Lüğətlərdə axtarış.

Mədaxil — ölçü cəhətcə "alamuncuq" zolağından təqribən 8-3 dəfə böyük və "zəncirə" adlı zolaqdan nisbətən kiçik olan haşiyə zolağına deyilir. Məna etibarilə "gəlir", "giriş", "başlanğıc" və "mənşə" deməkdir. Mədaxil haşiyələr bir qayda olaraq mürəkkəb kompozisiyalı predmetin haşiyə qurşaqlarının başlanğıcında və yaxud hər iki tərəfində yerləşir.

Təkamül — bioloji populyasiyaların ardıcıl nəsillər boyunca irsi xarakteristikalarındakı dəyişiklik. == Təkamül nəzəriyyəsi == Antropologiya elmi istiqamətində zaman baxımından ilkin yaranan nəzəri görüşlər özündə tərəqqi ideyalarını ehtiva edən təkamülçülük görüşləri ilə bağlıdır. Ümumiyyətlə, XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində istər təbiət elmləri, istərsə də ictimai elmlər sahəsində əldə olunan biliklər təkamülçülük ideyalarının formalaşmasına səbəb olmuşdur. Təbiət elmlərində əsas iki amil bu ideyaların inkişafına rəvac vermişdir: XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində günəş sistemi və Yer kürəsinin yaranması haqqında Kant və P. Laplas nəzəriyyəsi; XVIII əsrin əvvəllərində Çarlz Layel tərəfindən geoloji dövrlərin müəyyənləşdirilib əsaslandırılması, Yer kürəsi qabığının müəyyənləşdirilməsi. XIX əsrin əvvəllərində biologiyada canlı aləmin dəyişkənliyi haqqında Jan-Batist Lamarkın ideyaları da dünyagörüşünün müəyyən qədər dəyişməsində rol oynamış, o, ətraf mühitin dəyişməsinin canlı aləmin dəyişməsinə səbəb olduğunu əsaslandırmışdır.XIX əsrin II yarısı — XX əsrin əvvəllərində antropologiya elminin müəyyən sturukturları formalaşmağa başlayır və antropoloji fikir öz inkişafını davam etdirir. Faktiki olaraq XIX əsrin ortalarında antropologiyanın formalaşması təkamül təliminin yaranması ilə eyni vaxta düşür. Məhz sosial-mədəni antropologiya tarixində ilk nəzəriyyə təkamül təlimidir. Təkamülçülük ilk əvvəl biologiyada formalaşmışdır. Bu təlimin ilkin versiyası hələ XIX əsrin əvvəllərində Lamark və Erazm Darvin tərəfindən irəli sürülmüşdür. Onların irəli sürdüyü əsas müddəa Yer kürəsində mövcud olan canlı formaların iqlimin və relyefin dəyişməsinə uyğun olaraq dəyişməsi olsa da bu ideyanın mexanizmlərini elmi cəhətdən əsaslandıra bilmədilər.

Təkamül — bioloji populyasiyaların ardıcıl nəsillər boyunca irsi xarakteristikalarındakı dəyişiklik. == Təkamül nəzəriyyəsi == Antropologiya elmi istiqamətində zaman baxımından ilkin yaranan nəzəri görüşlər özündə tərəqqi ideyalarını ehtiva edən təkamülçülük görüşləri ilə bağlıdır. Ümumiyyətlə, XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində istər təbiət elmləri, istərsə də ictimai elmlər sahəsində əldə olunan biliklər təkamülçülük ideyalarının formalaşmasına səbəb olmuşdur. Təbiət elmlərində əsas iki amil bu ideyaların inkişafına rəvac vermişdir: XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində günəş sistemi və Yer kürəsinin yaranması haqqında Kant və P. Laplas nəzəriyyəsi; XVIII əsrin əvvəllərində Çarlz Layel tərəfindən geoloji dövrlərin müəyyənləşdirilib əsaslandırılması, Yer kürəsi qabığının müəyyənləşdirilməsi. XIX əsrin əvvəllərində biologiyada canlı aləmin dəyişkənliyi haqqında Jan-Batist Lamarkın ideyaları da dünyagörüşünün müəyyən qədər dəyişməsində rol oynamış, o, ətraf mühitin dəyişməsinin canlı aləmin dəyişməsinə səbəb olduğunu əsaslandırmışdır.XIX əsrin II yarısı — XX əsrin əvvəllərində antropologiya elminin müəyyən sturukturları formalaşmağa başlayır və antropoloji fikir öz inkişafını davam etdirir. Faktiki olaraq XIX əsrin ortalarında antropologiyanın formalaşması təkamül təliminin yaranması ilə eyni vaxta düşür. Məhz sosial-mədəni antropologiya tarixində ilk nəzəriyyə təkamül təlimidir. Təkamülçülük ilk əvvəl biologiyada formalaşmışdır. Bu təlimin ilkin versiyası hələ XIX əsrin əvvəllərində Lamark və Erazm Darvin tərəfindən irəli sürülmüşdür. Onların irəli sürdüyü əsas müddəa Yer kürəsində mövcud olan canlı formaların iqlimin və relyefin dəyişməsinə uyğun olaraq dəyişməsi olsa da bu ideyanın mexanizmlərini elmi cəhətdən əsaslandıra bilmədilər.

