Lüğətlərdə axtarış.

Bavariya (alm. Bayern; Freistaat Bayern‎ - Müstəqil Bavariya Dövləti ) - Almaniyanın cənub-şərqində yerləşən və ərazisinə görə ölkənin ən böyük vilayəti. Vilayətin tərkibinə yeddi inzibati dairə - əyalət Yuxarı Bavariya, Aşağı Bavariya, Yuxarı Pfalts, Yuxarı Frankoniya, Mərkəzi Frankoniya, Aşağı Frankoniya və Şvabiya daxildir. Vilayətin paytaxtı Münhen şəhəridir. Əhalisi üç əsas etnik tərkibdən: bavarlar, frankonlar və şvablardan ibarətdir. "Müstəqil Bavariya Dövləti" tarixi termini göstərir ki, Bavariya monarxiya əyaləti olmamışdan əvvəl respublika idi. Almaniyadakı ən böyük əyalət (ərazisinə görə) və onun on iki milyon əhalisi özlərinin VI əsrə gedib çıxan tarixləri ilə fəxr edirlər. Adət-ənənələrin gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsi olduğu buradan fərqli olaraq, Almaniyanın heç bir yerində ənənələr bu cür möhkəm saxlanılmayıb; insanlar rəngli ənənəvi paltarı hər il Münhendə keçirilən Oktoberfest festivalı kimi əsas xalq musiqisi festivallarından başqa, həm də gündəlik həyatda da geyinirlər. Bavariya özünün həm də mədəni və tarixi irsi, o cümlədən əzəmətli təbiət gözəllyinin cazibəsi ilə turistləri cəlb edir. Almaniyada ən hündür zirvə olan Zugspitze (2 962 metr) dağının yerləşdiyi Alp dağları - Çimsi və Köniqsi kimi heyrətamiz gölləri olan Alp yamacları, milli parkı olan Bavariya meşəsi, Frankonian Jura, Fiçtel təpələri, Steyqervald, Spessart və əyalət ətrafındakı digər mənzərəli yerlər istirahət, əyləncə və təbiətdən həzz almaq üçün turistlərə müqayisə olunmaz dərəcədə xoş imkanlar yaradır.

Artemisia avarica (lat. Artemisia avarica) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Aşağı Bavariya (alm. Niederbayern‎, ing. Lower Bavaria) — Bavariya vilayətinin şərqində yerləşən inzibati dairə. Landshut şəhəri Aşağı Bavariyanın inzibati mərkəzidir. Almaniyanın Müstəqil Bavariya Freistaat Bayern əyalətinin yeddi inzibati dairəsindən biridir. Aşağı Bavariya ölkənin şərqində yerləşir və şimalda Yuxarı Pfaltz, şimal-şərqdə Çex Respublikası ( Cənibi Çexiya Diyarı, Pızen Diyarı), cənub-şərqdə Yuxarı Avstriya (Innviertel, Mühlviertel ) və cənub-qərbdə Yuxarı Bavariya ilə həmsərhəddir. “Aşağı Bavariya” ifadəsi ilk dəfə 1255-ci ildə Bavariya dövlətinin bölünməsi ilə ortaya çıxmışdır. Aşağı Bavariya əvvəlcə daha böyük idi: O dövrdə Xiemgau və Bad Reixenhall bölgəsi də onun bir hissəsi idi. Aşağı Bavariyanın adı Dunay üzərindəki nisbi mövqeyindən (Yuxarı Bavariyadan aşağı) qaynaqlanır. == Coğrafiyası == Aşağı Bavariyanın inzibati dairəsi üç özünü müstəqil idarəetməyə malik olan şəhər və doqquz səhərətrafı regiondan ibarətdir: Müstəqil idarə olunan şəhərlər Landshut Passau Ştraubing Şəhərlərətrafi regionlar Region Deggendorf Region Dingolfing-Landau Region Frayung-Grafenau Region Kelhaym Region Landshut Region Passau Region Regen Region Rottal-Inn Region Ştraubing-Bogen == Əhalisi == === Aşağı Bavariyanın böyük şəhərləri === Bavariya Dövlət Statistika və Məlumat İşləmə İdarəsinin məlumatına görə 31 dekabr 2019-cu il tarixinə qədər Aşağı Bavariyanın ən böyük şəhərləri Şablon:EWD: == İqtisadiyyat == Bölgənin Ümumi Daxili Məhsulu (ÜDM) 2018-ci ildə Alman iqtisadi məhsulunun 1,4% -ni təşkil edən 48,5 milyard Avro idi.

Bayern Münhen — Almaniyanın ən nüfuzlu peşəkar futbol klubu. 2013-cü ildən bu yana 11-i ardıcıl olmaqla, 33 milli çempionluq və çoxsaylı Avropa mükafatları ilə yanaşı 20 ölkə kuboku da daxil olmaqla, Almaniya futbol tarixinin ən uğurlu klubudur. 2020-ci ildə baş məşqçi Hans-Diter Flikin rəhbərliyi altında Bayern Münhen bütün matçlarda qalib gələrək UEFA Çempionlar Liqasını qazanan ilk komanda olmuşdur. == Tarixi == == Avrokuboklarda iştirak == Hazırda Almaniyanın, o cümlədən dünyanın ən güclü klublarından biri sayılır. 2009/10 mövsümündə UEFA Çempionlar Liqasında final mərhələsinə yüksəlmiş, lakin finalda İtaliyanın İnter klubuna Militonun 2 qolu ilə 2-0 məğlub olmuş, kuboku qazana bilməmişlər. Bavariya 2011/2012 mövsümündə də UEFA Çempionlar Liqasında yarımfinalda Real Madridi məyus edərək, finala çıxıb. Bavariyanın finaldakı rəqibi Çelsi oldu. Lakin 1-1 bitən maçda penalti zərbələri ilə 4-3 uduzan Bavariya 5-ci dəfə bu kuboku qazana bilmədi.2012/2013 mövsümündə finalda Borussiya Dortmundu məğlub etdi və sevinən tərəf oldu.

Bavariya Krallığı (alm. Königreich Bayern‎, bav. Kinereich Bayern) — Almaniyanın cənub-şərqində 1806-1918-ci illərdə mövcud olan dövlət. Vittelsbax sülaləsindən olan I Maksimilian 1806-cı ildə Bavariyanın ilk kralı oldu. Monarxiya, 1918-ci ildə krallıq dağılana qədər, Vittelsbax sülaləsi tərəfindən idarə edildi. Müasir Bavariyanın sərhədlərinin çoxu 1814-cü il Paris müqaviləsindən sonra qurulmuşdur. Buna əsasən, Bavariya Avstriya Tirol və Vorarlbergdən imtina etdi, lakin Aşaffenburq və Hessen-Darmştadt ərazisinin bir hissəsini aldı. 1871-ci ildə Bavariya Krallığı Prussiyadan sonra ikinci ən böyük muxtar dövlət qurumu olaraq vahid Alman İmperiyasının bir hissəsi oldu. Bavariya krallığının müasir varisi Almaniyada eyni adlı federal torpaqdır. == Tarixi == 1 yanvar 1806 cı ildə IV Maks Yozef I Maks kimi taxta çıxaraq Reyn ittifaqına daxil olur.

