Поиск по словарям.

Ədalətli istifadə (ing. fair use). Amerika Birləşmiş Ştatları Müəllif hüquqları Qanununda olan və müəlliflik hüquqları ilə qorunan əsərlərin elm və incəsənətin inkişafı naminə müəllifdən icazə istənmədən məhdud şəkildə istifadə edilməsinə imkan verən bir doktrinadır. Azərbaycan Respublikasının qanunlarında ədalətli istifadə nəzərdə tutulmayıb. "Müəlliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar haqqında" Qanunun "Əsərlərdən informasiya, elmi, tədris və digər məqsədlər üçün istifadə" haqqında 19-cu maddəsində müəllifin və ya müəlliflik hüquqlarının digər sahibinin razılığı olmadan və müəllif qonorarı verilmədən, lakin istifadə olunan əsərin müəllifinin adını və götürülmə mənbəyini mütləq göstərməklə aşağıdakı hallara yol verilir: elmi, tədqiqat, polemika, tənqidi və informasiya məqsədilə qanuni dərc edilmiş əsərdən, həmçinin qəzet və jurnallardan, sitatın məqsədinə müvafiq həcmdə çap icmalı formasında qısa parçaların orijinalda və ya tərcümədə sitat kimi verilməsinə; qanuni dərc edilmiş əsərlərdən qısa parçaları müəyyən məqsəd üçün lazım olan həcmdə tədris xarakterli nəşrlərdə, radio və televerilişlərdə, səs və vidioyazılmalarda istifadə etməyə; müəllif və ya müəlliflik hüquqlarının digər sahibinin qadağan etdiyi hallar istisna olmaqla, qanuni əsasda dərc edilmiş cari iqtisadi, siyasi, sosial və dini məsələlər üzrə məqalələrin, yaxud efirlə verilmiş eyni xarakterli əsərlərin qəzetlərdə, jurnallarda digər dövri nəşrlərdə çap edilməsinə və ya kütləvi bildirişinə; fotoqrafiya, kinematoqrafiya, efir və ya kabel televiziyası vasitələri ilə cari hadisələr haqqında icmalda hadisələrin gedişində görülənlərin və eşidilənlərin informasiya məqsədi üçün lazım olan həcmdə surətinin çıxarılmasına və ya kütləvi bildirişinə; bununla birlikdə, müəllifin belə əsərləri toplularda dərc etdirmək hüququ saxlanılır; açıq siyasi nitqlərin, mülahizələrin, müraciətlərin, təbliğat xarakterli fikirlərin və məhkəmənin gedişində söylənən nitqlər də daxil olmaqla digər oxşar əsərlərin qəzetlərdə, jurnallarda və digər dövri nəşrlərdə çap edilməsinə və ya kütləvi bildirişinə; bununla birlikdə, müəllifin belə əsərləri toplularda dərc etdirmək hüququ saxlanır; qanuni dərc edilmiş əsərlərin gəlir götürmədən qabarıq-nöqtəli şriftlə və ya digər xüsusi üsullarla korlar üçün surətinin çıxarılmasına (xüsusi olaraq belə üsullarla dərc etmək məqsədilə yaradılmış əsərlərdən başqa).

Atmosfer (q.yun. ἀτμός — buxar və σφαῖρα — sfera) – Yeri əhatə edən hava təbəqəsi. Atmosferin qalınlığı 3000 km olub, Yer kürəsi ilə birlikdə fırlanır. Atmosfer eyni zamanda Yerin qaz təbəqəsidir və tərkibi müxtəlifdir. Atmosfer iki əsas qazdan, 78% azot, 21% oksigendən ibarətdir (karbon cəmi 0,03%-dir). Azot yunanca "azos" sözündən olub, "cansız, həyata kömək etməyən" mənasında işlənməsinə baxmayaraq o, canlılar üçün mühüm qazlardan biri sayılır. Azotun dövranını müxtəlif canlı orqanizmlər yaradır. Oksigen atmosferdə daha fəal element olduğu üçün canlıların tənəffüsündə, yanmada və s. iştirak edir. Onun rəngi, iyi və dadı yoxdur.

Mantiya (yun. mantion- plaş, örtük) — Yer kürəsinin Maxaroviçiç sərhədindən (30–35 km, Yer qabığının dabanı) 2900 km dərinliyə kimi (nüvənin xarici Vixert-Qutenberq sərhədi) olan hissəsi. Əsasən, maqnezium və dəmirlə zəngin olan ağır minerallardan təşkil olunmuşdur. Mantiya quruluşuna görə 3 hissəyə bölünür: üst (300 km-ədək), orta (300–950 km) və alt (950–2900 km) mantiya. Tektonik hərəkətlər, maqmatizm və s. proseslər mantiya ilə əlaqədardır. Yerin mantiyası Yerin nüvəsinin xarici sərhədində uzununa dalğaların sürəti (Vp) orta hesabla 8 km/s-dan (7,8–8,5 km\s) ~ 13,6 km\s-dək (nüvənin Perqam sərhədində), eninə dalğaların (Vs) sürəti isə uyğun olaraq 4,4–7,3 km\s-dək artır. Yerin mantiyası sıxlığın şaquli paylanması yer qabığının altında 3,3–3,5 q\sm3-dək, nüvənin xarici sərhədində 5,6–5,9 q\sm3-dək dəyişir. Yerin mantiyası üçün ağırlıq qüvvəsinin (g) hesablanmış qiyməti dəyişməz kəmiyyətdir: g"const"1000 sm\san2. Yer qabığı altında təzyiq 1,3–1,4 mln.