Qeyri canlı materialların təşəkkülü nəticəsi kimi sadə canlı sistemin yaranması haqqındakı təsəvvürlər ancaq son zamanlar zənginləşdi. Bu təsəvvür yolunda əhəmiyyətli şaxə 1953-cü ildə ilk dəfə əsas bioloji molekulların ən sadə kimyəvi reaksiyalar nəticəsində yaranması mümkünlüyünü göstərən Miller-Yuri təcrübəsində təqdim olundu. Bu vaxtdan başlayaraq alimlər kimyəvi təkamülün çoxlu digər yollarını təklif etdilər. Bu ideyalardan bir neçəsini göstərmək olar, lakin yadda saxlamaq lazımdır ki, bunların hansının düz olması haqqında vahid bir fikir yoxdur. Biz ancaq bunu dəqiq bilirik ki,bu proseslərdən biri, yaxud hec kimin ağlına gəlməyən digəri planetdə ilk hüceyrənin yaranmasına gətirdi. (Pansermiya – həyatın digər yerdə yaranması təsəvvürü düz olmadığı halda turşular və əsaslar başlığında müzakirəyə baxmaq olar) İlk sıyıq — Miller-Yuri təcrübələrində göstərilənlərə bənzər proseslər nəticəsində atmosferdə molekullar yarandı ki, onlar da sonra yağışla okeana düşdü). Burada (yaxud, ola bilər qabarma nəticəndə yaranan su hövzəsi) isə hələ bizə məlum olmayan proseslər molekulların təşəkkülü nəticəsində ilk hüceyrənin yaranmasına gətirdi. İlk neft ləkəsi — Miller-Yuri prosesləri lipidləri — balaca kürəciklər təşkil edən molekulları spontan olaraq yaradır (biz cox zaman şorbanın səthində damcıyabənzər formalar görürük). Hər bir kürəcikdə təsadüfi sayda molekullar toplaşır. Okean səthində milyonlarla qovuqcuqlardan biri enerji və material baxımdan düzgün molekul yığımı təşkil edə bilər ki, o da iki yerə bölünə bilər.

Cavadov Mədaxil Məqatil oğlu (Mədaxil Cavadlı) — şair, publisist, 2001-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü. == Həyatı == Mədaxil Cavadlı 1 mart 1958-ci ildə Ağsu rayonunun Sanqalan kəndində anadan olmuşdur. Kənd səkkizillik məktəbi, Sumqayıt şəhərində 44 saylı peşə məktəbini bitirmişdir. Bakı Sənaye Pedaqoji Texnikumunda təhsilini davam etdirmişdir (1976-1978). Ordu sıralarında hərbi xidməti borcunu yerinə yetirmişdir (1978-1980). Marksizm-leninizm universitetinin dinləyicisi olmuşdur (1982-1984). Hazırda Sumqayıt şəhərində 14 saylı orta məktəbdə direktor müavinidir (1994-cü ildən). Eyni zamanda Rusiya Federasiyasında nəşr olunan "Gülüstan" qəzetinin Sumqayıt şəhəri üzrə təmsilçisidir (2000). == Yaradıcılığı == XX əsrin 90-cı illərindən dövri mətbuatda lirik şeirləri ilə çıxış edir. "Bu yurdun alınmaz dağları qala", "Sevgi məktubları", "Ümid işığı" və s.

Pul tədavülü — ölkənin daxili iqtisadi dövriyyəsində, xarici iqtisadi əlaqələr sistemində, əmtəə və xidmətlərin realizasiyının nağd və qeyri-nağd formasında pulun hərəkəti. == Yaranma tarixi == Şəhərlərin yaranması ilə iqtisadiyyat daha mürəkkəb olurdu. Əmək bölgüsü yaranır, barter sistemi inkişaf edirdi. Bu zaman yoxlanılması gərək olan qızıl və gümüşdən geniş istifadə edilirdi. == Mənbələr == Bowman, John S. (2000). Columbia Chronologies of Asian History and Culture. New York: Columbia University Press. ISBN 0231110049 Ebrey, Walthall, Palais, (2006). East Asia: A Cultural, Social, and Political History. Boston: Houghton Mifflin Company.

Teist təkamül (Tanrıya bənzər təkamül, təkamül kreativizmi), klassik dini təlimlərdəki Tanrı və yaradılışı müasir elmi anlayışdakı bioloji təkamül nəzəriyyəsinə uyğun edən bir görüşdür. Teist təkamül elmi bir nəzəriyyə deyil, təkamül elmini və bəzi dini izahları əlaqələndirən bir görüşdür. Bu şəkildə teistik təkamül nəzəriyyəsinə baxanlar dinlə elm arasındakı qarşıdurmanı rədd edir və yaradılışın təkamül izahının dini baxımdan problemli olmadığını düşünürlər.

