Lüğətlərdə axtarış.

Bahariyyə — klassik Şərq ədəbiyyatında baharı təsvir edən lirik şeirlər, yaxud böyük bir poemanın baharı əks etdirən hissəsi. Bahariyyə qəzəl, qəsidə, məsnəvi formasında və başqa şəkillərdə ola bilər. Bahariyyələr həm də ozan-aşıq yaradıcılığında geniş yer tutur. Ustad aşıqların əksəriyyəti yazın gözəlliklərini vəsf edən incə ruhlu bahariyyələr düzüb-qoşmuşlar. XVI əsr Azərbaycan şairi Şah İsmayıl Xətainin "Dəhnamə" əsərinin başlanğıcındakı 62 beytdən ibarət bahariyyəsi məşhurdur: Şah İsmayıl Xətainin şeirləri daxil edilmiş "Dəhnamə"nin "Bahariyyə" hissəsində faxtə (qumru, çöl göyərçini), durna, laçın, bülbül, turrac, qumru, qu, üqab (qaraquş, qartal), qurqura, qaz, kəklik, bayquş, sığırçın, ötkün quşu, gögərçin (göyərçin), şahbaz, sərçə, tuti kimi quş adları çəkilir. "Bahariyyə"də adı çəkilən bitki adları da həmçinin onun təbiəti sevməsinin ifadəsi kimi qəbul edilə bilər. O, burada təbiəti Bahariyyə Şah İsmayıl Xətainin fəlsəfə (bu sözə şerlərində bir dəfə rast gəlinir), astronomiya, riyaziyyat, musiqi, ədəbiyyatşünaslıq kimi elmləri dərindən yiyələndiyini sübut edir. Şeir üzərində müşahidələr əsərin məzmunu barədə aydın təsəvvür yaradır.

Kitab-ül Bəhriyyə və ya Dənizlər kitabı (osman. >كتاب بحرية türk. Kitâb-ı Bahriye) — Osmanlı dənizçisi, admiralı Piri Rəis tərəfindən hazırlanmış Aralıq dənizi sahillərinin ətraflı xəritəsi-bələdçisi əsəridir. Kitabda dənizçilərə Aralıq dənizi sahilləri, onun adaları, keçidləri, boğazları, körfəzləri, fırtına zamanı hara sığınacaq axtarmalı, limanlara necə yaxınlaşmalı, eləcə də limanlar arasında naviqasiya üçün dəqiq marşrutlar haqqında məlumat verilir. Kitab-ül Bəhriyyənin iki variantı var. Birincisi 1521-ci ilə aiddir və dənizçilərin istifadəsi üçün hazırlanmışdır. İkincisi, 1526-cı ildə Qanuni Sultan Süleymana təqdim edilmək üçün hazırlanmış daha təfərrüatlı və təmtəraqlı nüsxəsidir. == Tarixi == Böyük kartoqraf olmaqla yanaşı, böyük dənizçi olan Piri Rəis getdiyi yerlər haqqında məlumatları qeydə alır, xəritələrini çəkirdi. 1511-1513-cü illər arasında ilk dünya xəritəsini çəkərkən (Piri Rəis xəritəsi) naviqasiya qeydlərini kitab şəklində tərtib etməyə başladı. Nəhayət, xarici mənbələrdən istifadə edərək 1521-ci ildə tamamladığı Kitab-ül Bəhriyyə də bu yerlərin tarixi və coğrafi xüsusiyyətlərini topladı.

Mədariyyə — Hindistan, Nepal və Banqladeşdə yayılmış sufi təriqəti. Bu, Hindistanın xüsusilə Uttar-Pradeş, Məvat, Bihar, Qücərat və Qərbi Benqal kimi şimal ərazilərində yayılmışdır. Sinkretik cəhətləri və batini zikrə vurğusu ilə tanınan bu təqirət sufi övliyası Bədiəddin (həmçinin Şah Mədar kimi də tanınır) tərəfindən yaradılmışdır. Təriqət Bədiəddinin indiki Hindistanın Uttar-Pradeş ştatı ərazisində yerləşən Kanpur rayonunun Makanpur qəsəbindəki dərgahında mərkəzləşmişdir. IX əsrdə yaşamış Bəyazid Tayfur Bəstami təlimlərinə əsaslanan Tayfuriyyə təriqətindən törəmiş yaranan Mədariyyə Moğol imperiyasının son dövrlərində, XV–XVII əsrlərdə zirvəsinə çatmışdır. Əksər sufi təriqətlərində olduğu kimi, Mədariyyənin adı da qurucusunun adından nisbə götürərək yaradılmışdır.

