda VFPv4 Üzən Nöqtə Vahidi (hər nüvə üçün). Avadanlığın virtualizasiyasına dəstək. Thumb-2 təlimat dəstinin kodlaşdırılması performansa az təsir etməklə 32 bitlik proqramların ölçüsünü azaldır. TrustZone təhlükəsizlik uzantıları. Təlimatların icrasını maneəsiz izləmək üçün Proqram Trace Macrocell və CoreSight Design Kit.
.рф
.рф (punycode: .xn--p1ai; (Российская Федерация) — yuxarı səviyyəli Rusiya milli domeni. İnternetdə ilk kiril əlifbasında yazılmış domen. Daha əvvəl daxil edilmiş ".ru" domenindən fərqi odur ki, domendə ". рф" xüsusi istisnalıqla kiril əlifbasında yazılır. Domen 12 may 2010-cu ildə daxil edilmişdir.
XIX-ХХ əsrlərdə ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi
Ermənilərin tarixi miqrasiyası yerləşdirilməsi — ermənilərin İrandan, Türkiyədən və digər ərazilərdən planlı sürətdə Cənubi Qafqaza köçürülməsi prosesi. Rusiyanın himayəsi altında erməni dövlətinin yaradılması, həmçinin ermənilərin İran və Türkiyədən Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara köçürülməsi təsadüfi hadisə olmayıb, erməni-rus münasibətlərinin qanunauyğun nəticəsi idi ki, bu münasibətlərin əsasını rus və erməni tarixi ədəbiyyatında təbliğ edildiyi kimi, yalnız ticarət əlaqələri deyil, başlıca olaraq Şərqin müsəlman dövlətlərinə, xüsusilə Türkiyəyə, XVIII əsrdən etibarən isə həm də Azərbaycana qarşı düşmənçilik münasibəti təşkil edirdi. == Köçürülmə planının məqsədi == Səfəvilər dövlətinin zəifləməsindən istifadə edən I Pyotrun 1724-cü ilin noyabrın 10-da ermənilərin Azərbaycanın Xəzər dənizi sahillərində, Dərbənd və Bakı, həmçinin Gilan, Mazandaran və Gürgan ərazilərində məskunlaşmasını rəsmiləşdirən fərmanından sonra başladı. Bu fərmana görə ermənilər Rusiya İmperiyasının Cənubi Qafqazdan İran körfəzinə kimi geniş əraziləri ələ keçirmək planının həyata keçirilməsində "beşinci qüvvə" rolunu oynayacaqdılar. Bu planın bir hissəsi kimi Rusiya generalları Azərbaycan əhalisini hansı yolla olursa olsun yaşadığı yerlərdən didərgin salmaq əmri almışdılar. Lakin Rusiyanını Qafqazdakı hərbi uğursuzluqları onun ermənilərin planlı məskunlaşdırılması siyasətini bir müddətə dondurdu. == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi olaraq 40000 erməni Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində məskunlaşdırıldı. 1829-cu ilin Ədirnə sülhünün nəticələrinə görə isə, Osmanlı İmperiyası ərazilərində yaşayan 90000 erməni də Azərbaycanda yerləşdirildi. Onlar əsasən Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ xanlıqlarında məskunlaşdırıldılar. Məşhur rus diplomatı və yazıçısı A. S. Qriboyedov yazırdı: "Erməni əhalisi əsasən müsəlman torpaq sahiblərinin ərazilərində yerləşdirilirdilər … onlar yavaş-yavaş müsəlman əhalisini ərazilərdən sıxışdırıb çıxarmağa başlamışdılar.
XIX - ХХ əsrlərdə Ermənilərin Cənubi Qafqaza köçürülməsi
Ermənilərin tarixi miqrasiyası yerləşdirilməsi — ermənilərin İrandan, Türkiyədən və digər ərazilərdən planlı sürətdə Cənubi Qafqaza köçürülməsi prosesi. Rusiyanın himayəsi altında erməni dövlətinin yaradılması, həmçinin ermənilərin İran və Türkiyədən Rusiyanın işğal etdiyi torpaqlara köçürülməsi təsadüfi hadisə olmayıb, erməni-rus münasibətlərinin qanunauyğun nəticəsi idi ki, bu münasibətlərin əsasını rus və erməni tarixi ədəbiyyatında təbliğ edildiyi kimi, yalnız ticarət əlaqələri deyil, başlıca olaraq Şərqin müsəlman dövlətlərinə, xüsusilə Türkiyəyə, XVIII əsrdən etibarən isə həm də Azərbaycana qarşı düşmənçilik münasibəti təşkil edirdi. == Köçürülmə planının məqsədi == Səfəvilər dövlətinin zəifləməsindən istifadə edən I Pyotrun 1724-cü ilin noyabrın 10-da ermənilərin Azərbaycanın Xəzər dənizi sahillərində, Dərbənd və Bakı, həmçinin Gilan, Mazandaran və Gürgan ərazilərində məskunlaşmasını rəsmiləşdirən fərmanından sonra başladı. Bu fərmana görə ermənilər Rusiya İmperiyasının Cənubi Qafqazdan İran körfəzinə kimi geniş əraziləri ələ keçirmək planının həyata keçirilməsində "beşinci qüvvə" rolunu oynayacaqdılar. Bu planın bir hissəsi kimi Rusiya generalları Azərbaycan əhalisini hansı yolla olursa olsun yaşadığı yerlərdən didərgin salmaq əmri almışdılar. Lakin Rusiyanını Qafqazdakı hərbi uğursuzluqları onun ermənilərin planlı məskunlaşdırılması siyasətini bir müddətə dondurdu. == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi == Türkmənçay müqaviləsinin nəticəsi olaraq 40000 erməni Azərbaycanın müxtəlif ərazilərində məskunlaşdırıldı. 1829-cu ilin Ədirnə sülhünün nəticələrinə görə isə, Osmanlı İmperiyası ərazilərində yaşayan 90000 erməni də Azərbaycanda yerləşdirildi. Onlar əsasən Naxçıvan, İrəvan və Qarabağ xanlıqlarında məskunlaşdırıldılar. Məşhur rus diplomatı və yazıçısı A. S. Qriboyedov yazırdı: "Erməni əhalisi əsasən müsəlman torpaq sahiblərinin ərazilərində yerləşdirilirdilər … onlar yavaş-yavaş müsəlman əhalisini ərazilərdən sıxışdırıb çıxarmağa başlamışdılar.