XƏZAN – BAHAR Süleymanam, bilir aləm, xəzanla yoxdur işim; Məhəbbətin gülüşündən doğan baharım var (S.Rüstəm).
Полностью »...перен. пора увядания. Ömrün xəzanı осень жизни II прил. осенний. Xəzan yarpaqları осенние листья
Полностью »...kor-peşman evə dönənlər; Yaxşı ki səhər var, – deyir, – dünyada. N.Xəzri. // məc. Gənclik təravətinin getdiyi dövr.
Полностью »[fars.] сущ. 1. пеш авахьун, пеш авадарун; пеш авахьдай вахт; зул; 2. пер. жегьилвилин девир алатай вахт
Полностью »I прил. многочисленный II колич. сущ. масса, уйма; bir xızan külfəti var kimin у кого большая (многодетная) семья
Полностью »...Gədəbəy, Hamamlı, Qarakilsə) küləş. – Bəy əlimizdən alardı, bizə xozan qalardı (Gədəbəy). – Qırxılmamış yuηumuz, xırmandakı dənimiz, xozanımız (Hamam
Полностью »...hə:tdə oynayır III (Balakeçər, Gədəbəy, Qazax) topa. – Arının xızanı çoxalır (Balakeçər); – Arının xızanı az oldumu, bal gözdəmə da: onnan (Gədəbəy)
Полностью »...verilən ad, titul. Xəzər xaqanı. – [Cəllad:] Xaqan, ulu xaqan! Əfv et onu, ver qətlimə fərman! H.Cavid. // köhn. Padşah, hökmdar, sultan. Xaqanlar ba
Полностью »...məhzuni xəndan bir nəfəs? Qövsi. Yanaqları güldü, heç olmaz xəndan; Əsildə mələkdi, nəsildə insan. Aşıq Ələsgər. □ Xəndan etmək – şənləndirmək, sevin
Полностью »is. [ər.] tar. Vergi, bac. [Koroğlu dedi:] Verin yeddillik xəracı; Paşalar gətirsin bacı. “Koroğlu”. [Şah Abbas:] Həmədan vilayətinin üçillik xəracını
Полностью »...laübalıdır; Məni azad edən sultani-əqli-nöktədanımdır. M.Hadi. □ Xəyal eləmək (etmək) – təsəvvürünə gətirmək, ağlına gətirmək, xəyalına gətirmək, düş
Полностью »...Qaratoyuq tutmaq üçün at qılından cələ hörüb bağda ağaclar altında çox xəzəl olan yerdə qurardıq. S.S.Axundov. İlyas qızın ayaqları yanında, keçənilk
Полностью »sif. Xəzi olan, xəz qoyulmuş, xəz tikilmiş; yaxası xəzdən olan. [Pərşanın] əynində xəzli qara palto, başında sarı yun şal, ayağında işıldayan uzunboğa
Полностью »is. Abşeron yarımadasında şimaldan əsən şiddətli külək. …Xəzri hardansa buludları qovub gətirmiş, Bakını şiddətli və qısa yağışla sulayandan sonra, bi
Полностью »1. мечта, греза; 2. призрак, воображение, фантом, видение, иллюзия, галлюцинция; 3. утопия, химера;
Полностью »is. Xəz hazırlayan usta; dəriçi. Xəzçilər belə hazırlanmış dəriləri növlərə ayırır, nöqsanlarını düzəldir, sonra onları bir-birinə uyğunlaşdıraraq biç
Полностью »...tədqiqatlarda "Xətay, Kitay türklərindən olan", "xəta törədən, əlindən xəta çıxan" və "Allah, Tanrı" kimi izah edilir. Çinin ən qədim adı olan “Kit
Полностью »...bişirmək, su qaynatmaq və s. üçün böyük girdə metal qab. Mis qazan. Aş qazanı. Qulplu qazan. Buxar qazanı. – Qazan olmayan yerdə güvəc də qazandır. (
