Lüğətlərdə axtarış.

Gelibolu (türk. Gelibolu) — Türkiyədə yerləşən Çanaqqala əyalətinin inzibati vahididir. Marmara bölgəsinin Çanaqqala əyalətindəki, Türkiyənin Avropa hissəsindəki Şərqi Frakiyada yarımadanın cənub sahilində Dardanel boğazında, digər tərəfdən Lapsekidən 2 mil məsafə uzaqlığında yerləşən bir ilçə. == Tarixi == Gelibolunun nə vaxt və kimlər tərəfindən qurulduğu bilinmir. Lakin ilçənin keçmişinin Troya kəndi qədər qədim olduğu güman edilir. Bölgənin keçmiş adı "Kritote"dir. Qədim dövrlərdə burada Keltlər məskunlaşdığı üçün qədim yunan dilində "Qalliopolis" adlanırdı: Qalli (kelt) + polis (şəhər) = Keltlər şəhəri. Bu ad türk dilinə Gelibolu olaraq tərcümə olunur. Bu gün Fransa, Belçika, İsveçrə və Reyn sahillərini əhatə edən bölgəni ələ keçirmiş və romalılar tərəfindən bu bölgəyə Qalya, xalqına isə Qalatlar adı verilmişdi. Qalatlar olaraq adlandırılan bu döyüşçü xalq eramızdan əvvəl 281-ci ildə Frakiya Krallığında baş vermiş qarışıqlıq zamanında Balkan yarımadasına, Çanaqqalaya və boğazın üzərindən Anadoluya keçmişlər.

Gelibolu yarımadası (türk. Gelibolu Yarımadası) - Dardanel boğazının qərb tərəfində, Dardanel ilə Saros körfəzi arasında, cənuba doğru uzanan yarımadadır. Yarımadanın qədim adı Xersonesosdur. == Coğrafi mövqeyi == Gelibolu yarımadası Çanaqqala əyalətinə daxil olan Gelibolu və Eceabat rayonlarının ərazilərində yerləşməkdədir. Çanaqqala boğazı III geoloji dövrün sonunda meydana gələn çöküntülərlə yaranmışdır. Uzunluğu 65 km-dir. Boğazın ən geniş yeri 5800 m, ən dar yeri isə 1250 kmdir. Ən dərin yeri 106 m-dir. Boğazın çevrəsi dağ xarakterindədir. Türkiyənin şimal-qərbində yer alan yarımada və eyni zamanda Türkiyə Respublikası, Şimal yarımkürəsində, Avropa və Asiya qitələrinin kəsişmə nöqtəsindədir.

Gelibolu müqaviləsi (türk. Gelibolu Antlaşması) — 1403-cü ilin yanvar-fevralında imzalanmış sülh və ticarət müqaviləsi. Gelibolu müqaviləsi Balkanlardakı Osmanlı ərazilərinin hökmdarı Süleyman Çələbi ilə Bizans imperiyası, Genuya Respublikası, Venesiya Respublikası, Arxipelaq hersoqluğu və Hospitalyerlər ordeni arasında bağlanmış sülh müqaviləsi idi. Ankara döyüşündən sonra bağlanan bu müqavilə ilə Süleyman, qardaşları ilə varislik uğrunda mübarizədə öz mövqeyini möhkəmləndirməyə çalışarkən, itirdikləri torpaqları geri qaytaran və Osmanlı hökmdarı üzərində nominal üstünlük əldə edən xristian dövlətlərinə, xüsusilə Bizanslara böyük güzəştlər etdi. Qanunlar, Süleyman və Osmanlı varislik mübarizəsinin qalibi I Mehmed dövründə qüvvədə qaldı. Lakin 1421-ci ildə I Mehmedin ölümündən sonra müqavilə qüvvədən düşdü. == Arxa plan == 26 iyul 1402-ci ildə baş verən Ankara döyüşündən sonra Osmanlı sultanı I Bəyazid türk-monqol sərkərdəsi Əmir Teymur tərəfindən məğlub edilərək əsir alındı. Bu mühüm hadisə I Bəyazid tərəfindən ələ keçirilən müstəqil türk bəyliklərinin əksəriyyətini yenidən quran Əmir Teymurun Anadoludakı Osmanlı torpaqlarını bölüşdürməsi bölgədəki güc balansını parçalamış oldu. Əmir Teymur Balkanlara müdaxilə etmədi: Ankaradan öncə Bizans imperiyasının son qalığı olan Konstantinopolla əlaqə kəsildi və Bəyazidin əlinə keçmə ərəfəsində idi. Anadoludakı kimi, Osmanlıların gücünün qəfil zəifləməsi Balkanlarda da hakimiyyət boşluğu yaratdı.