XƏZAN – BAHAR Süleymanam, bilir aləm, xəzanla yoxdur işim; Məhəbbətin gülüşündən doğan baharım var (S.Rüstəm).
Tam oxu »...перен. пора увядания. Ömrün xəzanı осень жизни II прил. осенний. Xəzan yarpaqları осенние листья
Tam oxu »...kor-peşman evə dönənlər; Yaxşı ki səhər var, – deyir, – dünyada. N.Xəzri. // məc. Gənclik təravətinin getdiyi dövr.
Tam oxu »[fars.] сущ. 1. пеш авахьун, пеш авадарун; пеш авахьдай вахт; зул; 2. пер. жегьилвилин девир алатай вахт
Tam oxu »I прил. многочисленный II колич. сущ. масса, уйма; bir xızan külfəti var kimin у кого большая (многодетная) семья
Tam oxu »...Gədəbəy, Hamamlı, Qarakilsə) küləş. – Bəy əlimizdən alardı, bizə xozan qalardı (Gədəbəy). – Qırxılmamış yuηumuz, xırmandakı dənimiz, xozanımız (Hamam
Tam oxu »...hə:tdə oynayır III (Balakeçər, Gədəbəy, Qazax) topa. – Arının xızanı çoxalır (Balakeçər); – Arının xızanı az oldumu, bal gözdəmə da: onnan (Gədəbəy)
Tam oxu »...verilən ad, titul. Xəzər xaqanı. – [Cəllad:] Xaqan, ulu xaqan! Əfv et onu, ver qətlimə fərman! H.Cavid. // köhn. Padşah, hökmdar, sultan. Xaqanlar ba
Tam oxu »...məhzuni xəndan bir nəfəs? Qövsi. Yanaqları güldü, heç olmaz xəndan; Əsildə mələkdi, nəsildə insan. Aşıq Ələsgər. □ Xəndan etmək – şənləndirmək, sevin
Tam oxu »is. [ər.] tar. Vergi, bac. [Koroğlu dedi:] Verin yeddillik xəracı; Paşalar gətirsin bacı. “Koroğlu”. [Şah Abbas:] Həmədan vilayətinin üçillik xəracını
Tam oxu »...laübalıdır; Məni azad edən sultani-əqli-nöktədanımdır. M.Hadi. □ Xəyal eləmək (etmək) – təsəvvürünə gətirmək, ağlına gətirmək, xəyalına gətirmək, düş
Tam oxu »...Qaratoyuq tutmaq üçün at qılından cələ hörüb bağda ağaclar altında çox xəzəl olan yerdə qurardıq. S.S.Axundov. İlyas qızın ayaqları yanında, keçənilk
Tam oxu »sif. Xəzi olan, xəz qoyulmuş, xəz tikilmiş; yaxası xəzdən olan. [Pərşanın] əynində xəzli qara palto, başında sarı yun şal, ayağında işıldayan uzunboğa
Tam oxu »is. Abşeron yarımadasında şimaldan əsən şiddətli külək. …Xəzri hardansa buludları qovub gətirmiş, Bakını şiddətli və qısa yağışla sulayandan sonra, bi
Tam oxu »1. мечта, греза; 2. призрак, воображение, фантом, видение, иллюзия, галлюцинция; 3. утопия, химера;
Tam oxu »is. Xəz hazırlayan usta; dəriçi. Xəzçilər belə hazırlanmış dəriləri növlərə ayırır, nöqsanlarını düzəldir, sonra onları bir-birinə uyğunlaşdıraraq biç
Tam oxu »...tədqiqatlarda "Xətay, Kitay türklərindən olan", "xəta törədən, əlindən xəta çıxan" və "Allah, Tanrı" kimi izah edilir. Çinin ən qədim adı olan “Kit
Tam oxu »...bişirmək, su qaynatmaq və s. üçün böyük girdə metal qab. Mis qazan. Aş qazanı. Qulplu qazan. Buxar qazanı. – Qazan olmayan yerdə güvəc də qazandır. (