Təkamül alqoritmləri — təbii seçmə proseslərindən istifadə edən və modelləşdirən süni intellektdə bir istiqamət (təkamül modelləşdirmə bölməsi). == Alqoritmlərin növləri == genetik alqoritmlər — istədiyiniz parametrləri təsadüfi seçmək, birləşdirmək və dəyişməklə optimallaşdırma və modelləşdirmə problemlərini həll etmək üçün istifadə olunan heuristik bir axtarış alqoritmi; genetik proqramlaşdırma — genetik alqoritmlərdən istifadə edərək proqramların avtomatik yaradılması və ya dəyişdirilməsi; təkamül proqramı — genetik proqramlaşdırmaya bənzəyir, lakin proqramın quruluşu daimidir, yalnız ədədi dəyərlər dəyişir; gen ifadə proqramlaşdırma təkamül strategiyaları — genetik alqoritmlərə bənzəyir, ancaq müsbət mutasiyalar sonrakı nəslə ötürülür; diferensial təkamül neyroevolyasiya — genetik proqramlaşdırmaya bənzər, lakin genomlar çəkilərin təkamülünün müəyyən bir şəbəkə topologiyası ilə baş verdiyi və ya çəkilərin təkamülünə əlavə olaraq topologiyanın da təkamül etdiyi süni neyron şəbəkələrdir; təsnifat sistemləri;Hamısı bioloji təkamül nəzəriyyəsindəki əsas prinsipləri — seleksiya, mutasiya və çoxalma proseslərini modelləşdirirlər. Agentlərin davranışı ətraf mühit tərəfindən müəyyən edilir. Bir çox agent ümumiyyətlə populyasiya adlanır. Belə bir populyasiya ətraf mühitin müəyyən etdiyi obyektiv funksiyaya uyğun olaraq seçim qaydalarına uyğun olaraq inkişaf edir. Beləliklə, əhalinin hər bir agentinə (fərdi) ətraf mühitdə uyğunluğu dəyəri verilir. Yalnız ən uyğun növ cinsidir. Rekombinasiya və mutasiya agentlərin ətraf mühitə uyğunlaşmasına və uyğunlaşmasına imkan verir. Bu cür alqoritmlər uyğunlaşdırıcı axtarış motorlarına aiddir. Təkamül alqoritmləri funksional optimallaşdırma kimi tapşırıqlarda uğurla istifadə edilmişdir və asanlıqla riyazi dildə təsvir edilə bilər.

Təkamül biologiyası Yer kürəsindəki canlı həyatın müxtəlifliyini yaradan təkamül proseslərini (təbii seçmə, ortaq əcdad, növəmələgəlmə) öyrənən biologiyanın sahəsidir. 1930-cu illərdə, təkamül biologiyası dərsi Yulyan Huksley-in müasir təkamül sintezi adlandırdığı üsulla ortaya çıxdı.Mövcud araşdırmalar molekulyar təkamül, cinsi seçmə, genetik dreyf və biocoğrafiya kimi təkamülə kömək edən fərqli qüvvələri əhatə etmək üçün genişlənmişdir. Bundan əlavə, təkamüllü inkişaf biologiyasının yeni sahəsi ("evo-devo") embriogenezin, embrionun inkişafının necə idarə olunduğunu araşdırır və beləliklə, inkişaf biologiyasını daha erkən təkamül sintezinin əhatə etdiyi tədqiqat sahələri ilə birləşdirən daha geniş bir sintez ortaya çıxarır.Təkamül biologiyasını tədqiq edən insana təkamülçü bioloq deyilir.[mənbə göstərin] Filosof Kim Sterelninin fikrinə görə, inkişaf edən təkamül biologiyası 1858-ci ildən bəri elmdə ən böyük intellektual uğurlardan biri olmuşdur. == Tərifi == Təkamül biologiyası həm geniş sahə tədqiqatlarından, həm də laboratoriya yönümlü fənlərdən alimlərin iştirak etdiyi fənlərarası sahədir. Məsələn, ümumiyyətlə mammalogiya, ornitologiya və ya herpetologiya kimi müəyyən növlər üzrə ixtisaslaşmış, eyni zamanda təkamüllə əlaqəli ümumi suallara cavab tapmaq üçün bu canlılardan hal təhlili və ya nümunə araşdırmaları üçün istifadə edən alimlər daxildir. Təkamül biologiyasına, populyasiya genetikası və təkamül psixologiyası kimi sahələrdən olan nəzəriyyəçilər də daxildir. Məsələn, təkamül sürəti və təkamül modelləri ilə bağlı suallara cavab vermək üçün tez-tez fosillərdən istifadə edən paleontoloqlar və geoloqlar. İnkişaf biologiyası əvvəlcə müasir təkamül sintezindən ayrı olsa da, sonralar, 1990-cı illərdə təkamül inkişaf biologiyası tədqiqatları nəticəsində yenidən təkamül biologiyasına daxil edildi. == Tarix == Təbii seçmə yolu ilə təkamül ideyası Çarlz Darvin tərəfindən 1859-cu ildə irəli sürüldü, lakin təkamül biologiyası, akademik bir fənn olaraq 1930-1940-cı illərdə müasir sintez dövründə meydana gəldi. 1980-ci illərə qədər bir çox universitetlərdə təkamül biologiyası şöbələri yox idi.