Yerin orbiti (rus. орбита Земли, ing. Earth`s orbit) — günəş ətrafında Yerin illik yolu; birinci yaxınlaşmada ellips formasında olur ki, onun da fokuslarının birində Günəş yerləşir. İl ərzində Günəşlə Yer arasındakı məsafə 147,117 mln. 29,27 km/san /afelidə/ arasında tərəddüd edir.

Yerin quruluşu deyildikdə, adətən, onun daxili quruluşu, yəni planetin qabığından mərkəzinə qədər olan dərinlik quruluşu nəzərdə tutulur. Yer kürəyə yaxın formaya malikdir (ekvatorial diametr 12 754 km, qütb diametri isə 12 711 km-dir) və bir neçə qatdan ibarətdir. Yerin daxili quruluşu haqqında ən səhih məlumatı seysmik dalğalar, yəni zəlzələlərin səbəb olduğu Yer maddələrinin rəqsi hərəkətləri üzərində müşahidələr verir. Bu zaman üç dalğa tipi yaranır: Uzununa dalğalar (P) — maddənin öz vəziyyəti yaxınlığında dalğanın yayılma istiqaməti üzrə elastik rəqslərindən ibarətdir, yəni onun dəyişən sıxılması və dartılmasıdır. Eninə dalğalar (S) — dalğaların yayılması perpendikulyar istiqamətdə maddənin rəqsləridir; onlar maddənin üfüqi yerdəyişməsi, yəni formasının dəyişməsi ilə əlaqədardır. Yer üç əsas təbəqə, yaxud geosferdən ibarətdir: 70 km dərinliyə qədər Yer qabığı, ondan altdan 2900 km dərinliyə qədər Yerin mantiyası (yuxarı mantiya və aşağı mantiya) və ondan Yerin mərkəzinə qədər nüvə. Yer nüvəsi xarici və daxili nüvələrə ayrılır. Seysmoqramların, yəni Yer səthinin müxtəlif nöqtələrində yerləşmiş seysmik stansiyalarda zəlzələ dalğalarının formasının, qiymətinin və keçmə sürətinin qeydə alındığı sənədlərin tutuşdurulması dalğaların bütün Yer cismindən keçmə sürətini və məsafəsini müəyyənləşdirməyə imkan verir. Əgər Yer bir cinsli olsaydı, ondan keçən dalğanın yolu düzxətli, sürəti isə hər yerdə eyni olardı. Həqiqətdə isə dalğalar çox mürəkkəb yol keçir.

Yerin tarixi dedikdə Yer planetinin yarandığı andan müasir dövrə qədər keçdiyi mərhələlər (eon, era, dövr, epoxa) və bu mərhələrədə müşahidə olunan əsas dəyişikliklər nəzərdə tutulur. Tarix boyu Yer planeti və onun üzərindəki həyat vahid bir orqanizm kimi inkişaf edib. Yerin həm daxilində, həm də səthində baş vermiş bütün proses və hadisələr həmişə bir- birilə sıx əlaqədə olmuşdur. "Geoloji zaman" anlayışını ilk dəfə kim tərəfindən işlədildiyini demək çətindir. Amma süxurların əmələ gəlməsi barədə " tez" və "gec" anlayışlarını ilk dəfə olaraq, danimarkalı alim Nils Steno işlətmişdir. Steno 1669-cu ildə dərc olunmuş "Prodramus" adlı geloji-tarixi əsərində belə bir prinsip formlaşdırmışdır: "Üstdə yatan lay altda yatan laydan gec əmələ gəmişdir". Ümumiyyətlə, Steno tərəfindən aşkar olunmuş qanunauyğunluq sonradan stratiqrafiyada dörd əsas prinsipi adını almışdır. Yer planeti təxminən 4,6 mlyar il bundan əvvəl əmələ gəlmişdir. O vaxt o, nə daxili quruluşuna, nə də xarici görünüşünə görə müasir Yerə oxşamırdı. Onun daxili hələ hazırda olduğu kimi, dairəvi laylara, qatlara — geosferlərə bölünməmişdir; Yer kürəsinin səthi isə hələ bizim indi gördüyümüz dağlı, dərəli, çaylı, dənizli relyefə malik deyildi.

Yerin yaşı - müasir radioloji üsullara görə, yerin yaşı - bir neçə mlrd. il olduğu güman edilir. Yer qabığının ən qədim sahələrinin yaşında və ya yerin yaşı - aşağı hüdudu 3.5¸4 mlrd. ildir. Digər tərəfdən, yerin yaşı -elementlərin minimal yaşından (5.5¸6 mlrd. il) çox ola bilməz. Bundan başqa, Yerin və protometeorit planetlərinin yaşı təxminən eynidir və deməli, meteoritlərin yaşına (4,5 ×109 il) yerin yaşı - xeyli yaxın olmasını söyləməyə kifayət qədər əsas vardır. Protometeorit planetin və ya planetlərin diferensiyası natamam və nisbətən qısamüddətli olmuşdur. Buna görə meteoritlərin yaşı yer qabığının yaşından çox və yerin yaşı - yaxındır. Beləliklə, yerin yaşı - 4.5¸5.5 mlrd.