Rəsmi olaraq iki Bavariya bayrağından biri — zolaqlı tip və romb tipli, hər ikisi ağ və mavi rəngdədir. Hər iki bayraq tarixən 1180–1918-ci illərdə Bavariya krallığını idarə edən Vittelsbax sülaləsi ilə əlaqəlidir. == Haqqında == Zolaqlı bayrağın həm üfüqi, həm də şaquli variantı və ya üzərində gerb olmayan ağ və mavi romblar Bavariyada alm. Staatsflagge‎ adlanan dövlətin rəsmi bayraqları hesab edilə bilər. Onlar mülki şəxslər və hökumət tərəfindən, o cümlədən dövlət avtomobillərində istifadə oluna bilər. Zolaqlı və romb tipli bayraqlar bərabər statusa malikdir və ofislər və ya istifadəçilər onlar arasında seçim etməkdə sərbəstdir. Gerb əlavə edilmiş variantlar qeyri-rəsmidir və mülki şəxslər tərəfindən bu simvollardan istifadə qəti şəkildə qeyri-qanunidir, lakin laqeyd yanaşılır. Gerbli bayraq əsasən romb tipli olur. Mavinin dəqiq tonu heç vaxt rəsmiləşdirilməyib, lakin ictimaiyyət tərəfindən istifadə edilən bayraqların əksəriyyəti təxminən RGB 0-204-255 kodlu tonlardadır; rəsmilər RGB 0-128-255-ə daha yaxın bir versiyanı istifadə edirlər. Rombların sayı ən azı 21 olmalıdır və yuxarı sol (natamam) tərəfdə olan romb mütləq ağ olmalıdır.Rombların dəqiq mənşəyi mübahisəlidir.

Bavariya dialekti və ya baeriş dili (Şablon:Dil-deBairisch, bav. Boarisch, qədim almanca. Bairisch) — alman dilinin dialektlərindən biri olan bavariyalıların dilidir. Bu dil, Böyük Karl tərəfindən Dunay çayına itələnmiş Bavariya qəbiləsinin nümayəndələrinin danışdığı dilə əsaslanır. Yüksək alman dilinin cənubi alman dilləri qrupuna aiddir.

Bavariya gerbi — tarixi və müasir Bavariya dövlətinin gerbi. Gerbin böyük və kiçik forması mövcuddur. Rəsmi olaraq 5 iyun 1950-ci ildə təsdiq edilmişdir. == Mənası == Müasir gerb 1945-ci ildə Eduard Ege tərəfindən dizayn edilmişdir. Gerbdə 4 rüb var: Qızıl şir — Yuxarı Pfalts zonasını təsvir edir. Frankoniya dırmığı — Yuxarı Frankoniya, Mərkəzi Frankoniya və Aşağı Frankoniya zonalarını simvolizə edir. Göy bəbir — Yuxarı Bavariya və Aşağı Bavariyanın simvoludur. Üç şir — tarixi Şvabiya bölgəsini təmsil edir. Kiçik qalxan (alm. Herzschild‎) — Bavariya dövlətini təmsil edir.

Bavariya kralı — krallığın ləğv edildiyi 1805-ci ildən 1918-ci ilə qədər Bavariya Krallığı kimi tanınan regionda Bavariyanın irsi Vittelsbax sülaləsi hökmdarlarına məxsus bir titul idi. == Tarixi == Napoleon ilə Müqəddəs Roma İmperatoru II Frans arasında 26 dekabr 1805-ci ildə bağlanmış Pressburq müqaviləsinin şərtlərinə əsasən, Napoleona müttəfiq olan bir neçə hersoqluq krallıq statusuna yüksəlmişdi. Bunlardan ən güclülərindən biri Bavariya hersoqu IV Maksimilian İosif idi və bu müqavilədən sonra 1 yanvar 1806-cı ildə o, rəsmi olaraq Bavariya kralı I Maksimilian İosif titulunu aldı. O, Vittelsbax sülaləsinin Pfalz-Birkenfeld qolunun üzvü idi. Maksimilianın varisləri alman millətçiliyinə müqavimət göstərdilər və Bavariya rəhbərləri tədricən Almaniya ittifaqında Prussiya və ya Avstriya tərəfindən təhlükə hiss edən kiçik dövlətlərin himayədarına çevrildi. Dini əlaqələr və cənubi alman dili Avstriya-Prussiya müharibəsində məğlub olana qədər dövləti daha çox Avstriya ilə əlaqələndirdi. Kral II Lüdviq 22 avqust 1866-cı ildə Prussiya ilə ittifaq imzaladı və faktiki olaraq Bavariyanın müstəqilliyindən imtina etdi. 23 noyabr 1870-ci il tarixli müqavilə ilə Bavariya yeni Alman İmperiyasına birləşdirildi, lakin nisbətən böyük dərəcədə öz muxtariyyətini qorudu. Bavariya kralları titullarını qoruyub saxladılar, ayrıca diplomatik və hərbi korpuslar saxladılar. Birinci Dünya Müharibəsi başa çatdıqdan sonra 1918-ci ilin noyabrında Almaniya İmperiyası ləğv edildikdə, Bavariyanın sonuncu kralı III Lüdviq də taxtdan salındı.

Bavariya kremi — un və qarğıdalı nişastası ilə birlikdə jelatindən və ya balıq yapışqanından istifadə olunmaqla və çox vaxt likör əlavə edilən desert. == Haqqında == Bavariya kremi xörəklər siyahısına daxildir, məşhur fransız aşpaz və kulinarı Mari Antuan Karem hazırlamışdır ki, buna görə də bəzən xörəyin yaradıcısının adı ilə adlanır. İlk dəfə Bavariyada ali mətbəxin bir hissəsi kimi meydana çıxmışdır. XIX əsrin sonlarında Amerikada geniş yayılmışdır. Bavariya kremi çox vaxt meyvə sousu, moruq və ya ərik püresi ilə bir yerdə, qaymaq və Ponçik üçün içlikdən istifadə olunmaqla təqdim edilir. == İstinadlar == == Həmçinin bax == Krem bryule Katalon kremi == Xarici keçidlər == Bayrisch Creme mit Kirschragout (PDF; 90 kB) www.swr.de.

Bavariya kürfürstlüyü (alm. Kurfürstentum Bayern‎) və ya Bavariya elektoratlığı — Müqəddəs Roma imperiyasına bağlı feodal dövlətlərdən biri. == Haqqında == === Coğrafi mövqeyi === Bavariya kürfürstlüyü indiki Yuxarı və Aşağı Bavariya, eləcə də Yuxarı Pfalts bölgələrinin böyük bir hissəsini təşkil edirdi. 1779-cu ilədək hazırda Avstriyaya bağlı İnnfirtel şəhəri də məhz kürfürstlüyün tabeliyində idi. Ancaq həmin il bağlanan və Bavariya taxtı uğrunda gedən taxt mübarizəsini başa çatdıran Teşen sülhüylə, İnnfirtel və ətraf bölgələri Habsburqlara ilhaq edildi. Kürfürstlük idarəetmə baxımından 4 ayrı əyalətə ayrılmışdı: Münhen, Burqhausen, Landşut və Straubinq. === Tarixi === ==== Otuzillik müharibə ==== 1597-ci ildə Bavariya hersoqu olan I Maksimilyan iqtisadi həyatı məhv olmuş və iğtişaşlarla çalxalanan bir taxtı ələ almışdı. Ancaq səltənətinin ilk 10 ilində maliyyə və ədliyyə sistemini yenilədi. Bir neçə yeni bölgəni hakimiyyəti altına aldı və Otuzillik müharibədə söz sahibi olan komandirlərdən birinə çevrildi. 1632-ci ildə isveçlilərin ölkənin şimalını işğal etməsi və I Maksimilyanın bağlanan müvəqqəti atəşkəsi pozmasının ardından fransız və isveçlilərin bölgəyə hücum etməsi nəticəsində ölkə darmadağın oldu.