Təkamül iqtisadiyyatı — həm əsas iqtisadi, həm də təkamül biologiyasından ilham alan qeyri-adi iqtisadi düşüncə məktəbinin bir hissəsidir. Əsas iqtisadiyyat kimi, kompleks qarşılıqlı asılılıqları, rəqabəti, böyüməni, struktur dəyişikliyini və maliyyə məhdudiyyətlərini vurğulayır, lakin bu hadisələrin təhlili üçün istifadə olunan yanaşmalarda fərqlənir. == Haqqında == Təkamül iqtisadiyyatı, iqtisadiyyatı firmalar, təşkilatlar, sənaye sahələri, məşğulluq, istehsal, ticarət və böyümə üçün dəyişən proseslərin, təcrübə və qarşılıqlı təsirlərdən müxtəlif agentlərin hərəkətləri yolu ilə təkamül metodologiyasından istifadə edərək öyrənir. Təkamül iqtisadiyyatı, texnoloji və institusional yeniliklərin rəqabət edən alternativlərə nisbətən çəkilən xərclər üçün daha çox yaşamaq dəyərini kəşf edən və toplayan müxtəlif fikirləri yaradaraq sınaqdan keçirərək təhlil edir. Mövcud dəlillər, xərc səmərəliliyinin uyğunlaşma səmərəliliyi ilə idarə oluna biləcəyini göstərir. Əsas iqtisadi düşüncə, çatışmazlıq və rasional agentlərin postulatlarından (yəni fərdi rifahlarını maksimum dərəcədə artırmaq üçün modelləşdirilmiş agentlərdən) başlayır, hər hansı bir agent üçün "rasyonel seçim" riyazi optimallaşdırmada sadə bir məşqdir. Yeni ortaya çıxan mürəkkəblik iqtisadiyyatı sahəsində, iqtisadi sistemlərə təkamül sistemi kimi baxma marağı yenidən artdı. Təkamül iqtisadiyyatı nə seçim obyektlərinin, nə də qərar verənlərin xüsusiyyətlərini sabit olaraq qəbul etmir. Daha doğrusu, onun diqqəti iqtisadiyyatı daxildən dəyişdirən qeyri-tarazlıq proseslərinə və nəticələrinə yönəlmişdir. Bu proseslər, öz növbəsində, təcrübələrdən və qarşılıqlı əlaqələrdən öyrənə bilən və fərqliliyi dəyişməyə kömək edən məhdud rasionallığı olan müxtəlif agentlərin hərəkətlərindən irəli gəlir.

Təkamül modelləşdirmə (ing. Evolutionary computation) — ağıllı sistemlər qurmaq üçün Darvin nəzəriyyəsinin xüsusiyyətlərindən istifadə edir (qrup uçotu metodları, genetik alqoritmlər). Süni intellektin daha geniş bir sahəsinin — hesablama zəkasının bir hissəsidir. Təkamül modelləşdirmə artıq ayırd oluna bilən yaxşı bir sahədir: molekulyar genetik məlumat sistemlərinin modelləri; təkamülün ümumi qanunlarının modelləşdirilməsi (Təkamül alqoritmləri). Bunlar yalnız təkamül prinsiplərindən istifadə edən sistemlərdir. Onlar funksional optimallaşdırma kimi tapşırıqlar üçün uğurla istifadə edilmişdir və asanlıqla riyazi dildə təsvir edilə bilər. Bunlara təkamül proqramı, genetik alqoritmlər, təkamül strategiyaları, genetik proqramlaşdırma kimi təkamül alqoritmləri daxildir; təkamül modelləri. Bunlar bioloji cəhətdən təkamül alqoritmlərindən daha realdır, lakin tətbiq olunan mənada faydalı olduğunu sübut etməmiş sistemlərdir. Bioloji sistemlərə daha çox bənzəyirlər və texniki problemlərin həllinə az diqqət yetirirlər. Onların mürəkkəb və maraqlı davranışları var və görünür, tezliklə praktik tətbiq olunacaq.

Təkamül — bioloji populyasiyaların ardıcıl nəsillər boyunca irsi xarakteristikalarındakı dəyişiklik. == Təkamül nəzəriyyəsi == Antropologiya elmi istiqamətində zaman baxımından ilkin yaranan nəzəri görüşlər özündə tərəqqi ideyalarını ehtiva edən təkamülçülük görüşləri ilə bağlıdır. Ümumiyyətlə, XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində istər təbiət elmləri, istərsə də ictimai elmlər sahəsində əldə olunan biliklər təkamülçülük ideyalarının formalaşmasına səbəb olmuşdur. Təbiət elmlərində əsas iki amil bu ideyaların inkişafına rəvac vermişdir: XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində günəş sistemi və Yer kürəsinin yaranması haqqında Kant və P. Laplas nəzəriyyəsi; XVIII əsrin əvvəllərində Çarlz Layel tərəfindən geoloji dövrlərin müəyyənləşdirilib əsaslandırılması, Yer kürəsi qabığının müəyyənləşdirilməsi. XIX əsrin əvvəllərində biologiyada canlı aləmin dəyişkənliyi haqqında Jan-Batist Lamarkın ideyaları da dünyagörüşünün müəyyən qədər dəyişməsində rol oynamış, o, ətraf mühitin dəyişməsinin canlı aləmin dəyişməsinə səbəb olduğunu əsaslandırmışdır.XIX əsrin II yarısı — XX əsrin əvvəllərində antropologiya elminin müəyyən sturukturları formalaşmağa başlayır və antropoloji fikir öz inkişafını davam etdirir. Faktiki olaraq XIX əsrin ortalarında antropologiyanın formalaşması təkamül təliminin yaranması ilə eyni vaxta düşür. Məhz sosial-mədəni antropologiya tarixində ilk nəzəriyyə təkamül təlimidir. Təkamülçülük ilk əvvəl biologiyada formalaşmışdır. Bu təlimin ilkin versiyası hələ XIX əsrin əvvəllərində Lamark və Erazm Darvin tərəfindən irəli sürülmüşdür. Onların irəli sürdüyü əsas müddəa Yer kürəsində mövcud olan canlı formaların iqlimin və relyefin dəyişməsinə uyğun olaraq dəyişməsi olsa da bu ideyanın mexanizmlərini elmi cəhətdən əsaslandıra bilmədilər.