Yerin öz oxu ətrafında sutkalıq fırlanması bir ulduz sutkası dövrü ilə baş verir. Yerin fırlanmasının müşahidə edilə bilən təzahürü səma sferasının gündəlik fırlanmasıdır. Yerin fırlanması onun Günəş ətrafında hərəkəti ilə eyni istiqamətdə baş verir: şimaldan baxdıqda, saat istiqamətinin əksinə (yəni qərbdən şərqə) fırlanır. Səmanın gündəlik fırlanmasının Yerin öz oxu ətrafında fırlanması ilə izahını ilk dəfə Pifaqor məktəbinin nümayəndələri, sirakuzlular — Hiket və Ekfant təklif etmişdirlər. Bəzi rekonstruksiyalara görə, Yerin fırlanmasını pifaqorçu Kroton Filolusu (e.ə. V əsr) də təsdiq etmişdir. Yerin fırlanmasının göstəricisi kimi şərh edilə bilən bir ifadə Platonun Timey dialoqunda yer alır. Lakin Hiketas və Ekfant haqqında praktiki olaraq heç bir bilgi məlum deyil və hətta onların mövcudluğu bəzən şübhə altına alınır . Əksər alimlərin fikrincə, Filolaus dünya sistemində Yerin fırlanması deyil, Mərkəzi atəş ətrafında tərcümə hərəkəti həyata keçirmişdir. Digər əsərlərində Platon Yerin hərəkətsiz olması ilə bağlı ənənəvi baxışı izləyir.

Yerin gələcəyini bir sıra amillər müəyyən edəcək: Günəşin parlaqlığının artması, Yerin nüvəsində istilik enerjisinin itməsi, Günəş sistemindəki digər cisimlərdən gələn pozulmalar, səthdəki plitələrin tektonikası və biokimyası. Üzərində ağıllı həyat əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edərsə, bu, həm də antropogen amillərlə əlaqədar olacaqdır. Milankoviçin nəzəriyyəsinə görə, planet Yerin orbital ekssentrikliyində, oxun əyilməsində və oxun presessiyasında dəyişikliklər səbəbindən buzlaşma dövrlərindən keçməyə davam edəcəkdir. Davam edən superkontinent dövrü nəticəsində plitə tektonikası çox güman ki, 250–350 milyon il ərzində superqitənin yaranmasına gətirib çıxaracaq və növbəti 1,5–4,5 milyard il ərzində Yerin eksenel əyilməsi 90°-ə qədər sapmalarla xaotik dəyişikliklərlə üzləşməyə başlaya bilər. 1–3 milyard ildən sonra Günəşin nüvəsində heliumun yığılması nəticəsində yaranan günəş radiasiyasının davamlı artması okeanların buxarlanmasına və kontinental dreyfin dayanmasına səbəb olacaqdır. 4 milyard ildən sonra Yer səthində artan temperatur sürətlə istixana effektinə səbəb olacaq. O vaxta qədər Yer səthindəki həyatın çoxu (hamısı olmasa da) yox olacaq. Planetin ən çox ehtimal olunan gələcək taleyi, qırmızı nəhəngə çevrildikdən və Yerin orbiti ilə kəsişmək üçün genişləndikdən sonra təxminən 5 milyard il sonra Günəş tərəfindən udulmaqdır.

Hüquqlardan sui-istifadə — mülki hüquqda şəxslərin yalnız başqa şəxsə ziyan vurmaq niyyəti ilə həyata keçirdikləri hüquqlara münasibətdə istifadə olunur. Hüquqlardan sui-istifadə edən şəxs öz hərəkətləri ilə dəymiş zərərə görə məsuliyyət daşıyır. Bu qrupa vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə, vergidən yayınmanı aid etmək olar. Bu prinsip presedent hüququnda formalaşmışdır. Müvafiq prinsip "hüquqdan istifadə edən kəs heç kimə zərər vermir" klassik nəzəriyyəsindən fərqlənir və özündə "sui-istifadə başladıqda hüquq başa çatır" (fr. le droit cesse où l'abus commence) maksimasını əks etdirir. == Qanunvericilikdə təsbiti == Hüquqlardan sui-istifadə prinsipi Alman Mülki Məcəlləsində təsbit olunmuşdur. §226-da qeyd edilmiş müddəaya görə: İsveçrə Mülki Məcəlləsinin 2-ci maddəsində qeyd edilir ki: Filippin Mülki Məcəlləsinin 19, 20 və 21-ci maddələrində qeyd olunur ki: Maddə 19: Hər kəs öz hüquqlarını həyata keçirərkən və vəzifələrini icra edərkən ədalətlə hərəkət etməlidir, hər kəsə haqqını verməlidir və dürüstlük və vicdanlılıq nümayiş etdirməlidir. Maddə 20: Qanuna zidd olaraq qəsdən və ya ehtiyatsızlıqdan başqasına zərər vuran hər kəs dəymiş zərəri ödəməlidir. Maddə 21: Əxlaq və ictimai qaydalara zidd şəkildə başqasına qəsdən zərər və ya ziyan vuran hər kəs dəymiş zərəri ödəməlidir.

Neodim oksid (Nd2O3) neodim əlvan metalının havada qızdırılması yolu ilə əldə edilir ki, həmin hava bunun hesabına çox tez qızır və qeyri-metallarla – azot, halogenlər, kükürd, hidrogen və digərləri ilə reaksiyaya daxil olur. Xarici görünüşü – mavi, refrakter toz. Elementin bütün tərkib hissələrindən ən çox onun oksidi əhəmiyyət kəsb edir, hansı ki bir sıra fiziki-kimyəvi xüsusiyyətli üstünlüklərə malikdir: -ərimə temperaturu – 2200° C; -qaynama temperaturu – 3300° C; -suda və orta güclü mineral turşularda həll olunur; -asan higroskopik material; -soyuq su, alkalilər və ammonium hidratla reaksiyaya daxil olmur. Onun təmizliyi 99%, 99,9%, 99,99%, 99,999% təşkil edir. Neodim oksidin yaxşı xüsusiyyətlərinə görə, tətbiq sahəsi kifayət qədər genişdir. Hər şeydən çox keramika və şüşəəritmədə istifadə olunur. Neodim şüşəsi onun şüşə ərintilərinə daxil edilməsi yolu ilə əldə edilir. Belə şüşələr lazer və kosmik cihazlarda, yarımkeçirici lazerlərdə və inertial termoatom sintezi üçün multişüa sistemlərində istifadə olunur. Neodim oksid dielektrik olaraq çox az genişlənmə əmsalı ilə istifadə olunur. Onun istifadəsinə hətta gündəlik həyatda da rast gəlmək olar.