Zəhiriyyə Kitabxanası (ərəb. مكتبة الظاهرية‎), həmçinin Mədrəsə əz-Zahiriyyə (ərəb. مَدْرَسَة الظَّاهِرِيَّة‎) kimi də tanınır. İslam kitabxanası, mədrəsə və Suriyanın Dəməşq şəhərindəki məqbərədir. 1277-ci ildə, adını bu yerdə dəfn edilən Məmlük sultanı Baybars əz-Zahirdən (h.  1260-1277) götürərək yaradılmışdır. Sultan Əl-Zahir Baybars, eyni zamanda Rukn Uddin Baybrus (tam adı: əl-Malik al-Zahir Rukn al-Din Baibars al-Bunduqdari) kimi tanınan böyük tarixi əhəmiyyətə malik siyasi və hərbi lider idi. O, Qahirədə Məmlük Sultanlığı (1250-1517) kimi tanınan uzun müddət Misir və Suriyanı idarə edəcək yeni məmlük əsaslı rejimin qurulmasında mühüm rol oynamışdır.1260-cı ildə Ayn Cəlut döyüşündə monqolların irəliləyişinin dəf edilməsində mərkəzi rol oynadıqdan sonra (çox vaxt tarixdə dönüş nöqtəsi kimi qeyd olunur) sultan vəzifəsinə yüksəldi.) Hökmdarlığı dövründə o, Levantda qalan səlibçi dövlətlərinə qarşı bir sıra təsirli kampaniyalar apararaq, Antakya və məşhur Krak des Chevaliers kimi bir sıra mühüm şəhərləri və qalaları fəth etdi və bu, Xaçlının sonrakı son məhvinə yol açdı. Baybars 1277-ci ilin iyulunda Dəməşqdəki sarayında (əl-Qəsr əl-Ablaq adlanır) başqası üçün nəzərdə tutulmuş zəhərli stəkanı içdikdən sonra gözlənilmədən öldü. Onun ölümü sirr olaraq saxlanıldı və o, müvəqqəti olaraq Dəməşq qalasında dəfn edildi, bu zaman onun daimi dəfni və hakimiyyətin 18 yaşlı oğlu əl-Səid Bərəkəyə keçməsi üçün tədbirlər görülə bilərdi.Xəbər verildiyi kimi, Baybarsın Dərəyya şəhəri yaxınlığında dəfn olunmaq istəyini ifadə etmişdi, lakin oğlu onun böyük məscidin yaxınlığında və məşhur Əyyubi sultanlarının məqbərələrinin yanında, o cümlədən Salah əd-Din məqbərəsinin yanında daha prestijli bir yerdə dəfn edilməsinə qərar verib.Səidin göstərişi ilə Dəməşq valisi əmir Aydəmur Böyük Əməvi məscidi yaxınlığındakı əl-Əmara məhəlləsində Adiliyyə mədrəsəsi ilə üzbəüz bir ev aldı.Dar əl-Əqiqi adlanan ev əvvəlcə Salahəddin (Səlahəddin) atasına məxsus idi və Salahəddin özü uşaqlığının bir hissəsini orada keçirmişdi.Mədrəsə və dəfn kompleksinə çevrildi.

Bahriyə Üçox (1919, Trabzon – 6 oktyabr 1990, Ankara) Türk tarixçi və siyasətşünası, ehtiyat kadrdan senator, Ordu millət vəkili və Sosial-demokrat Xalqçı Partiya Məclis üzvü. == Həyatı == Hamit Ataçın qızıdır. Ankara Universiteti Hüquq fakültəsinin müəllimi Coşqun Üçox ilə evlənmiş və Qumru adlı bir qızı olmuşdur. İlk və orta məktəbi Orduda oxuyan Üçox, İstanbul Kandilli qız liseyini bitirdi. Ali təhsilini Ankara Universiteti Dil və tarix-coğrafiya fakültəsi orta əsr türk-islam tarixi ixtisası üzrən alıb. O, eyni zamanda Ankara Dövlət Konservatoriyasının Opera bölümündə də təhsil almışdır. Samsun və Ankarada on bir il müəllimlik etdikdən sonra, 1953-cü ildə Ankara Universiteti İlahiyat fakültəsində müəllim kimi çalışdı. O, bu fakültənin ilk qadın müəllimidir. 1957-ci ildə doktor, 1964-cü ildə "İslam Dövlətlərində Qadın Hökmdarlar" adlı dissertasiyası ilə də dosent olmuştur. Farsca və ərəbcəni yaxşı dərəcədə bilirdi.

Behiyyə Naxçıvani (24 fevral 1948, İran) — Uqandada böyüyən və Birləşmiş Krallıq və ABŞ-də təhsil alan İranlı Bəhai dinin ardıcılı olan yazıçıdır. İndi dərs dediyi Fransada yaşayır. Belçikada Avropa və Amerika ədəbiyyatını tədris etmiş, sonradan Fransaya getmişdir. 2007-ci ildə Behiyyə Naxçıvani Lyej Universitetindən fəxri doktorluq dərəcəsi qəbul etmişdir. Onun kitabları dünyanın bir çox dillərə tərcümə olunmuşdur. == Həyatı == 1948-ci ildə İranda dünyaya gəlmiş, Uqandada böyümüş və Böyük Britaniyada təhsil almışdır. == Ailəsi == Behiyyə Naxçıvaninin atası Əli Naxçıvani dünyaca məşhur Bəhailərdən biridir. Əli Naxçıvanı 1919-cu ildə Şüvəlanda anadan olmuşdur. O anadan olan ərəfədə atası Əli Əkbər Naxçıvani vəfat etmişdir. Bundan sonra fələstinli Bəhai olan anası onu Fələstinə gətirmiş və o, burada təhsil almışdır.