Birhədli
Birhədli — ədəd, dəyişənlər və ya onların müəyyən natural üstlü qüvvətlərinin hasilindən ibarət olan ifadəyə deyilir. Məsələn,
7
{\displaystyle 7}
,
a
{\displaystyle a}
,
3
x
{\displaystyle 3x}
,
−
2
a
2
{\displaystyle -2a^{2}}
,
1
3
x
∗
(
−
2
x
y
)
{\displaystyle {\frac {1}{3}}x*(-2xy)}
,
−
7
a
2
∗
0
,
4
b
3
c
{\displaystyle -7a^{2}*0,4b^{3}c}
ifadələri birhədlilərdir. Tərifə görə ədəd də, dəyişən də ayrılıqda birhədlidir. Məsələn,
−
2
{\displaystyle -2}
,
0
{\displaystyle 0}
,
a
{\displaystyle a}
,
x
{\displaystyle x}
,
y
{\displaystyle y}
,
m
{\displaystyle m}
və s. də birhədlidir.
Birinci vuruğu ədəd olmaqla, müxtəlif dəyişənlərin müəyyən qüvvətlərinin hasili şəklində yazılmış birhədliyə onun standart şəkli deyilir.
7
x
3
{\displaystyle 7x^{3}}
,
0
,
3
a
4
b
{\displaystyle 0,3a^{4}b}
,
7
a
b
4
c
2
{\displaystyle 7ab^{4}c^{2}}
,
3
m
6
n
4
{\displaystyle 3m^{6}n^{4}}
ifadələri standart şəkildə yazılmış birhədlilərdir. Vurmanın və qüvvətin xassələrindən istifadə etməklə istənilən birhədlini standart şəkildə yazmaq olar. Məsələn,
(
3
a
2
b
)
2
∗
5
a
b
7
=
9
a
4
b
2
∗
5
a
b
7
=
(
9
∗
5
)
∗
(
a
4
∗
a
)
∗
(
b
2
∗
b
7
)
=
45
a
5
b
9
{\displaystyle (3a^{2}b)^{2}*5ab^{7}=9a^{4}b^{2}*5ab^{7}=(9*5)*(a^{4}*a)*(b^{2}*b^{7})=45a^{5}b^{9}}
,
(
a
3
b
4
)
7
∗
(
2
c
9
b
3
)
2
=
a
21
b
28
∗
4
c
18
b
6
=
4
a
21
b
34
c
18
{\displaystyle (a^{3}b^{4})^{7}*(2c^{9}b^{3})^{2}=a^{21}b^{28}*4c^{18}b^{6}=4a^{21}b^{34}c^{18}}
,
(
3
a
4
b
2
)
3
∗
1
3
a
b
4
c
3
=
27
a
12
b
6
∗
1
3
a
b
4
c
3
=
9
a
13
b
10
c
3
{\displaystyle (3a^{4}b^{2})^{3}*{\frac {1}{3}}ab^{4}c^{3}=27a^{12}b^{6}*{\frac {1}{3}}ab^{4}c^{3}=9a^{13}b^{10}c^{3}}
və s.
Standart şəkildə yazılmış birhədlinin ədədi vuruğu birhədlinin əmsalı, birhədlinin dəyişənlərinin qüvvət üstlərinin cəminə birhədlinin qüvvəti(dərəcəsi) deyilir:
45
a
5
b
9
{\displaystyle 45a^{5}b^{9}}
birhədlisinin əmsalı 45, dərəcəsi 5+9=14;
4
a
21
b
34
c
18
{\displaystyle 4a^{21}b^{34}c^{18}}
birhədlisinin əmsalı 4, dərəcəsi 21+34+18=73;
9
a
13
b
10
c
3
{\displaystyle 9a^{13}b^{10}c^{3}}
birhədlisinin əmsalı 9, dərəcəsi 13+10+3=26;
−
0
,
7
a
8
b
{\displaystyle -0,7a^{8}b}
birhədlisinin əmsalı −0,7, dərəcəsi 8+1=9-dur.
Birəli
Birəli — İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında, indiki Vedi (Ararat) rayonunda kənd.
== Tarixi ==
Kəndin başqa adı Pirli olmuşdur. Rayon mərkəzindən 32 km məsafədə, Xaçdağının ətəyində yerləşir. 1590-cı il tarixli "İrəvan əyalətinin müfessəl dəftəri"ndə Pirilər formasında, 1728-ci ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin icmal dəftəri" ndə Yuxarı Pirli, Qafqazın 5 verstlik xəritəsində Birəli kimi qeyd edilmişdir.
== Toponimi ==
Birəli toponimi Pirilər toponiminin dəyişdirilmiş formasıdır. Kəndin qədim, ilkin adlarına (Pirilər, Pirli) istinad edib bu qənaətə gəlirik ki, toponim pirilər//pirli etnonimi əsasında forlmalaşmışdır. Etnotoponimdir. Quruluşca sadə toponimdir. Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 3. VII.1968-ci il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Lancar qoyulmuşdur.
Qəhrəman Binnətli
Qəhrəman Binnətli — (d. 04.03.1942 — ö. 01.01.2004) Azərbaycan fiziki, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor
Binnətli Qəhrəman Hümmət oğlu Gürcüstan Respublikasının Marneuli rayonunun Kürüstü Kəpənəkçi kəndində dünyaya gəlmiş və Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
1964 Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetini bitirmişdir.
1964–1992 Azərbaycan Politexnik İnstitutunda (indiki ATU) müəllim işləmişdir.
1990 Fizika-riyaziyyat elmləri doktoru adını almışdır.
1991 Fizika üzrə Professor olmuşdur.
1992–1997 Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetində kafedra müdiri işləmişdir.
1995–1997-ci illərdə Türkiyənin Kütahya şəhərində yerləşən Dumlupınar Universitetində elmi ezamiyyətdə olmuşdur.
1997–2002 Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetində kafedra müdiri və eyni vaxtda Qafqaz Universitetində tədris işləri üzrə prorektor vəzifələrində çalışmışdır.
Rövşən Binnətli
Rövşən Binnətli (26 dekabr 1958, Mirəşəlli, Ağdam rayonu)– idman jurnalisti və futbol şərhçisi. İdman TV-nin hazırkı direktoru, Azərbaycan İdman Jurnalistləri Assosiasiyasının baş katibi.
2000-ci ildən 2012-ci ilədək "Lider" Televiziyasında şərhçilər qrupunun rəhbəri, televizyanın baş idman şərhçisi olub. 2012-ci ildən 2015-ci ilədək "Baku Post" qəzetində şöbə müdiri, ardınca qəzetin Azərbaycan dili bölməsinin redaktoru işləyib. 2015-ci ildən 2019-cu ilədək "CBC Sport" telekanalının informasiya xidmətinin şef redaktoru kimi çalışıb.
Rövşən Tahir oğlu Novruzov 26 dekabr 1958-ci ildə Ağdam rayonu Mirəşəlli kəndində anadan olub. 1976-cı ildə Ağdam şəhər 8 saylı orta məktəbi bitirib. 1977–1979-cu illərdə, Moskvada Sovet Ordusu sıralarında hərbi xidmətdə olub. 1987-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin "jurnalistika" fakültəsini bitirərək "jurnalist" ixtisasına yiyələnib.
Əmək fəaliyyətinə 1976-cı ildə Ağdam rayon 43 nömrəli Səyyar Mexanikləşdirilmiş Dəstədə fəhlə kimi başlayıb.