Yuxarı Bavariya Bavariya vilayətinin cənubunda yerləşən inzibati dairə. Münhen şəhəri Yuxarı Bavariyanın inzibati mərkəzidir. Əhali sıxlığı 241,77 insan/km²-dir.

Aşağı Bavariya hersoqluğu (alm. Teilherzogtum Niederbayern‎) 1255–1340-cı illərdə Müqəddəs Roma imperiyasında mövcud olmuş, Vittelsbax sülaləsi tərəfindən idarə edilən hersoqluq. 1253-cü ildə ataları II Ottonun ölümündən sonra qardaşlar XIII Henrix və II Lüdviq Bavariya və Reynland-Pfalz üzərində birlikdə hökmranlıq etdikdən sonra 28 mart 1255-ci ildə Bavariya bölünməsi müqaviləsi imzaladılar. Müqaviləyə əsasən Lüdviq Pfals kürfürstlüyü və Yuxarı Bavariya hersoqluğunu, Henrix isə paytaxtı Landsxut olmaqla Aşağı Bavariya hersoqu oldu. Hersoqluq sonradan müvəqqəti olaraq Henrixin davamçıları arasında bölündü, Zalsburq arxiyepiskopu isə müstəqillik qazandı. 1340-cı ildə hersoq İohannın ölümü ilə Müqəddəs Roma İmperatoru IV Lüdviq Aşağı Bavariyanı da miras aldı və beləliklə Bavariya hersoqluğunu yenidən birləşdirdi. Lüdviqin ölümündən sonra oğulları II Stefan, Vilhelm və I Albert arasında mübahisəyə səbəb olan hersoqluq üçün 1349-cu ildə Landsberqdə və 1353-cü ildə isə Regensburqda müqavilələr imzalanmışdı. Bu müqavilələr nəticəsində Aşağı və Yuxarı Bavariyalar Bavariya-Landsxut, Bavariya-Münhen, Bavariya-İnqolştadt, Bavariya-Ştraubinq kimi kiçik hissələrə parçalandı. Aşağı Bavariyanın əksər hissəsi Landsxut və Ştraubiqn payında idi. == Hersoqları == Bavariya hersoqları harada hökm sürdüklərindən asılı olmayaraq ümumiyyətlə nömrələnsələr də, Henrix adlı Aşağı Bavariya hersoqları üçün bir istisna var: onlar Aşağı Bavariyadakı sıralarına görə nömrələnirlər.

Bavariya-Landsxut hersoqluğu (alm. Teilherzogtum Bayern-Landshut‎) — 1353–1503-cü illərdə Müqəddəs Roma İmperiyasında mövcud olmuş dövlət. == Tarixi == Hersoqluq bavariyalı Müqəddəs Roma imperatoru IV Lüdviqin ölümündən sonra yaradılmışdı. Lüdviqin imperiyasını parçalayan 1349-cu ildə imzalanmış Landsberq müqaviləsinə görə oğulları Stefan, Vilhelm və Albert Aşağı Bavariya və Niderlandı birgə idarə etməli idilər. Dörd il sonra 1353-cü il Regensburq müqaviləsi ilə miras yenidən bölündü; Stefan Bavariya-Landsxutun yeni hersoqu edildi. 1363-cü ildə Stefan eyni zamanda Yuxarı Bavariya hersoqu oldu və onu yenidən Bavariya-Landsxut ilə birləşdirdi. Stefanın ölümündən sonra onun üç oğlu hersoqluğu birgə idarə edirdi. Lakin 1392-ci ildə Bavariya-Landsxut yenidən üç hersoq üçün bölündü və beləliklə, Bavariya-Münhen və Bavariya-İnqolştadt yaradıldı. 1429-cu ildə Bavariya-Ştraubinqin bəzi hissələri, o cümlədən 1447-ci ildə bütün Bavariya-İnqolştadt hersoqluğu Bavariya-Landsxut ilə birləşdirildi. Bavariya-Landsxut o zamanlar Rattenberq və Kitzbüeldəki mədənlərinə görə Bavariyanın ən varlı hissəsi idi və ən müasir idarəetmə üsuluna sahib idi.

Bavariya-Münhen (alm. Bayern-München‎) 1392-1505-ci illərdə Müqəddəs Roma İmperiyasının tərkib hissəsi olan hersoqluq idi. == Tarixi == Hersoqluq 1375-ci ildə Bavariya hersoqu Stefanın ölümündən sonra yaradılmışdı. Stefanın vəsiyyətinə görə oğulları Stefan, Fridrix və İohann dövləti birgə idarə etməliydilər. On yeddi ildən sonra qardaşlar miraslarını rəsmi şəkildə bölüşdürmək qərarına gəldilər və Bavariya-Münhen İohannın əlinə keçdi. 1429-cu ildə Bavariya-Ştraubinqin bəzi hissələri, o cümlədən Ştraubinq Bavariya-Münhenin əlinə keçdi. Hersoqluq, Bavariya hersoqu IV Albert tərəfindən Landsxut varislik müharibəsindən sonra Bavariya torpaqları yenidən birləşənədək hardasa 1 əsr mövcud olmuşdu.

Bavariya-İnqolştadt hersoqluğu (alm. Bayern-Ingolstadt‎) və ya Yuxarı Bavariya-İnqolştadt (alm. Oberbayern-Ingolstadt‎) 1392–1447-ci illərdə Müqəddəs Roma İmperiyasının tərkibində olan bir dövlət idi. == Tarixi == Hersoqluğun yaradılmasının kökləri bavariyalı Müqəddəs Roma imperatoru IV Lüdviqin ölümünəcən uzanır. Lüdviqin imperiyasını parçalayan 1349-cu ildə imzalanmış Landsberq müqaviləsinə görə oğulları Stefan, Vilhelm və Albert Aşağı Bavariya və Niderlandı birgə idarə etməli idilər. Dörd il sonra 1353-cü il Regensburq müqaviləsi ilə miras yenidən bölündü; Stefan Bavariya-Landsxutun yeni hersoqu edildi. 1363-cü ildə Stefan eyni zamanda Yuxarı Bavariya hersoqu oldu və onu yenidən Bavariya-Landsxut ilə birləşdirdi. Stefanın ölümündən sonra onun üç oğlu hersoqluğu birgə idarə edirdi. Lakin 1392-ci ildə Bavariya-Landsxut yenidən üç hersoq üçün bölündü və beləliklə, Bavariya-Münhen və Bavariya-İnqolştadt yaradıldı. Bavariya-İnqolştadtın ilk hersoqu II Stefanın oğlu III Stefan olmuşdur.