Sui-istifadə etmək – bir şeyin və ya bir adamın zərərinə işləmək. Vəzifəsindən sui-istifadə etmək. Özünə olan etimaddan sui-istifadə etmək.

Yerin alt mantiyası (rus. нижняя мантия Земли, ing. lower mantle of the Earth) — mantiyanın bir hissəsi olub, 800–900 km-dən 2900 km-ə qədər dərinlikdə, yerin nüvəsilə Yerin üst mantiyası arasında yerləşir.

Cazibə qüvvəsi, qravitasiya qüvvəsi, çəkim qüvvəsi və ya sadəcə cazibə, çəkim (lat. gravitas—"ağırlıq") — kütləyə malik maddi obyektlərin bir-birini cəzb etməsini bildirən təbii fenomen və fizikada təbiətin dörd fundamental qüvvələrindən biridir (başqalar güclü, elektromaqnit, zəif qüvvələr olmaqla). Cazibənin qarşılıqlı təsiri cazibə sahəsi vasitasilə yayılır və zəif olduğundan elementar zərrəcik fizikasında nəzərə alınmır. Yerin cazibə qüvvəsi nəticəsində cisimlər Yer tərəfindən cəzb edilir. Bu qüvvə həm də Yerin və başqa planetlərin trayektoriyasını təyin edir və bununla astronomiyada böyük rol oynayır. Müasir fizika cazibəyə Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi çərçivəsində yanaşır, yəni fəza-zamanın əyriliyi kimi. Nyutonun nəzəriyyəsi cazibəni qüvvə kimi hesab edir və Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanunu asan olduğundan bir çox hesablamalarda təqribi qiymətləri tapmaq üçün istifadə olunur. Qədim hind müəllifləri sərbəst düşməni artıq cismin kütləsi ilə mütənasib olan və yerin mərkəzinə yönəlmiş qüvvə ilə izah etmişlər. Aristotel yeri bütün cismləri özünə cəlb edən cism kimi təsvir etmişdir. Fars astronomu Məhəmməd ibn Musa IX əsrdə fəza cismlərinin hərkətini casibə qüvvəsi ilə izah etmişdir.

Yerin elektrik sahəsi — atmosferin ionosfer adlanan qatı ilə yer səthinin birlikdə kondensator əmələ gətirməsinə deyilir. Atmosfer ionosfer adlanan qatı yerin səthi ilə birlikdə sferik kondensator əmələ gətirir. İonosfer müsbət, litosfer isə mənfi statik elektrik yüklərinə malikdir. Atmosferin sıx hava təbəqəsi bu iki qat arasında naqil rolunu oynayır. Kondensatorun elektrik yükü qiymətcə yüksəkdir. Atmosferin aşağı qatlarında elektrik sahəsinin gərginliyi təxminən 100 B/m, ildırımlı havada isə daha çox olur. Atmosferdə elektrik sahəsinin yaranması Günəş şüalarının təsiri altında onun üst qatlarında gedən ionlaşma prosesi ilə əlaqədardır. Günəşin səthində qısamüddətli xromosom partlayışları müşahidə olunur və onlar atmosferin 100–300 km hündürlüyündə müxtəlif cinsli ionlaşma əmələ gətirir; bu kütlə yüksəkdə əsasən küləklə qarışaraq atmosferdə və yer qabığında dəyişən elektromaqnit sahəsi yaradır. Beləliklə, litosferdə tellurik cərəyan yaranir. Bunu torpağa basdırılmiş və ucu qalvonometrlə birləşdirilmiş elektrodlar vasitəsilə qeydə almaq mümkündür.

Yerin kosmosdan öyrənilməsi (rus. изучениe Земли из космоса, ing. Earth`s study from the space) — yerin süni peyklərində yerləşdirilmiş avtomatik kosmik cihazlar vasitəsilə alınan geoloji və geofiziki məlumatların işlənilməsi və bu məlumatlardan Yerin inkişaf və quruluşunda əsas qanunauyğunluğu müəyyən etməkdə, eyni zamanda faydalı qazıntıların axtarışında, qlobal və regional geoloji strukturaların öyrənilməsində, geoloji xəritələşdirmədə, müasir fiziki-geoloji proseslərin öyrənilməsində və digər məqsədlər üçün istifadə edilməsi. Yerin kosmosdan öyrənilməsində həmçinin kosmik şəkillərin /fotoqrafik və televiziya/ geoloji və geomorfoloji deşifrə edilməsindən də istifadə olunur.