Tam oxu »is. [ər.] Ahu, buynuzu hələ çıxmamış ceyran balası (klassik şeirdə: gözəl, dilbər mənasında işlənmişdir)
Tam oxu »f.is. 1. Hərəkət edən, yeriyən. Gəzən xəstələr. – Gəzən ayağa daş dəyər. (Ata. sözü). Bu döyüşdü – əzilən var, əzən var; Ölüm hökmü qoltuğunda gəzən v
Tam oxu »...bezaram; İndi bir başqa dilarama pərəstişkaram. A.Səhhət. □ Bezar olmaq – usanmaq, bezmək, çiyrinmək, təngə gəlmək. Canından bezar olan tanrıya qarğa
Tam oxu »...Gecə-gündüz qan ağlaram; Artıbdı fəğanım mənim! “Abbas və Gülgəz”. □ Fəğan etmək – fəryad qoparmaq, nalə etmək, inləmək, ağlamaq, göz yaşı tökmək. Ge
Tam oxu »is. [lat.] Ali məktəbdə fakültəyə başçılıq edən şəxs. Universitetin filoloji fakültəsi dekanı
Tam oxu »zərf [ər.] Bəzi vaxt, bəzi hallarda, arabir, gah-gah. Bəzən başım ağrıyır. O bəzən bizə gələrdi. Su bəzən yaxşı gəlir, bəzən pis. – [Qətibə] bəzən Hüs
Tam oxu »...bəyana sığmaz; Şerin qurub yaratdığı cahana sığmaz. R.Rza. □ Bəyan etmək (qılmaq) – söyləmək, bildirmək, izah etmək, anlatmaq. Eşqin mərəzinə bən də
Tam oxu »sif. məh. 1. Yarıqaranlıq, tam aydın, işıq olmayan. Gəyan gecə. 2. İkirəng, iki rəngdə olan. Gəyan at.
Tam oxu »ilin yaydan sonra gələn fəsli. "Xəzan" və ya "quz(güz)" sözlərinin dəyişdirilmiş forması kimi də izah edilir.
Tam oxu »NURLU – ZÜLMƏTLİ Nurluyam bir xəzan yarpağı kimi (S.Sərxanlı); Qəfil təzadların sıçrayış yeri; Gah zülmətli olub, bu yer, gah işıq (M.Araz).
Tam oxu »...səhifə. Bərgi-eyş yaşayış vəsaiti; bərgi-gah saman yarpağı; bərgi-xəzan payız yarpağı, payızda ağacdan tökülən sarı yarpaq, xəzəl.
Tam oxu »İki yozumu mümkündür: 1. Zənn edirəm ki, söz xəzan kəlməsinin təhrifi nəticəsində yaranıb. Bizdə payız anlamını quz (güz) sözü əks etdirib. Xəzəl sö
Tam oxu »...(S.Rüstəm). İTTİFAQ – TİFAQ Susdu bülbüllərin nədən, orman?! Pozdumu ittifaqını o xəzan? (A.Şaiq); Aralarına tifaq düşdü.
Tam oxu »...VII aydır: 22.IX - 22.X arası). Deyim də olub: Mizan vurmadısa, xəzan da vurmaz. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Tam oxu »...qızılı saç; 2. ən gözəl, ən xoşbəxt, xoş; ~ age qızıl əsr; ~ autumn xəzan, qızıl payız; ◊ ~ wedding qızıl toy (evlilik həyatının 50 illiyi); ~ gates
Tam oxu »f. “Xış-xış” səs çıxartmaq. Arabir xəfif külək əsir, xəzan yarpaqlarını xışıldadırdı. M.Hüseyn. Yaşıl ağaclarda saralan yarpaqların sayı günü-gündən a
Tam oxu »...keçirən bir xəstənin yanaqları kimi saralırdı (M.S.Ordubadi); XƏZAN Xəzandır, xəzandır, önümüz qarlı qış... (M.Müşfiq); SON BAHAR (şair.) Ah, mən son
Tam oxu »...baharü bustan sənsiz. S.Ə.Şirvani. Neçin səndə var daima bir xəzan; Haçan gül açarsan sən, ey bustan? M.S.Ordubadi.