Bavariya dialektində Vikipediya (Bavariya dialektində: Boarische Wikipedia) Vikipediyanın Bavariya dilindəki versiyasıdır. 16 oktyabr 2023 tarixinə görə, Bavariya dilindəki Vikipediyanın 26.993 məqaləsi, 68.226 istifadəçisi və 3 inzibatçısı mövcuddur.

Bavariya varisliyi müharibəsi (alm. Bayerischer Erbfolgekrieg‎; 3 iyul 1778 – 13 may 1779) — Avstriyanın Habsburq monarxiyası ilə Saksoniya və Prussiya ittifaqı arasında Vittelsbax sülaləsinin Bavariya qolunun yox olmasından sonra Bavariya Elektoratının varisliyi ilə bağlı mübahisə. Habsburqlar Bavariyanı əldə etməyə çalışırdılar, lakin ittifaq onlara qarşı çıxaraq Vittelsbaxların başqa bir qoluna üstünlük verdi. Hər iki tərəf böyük orduları toplasa da, müharibədə yeganə döyüş bir neçə xırda çəkişmə oldu. Bununla belə, minlərlə əsgər xəstəlik və aclıqdan öldü, Prussiya və Saksoniyada münaqişəyə Kartoffelkrieg (Kartof müharibəsi) adı verildi; Habsburg Avstriyada bəzən Zwetschgenrummel (Gavalı təlaşı) adlanırdı. 30 dekabr 1777-ci ildə Vittelsbaxın kiçik nəslinin sonuncusu Maksimilyan Jozef özündən sonra heç bir uşaq qoymadan çiçək xəstəliyindən öldü. Vittelsbax Evinin üst səviyyəli qolundan gələn IV Karl Teodor ən yaxın qohumluq iddiasına malik idi, lakin onun da onun yerini tutacaq qanuni övladı yox idi.

Luitpold (alm. Luitpold Karl Joseph Wilhelm von Bayern‎) (12 mart 1821 - 12 dekabr 1912), qardaşı oğulları II Lüdviqin və Ottonun fəaliyyət göstərə bilməməsi səbəbindən 1886-1912-ci illərdə Bavariyanın faktiki hökmdarı idi. O, həmçinin son Bavariya kralı III Lüdviqin atasıdır. == İlk illəri == Luitpold 12 mart 1821-ci ildə Vürtsburqda, Bavariya kralı I Lüdviqin və onun həyat yoldaşı Sakse-Hildburqhausenli Terezanın üçüncü oğlu kimi anadan olub. O, Bavariya kralı II Maksimilian və Yunanıstan kralı Ottonun kiçik qardaşı idi. Luitpold həm Bavariya krallığının və həm də qardaşı Ottonun övladı olmadığı üçün Yunanıstan krallığının varisi idi. Lakin Yunan konstitusiyası Ottonun varisinin Yunan Pravoslav Kilsəsinə mənsub olmasını tələb edirdi. Otto 1862-ci ildə taxtdan salındı və yerinə Danimarka şahzadəsi Villhelm I Georq adı ilə kral təyin edildi. Otto 1867-ci ildə vəfat etdi və Luitpold ilə onun nəslini Ottonun iddiasının davamçıları olaraq buraxdı. Lakin Luitpold heç vaxt bu iddianı irəli sürmədi.

Luitpold (alm. Luitpold Karl Joseph Wilhelm von Bayern‎) (12 mart 1821 - 12 dekabr 1912), qardaşı oğulları II Lüdviqin və Ottonun fəaliyyət göstərə bilməməsi səbəbindən 1886-1912-ci illərdə Bavariyanın faktiki hökmdarı idi. O, həmçinin son Bavariya kralı III Lüdviqin atasıdır. == İlk illəri == Luitpold 12 mart 1821-ci ildə Vürtsburqda, Bavariya kralı I Lüdviqin və onun həyat yoldaşı Sakse-Hildburqhausenli Terezanın üçüncü oğlu kimi anadan olub. O, Bavariya kralı II Maksimilian və Yunanıstan kralı Ottonun kiçik qardaşı idi. Luitpold həm Bavariya krallığının və həm də qardaşı Ottonun övladı olmadığı üçün Yunanıstan krallığının varisi idi. Lakin Yunan konstitusiyası Ottonun varisinin Yunan Pravoslav Kilsəsinə mənsub olmasını tələb edirdi. Otto 1862-ci ildə taxtdan salındı və yerinə Danimarka şahzadəsi Villhelm I Georq adı ilə kral təyin edildi. Otto 1867-ci ildə vəfat etdi və Luitpold ilə onun nəslini Ottonun iddiasının davamçıları olaraq buraxdı. Lakin Luitpold heç vaxt bu iddianı irəli sürmədi.

Bavariya (alm. Bayern; Freistaat Bayern‎ - Müstəqil Bavariya Dövləti ) - Almaniyanın cənub-şərqində yerləşən və ərazisinə görə ölkənin ən böyük vilayəti. Vilayətin tərkibinə yeddi inzibati dairə - əyalət Yuxarı Bavariya, Aşağı Bavariya, Yuxarı Pfalts, Yuxarı Frankoniya, Mərkəzi Frankoniya, Aşağı Frankoniya və Şvabiya daxildir. Vilayətin paytaxtı Münhen şəhəridir. Əhalisi üç əsas etnik tərkibdən: bavarlar, frankonlar və şvablardan ibarətdir. "Müstəqil Bavariya Dövləti" tarixi termini göstərir ki, Bavariya monarxiya əyaləti olmamışdan əvvəl respublika idi. Almaniyadakı ən böyük əyalət (ərazisinə görə) və onun on iki milyon əhalisi özlərinin VI əsrə gedib çıxan tarixləri ilə fəxr edirlər. Adət-ənənələrin gündəlik həyatın ayrılmaz hissəsi olduğu buradan fərqli olaraq, Almaniyanın heç bir yerində ənənələr bu cür möhkəm saxlanılmayıb; insanlar rəngli ənənəvi paltarı hər il Münhendə keçirilən Oktoberfest festivalı kimi əsas xalq musiqisi festivallarından başqa, həm də gündəlik həyatda da geyinirlər. Bavariya özünün həm də mədəni və tarixi irsi, o cümlədən əzəmətli təbiət gözəllyinin cazibəsi ilə turistləri cəlb edir. Almaniyada ən hündür zirvə olan Zugspitze (2 962 metr) dağının yerləşdiyi Alp dağları - Çimsi və Köniqsi kimi heyrətamiz gölləri olan Alp yamacları, milli parkı olan Bavariya meşəsi, Frankonian Jura, Fiçtel təpələri, Steyqervald, Spessart və əyalət ətrafındakı digər mənzərəli yerlər istirahət, əyləncə və təbiətdən həzz almaq üçün turistlərə müqayisə olunmaz dərəcədə xoş imkanlar yaradır.