Yerin mərkəzinə səyahət (fr. Voyage au centre de la Terre) — 1864-cü ildə Jül Vern tərəfindən yazılmış fantastik roman. Romanın qəhrəmanı alman professor Otto Lidenbrok yerin mərkəzinə qədər uzanan vulkanik dəliklərin olmasına inanır. O və onun qardaşı oğlu Aksel və bələdçi Hans İslandiyadakı vulkan Snayfeldsin içinə enirlər. Bu səyahət zamanı onları müxtəlif macəralar, təbiətin sürprizləri və nəsli kəsilmiş heyvanlar gözləyir. Hekayə 1863-cü ilin mayında professor Lidenbrokun yeni aldığı original Run manuskriptini araşdırmaq üçün evə tələsməsi ilə başlayır. Araşdırma zamanı Aksel və professor Run əlyazmasını Latın hərflərinə transliterasiya etməyi bacarırlar. Sonda Aksel cümləni arxadan əvvələ oxumaqla kodu çözə bilir. Lakin bu açılımın professoru təhlükəli səyahətə sövq edəcəyindən qorxaraq kodu tapdığını söyləmir. Ancaq professor bu şifrəni çözməyə çox inadlı olduğundan şifrə açılmayınca heç kimə (hətta özünə belə) otaqdan çıxmağa hətta yemək yeməyə belə icazə vermir.

Yer ətrafı peykəbənzər asteroidlər — Yer ətrafında bir neçə möcüzəvi obyekt var ki, onları bəzi ədəbiyyatda “ İkinci ay” və ya “Yerin ikinci peyki” adlandırırlar. Bunlar Yer orbiti ilə orbitləri 1:1 rezonansında olan asteroidlərdir. Bu obyektlərin müşahidəsi olduqca möcüzəvi trayektorialar göstərir. Bu onunla əlaqədardır ki, bir tərəfdən onların orbitlərinin ekssentresiteti Yerin ekssentresiteti ilə müqaisədə xeyli böyükdür. Diqar tərəfdən orbitlər ekliptikaya müəyyən meylə malikdilər. Bu obyektləri Yerin peykəbənzər obyekti adlandırırlar. Ən məşhur peykəbənzər asteroid (3753) Kruitnidir (lat Cruithne) 1986 ildə Duncan Waldron tərəfindən kəşf olunmuşdur. Onun orbiti üç planetin orbiti ilə kəsişir: Yer, Mars və Venera. Amma Yer orbiti ilə rezonansda olduğa görə o, Yerin peykəbənzər obyekti kimi təsniflənir. Kruitninin orbiti sinxron olduğuna baxmayaraq yer orbiti ilə tam kəsişmir.

Yerin qütblərinin hərəkəti (rus. движение полюсов Земли, ing. movement of the Earth`s poles, Earth`s polar motion) — yer səthinə görə coğrafi qütblərin yerdəyişməsi. Yerin daxili qurluşunun yekcins olmaması ilə, eləcədə mövsümü meteoroloji hadisələrlə əlaqədar olaraq Yerin fırlanma oxunun vəziyyətinin ani dəyişməsi nəticəsində yaranır. Yerin qütbləri müəyyən orta vəziyyət ətrafında, ondan 25–30 metrdən çox uzaqlaşmamaqla, mürəkkəb əyrilər üzrə hərəkət edir.

Arktik səhralar

Yerin əsas suayrıcı (rus. главный водораздел Земли, ing. continental divide, continental watershed) — Atlantik və Şimal Buzlu okeanlarına tökülən çay hövzələrini Sakit və Hind okeanlarına tökülən çay hövzələrindən ayıran suayrıcı. Avstraliyadan başqa bütün materiklərdən keçir.

Yerin cazibəsi (ing. Gravity) — 2013-cü ilin, kameralı texnotriller janrında, rejissor Alfonso Kuaronun filmi; 70-ci Venesiya Kino Festivalının açılışında nümayiş olunmuşdur. Film geniş prokata 2013-cü ilin oktyabr ayında buraxılıb. Rayan Stoun tibbi avadanlıqlar üzrə parlaq mühəndis, Təkrar daşınan kosmik gəmidə onun ilk missiyasını astronavt-veteran Mett Kovalski ilə birgə yerinə yetirməlidir. Mütəmadi açıq kosmosa çıxış bir fəlakətə çevrilir. Kosmik gəminin qıç nahiyyəsində yaranan dağılma nəticəsində Stoun və Kovalski tamamilə yalqız olaraq açıq kosmosun qaranlığında tək qalırlar. Onları birləşdirən yalnız bir trosdur. Qulaqbatıran sükut onu göstərir ki, onlar Yer ilə bütün əlaqələrini itiriblər və onların xilası üçün bütün ümidlər artıq yox dərəcədədir. Panikaya keçən qorxu, oksigenin yaxın zamanda bitəcəyini anlayaraq hava udumu. Xilas edilməyin yeganə çıxış yolu — kosmosun dəhşətli dərinliklərinə üz vurmaqdır.

Seysmik qurşaqlar– Tektonik zəlzələlərin müəyyən zonalar daxilində seysmik qurşaqların daxilində cəmləşməsidir. Alp-Himalay və Sakit okean ərazilərində zəlzələlər sıx cəmləşərək seysmik qurşaqlar əmələ gətirilər Bu zonalardan ən böyüyü Sakit okean seysmik qurşağıdır. Kamçatkanın şərq sahillərindən başlayan bu zona Aleut adalarını keçməklə Alyaskaya doğru uzanır. Bu zona daxilində seysmiklik çox yüksəkdir. Kaliforniya ərazisi istisna olmaqla, onun cənub hissəsində seysmikliyin səviyyəsi nisbətən azalır. Sonra qurşaq mərkəzi Meksika, oradan isə Sakit okean sahilləri boyu cənubi Amerikaya tərəf uzanır. Digər tərəfdən bu iri seysmik qurşaq Kuril və Yapon adaları boyu keçir. Mərkəzi Yaponiyada zona iki-şərq və qərb qollarına ayrılır. Şərq qolu cənubda Marian adalarına qədər, Qərb qolu isə Filippin adalarını keçməklə cənuba doğru istiqamətlənir. Dünyada baş verən bütün zəlzələlərin 90 %-i, o cümlədən fəlakətli zəlzələlərin böyük əksəriyyəti bu zonada baş verir.