Tam oxu »...qaldıran qırmızı lalələrdən, yaşıl fidanlardan, payızda torpağa qarışan xəzan yarpaqlardan soruş... (Ə.Babayeva); NİHAL (arx.) Ey nəxleyi-vətən, əsəf
Tam oxu »...kefsiz, halsız, nasaz. İyirmi beş bahar görmüş bu adam altmış xəzan keçirmiş qoca kimi yorğun, xəstəhal və ölgün görünürdü. A.Şaiq. // məc. Halsız, ö
Tam oxu »...çulğamaq, bürümək; гьикьван вахт я зул ацахьна рикӀе зи xeyli vaxtdır xəzan dolub qəlbimə.
Tam oxu »...küskün, pərişan, pərt. İyirmi beş bahar görmüş olan bu adam altmış xəzan keçirmiş qocalar qədər yorğun, darğın, ölgün görünürdü. A.Şaiq. Böyük bir şa
Tam oxu »...yarpaqsız, çılpaq (ağac, kol və s. haqqında). Sərvü sənubərin afəti-xəzan; Soyub libasını qoymuşdu üryan. Q.Zakir. Buzlu çay sakit-sakit axır üryan i
Tam oxu »...Çəmənzəminli. 3. Hüzn, kədər, tənhalıq. [Sitarə:] Əsib badi-xəzan vəhşət düşürtdü səhni-gülzarə. C.Cabbarlı.
Tam oxu »f. 1. Anlatmaq, başa salmaq, qandırmaq. Payız gəlib xəzandır; Xəzan pərgar pozandır; Ürəkdə bir dərdim var; El-obaya yaz, andır. (Bayatı). Yazdığın ta
Tam oxu »...təravəti qalmamış; düşkün, solğun. İyirmi beş bahar görmüş bu adam altmış xəzan keçirmiş qoca kimi yorğun, xəstəhal və ölgün (z.) görünürdü. A.Şaiq.
Tam oxu »...irfandır (M.Hadi); BUSTAN (kl.əd.) Neçin səndə var daim bir xəzan; Haçan gül açarsan, ey bustan? (M.S.Ordubadi); GÜLŞƏN Rəqib elə gülşəndə səni seyr
Tam oxu »...təşəxxüslü, iddialı. Məğrursan, ey gül, xəbərin yoxdur özündən; Əyyami-xəzan gəlsə, xəbərdar olacaqsan. S.Ə.Şirvani.
Tam oxu »...6. məc. əziz, sevgili; ◊ золотых дел мастер zərgər; золотая осень xəzan; золотой век qızıl dövr (hər hansı bir xalqın tarixində yüksək tərəqqi və ink
Tam oxu »...[Sitarə:] Yenə düşdü xəyalıma Vətən sevdası, ya rəbbi! C.Cabbarlı. Xəzan acısına edib məhəmmül; Gülün kölgəsində ötəndə bülbül; – Həyat, həyat! – dey
Tam oxu »...heyvanlar, quşlar və s. haqqında. Quzular, çəpişlər həyətdə oynaşır. – Xəzan yarpaqları oynaşan yerdə; Necə üşüməyim?… Üşüyürəm mən. B.Vahabzadə. //
Tam oxu »...uzaqlaşarkən hər tərəfdə yetişmiş taxıl zəmiləri saralırdı. S.Şamilov. // Xəzan olmaq, solmaq, soluxmaq. Gün altında quruduqca vətən çölləri; Öz vaxt
Tam oxu »...meşələrlə örtülüblər, amma dağların əksəri lütdürlər. C.Məmmədquluzadə. // Xəzan olmuş, yarpaqları tökülmüş. Lüt ağac. – Ağacların çırpınan lüt budaq
Tam oxu »...mənə qoşublar. Vallah, mənim halıma qoşublar: hara qədəm basdım, xəzan oldu. Mir Cəlal. El aşıqları incə Azərbaycan dilində xalqımızın mərdliklərini
Tam oxu »...“Mol. Nəsr.”. Susdu bülbüllərin nədən, orman?! Pozdumu ittifaqını o xəzan? A.Şaiq. □ İttifaq eyləmək köhn. – 1) birləşmək, söz bir eləmək. İttifaq ey
Tam oxu »...Çox dəfə. – On dəfə ölç, bir dəfə biç. (Ata. sözü). Yüz dəfə xəzan olmuş idi bağü bəharim; Bu bağı görüb fəsli-gülüstan genə gəldim. S.Ə.Şirvani. Şər
Tam oxu »