Təkamül qülləsi (ing. Evolution Tower) — Moskva Beynəlxalq Biznes Mərkəzində yerləşən 255 metr hündürlüyündə, 55 mərtəbəli tikili. 2019-cu ilin siyahıya alınmasına görə Rusiya göydələnləri sırasında 10-cu yeri tutur. Kompleksin ümumi sahəsi 154 min m²-dir. Ofislərə 94 min m² sahə ayrılmış, onlardan 79 min m² hissəsi icarəyə, 14,7 min m² hissəsi isə ticarət payına düşür. == Tarixi == Əvəllcə Aleksandr Çiqirinskinin "Sneqiri" və Yelana Batruvanın "İnteko" layihələrinə görə paytaxtda ən böyük Şadlıq sarayı tikilməsi planlaşdırılırdı, lakin 2008-ci ildə baş verən böhran layihəi dayandırdı. 2010-cu ildə "İnteko" öz payını Viktor Raşnikov və onun tərəfdaşı Naderə satdı. Və bundan sonra Şadlıq sarayı ideyası nəzərən iş komponenti üstün tutularaq ofis qülləsinin layihəsi hazırlandı. 2011-ci ildə göydələnin tikintisi başlanılır və 2014-cü ildin dördüncü rübündə qüllə tam istifadəyə verilir.

Təkamül — bioloji populyasiyaların ardıcıl nəsillər boyunca irsi xarakteristikalarındakı dəyişiklik. == Təkamül nəzəriyyəsi == Antropologiya elmi istiqamətində zaman baxımından ilkin yaranan nəzəri görüşlər özündə tərəqqi ideyalarını ehtiva edən təkamülçülük görüşləri ilə bağlıdır. Ümumiyyətlə, XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində istər təbiət elmləri, istərsə də ictimai elmlər sahəsində əldə olunan biliklər təkamülçülük ideyalarının formalaşmasına səbəb olmuşdur. Təbiət elmlərində əsas iki amil bu ideyaların inkişafına rəvac vermişdir: XVIII əsrin sonu — XIX əsrin əvvəllərində günəş sistemi və Yer kürəsinin yaranması haqqında Kant və P. Laplas nəzəriyyəsi; XVIII əsrin əvvəllərində Çarlz Layel tərəfindən geoloji dövrlərin müəyyənləşdirilib əsaslandırılması, Yer kürəsi qabığının müəyyənləşdirilməsi. XIX əsrin əvvəllərində biologiyada canlı aləmin dəyişkənliyi haqqında Jan-Batist Lamarkın ideyaları da dünyagörüşünün müəyyən qədər dəyişməsində rol oynamış, o, ətraf mühitin dəyişməsinin canlı aləmin dəyişməsinə səbəb olduğunu əsaslandırmışdır.XIX əsrin II yarısı — XX əsrin əvvəllərində antropologiya elminin müəyyən sturukturları formalaşmağa başlayır və antropoloji fikir öz inkişafını davam etdirir. Faktiki olaraq XIX əsrin ortalarında antropologiyanın formalaşması təkamül təliminin yaranması ilə eyni vaxta düşür. Məhz sosial-mədəni antropologiya tarixində ilk nəzəriyyə təkamül təlimidir. Təkamülçülük ilk əvvəl biologiyada formalaşmışdır. Bu təlimin ilkin versiyası hələ XIX əsrin əvvəllərində Lamark və Erazm Darvin tərəfindən irəli sürülmüşdür. Onların irəli sürdüyü əsas müddəa Yer kürəsində mövcud olan canlı formaların iqlimin və relyefin dəyişməsinə uyğun olaraq dəyişməsi olsa da bu ideyanın mexanizmlərini elmi cəhətdən əsaslandıra bilmədilər.

Mirzəbəyovun mədaxil evi — Bakı şəhərində, İstiqlaliyyət küçəsi, 29/31 və Şeyx Şamil küçəsi 3/5 kəsişməsində, Bakı metropoliteninin İçərişəhər metrostansiyası və Filarmoniya bağı ilə üzbəüz yerləşən yeddi mərtəbəli tarixi binadır. Bina, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarı ilə yerli əhəmiyyətli memarlıq abidəsi kimi qeydiyyata alınmışdır. Əsası 1911-ci ildə qoyulmuş binanın inşasına Mirzəbəyov (Mirzabekyants) qardaşlarının sifarişi ilə başlansa da, 1915-ci ildə Birinci Dünya müharibəsinin başlanmasından sonra sifarişçi inşaatı hələ tamamlanmamış binanı Musa Nağıyevə sataraq Bakını tərk etmişdir. Binanın memarı mülki-mühəndis Vartan Sarkisovdur. Klassik memarlıq elementlərindən geniş istifadə ilə intibah memarlığı üslubunda inşa edilmiş bina demək olar ki, bütöv bir kvartalı əhatə edir. == Tarixi == Bina keçmiş Qubernator bağı, hazırda Filarmoniya bağı adlandırılan şəhər bağı ilə üzbəüz, İstiqlaliyyət küçəsi, 29/31 və Şeyx Şamil küçəsi 3/5 kəsişməsində yerləşir. Əsası 1911-ci ildə qoyulmuş binanın inşasına Mirzəbəyov (Mirzabekyants) qardaşlarının sifarişi ilə başlansa da, 1915-ci ildə Birinci Dünya müharibəsinin başlanmasından sonra sifarişçi inşaatı hələ tamamlanmamış binanı 1.200.000 qızıl rubla Bakı milyonçularından Musa Nağıyevə sataraq pulları ABŞ banklarından birində yerləşdirmiş, özü isə Nyu-Yorka köçmüşdür.Sonradan binanın inşaat işləri 1917-ci ilə kimi Musa Nağıyevin hesabına aparılmışdır. Evin birinci sahibinə hörmət əlaməti olaraq Nağıyev binanın fasadında Mirzəbəyovların venzelinin saxlanılmasına qərar vermişdir.Bina inşa edilməzdən əvvəl onun yerində bir neçə yarımdağılmış vəziyyətdə olan daxmalar var idi. Mirzəbəyov həmin evlərin sahiblərinə yaxşı pul ödəyərək ərazini alır. Yalnız ev sahiblərindən biri — Hacı Qarabalanın varisi Hacı Zülfüqar Manafov nə qədər pul təklif edilsə də, sahib olduğu evi satmaqdan imtina edir.