Otto (alm. Otto Wilhelm Luitpold Adalbert Waldemar‎; 27 aprel 1848[…], Münhen – 11 oktyabr 1916[…]) — 1886-cı ildən 1913-cü ilə qədər Bavariya kralı idi. Bununla belə, o, ağır ruhi xəstəliyə tutulduğu üçün heç vaxt fəal şəkildə hökmranlıq etməmişdir. Onun əmisi Luitpold və əmisi oğlu Lüdviq qəyyum kimi xidmət edirdilər. Lüdviq 1913-cü ildə, senatın ona bunu etməyə icazə verən qanunu qəbul etməsindən bir gün sonra onu taxtdan saldı və öz başına kral oldu. == Həyatı == Şahzadə Otto 27 aprel 1848-ci ildə Münhen iqamətgahında iki ay tez anadan olub. Valideynləri Bavariya kralı II Maksimilian və Prussiyalı Mariya idi. Əmisi, Yunanıstan kralı Otto onun xaç atası idi. Ottonun özündən başqa böyük qardaşı vəliəhd şahzadə Lüdviq var idi. Onlar uşaqlıqlarının çox hissəsini Hohenşvanqau qalasında qulluqçular və müəllimlərlə keçiriblər.

Yuxarı Bavariya hersoqluğu (alm. Herzogtum Oberbayern‎) — Müqəddəs Roma İmperiyasının tərkib hissələrindən biri. 1255-ci ildə ilk Bavariya bölgüsündən 1340-cı ildə Bavariyanın yenidən birləşməsinə qədər və 1349-cu ildən ikinci Bavariya əyalət bölgüsündən 1363-cü ildəki hersoq Maynhardın ölümünə qədər mövcud olmuşdur. Bundan sonra əvvəlcə Aşağı Bavariya hersoqluğu Bavariya-Landsxuta, Yuxarı Bavariya isə Bavariya-Münhen və Bavariya-İnqolştadta bölündü. == Tarixi == Landsxut varislik müharibəsindən sonra Bavariyanın yenidən birləşməsinə qədər olan dövrdə müstəqil qismən hersoqluq kimi mövcud olan Bavariya-Münhen hersoqluğu, xüsusən də Bavariya-İnqolştadtın birləşməsindən sonra tez-tez Yuxarı Bavariya Hersoqluğu kimi xatırlanırdı. Yuxarı Bavariya hersoqluğu termini 1808-ci ilə qədər I Maksimilianın tapşırığı ilə qraf Maks İosif fon Monjela tərəfindən yenidən təşkil edilənə qədər Bavariya kürfürstlüyünün Münhen və Burqhauzen ərazisi üçün istifadə edildi. Daha sonra I Lüdviq tərəfindən "dövlətin ayrı-ayrı əsas hissələrinin adlarının qaytarılması" üçün 1837-ci ildən bəri Yuxarı Bavariya inzibati dairəsi yaradıldı. == Hersoqları == II Lüdviq (1255–1294) I Rudolf (1294–1317) IV Lüdviq (1294/1301–1340) V Lüdviq (1349–1361) VI Lüdviq (1349–1351) V Otto (1349–1351) Maynhard (1361–1363) == Mənbə == Max Spindler, Andreas Kraus (Hrsg.): . 2. Auflage.

Ferdinand Mariya (alm. Ferdinand Maria von Bayern‎) (31 oktyabr 1636, Münhen, Bavariya kürfürstlüyü – 26 may 1679) — Bavariya kürfürstü. Atası ilk Bavariya kürfürstü Maksimilyan, anası isə Müqəddəs Roma imperatoru II Ferdinandın qızı Avstriyalı Mariya Annadır. == Mənbə == Dieter Albrecht: Maximilian I. von Bayern 1573–1651, München (Munich) 1998, ISBN 3-486-56334-3 Marek, Miroslav.

Varlı Georq (alm. Georg der Reiche‎; 15 avqust 1455 – 1 dekabr 1503, İnqolştadt, Yuxarı Bavariya) Vittelsbax sülaləsindən Bavariya-Landsxutun sonuncu hersoqu idi. == Gəncliyi == O, 1455-ci ildə Burqhauzen qalasında doğulmuşdu, Bavariya-Landsxut hersoqu IX Lüdviq və Saksoniyalı Amaliyanın oğlu idi. Dövlət işlərində 13 yaşından iştirak etməyə başlamışdı. == Hakimiyyəti == 18 yanvar 1479-cu ildə 23 yaşında Georq atasının yerinə Bavariya-Landsxut hersoqu oldu. 1485-ci ildə ərazisini pozduqlarına görə Azad İmperiya şəhəri Nördlingeni mühasirəyə almış, mühasirəni götürmək üçün külli miqdarda xərac tələb etmişdi. Atası və babası kimi, Georqun məşhur sərvəti əsasən Kitzbüel və Reiçenhall ətrafındakı torpaqlarındakı mədənlərə əsaslanırdı. Hersoq, Burqhauzen qalasını daimi bir saraya çevirdi və İnqolştadt yeni qalanı demək olar ki, tamamilə yenidən qurdu. Georqun kansleri, daha sonra Passau yepiskopu olmuş, Altötting provostu Friedrix Mauerkirxer idi. 1485-ci ildə ölümündən sonra yerinə gələn Volfqanq Kolberger hersoqun ən mühüm məsləhətçisi oldu və onun köməyi ilə öz ərazisində Roma qanunlarını tətbiq etdi.

Abasia (q.yun. ἀ- – yoxluq və βάσις – yerimək) — bədən balansının pozulması və ya aşağı ətrafların motor pozğunluğu ilə əlaqəli əsasən sinir sistemi xəstəliklərində yerimə qabiliyyətinin itirilməsi. Aşağı ətrafları iflic olmur və xəstə uzanarkən lazımi həcmdə və kifayət qədər güclə müvafiq hərəkətləri edə bilir. Bu, əsasən dissosiativ pozğunluqlarda (əvvəllər isteriya adlanırdı), yəni dissosiativ hərəkət pozğunluqlarında, aşağı ətrafların hərəkət pozğunluqları və balans pozğunluqları ilə baş verir. Çox vaxt astaziya (ayaqda durma qabiliyyətinin itirilməsi) ilə müşayiət olunur.Abaziyanın xoreik, paralitik, spastik və tremor formaları var.

Afaziya (yun. ἀ — inkar hissəcik; φάσις — ifadə, bəyan) — formalaşmış nitqin sistem pozğunluğu.. Əsasən beyin qabığının travma, şiş toxuması, insult, iltihabi proseslər və bir neçə psixi xəstəliklər nəticəsində nitq şöbəsinin zədələnməsindən meydana çıxır.

