Proteza
Proteza — Azərbaycan dilinin əlamətdar xüsusiyyətlərindən biri budur ki, söz daxilində saitlər, sözün başında və sonunda isə samitlər yanaşı gəlməz. Buna görə də qrammatik dəyişmədə və alınma sözlərdə səs yanaşmaları olduqda yanaşı həmcins səsləri bitişdirmək üçün müəyyən səs əlavə olunur. Beləliklə də, dilin fonetik sistemində səsartımı adlanan hadisə yaranır.
== Təsnifatı ==
Səsartımı hadisəsi məqamına və vasitəsinə görə 2 cür formalaşır:
Müxtəlif məqamda yanaşı düşən saitləri bitişdirmək üçün vasitəçi halında saitlər arasına müəyyən samit əlavə olunur. Samitartımı iki cürdür: Yazıda sabitləşən, yazıda sabitləşməyən.
Yazıda sabitləşən samitartımı əsasən saitlə bitən sözə saitlə başlanan şəkilçinin bitişdirilməsi üçün istifadə olunan səsartımıdır. Yazıda sabitləşmiş samitartımı qanununun formalaşmasında, əsasən, üç bitişdirici samitdən istifadə olunur.
N:aşağıdakı məqamlarda işlənir:
1)Saitlə bitən sözlərə təsirlik və yiyəlik hal şəkilçiləri bitişdiriləndə: ata-n-ı, ata-n-ın, güzgü-n-ü, güz-gü-n-ün və s.
2)Üçüncü şəxs mənsubiyyət şəkilçisi qəbul etmiş sözlərə hal şəkilçiləri bitişdiriləndə: onun qardaşı-n-a
onun qardaşı-n-ı və s.
3)Bu, o əvəzliklərinə hər cür şəkilçi bitişdirildikdə: bu-n-a, o-n-a, bu-n-dan, o-n-da və s.
Protez
Protez, əskik olan bədən üzvlərininin yerinə işlədiləcək şəkildə edilmiş cihazların ümumi adıdır.
Xəsarət, şiş cərrahiyələri, qanqren, iltihab və bunun kimi digər orqan ziyanları nəticəsində vücudun geri qalanının sağlamlığını qorumaq məqsədi ilə ziyan görən orqan çıxardılar. Bu orqanın funksiyasının və şəklinin yerinə işlənən protezler bu orqandan geriyə qalan bədən boşluğuna köməkçi materiallar vasitəsi ilə taxılar.
Protezler yerinə işlədildiyi bölgəyə görə adlandırılırlar: çənə-üz protezləri, diş protezləri, qol, əl, ayaq protezləri, qulaq protezləri, saç protezləri, göz protezləri və s.
Çoxu protez orqanının funksiyasının və görünüşünün yerinə tam olaraq işlədilə bilməz, amma bir dərəcəyə qədər köməkçi ola bilər. Ancaq yenə də protez istehsalı ilə xəstənin psixologiyası xeyli düzələ bilər.
Protezler kauçuk, vinil, titan, qızıl və bunun kimi müxtəlif maddələrdən hazırlanır.
Protezləri vücuda tutdurmağın bu kimi yolları var:
Orqan ziyanının olduğu qisimdə protezin girib tutuna biləcəyi bir mexaniki mühafizəkar sahəsində mexaniki mühafizəkarlıqla,
Mexaniki mühafizəkarlığın az olduğu vəziyyətdə sap, klemp, məngənə, qarmaqlar, kroşe kimi köməkçi vasitələrlə,
Bəzi toxuma vasitələri ilə.
Protea angolensis
Protea angolensis (lat. Protea angolensis) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea aristata
Protea aristata (lat. Protea aristata) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea aurea
Protea aurea (lat. Protea aurea) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea auriculata
Protea eximia (lat. Protea eximia) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea bauerii
Protea caffra (lat. Protea caffra) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea bolusii
Protea caffra (lat. Protea caffra) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea caffra
Protea caffra (lat. Protea caffra) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea compacta
Protea compacta (lat. Protea compacta) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü. Dağılımı Kleinmond'dan Bredasdorp Dağlarına qədərdir və kəsilmiş çiçək sənayesindəki ən məşhur protealardan biridir.
Protea comptonii
Protea comptonii (lat. Protea comptonii) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea coronata
Protea coronata (lat. Protea coronata) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea curvata
Protea curvata (lat. Protea curvata) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
== İstinadlar ==
Hilton-Taylor, C. et al. 1998. Protea curvata. 2006 IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 23 August 2007.
Protea cynaroides
Protea cynaroides (lat. Protea cynaroides) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea eximia
Protea eximia (lat. Protea eximia) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea gaguedi
Protea gaguedi (lat. Protea gaguedi) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea laetans
Protea laetans (lat. Protea laetans) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea lanceolata
Protea lanceolata (lat. Protea lanceolata) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea latifolia
Protea eximia (lat. Protea eximia) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea laurifolia
Protea laurifolia (lat. Protea laurifolia) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea lepidocarpodendron
Protea lepidocarpodendron (lat. Protea lepidocarpodendron) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea multibracteata
Protea caffra (lat. Protea caffra) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protea mundii
Protea mundii (lat. Protea mundii) — proteyakimilər fəsiləsinin proteya cinsinə aid bitki növü.
Protest
Protest – [lat. protestor – etiraz edirəm, sübut edirəm; protestari – təntənəli elan etmək] 1)açıq-aşkar etiraz; 2)hər hansı bir şeylə qəti razılaşmamaq; 3)hüquqşünaslıqda – hər hansı məhkəmə qərarı ilə razılaşmamaq haqqında ərizə, məhkəmə hökmündən rəsmi narazılıq.
== Ədəbiyyat ==
R. Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Protozoa
Protozoylar (lat. Protozoa yun. πρῶτον proton "birinci" və ζῷα zoa "heyvan"; tək halda protozoon) — heterotrof qidalanmaya malik olan birhüceyrəli və ya kolonial eukariotlar aləmi.
Protura
Bığcıqsızlar -(lat. Protura) Altıayaqlılar yarımtipinin Gizliçənəlilər sinfinə aid olan dəstə.
== Xarici quruluşu ==
Çox kiçik ölçüləri (0,5-2,0 m) və qurdşəkilli çevik bədəni ilə fərqlənir. Başında bığcıqlar və göz yoxdur. Ağız orqanları deşici-sorucu, zəif, fırçaşəkilli olub, baş kapsulunun içərisinə çəkilmişdir. Döş ayaqları bütövlükdə qısa və ya caynaqlıdır, ancaq qabaq ayaqları qalanlarından xeyli uzundur. Qarıncığın ilk üç seqmentində ayaq çıxıntıları vardır. İnkişafı anamorfozdur, yumurtadan 8 buğumlu qarıncığı olan sürfə çıxır, qabıqqoyma prosesində daha üç seqment əldə edir. Bu cücülərdə başın yanlarında xüsusi orqan – «yalançı gözcüklər» vardır. Görünür, bunlar rütubətin dəyişməsini və havanın vibrasiyasını qavramağa xidmət edir.