Yerin cazibəsi (ing. Gravity) — 2013-cü ilin, kameralı texnotriller janrında, rejissor Alfonso Kuaronun filmi; 70-ci Venesiya Kino Festivalının açılışında nümayiş olunmuşdur. Film geniş prokata 2013-cü ilin oktyabr ayında buraxılıb. Rayan Stoun tibbi avadanlıqlar üzrə parlaq mühəndis, Təkrar daşınan kosmik gəmidə onun ilk missiyasını astronavt-veteran Mett Kovalski ilə birgə yerinə yetirməlidir. Mütəmadi açıq kosmosa çıxış bir fəlakətə çevrilir. Kosmik gəminin qıç nahiyyəsində yaranan dağılma nəticəsində Stoun və Kovalski tamamilə yalqız olaraq açıq kosmosun qaranlığında tək qalırlar. Onları birləşdirən yalnız bir trosdur. Qulaqbatıran sükut onu göstərir ki, onlar Yer ilə bütün əlaqələrini itiriblər və onların xilası üçün bütün ümidlər artıq yox dərəcədədir. Panikaya keçən qorxu, oksigenin yaxın zamanda bitəcəyini anlayaraq hava udumu. Xilas edilməyin yeganə çıxış yolu — kosmosun dəhşətli dərinliklərinə üz vurmaqdır.

Yerin duzu — 1954-cü ildə Maykl Vilson tərəfindən yazılmış, Herbert J. Bibermanın rejissoru olduğu və Paul Jarrico tərəfindən hazırlanan Amerika dram filmidir. Kommunist siyasətinə qarışdıqlarına görə Hollywood quruluşu tərəfindən qara siyahıya alınmışdır.

Münasibət və ya Münasibətlər bu mənaları ifadə edə bilər:

Yerik (rus. ерик, ing. yerik) daşqın zamanı su basmış körfəz, axmaz, qədim çay yatağı; çaydan gölə, göldən gölə gizli axın; Don çayının aşağısında və Volqa çayının deltasında xırda qollar.

Gübrə — Bitkiləri qida maddələrlə təmin etmək üçün torpağa, bəzən isə yarpaqlara (kökdənxaric qidalanma) verilən üzvi və mineral maddələrdir. Gübrələr birinci növbədə, bitkini asan mənimsəyə biləcəyi formada olan qida maddələrlə təmin edirlər. Bundan başqa gübrələr torpağın fiziki, kimyəvi və bioloji xassələrini yaxşılaşdırır ki, bu da məhsulun artmasına və onun keyfiyyətinin yaxşılaşmasına səbəb olur. Gübrə verməklə məhsulla birlikdə torpaqdan götürülmüş qida maddələri də torpağa qaytarılır. Bununla da torpağın məhsuldarlığı bərpa edilir. Gübrələr bir neçə qrupa bölünürlər: tərkib və ya mənşələrinə görə: üzvi, mineral, üzvi-mineral, bakterial, hormonal gübrələr; tərkibində qida maddələrinin miqdarına görə: birtərəfli (sadə) və çoxtərəfli (mürəkkəb və qarışıq) gübrələr; tərkibindəki faydalı elementlərin kəsifliyinə görə: sadə və zənginləşdirilmiş gübrələr; torpağa göstərdikləri təsirə görə: turş, neytral və qələvi gübrələr; 5.təsiretmə səciyyəsinə görə: bilavasitə təsir edən, dolayı yolla təsir edən və stimulə edən gübrələr. Kənd təsərrüfatı bitkilərindən yüksək məhsul əldə etmək və torpağın münbitliyini artırmaq üçün aqrotexniki sistemlər içərisində gübrələrdən istifadə tədbirləri ən vacib yerlərdən birini tutur. Üzvü və mineral gübrələrin tətbiqi bütün kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığını yüksəldir və onların keyfiyyətini yaxşılaşdırır. Gübrələrdən səmərəli istifadə, bitkilərdə şəkərin, nişastanın, yağların, zülalların və vitaminlərin miqdarını artırır. Üzvü və mineral gübrələr torpağın strukturuna təsir etməklə, torpaq məhlulunun reaksiyasını, mikrobioloji prosesləri yaxşılaşdırmaqla onun (məhsul) münbitliyinin artmasında aktiv iştirak edir.

Reusable components ~ повторно используемые компоненты ~ yeniden kullanılabilir bileşenler ~ təkrar istifadə olunabilən komponentlər – hər hansı proqram təminatının başqa proqramlarda istifadə oluna bilən parçası. Məsələn, Java sinifləri yenidən istifadə olunabiləndir; onlar ilkin olaraq yazılmış olduqları proqramlardan fərqli proqramlar tərəfindən də istifadə oluna bilər. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Uşaqlardan hərbidə istifadə edilməsi — Uşaqlardan hərbidə istifadə edilməsi halı əsasən bir neçə formada müşahidə edilir: Uşaqların bir başa hərbi əməliyyatlarda iştirak etməsi, uşaqlardan müşahidəçi, xəbərçi və kəşfiyyat məqəsədləri ilə istifadə edilməsi. Tarix boyunca baş vermiş bir çox müharibələr zamanı uşaqlardan hərbi əməliyyatların gedişində fəal şəkildə istifadə edilmişdir. Bir çox dini və mənəvi dəyərlərdə uşaqlardan bu məqsədlərlə istifadə edilməsi qadağan edilsədə, 1970-ci ildən bəri yaşanan müharibələrdə uşaq əməyindən istifadə hallarının artması müşahidə edilir. 1970-ci illərdə qəbul edilmiş Uşaqlardan hərbidə istifadə edilməsinin dayandılması barədə Konvensiyasının qəbul edilməsinə baxmayaraq belə halların sayı azalmamışdır. 1989-cu ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən qəbul edilən Uşaq Hüquqları Konvensiyasına əsasən müharibə aparan tərəflər 15 yaşından aşağı uşaqların hərbi əməliyyatlardan kənar tutulması ilə bağlı öhdəlik daşıyırlar.