Полностью »is. [ər.] Ahu, buynuzu hələ çıxmamış ceyran balası (klassik şeirdə: gözəl, dilbər mənasında işlənmişdir)
Полностью »f.is. 1. Hərəkət edən, yeriyən. Gəzən xəstələr. – Gəzən ayağa daş dəyər. (Ata. sözü). Bu döyüşdü – əzilən var, əzən var; Ölüm hökmü qoltuğunda gəzən v
Полностью »...bezaram; İndi bir başqa dilarama pərəstişkaram. A.Səhhət. □ Bezar olmaq – usanmaq, bezmək, çiyrinmək, təngə gəlmək. Canından bezar olan tanrıya qarğa
Полностью »...Gecə-gündüz qan ağlaram; Artıbdı fəğanım mənim! “Abbas və Gülgəz”. □ Fəğan etmək – fəryad qoparmaq, nalə etmək, inləmək, ağlamaq, göz yaşı tökmək. Ge
Полностью »is. [lat.] Ali məktəbdə fakültəyə başçılıq edən şəxs. Universitetin filoloji fakültəsi dekanı
Полностью »zərf [ər.] Bəzi vaxt, bəzi hallarda, arabir, gah-gah. Bəzən başım ağrıyır. O bəzən bizə gələrdi. Su bəzən yaxşı gəlir, bəzən pis. – [Qətibə] bəzən Hüs
Полностью »...bəyana sığmaz; Şerin qurub yaratdığı cahana sığmaz. R.Rza. □ Bəyan etmək (qılmaq) – söyləmək, bildirmək, izah etmək, anlatmaq. Eşqin mərəzinə bən də
Полностью »sif. məh. 1. Yarıqaranlıq, tam aydın, işıq olmayan. Gəyan gecə. 2. İkirəng, iki rəngdə olan. Gəyan at.
Полностью »ilin yaydan sonra gələn fəsli. "Xəzan" və ya "quz(güz)" sözlərinin dəyişdirilmiş forması kimi də izah edilir.
Полностью »NURLU – ZÜLMƏTLİ Nurluyam bir xəzan yarpağı kimi (S.Sərxanlı); Qəfil təzadların sıçrayış yeri; Gah zülmətli olub, bu yer, gah işıq (M.Araz).
Полностью »...səhifə. Bərgi-eyş yaşayış vəsaiti; bərgi-gah saman yarpağı; bərgi-xəzan payız yarpağı, payızda ağacdan tökülən sarı yarpaq, xəzəl.
Полностью »İki yozumu mümkündür: 1. Zənn edirəm ki, söz xəzan kəlməsinin təhrifi nəticəsində yaranıb. Bizdə payız anlamını quz (güz) sözü əks etdirib. Xəzəl sö
Полностью »...(S.Rüstəm). İTTİFAQ – TİFAQ Susdu bülbüllərin nədən, orman?! Pozdumu ittifaqını o xəzan? (A.Şaiq); Aralarına tifaq düşdü.
Полностью »...VII aydır: 22.IX - 22.X arası). Deyim də olub: Mizan vurmadısa, xəzan da vurmaz. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Полностью »...qızılı saç; 2. ən gözəl, ən xoşbəxt, xoş; ~ age qızıl əsr; ~ autumn xəzan, qızıl payız; ◊ ~ wedding qızıl toy (evlilik həyatının 50 illiyi); ~ gates
Полностью »f. “Xış-xış” səs çıxartmaq. Arabir xəfif külək əsir, xəzan yarpaqlarını xışıldadırdı. M.Hüseyn. Yaşıl ağaclarda saralan yarpaqların sayı günü-gündən a
Полностью »...keçirən bir xəstənin yanaqları kimi saralırdı (M.S.Ordubadi); XƏZAN Xəzandır, xəzandır, önümüz qarlı qış... (M.Müşfiq); SON BAHAR (şair.) Ah, mən son
Полностью »...baharü bustan sənsiz. S.Ə.Şirvani. Neçin səndə var daima bir xəzan; Haçan gül açarsan sən, ey bustan? M.S.Ordubadi.