Akasiya (lat. Acacia) — bitkilər aləminin paxlaçiçəklilər dəstəsinin paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Ağac bitkisi olub, latınca "Acacia" adlanır. "Akaki" yunan sözü olub, bu ad Teofrast və Dioskoridin mülahizələrinə görə Misirdə olan "tikanlı ağac" adlanan "Akasiya torsilisin" adından götürülmüşdür. Azərbaycanın rayonlarında çox vaxt bitkini paxlalarının kənarının şirin olması və bal arılarını cəlb etdiyinə görə "balverən bitki" adlandırırlar. Dekorativ əhəmiyyətə malikdir. Çiçəklərinin tərkibində qatı, sarı rəngli və xoş ətirli efir yağı olduğuna görə ətriyyat sənayesində geniş istifadə olunur. Yaşıllaşdırma və bəzək-bağçılıqda böyük əhəmiyyət kəsb edir. MNB-da kolleksiyada becərilir. == Sinonimləri == Acaciopsis Britton & Rose Bahamia Britton & Rose Delaportea Thorel ex Gagnep.

Alaliya bütün nitq komponentlərinin, yəni fonetik –fonematik, leksik, qrammatik quruluşu pozulan nitqin sistemli geriliyidir. == Alaliya nədir == Alaliya erkən uşaqlıq çağlarında nitqin inkişafdan geri qalmasıdır. Alaliya (a- latınca inkar deməkdir və lalio –nitq, danışmaq, nitqin olmaması kimi tərcümə olunur). Alaliyalı uşaqlarda nitq tamamilə inkişaf etmir, yaxud kobud pozuntularla inkişaf edir. == Alaliyanın səbəbi == Mərkəzi sinir sisteminin zədələnməsi nəticəsində yaranır. Bir çox hallarda alaliyanın yaranma səbəbi doğuş zədələri, həmçinin 1,5 yaşına qədər uşaqlarda baş beyin qabığının nitq sahələrinin zədələnməsinə gətirib çıxaran baş beynin zədələnməsi xəstəliyi ola bilər. == Alaliyanın növləri == Nitq mərkəzlərinin zədələnməsindən asılı olaraq nitqin inkişaf etməməsi başqasının nitqinin başa düşülməsi ilə xarakterizə olunan motor alaliya və nitqin qavranılmasının pozulması ilə səciyyələnən sensor alaliyaya ayrılır. === Motor alaliya === Motor alaliya-dil əməliyyatlarının formalaşmaması ilə səciyyələnən ekspressiv nitqin inkişaf etməməsidir. Nitq-hərəkəti analizatorlarının və onun ötürücü yollarının sonunun zədələnməsi səbəb olan nitq hərəkəti analizatorunun fəaliyətinin inkişafdan geri qalması, yaxud pozulması motor alaliyanın yaranmasının əsas səbəbidir. Motor alaliya afferent və efferent olur.

Alaniya — Müasir Rusiya federasiyası (Şimali Qafqaz)ərazisində yerləşən qədim vilayətlərdən birinin adı. Orta əsrlərdə Şimali Qafqaz və Don çayı ilə Volqa çayı boyu əraziləri əhatə edirdi.

Aleriya (fr. Aléria, kors. Aleria) — Fransanın Korsika regionunda yerləşən kommuna. Kommuna departamenti — Yuxarı Korsika. Qizonaçça kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Korte. Kommunanın INSEE kodu — 2B009.

Amasiya (kənd) — İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indi Sərdarabad (Oktemberyan) rayonunda kənd. Amasiya (Ağbaba) — Amasiya rayonununda kənd və eyni adlı rayonun mərkəzi. Amasiya rayonu — Qərbi Azərbaycannın (indiki Ermənistan) Ağbaba mahalı ərazisində rayon. Amasya ili — Türkiyədə il. Qara dəniz regionunda yerləşir. Amasya — Qaradəniz Bölgəsində Türkiyənin Amasya ilinin inzibati mərkəzi. Amasya sülh müqaviləsi — Səfəvi dövləti ilə Osmanlı imperatorluğu arasında sülh müqaviləsi. Amasyalı Bəyazid Paşa — Osmanlı sultanlığının Fetret döründə, 1413-cü ildə Sultan I Mehmed səltənətində sədrəzəm. Amasiya (qitə) — 20 milyon il sonra reallaşması gözlənilən bir superqitə.

Başsızlıq və ya Anarxiya (q.yun. ἀναρχία — "hakimiyyətsizlik" nəzarət olunmayan; müstəqillik) – ayrı-ayrı adamların və ya qrupların rəhbərliyə, hökumətə tabe olmaması və bu zaman meydana çıxan qarışıqlıq.. Termin əvvəlcə liderin olmamasını nəzərdə tuturdu, ancaq 1840-cı ildə Pyer-Jozef Prudon bu termindən o dövrdəki yeni siyasi fəlsəfəyə - anarxizmə - traktatında «mülkiyyət nədir?». "Anarxiya" termini bir neçə fərqli mənaya malikdir: Dövlətin vətəndaşlığı olmayan bir cəmiyyət (anarxist ideal) ilə əvəz olunduğu hipotetik bir vəziyyət Kimi dövlət hakimiyyətinin olmaması İbtidai cəmiyyətdə sosial quruluş forması kimi dövlətin yaranmasından əvvəlki vəziyyətlər == Anarxiya və siyasi fəlsəfə == Alman filosofu İmmanuil Kant antropologiyada anarxiyaya praqmatik baxımdan "qanun və azadlıq olmadan azadlıq" kimi baxırdı. Beləliklə, Kantın fikrincə, anarxiya indiki vətəndaş statusuna çata bilməz, çünki güc olmadan bir qanun sadəcə “boş tövsiyə” olardı . "Əbədi sülhə doğru" əsərində anarxiyanın despotizmdən sonra "yaxşılığın başlanğıcları" ləğv edildiyi zaman, hər hansı bir kiçik qanuni tənzimləmənin heç kimdən yaxşı olmadığı, anarxiya mənasını verən dövlət varlığının ifrat mənfi bir forması olduğunu yazmışdır .

Andriya (it. Andria) — İtaliyanın cənubunda şəhər. Apuliya vilayətinin Bari əyalətindədir. Mənbələrdə adı ilk dəfə 915-ci ildə çəkilmişdir. 1041-ci ildə Andriya normanlar tərəfindən işğal edildikdən sonra "Andre" adlı qala-şəhərə çevrilmiş, 13-cü əsrdə Müqəddəs Roma imperiyasının imperatoru Fridrix II Ştaufenin iqamətgahı olmuşdur. Şəhərdə 10–17-ci əsrlərə aid çox sayda memarlıq abidələri qorunub saxlanılmışdır. Şəhər 1799-ci ildə Fransa ordusunun dağıdıcı hücumlarına məruz qalmışdır. Yüngül və yeyinti sənayesi müəssisələri var.