Muxtarovun mədaxil evi — Bakıda Rəşid Behbudov küçəsində, 1910-cu ildə Bakı neft maqnatı və milyonçusu Murtuza Muxtarov tərəfindən tikilmiş mədaxil evi. İtaliyanın İntibah memarlığı üslubunda, memar İosif Ploşko tərəfindən işlənmiş bir binadsır. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin sərəncamına əsasən, ölkənin yerli əhəmiyyətli tarixi və mədəniyyət memarlıq abidəsidir. == Arxitektura == Murtuz Muxtarov Xəzər küçələrinin (indi Rəşid Behbudov) və Nijne-Priyutskaya (indi Süleyman Rəhimov) küçələrinin kəsişməsində bir torpaq sahəsinə sahib idi. O, bu bölmədə iki mərtəbəli bir evin tikintisini Ploşkoya əmanət etdi. Birinci mərtəbədə zirzəmilər və ofisləri olan dükanlar, ikinci mərtəbədə — bütün şəraiti olan mənzillər var idi. Mənzillərin otaqları iki sıra təşkil edilir. Hər bir mənzildə də balkon var idi — şüşəbənd. Əsas giriş böyük bir portal tərəfindən hazırlanmışdır. Fasad memarlığında İtaliyanın İntibah dövrünün forması istifadə edilmişdir.

Bakı Dövlət Universitetinin M.A.Axundov adına Təkamül Təlimi Muzeyi - Muzeyin əsası biologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar müəllim və elm xadimi, "Genetika və təkamül təlimi" kafedrasının yaradıcısı olan Mirəli Axundov tərəfindən 1937-ci ildə qoyulmuşdur. == Haqqında == Muzey uzun sürən geoloji tarix ərzində həyatın qeyri-üzvi aləmdən necə əmələ gəldiyini, onun sadədən mürəkkəb quruluşa doğru, birhüceyrəli orqanizmdən insana qədər dönməz inkişaf yolu keçdiyini elmi faktlar və dəlillər əsasında əks etdirir.Muzeydə mövcud olan üzvi aləmin əcdad ağacı sxemi filogenezin iki istiqamətdə — bir tərəfdən birhücüyrəlilərdən ali çiçəkli bitkilərə, digər tərəfdən isə məməlilərə qədər baş verdiyini hər tərəfli dərk etməyə imkan verir. "Təkamül təlimi" muzeyi üzvi aləmin meydana çıxması, inkişafı, onun ümumi qanunauygunluqları, istiqamətləri, hərəkətverici qüvvələri haqqında düzgün təsəvvürlərin formalaşmasına xidmət edir. Muzeydə toplanmış müxtəlif paleontoloji, müqayisəli anatomik, embrioloji, biocoğrafi və.s dəlillər təkamülün real və obyektiv, ardı kəsilməz və bu gün də davam edən tarixi proses olduğunu əyani şəkildə sübut edir və təbii seçmənin təkamülün əsas hərəkətverici qüvvəsi olduğunu nümayiş etdirir. Muzeydəki ekspozisiyalar çoxşəkilliliyi ilə fərqlənən canlıların müxtəlif mühit şəraitinə uyğunlaşmasının nəticəsi olduğunu təsdiqləyir. Muzeydə cinsiyyətli seçmənin nəticəsi olan cinsiyyət deformizmi hadisəsi tovuzquşu, tutac, ördək və s.quşların eksponatların üzərində müqayisəli şəkildə şərh edilir. Muzeydə həmçinin süni seçməni nümayiş etdirən müxtəlif ekspozisiyalar da mövcuddur.