Полностью »...qaldıran qırmızı lalələrdən, yaşıl fidanlardan, payızda torpağa qarışan xəzan yarpaqlardan soruş... (Ə.Babayeva); NİHAL (arx.) Ey nəxleyi-vətən, əsəf
Полностью »...kefsiz, halsız, nasaz. İyirmi beş bahar görmüş bu adam altmış xəzan keçirmiş qoca kimi yorğun, xəstəhal və ölgün görünürdü. A.Şaiq. // məc. Halsız, ö
Полностью »...çulğamaq, bürümək; гьикьван вахт я зул ацахьна рикӀе зи xeyli vaxtdır xəzan dolub qəlbimə.
Полностью »...küskün, pərişan, pərt. İyirmi beş bahar görmüş olan bu adam altmış xəzan keçirmiş qocalar qədər yorğun, darğın, ölgün görünürdü. A.Şaiq. Böyük bir şa
Полностью »...yarpaqsız, çılpaq (ağac, kol və s. haqqında). Sərvü sənubərin afəti-xəzan; Soyub libasını qoymuşdu üryan. Q.Zakir. Buzlu çay sakit-sakit axır üryan i
Полностью »...Çəmənzəminli. 3. Hüzn, kədər, tənhalıq. [Sitarə:] Əsib badi-xəzan vəhşət düşürtdü səhni-gülzarə. C.Cabbarlı.
Полностью »f. 1. Anlatmaq, başa salmaq, qandırmaq. Payız gəlib xəzandır; Xəzan pərgar pozandır; Ürəkdə bir dərdim var; El-obaya yaz, andır. (Bayatı). Yazdığın ta
Полностью »...təravəti qalmamış; düşkün, solğun. İyirmi beş bahar görmüş bu adam altmış xəzan keçirmiş qoca kimi yorğun, xəstəhal və ölgün (z.) görünürdü. A.Şaiq.
Полностью »...irfandır (M.Hadi); BUSTAN (kl.əd.) Neçin səndə var daim bir xəzan; Haçan gül açarsan, ey bustan? (M.S.Ordubadi); GÜLŞƏN Rəqib elə gülşəndə səni seyr
Полностью »...təşəxxüslü, iddialı. Məğrursan, ey gül, xəbərin yoxdur özündən; Əyyami-xəzan gəlsə, xəbərdar olacaqsan. S.Ə.Şirvani.
Полностью »...6. məc. əziz, sevgili; ◊ золотых дел мастер zərgər; золотая осень xəzan; золотой век qızıl dövr (hər hansı bir xalqın tarixində yüksək tərəqqi və ink
Полностью »...[Sitarə:] Yenə düşdü xəyalıma Vətən sevdası, ya rəbbi! C.Cabbarlı. Xəzan acısına edib məhəmmül; Gülün kölgəsində ötəndə bülbül; – Həyat, həyat! – dey
Полностью »...heyvanlar, quşlar və s. haqqında. Quzular, çəpişlər həyətdə oynaşır. – Xəzan yarpaqları oynaşan yerdə; Necə üşüməyim?… Üşüyürəm mən. B.Vahabzadə. //
Полностью »...uzaqlaşarkən hər tərəfdə yetişmiş taxıl zəmiləri saralırdı. S.Şamilov. // Xəzan olmaq, solmaq, soluxmaq. Gün altında quruduqca vətən çölləri; Öz vaxt
Полностью »...meşələrlə örtülüblər, amma dağların əksəri lütdürlər. C.Məmmədquluzadə. // Xəzan olmuş, yarpaqları tökülmüş. Lüt ağac. – Ağacların çırpınan lüt budaq
Полностью »...mənə qoşublar. Vallah, mənim halıma qoşublar: hara qədəm basdım, xəzan oldu. Mir Cəlal. El aşıqları incə Azərbaycan dilində xalqımızın mərdliklərini
Полностью »...“Mol. Nəsr.”. Susdu bülbüllərin nədən, orman?! Pozdumu ittifaqını o xəzan? A.Şaiq. □ İttifaq eyləmək köhn. – 1) birləşmək, söz bir eləmək. İttifaq ey
Полностью »...Çox dəfə. – On dəfə ölç, bir dəfə biç. (Ata. sözü). Yüz dəfə xəzan olmuş idi bağü bəharim; Bu bağı görüb fəsli-gülüstan genə gəldim. S.Ə.Şirvani. Şər
Полностью »