Anuriya (yunanca an — inkar bildirir, uron — sidik) — sidiyin ayrılmaması xəstəliyi, sidikliyə sutka ərzində 50 ml-dən az sidik daxil olması vəziyyəti. Anuriya çox vaxt kəskin böyrək çatışmazlığı nəticəsində baş verir. == Mexanizm == İnkişaf mexanizminə görə: prerenal (böyrəkdənkənar) renal (böyrək) postrenal (ekskretor, o cümlədən sidik yollarının mexaniki tutulması ilə əlaqədar obturasion) anuriya olur.Yeni doğulmuşlarda böyrək inkişaf etmədikdə və ya tək olan böyrəyi cərrahi yolla kənar etdikdə arenal (böyrəyin olmaması ilə əlaqədar) anuriya baş verir. Prerenal anuriya böyrəklər qanla yaxşı və ya tam təchiz olunmadıqda, çoxlu qan itirdikdə inkişaf edir. Renal anuriya böyrəklərin müxtəlif toksinlərlə zədələnməsində, yaxud kəskin nefritdə baş verir. Postrenal anuriya sidik axarları şişlə sıxışdırıldıqda, yaxud onlar iki tərəfdən daşla tutulduqda olur; bəzən güclü qıcıqlandırıcı (soyuq su və s.) reflektor anuriya yaradır. Anuriya zamanı təcili tədbirlər görülməsi tələb olunur, çünki əks halda 3–4 gün keçdikdən sonra uremiya inkişaf edə bilər. Anuriya diaqnozu sidiklikdə sidiyin olmamasına və uremik intoksikasiya əlamətlərinə görə qoyulur. Müalicəsi: prerenal və renal anuriyada hemodializin aparılması, postrenal anuriyada sidiyin hərəkətinə mane olan səbəbin aradan qaldırılması.

Apatiya (yun. απάθος — ehtirassızlıq) — laqeydlik halı,müəyyən hərəkətlərə meylin,marağın olmaması(çox vaxt ali sinir fəaliyyətinin pozulması nəticəsində olur).Stoiklərin etik təlimlərində Apatiya ehtirassızlıq,ruhi soyuqqanlıq,hisslərin zəkanın fəaliyyətinə maneə olmadığı vəziyyət kimi başa düşülür.Aşkardır ki,stoiklərə Şərq dini fəlsəfi baxışları,xüsusilə mütləq sükunətin insan ruhunun yüksək halı olan nirvana haqqında buddizm və caynizm təlimləri təsir göstərmişdir. Bundan başqa tibbdə də apatiya hallarından bəhs olunur. Məsələn qalxanabənzər vəzin hipofunksiyası zamanı miksedema xəstəliyi müşahidə olunur və bu xəstəliyin əlamətlərindən biri də apatiyadır. == Mənbə == Fəlsəfə Ensklopedik Lüğəti.

Araliya (lat. Aralia) — bitkilər aləminin çətirçiçəklilər dəstəsinin araliyakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Kiçik ağaclar, çox vaxt kollar, yaxud hündür çoxillik otlardır. Yarpaqları lələkvarı bölümlüdür. Çiçəkləri iri süpürgə çiçək qrupunda toplanmışdır. Şərqi və Cənub-Şərqi Asiyada, Şimali Amerikanın cənubunda 40-adək növü məlumdur. Uzaq Şərqdə 3 növü bitir. Kolşəkilli, cüt lələkli, mürəkkəb yarpaqlı, bərk tikanlı ağacdır. Araliyaların çoxu orijinal dekorativ bitkilərdir. Çox vaxt araliyakimilərin digər cinslərinin növlərini də səhvən araliya adlandırırlar: məs., gövdəsinin özəyindən kağız hazırlanmasında istifadə edilən Cənubi Çin kolu tetrapanaks; otaq və oranjereya bitkisi kimi becərilən Yaponiya fatsiyası.

Aviasiya və ya havaçılıq — hava məkanından insanın hava gəmisi vasitəsilə istifadə etməsinə və bunun üçün lazımi şəraitin yaradılmasına yönəldilən fəaliyyət və təsisatlar məcmusu. == Sənayesi == Təyyarə, vertolyot, planer, aviasiya mühərriki, cihazı, həmçinin aviasiya texnikası üçün bort və yerüstü avadanlıq istehsal edən maşınqayırma sənayesi XX əsrin əvvəllərində yaranmış, iri sənaye sahəsi kimi isə Birinci Dünya müharibəsi illərində inkşafa başlamışdır. Rusiyada ilk aviasiya müəssisələri 1910–1912-ci illərdə yaranmışdır. 1917-ci ilə qədər təqribən 15 kiçik aviazavod var idi. Sovet hökumətinin 28 iyun 1918-ci il tarixli dekreti ilə aviazavodlar milliləşdirilmiş və həmin il Mərkəzi Aerohidrodonika İnstitutu yaradılmışdır. SSRİ-də aviasiya sənayesi əslində ölkənin sosialistcəsinə sənayeləşdirilməsi prosesində, birinci beşillik dövründə bir sıra iri təyyarəqayırma və mühərrikqayırma zavodlarının, habelə əlvan və qara metallurgiya müəssisələrinin tikilməsi ilə yaranmış, ikinci beşillikdə sürətlə inkişaf etmişdir. 1933–1938-ci illərdə istehsal həcmi 5,5 dəfə artmışdır.İkinci Dünya müharibəsi illərində sovet aviasiya sənayesi böyük rol oynamışdır. Cəbhə xəttindən ölkənin şərq rayonlarına köçürülən zavodlar qısa vaxtda bərpa edilmiş, genişləndirilmiş və Sovet Ordusunu yüksək keyfiyyətili döyüş və nəql, təyyarələri ilə təmin etmişdir. Sovet aviasiya sənayesi Nasist Almaniyasının avaiasiya sənayesini ötmüşdü. 1944-cü ildə təyyarə buraxılışı 44 minə (Almaniyada isə işğal olunmuş ölkələrlə birlikdə 39,8 min) çatdırılmışdır.

Avrasiya — Yerin ən böyük materiki. Avropa və Asiya qitələrindən ibarətdir. Adalarla birlikdə sahəsi 54,759,000 km²-dir, dünya quru ərazisinin 36%-ni təşkil edir. Əhalisi 4,3 milyarddan çoxdur və dünya əhalisinin 3/4 hissəsini təşkil edir. Ən ucqar nöqtələri: şimalda Çelyuskin burnu (77°43' şm.e.), cənubda Piay burnu (1°16' şm.e.), qərbdə Roka burnu (9°34' q.u.), şərqdə Dejnyov burnu (169°40' q.u.). Yer kürəsinin ən yüksək zirvəsi Everest dağı və quruda ən alçaq mütləq nöqtəsi Ölü dəniz (səviyyəsi −395 m), ən dərin gölü olan Baykal və ən rütubətli sahəsi Çerapunci Avrasiyadadır. Avrasiyanı qərbdən Atlantik okean, şimaldan Şimal Buzlu okean, cənubdan Hind okeanı, şərqdən Sakit okean əhatə edir. == Adının yaranması tarixi == Materikə bir çox adlar verilmişdir. Aleksandr Humboldt əraziyə "Asiya" adını vermişdir. Karl Qustav Royşle 1858-ci ildə "Handbuch der Geographie" kitabında "elerdtheil Asien-Europa" termini işlətmişdir.