“Aqrar Tədarük və Təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 14 dekabr 2018-ci il tarixli 400 nömrəli fərmanı əsasında, Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində yaradılıb. Cəmiyyət 22 iyul 2019-cu il tarixində isə Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyində dövlət qeydiyyatına alınıb. == Cəmiyyətin İdarə Heyəti == "Aqrar Tədarük və Təchizat" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin İdarə Heyəti sədr və iki üzvdən ibarətdir. İdarə Heyətinin üzvləri Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı naziri tərəfindən təyin olunur. İdarə Heyətinin sədri Aqil Quliyevdir. == Cəmiyyətin vəzifələri == "Ərzaq məhsullarının dövlət sifarişi ilə satın alınması" elektron portalının operatoru funksiyasının həyata keçirilməsi; Elektron portalda qeydiyyatdan keçmiş istehsalçıların və satıcıların monitorinqinin aparılması; Fermerlərdən ərzaq məhsullarının satın alınaraq korporativ müştərilərə təchizatının həyata keçirilməsi; Fiziki və hüquqi şəxslərlə bağlanılmış müqavilə şərtlərinə uyğun olaraq ərzaq məhsullarının saxlanılması (anbar) və daşınması xidmətlərinin həyata keçirilməsi; Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsullarının yerli bazarda satışının təşkili məqsədilə satış obyektlərinin (yarmarkaların) təşkil edilməsi; Layihələr çərçivəsində fermerlərin maarifləndirilməsi və onlara dəstək göstərilməsi üçün tədbirlərin görülməsi; Dövlət proqramlarında nəzərdə tutulmuş Cəmiyyətə aid vəzifələrin yerinə yetirilməsi ilə bağlı tədbirlərin həyata keçirilməsi; == Fermerlər və satınalan qurumlarla əməkdaşlıq == “Aqrar Tədarük və Təchizat” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti "Ərzaq məhsullarının dövlət sifarişi ilə satın alınması" tedaruk.az elektron portalının operatoru funksiyasını həyata keçirir. Elektron portal dövlət büdcəsinin vəsaitləri hesabına ərzaq məhsullarını satın alan dövlət müəssisə və təşkilatları ilə həmin məhsulları satmaq istəyən istehsalçı və satıcıları birləşdirən platformadır. Elektron portal ərzaq məhsullarının dövlət sifarişi ilə mərkəzləşdirilmiş qaydada satın alınmasını təkmilləşdirir, tədarük və təchizat prosesinin operativ həllini təmin edir, həmçinin vətəndaşlar arasında elektron xidmətlərdən istifadənin təşviqinə müsbət təsir göstərir. Portal həm istehsalçıların, həm də satınalan qurumların istifadəsi üçün açıqdır. === Elektron portal === Satınalan təşkilatlar növbəti il üzrə ərzaq məhsullarına tələbatları barədə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin müəyyən etdiyi formaya uyğun məlumatları hər il iyulun 1-dək Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinə təqdim edirlər.

Sadıqov qardaşlarının mədaxil evi — Bakı şəhərində, İstiqlaliyyət küçəsi və Niyazi küçəsinin kəsişməsində, Filarmoniya bağı ilə üzbəüz yerləşən yeddi mərtəbəli tarixi binadır. Bina, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarı ilə yerli əhəmiyyətli memarlıq abidəsi kimi qeydiyyata alınmışdır. Sadıqov qardaşlarının mənfəət evi 1910–1912-ci illərdə Qavriil Ter-Mikelovun layihəsi əsasında inşa edilmişdir. Bina fərqli kompozisiya quruluşu və memarlıq işləmələri, yerli memarlığın zərif elementləri və detalları ilə qeyd edilmişdir. Yaşayış evi zəngin həcmli plastikaya və yüksək tikinti mədəniyyətinə malikdir. == Tarixi == Binanın yerləşdiyi ərazidə əvvəl qəbirsanlıq olub. Ona görə də binanın inşasına başlandığı zaman yerli əhali sifarişçiyə xitabən deyir ki, "Ay Kərbəlayi, nə uğursuz yer seçmisən, boşuna pulu havaya sovurdun." O, isə cavabında bildirir ki, "Boş-boş danışmayın, lap da yaxşı yerdir. Hətta qubernator da, evin qabağında mənim üçün bağ saldırıb."Sadıqov qardaşlarının mənfəət evi 1910–1912-ci illərdə Milli-romantik memarlıq stilində inşa edilmişdir. 1909-cu ildə bu evin layihəsinin tərtib olunması üzrə ümumrusiya müsabiqəsi elan edilir, binanın müəllifi olan Qavriil Ter-Mikelov birinci mükafatı əldə edir. SSRİ dövründə binada Azərbaycan SSR-in Mərkəzi İcrayə Komitəsi yerləşmişdir.

Ağa Musa Nağıyevin dörd mərtəbəli mədaxil evi— Xaqani küçəsi, 47 ünvanında 1910–1912-ci illərdə inşa edilmiş dörd mərtəbəli mədaxil evi. Binanın sifarişçisi Ağa Musa Nağıyev, memarı isə İosif Ploşkodur. == Haqqında == 1910–1912-ci illərdə Ağa Musa Nağıyevin sifarişi ilə şəhərin tarixi məhəllələrinin sərhədindəki boş yerdə, Molokanskaya küçəsi, 47-də (indiki Xaqani küçəsi, 47) növbəti mədaxil evini tikdirir. Mədaxil evi küncvaridir, o öz monumental siması və şəhərsalma mövqeyi ilə seçilir. Fasadlarda genişlik və mütənasib bölünmə duyğusu memar İ. Ploşko üçün səciyyəvidir. O, binanın kompozisiya strukturunu monolit həcm formasında qurmuş və sonradan əsas elementləri birinci qaydada, həmçinin tətbiqi elementləri ikinci qaydada ayırmışdır. Fasadın memarlıq karkasını yaradarkən mənzillərin planlı təşkilinə diqqət yetirmişdir.Bina künc yerləşməsi və çoxsaylı balkonlar, erkerlər və lociyaları olan ümumi görünüşün ifadəliliyi Bakının şəhər məhəllələri sistemində memarlıq əhəmiyyətini müəyyənləşdirmişdir. Bəndlərin öz şaquli ox, küncləri ilə əlaqədə dekorativ gümbəzli erkerlərə birləşdirilməsinin nəzərə çarpan ritmi binanın çoxplanlı məzmununu açır. Fasadın əsas vasitələri sırasında memarlıq miqyasının istiqamət verilmiş dinamikası özünü göstərir. Karnizdən xaricdə tikilmiş bənd aşırımları dərin şəkildə kəsilmiş gözəl hissələrdən ibarət kiçik balkonların əla şəkildə işlənmiş yarımdairə tağları, enerjiyə malik plastika və yüksək memarlıq üsullarının dinamikasını qeyd edir.