Internetdə ən çox istifadə olunan dil qeyri-müəyyəndir, baxmayaraq ki, İnternetdə ən çox ziyarət edilən veb saytlarının təxminən yarısının ana səhifələri ingiliscədir. W3Techs verdiyi məlumata görə ən çox istifadə olunan başqa dil Rus dili, Alman dili, İspan dili, Fransız dili, Çin dili və Portuqal dili. 2009-cu ildə UNESCO-nun 1996-ci ildən 2008-ci ilə qədər, 12 il ərzində apardığı monitorinqin nəticəsi olaraq çap etdiyi hesabatda ingilis dilinin veb saytlarda işlədilmə faizinin 1998-ci ildə 75 %-dən 2005-ci ildə 45 %-ə düşdüyü qeyd olunmuşdur. Müəlliflər müəyyən etmişdir ki, 2005-ci ildən 2008-ci ilə qədər ingilis dili sabit 45 %-də qalmışdır. Amma buna ingilis dilinə axtarış sistemlərinin üstünlük verməsi də səbəb ola bilər. Hal-hazırda davam edən W3Techs tərəfindən aparılan monitorinq 2015-ci il üçün göstərirdi ki, ingilis dili 55 %-dən çox veb saytın ana səhifəsində istifadə edilir. Qeyri-ingilis dilli veb səhifələrin sayı hər gün artmaqdadır. 2001-ci ildən 2011-ci ilə qədər internetdə ingilis dilindən istifadə təxminən 2.8 dəfə, ispan dilindən istifadə təxminən 7.4 dəfə, çin dilindən istifadə təxminən 13 dəfə, rus dilindən istifadə təxminən 18 dəfə və ərəb dilindən istifadə təxminən 25 dəfə artmışdır. 10 milyon vebsaytın 2020-ci il 25 mart tarixində dillərdən istifadə faizləri aşağıdakı kimidir: Bütün digər dillər vebsaytlarda 0.1 %-dən az istifadə olunur. 2016-ci ilin İyun ayı üçün internet istifadçilərinin sayı dillərinə görə aşağıdakı kimidir: Internet World Users by Language, Internet World Stats.

İnternetdən münasib istifadə siyasəti (Acceptable Internet Use Policy)− İnternetdən istifadə müddətlərini və şərtlərini, o cümlədən, onlayn davranış və giriş imtiyazlarını təsvir edən yazılı müqavilə. Bu siyasət istifadəçilər tərəfindən imzalanır. İmamverdiyev Y.N, "İnformasiya təhlükəsizliyi terminlərinin izahlı lüğəti", 2015,“İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı,160 səh.

Qohumluq münasibətləri — yaxın genetik münasibətləri olan insanların sosial qrupu.

İstehsalat münasibətləri — ictimai istehsal əsnasında insanlar arasında yaranan münasibətlər. Anlayış kimi Karl Marks tərəfindən 1848-ci ildə "Kommunist Partiyasının Manifesti" əsərində işlənmişdir. Texniki-istehsalat münasibətlərindən fərqi ondadır ki, Marksın qənaətinə görə, insanların münasibətlərini onların istehsal vasitələrinə olan münasibəti, yəni mülkiyyət münasibətləri ilə müəyənləşdirir.

İstehsalat münasibətləri — ictimai istehsal əsnasında insanlar arasında yaranan münasibətlər. Anlayış kimi Karl Marks tərəfindən 1848-ci ildə "Kommunist Partiyasının Manifesti" əsərində işlənmişdir. Texniki-istehsalat münasibətlərindən fərqi ondadır ki, Marksın qənaətinə görə, insanların münasibətlərini onların istehsal vasitələrinə olan münasibəti, yəni mülkiyyət münasibətləri ilə müəyənləşdirir.