Avstriya (alm. Österreich‎), rəsmi adı Avstriya Respublikası (alm. Republik Österreich‎) – Mərkəzi Avropada bir dövlət. Dövlətin adı qədim alman dilindən tərcümədə Ostarrichi — " şərqi ölkə " deməkdir. Şimaldan Çexiya (362 km sərhəd uzunluğu), şərqdən Slovakiya (91 km) və Macarıstan (366 km), cənubdan Sloveniya (330 km) və İtaliya (430 km), qərbdən İsveçrə (164 km), Lixtenşteyn (35 km) və Almaniya (784 km) ilə həmsərhəddir. Paytaxtı Vyana şəhəridir. Ölkə 9 federal torpaqdan və ya vilayətdən (Aşağı Avstriya, Burqenland, Forarlberq, Karintiya, Ştiriya, Tirol, Yuxarı Avstriya, Vyana və Zaltsburq) ibarətdir. Dövlət bayrağındakı qırmızı rəng Avstriya Respublikasının azadlığı və müstəqilliyi üçün tökülən qan, ağ rəng isə qərbdən şərqə axan Dunay çayının rəngidir. Avstriya bayrağı dünyanın ən qədim dövlət simvollarından biridir. Mərkəzi Avropada doqquz dövlətdən ibarət dənizə çıxışı olmayan ölkə.

Avtarkiya — qədim yunan filosoflarının təliminə görə, xarici (o cümlədən maddi) şəraitdən asılı olmamaq. Avtarkiya əsl müdrikin fərqli cəhətidir. Bəzən avtarkiya bir dövlətin digərlərindən siyasi və iqtisadi cəhətdən asılı olmamasını bildirir.

Azaliya (lat. Azalea) — bitkilər aləminin erikaçiçəklilər dəstəsinin erikakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Azaniya (q.yun. Ἀζανία) və ya Barbariya (q.yun. Βαρβαρία) — qədim coğrafiyaşünaslıqda Şərqi Afrikada, Hind okeanı sahilində, Somalidəki Aromat burnundan (Qvardafuy) Tanzaniyadakı Rapta burnuna (lat. Raptum) qədər uzanan vilayət. Azaniya körfəzi yunanlar tərəfindən Barbariya körfəzi (q.yun. Βαρβαρικός κόλπος, lat. Sinus Barbaricus), romalılar tərəfindən isə Azaniya dənizi (lat. Mare Azanium) adlandırılırdı Azaniyaya Muxadan zeytun yağı və büxur, Avropadan isə dəmir, şüşə, buğda və şərab idxal olunurdu. Azaniyadan xaricə fil sümüyü, kərgədan buynuzu, tısbağa sümüyü və hindqozu ixrac olunurdu. Azaniyanın əsas ticarət şəhəri Rufici çayının mənsəbində yerləşən Rapta idi.

Qvardiya - imtiyazlı seçmə qoşun hissəsi. Qədim Şərq ölkələrində meydana gəlmişdir. Daha çox Əhəmənilər dövlətində (10 minlik "ölməzlər" korpusu) və Qədim Romada (pretorianlar) inkişaf etmişdir. XII əsrdə İtaliyada meydana gələn "qvardiya" anlayışı dövlət bayrağını mühafizə edən seçmə dəstə mənasını verirdi. Qvardiya xüsusilə Fransa, İngiltərə, İsveç, Rusiya, Prussiya və s. monarxiya ölkələrində mövcud olmuşdu. Orta əsrlərdə Şərqdə qvardiya rolunu monarxların keşikçiləri, muzdlulardan və qullardan ibarət seçmə hissələr oynayırdılar. Onlar Bağdad xəlifələrinin və Böyük Moğolların qvardiyaları, habelə Misir hökmdarlarının məmlükləri və Osmanlı sultanlarının yeniçəriləri idilər.

Samariya (ivrit. שומרון Shomron; qədim yunan. Σαμάρεια; ərəb. السامرة as-Samira) Yəhudi dinində deyilir ki, qədim Fələstin ərazisində Samariya adlı bir şəhər olub və iki yüz il paytaxt kimi tanınan bu şəhər Suriya padşahı tərəfindən alınmış və dağıdılmışdır. == Populyar mədəniyyətdə yeri == Əfsanəyə görə Samariya şəhər sakinlərindən biri yolda quldurlar tərəfindən soyulub hər şeyi əlindən alınmış, bir səyyaha kömək etmiş və onun yaralarını sarmışdır. Bu əfsanəyə əsasən, Samariya sakinləri, ümumiyyətlə, xeyirxahlıq və şəfqət simvolu kimi məşhurlaşmışlar, bir sıra Avropa ölkələrində xeyriyyə, şəfqət cəmiyyətlərinə "Samariyalılar" adı verilirdi. (Almaniyada belə cəmiyyət XIX əsrin ikinci yarısında da mövcud idi). Yurdsuzlar evinin və xeyriyyə, şəfqət cəmiyyətlərinin möhürlərində başqasına yardım göstərən samariyalının silueti bir simvol kimi həkk olunurdu və bu bir ənənəyə çevrilmişdi.

Tavriya (Yunanca: Ταυρίς, Ταυρίδα, Latınca: Taurica) — digər adlarıyla Tauris, Taurida, Tauric Chersonese, Chersonesus Tauris, antik çağda Kırımın adıdır.

Şvabiya (alm. Schwaben‎, bav. Schwobm) — Bavariya vilayətinin yeddi inzibati dairəsindən biri. Auqsburq şəhəri Şvabiyanın inzibati mərkəzidir. Bavariyanın cənub-qərb hissəsində yerləşir və Avstriya, İsveçrə, Baden-Vürtemberq torpaqları ilə, habelə Bavariya hökumət dairələri olan Yuxarı Bavariya və Mərkəzi Frankoniya ilə həmsərhəddir. 31 dekabr 2015-ci il tarixinin məlumatlarına görə: ərazi — 999 335,75 ha; əhali — 1 846 020 nəfər; əhalinin sıxlığı — 184,72 nəfər / km2; daxili sular nəzərə alınmaqla torpaq təchizatı — 5413,46 m2 / nəfər.

Abatiya (lat. Abatia) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin söyüdkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Arealı == Meksikadan Argentinanın şimal hissələrinə qədər yayılmışdır. == Sinonimləri == Aphaerema Miers Graniera Mandon & Wedd. ex Benth. & Hook.f. Myriotriche Turcz.

Alivariya pivə zavodu — Belarus pivə şirkəti, açıq səhmdar cəmiyyəti. == Tarixi == 1864-cü ildə Minsk şəhər sakini Roxlya Frumkina indiki zavodun yerində taxta pivə zavodu tikdi. 1894-cü ildə qraf Karol Hutten Czapski bu yerdə Bohemia buxar pivə zavodunu tikdi. 1896-cı ildə fabrik o zamanlar Mogilyovda və Qomeldə pivə zavoduna sahib olan qraf Frans Lekert tərəfindən satın alındı. Lekertin ölümündən sonra fabrik onun həyat yoldaşı Paula Yulievna Lekertin mülkiyyətinə keçdi və onun oğulları Adam, Nikolay və Franz fabriki idarə etdilər. İnqilabdan sonra zavod milliləşdirildi. 1917-ci ildə "Belarus Pivə fabriki" adını aldı. 1994-cü ildə zavod Alivariya pivə zavoduna çevrildi. 2005-ci ilin oktyabrında Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı səhmlərin 30%-nin sahibi oldu. 2006-cı ilin sonunda Baltik İçkiləri Holdinq əlavə səhm buraxılışının 30%-ni əldə etdi, bundan sonra AYİB-in payı 21%-ə endirildi.