Ağa Musa Nağıyevin dörd mərtəbəli mədaxil evi— Xaqani küçəsi, 47 ünvanında 1910–1912-ci illərdə inşa edilmiş dörd mərtəbəli mədaxil evi. Binanın sifarişçisi Ağa Musa Nağıyev, memarı isə İosif Ploşkodur. == Haqqında == 1910–1912-ci illərdə Ağa Musa Nağıyevin sifarişi ilə şəhərin tarixi məhəllələrinin sərhədindəki boş yerdə, Molokanskaya küçəsi, 47-də (indiki Xaqani küçəsi, 47) növbəti mədaxil evini tikdirir. Mədaxil evi küncvaridir, o öz monumental siması və şəhərsalma mövqeyi ilə seçilir. Fasadlarda genişlik və mütənasib bölünmə duyğusu memar İ. Ploşko üçün səciyyəvidir. O, binanın kompozisiya strukturunu monolit həcm formasında qurmuş və sonradan əsas elementləri birinci qaydada, həmçinin tətbiqi elementləri ikinci qaydada ayırmışdır. Fasadın memarlıq karkasını yaradarkən mənzillərin planlı təşkilinə diqqət yetirmişdir.Bina künc yerləşməsi və çoxsaylı balkonlar, erkerlər və lociyaları olan ümumi görünüşün ifadəliliyi Bakının şəhər məhəllələri sistemində memarlıq əhəmiyyətini müəyyənləşdirmişdir. Bəndlərin öz şaquli ox, küncləri ilə əlaqədə dekorativ gümbəzli erkerlərə birləşdirilməsinin nəzərə çarpan ritmi binanın çoxplanlı məzmununu açır. Fasadın əsas vasitələri sırasında memarlıq miqyasının istiqamət verilmiş dinamikası özünü göstərir. Karnizdən xaricdə tikilmiş bənd aşırımları dərin şəkildə kəsilmiş gözəl hissələrdən ibarət kiçik balkonların əla şəkildə işlənmiş yarımdairə tağları, enerjiyə malik plastika və yüksək memarlıq üsullarının dinamikasını qeyd edir.

Bu məqalə ənənəvi sığorta əməliyyatlarına alternativ olaraq tətbiq olunan, İslam Şəriətinə uyğun qaydada həyata keçirilən TƏKAFUL (ərəbcə: التكافل) sığortasının mahiyyəti haqqındadır. == Giriş == Dünyanın sığorta sektorlarındakı inkişaf tendensiyalarını araşdırarkən, sığorta nəzarəti və biznesi ilə bağlı qəbul edilmiş yeni beynəlxalq prinsip və standartlarla tanış olarkən, ayrı-ayrı beynəlxalq konfrans və forumlarda iştirak edərkən çox tez-tez rastlaşdığımız mövzulardan biri də İslam sığortası və ya təkaful anlayışları ilə bağlıdır. Bu anlayışlar əksər hallarda sinonim kimi işlənsə də, əslində onlar arasında müəyyən fərq var ki, bu da təkafulun İslam sığorta modellərinin Şəriət alimləri tərəfindən daha geniş şəkildə qəbul edilmiş bir qrupunu əhatə etməsindədir. Təkaful əməliyyatlarının həcminin dünya maliyyə sistemində analoqu olmayan sürətlə inkişafı, habelə maliyyə böhranlarının bu sistemdən demək olar ki, təsirsiz ötüşməsi (təkcə bir faktı demək kifayətdir ki, 2007-2010-cu illər arasında təkaful əməliyyatlarının həcmindəki artım illik 28 % təşkil etmişdir ) istər beynəlxalq təşkilatlar, istərsə də ayrı-ayrı transmilli korporasiyaların son vaxtlar təkafulla bağlı nəzəri və təcrübi tədqiqatlara vaxt və pul sərf etmələrinə səbəb olmuşdur. “Təkaful” ərəb mənşəli olub, "كفل" (“kəfələ”) sözündən götürülmüşdür, təmin etmək, bir kəsə kömək etmək və ya bir kəsin qayğısına qalmaq mənalarını daşıyır. Təkaful birgə məsuliyyət, qardaşlıq, həmrəylik, qarşılıqlı əməkdaşlıq, yaxud yardımlaşma əsasında müəyyən riskə qarşı maliyyə təminatı üçün formalaşdırılan münasibətlər sistemidir. Dünyanın ən yeni, lakin ən dinamik sığorta institutu olan təkafulun tarixi dolayısı ilə 14 əsr əvvələ - ərəb tayfaları arasında geniş yayılmış və İslam Şəriətində də qəbul edilmiş “əl-əqilə” doktrinasına qədər gedib çıxır. Bu prinsip sonralar həyatın bir çox sahələrində, xüsusən də dəniz tacirlərinin zərərlərinin qrup üzvlərinin birgə vəsaitləri hesabına formalaşdırılan fonddan ödənilməsi sistemində geniş tətbiq edildi. Lakin peşəkar fəaliyyət olaraq, ilk təkaful şirkəti 1979-cu ildə Sudanda təsis edilmişdir. 2012-ci ildə isə dünyada 150-yə yaxın müstəqil təkaful şirkəti, 200-dən artıq isə sığorta şirkətlərinin “təkaful pəncərəsi” mövcud olmuşdur.