Aviasiya İkinci Dünya müharibəsinin bütün hərbi əməliyyatlar teatrlarında əsas komponent olmuş və zenit müharibəsi ilə birlikdə böyük dövlətlərin sənaye məhsulunun böyük bir hissəsini təşkil etmişdir. Almaniya və Yaponiya quru və dəniz qüvvələri ilə sıx inteqrasiya olunmuş hava qüvvələrinə bağlı idi; Ox qüvvələri strateji bombardmançıların donanmasının üstünlüyünü azaltmış və müttəfiqlərin strateji bombardmanlarına qarşı müdafiə ehtiyacını gec başa düşmüşdülər. Bunun əksinə olaraq, İngiltərə və Birləşmiş Ştatlar strateji bombardmanları və döyüş sahəsinə havadan taktiki nəzarəti, eləcə də adekvat hava hücumundan müdafiəni çox vurğulayan bir yanaşma tutdular. Həm Britaniya, həm də ABŞ böyük, uzaqmənzilli bombardmançı təyyarələrdən əhəmiyyətli dərəcədə daha böyük strateji qüvvələr yaratdılar. Eyni zamanda, onlar döyüş meydanlarında hava üstünlüyü qazana bilən taktiki hava qüvvələri yaratdılar və bununla da quru qoşunlarına həyati köməklik göstərdilər. ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələri və Kral Donanması da Yaponiya İmperator Donanması kimi aviadaşıyıcılar əsasında güclü dəniz-hava komponenti qurmuşdur ki, bunlar dəniz müharibəsində mərkəzi rol oynamışdır == Hava qüvvələri == === Almaniya: Luftwaffe === Lüftvaffe, vermaxtın hava müharibəsinin əsas qolu idi. Herman Görinqin rəhbərliyi altında İspaniya vətəndaş müharibəsində yeni döyüş texnikalarını öyrənə və sınaqdan keçirə bilmişdi. Müharibə həmçinin düşmən bombardmançılarına qarşı müdafiə qabiliyyətinə görə zenit silahlarına və qırıcı təyyarələrə daha çox diqqət yetirilməsinə səbəb oldu. Onun qabaqcıl texnologiyası və sürətli inkişafı 1930-cu illərdə britaniyalıları və fransızları sakitləşdirməyə inandırmağa kömək edən şişirdilmiş qorxulara səbəb oldu. Müharibədə Lüftvaffe 1939-41-ci illərdə yaxşı çıxış etdi, çünki Ştuka dalğıc bombardmançıları düşmənin piyada hissələrini dəhşətə gətirdi.

Süleyman Məmmədəli oğlu Təkinər (1916, Mərdəkan, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası – 2006, Almaniya Federativ Respublikası) — Azərbaycan legionunun hərbçisi, tarixçi, publisist və Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatının tədqiqatçılarından biri. Süleyman Məmmədəli oğlu Məmmədov 1916-cı ildə Bakı qəzasının Mərdəkan qəsəbəsində anadan olub. Atası Məmmədəli Qəhrəman oğlu 1937-ci ildə repressiya qurbanı olub, 1942-ci ildə həbs düşərgəsində dünyasını dəyişib. Müsavat Partiyasının üzvü olub. Süleyman Təkinər 1940-cı ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun tarix fakültəsini bitirib və Gəncə Pedaqoji İnstitutunda fəaliyyətə başlayıb. 1942-ci ildə sovet-alman müharibəsində orduya çağırılıb, 1943-cü ildə əsir düşüb, beləliklə də vətəndən didərgin həyat keçirməyə məruz qalıb. Başına çox böyük əzab-əziyyət gəlmiş, hər cür ağır təqdiredici məşəqqətlərə dözüb. Müharibə qurtaranda Avstriyada olmuş, oradan İtaliyaya, Qahirəyə, ən nəhayət, Türkiyə hökumətinin əsirlikdə olan bütün azərbaycanlılara hərtərəfli köməyi nəticəsində 1949-cu il yanvarın 8-də o da Türkiyəyə gələ bilib. Burada Türkiyə vətəndaşlığına qəbul edilib. Təkinər təxəllüsünü də buradan götürmüşdür (mənası Əmin adam deməkdir).

Azərbaycan–Benin münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Benin Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1999-cu ilin oktyabr ayının 14-də qurulmuşdur.

Benin–Türkiyə münasibətləri — Türkiyə ilə Benin arasında ikitərəfli diplomatik əlaqələr. == Tarixi == Türkiyə ilə Benin arasında diplomatik əlaqələr çox sıxdır. Başçı Matyö Kerek dövründə kapitalist Türkiyə ilə marksist-leninizm Benin arasındakı ideoloji fərqlərə baxmayaraq, münasibətlər yaxşı səviyyədə qaldı . Benin 1977-ci ildə milliləşdirmə dalğasını aradan qaldırmaq üçün Türkiyə və Türk fondlarından yardım və texniki yardım almağa başladı. 1975-ci ildə, Kanadada yerləşən və Albaniya Kommunist Partiyasından ilham alan Dahomey Kommunist Partiyası tərəfindən qızışdırılan kütləvi nümayişlərdə Türkiyə Mathieu Kerekeyə kömək etdi . Benindəki iğtişaşlara görə verilən təzminat nəticəsində, Kereku rejimi bir çox adamı dövlət şirkətlərində işə götürməyə başladı. 1981-ci ilə qədər iqtisadiyyat çökdü, çünki kadr səviyyəsi dövlət büdcəsinin 92%-ni təşkil etdi. Türkiyə, Dünya Bankı və Beynəlxalq Valyuta Fondu ilə birlikdə, bir çox dövlət şirkətinin özəlləşdirildiyi Benin iqtisadiyyatının sonrakı yenidən qurulması zamanı Kerekə maliyyə yardımı etdi. 1980-ci illərdə Türkiyə və Norveç Beninə gündə 100 min dollar qazandıran Nigeriyanın Sema bölgəsindəki dəniz neft quyularının inkişafına kömək etdi. Neft quyuları Benin xalqı üçün həyat xətti oldu.

İntifazə (sözün mənası ayağa qalxmaq, müqavimət deməkdir) — ümumilikdə fələstinlilərin İsrail işğalina qarşı başlatdığı müqavimətin adı. İsrail işğalına qarşı ərəb xalqının müqaviməti xarakterini daşıyan ilk İntifada, 1987-ci ildə başlandı. Birinci İntifada, kütləvi olaraq fələstinlilər, İsrail dövlətinə qarşı qalxdı . Müqavimət Jabalia qaçqın düşərgəsində başlandı və qısa müddətdə Qəzzə, Qərb Sahili və Şərqi Qüdsün hər yerinə yayıldı. İsrail ordusuna aid bir maşının 4 fələstinlini vurub öldürməsi bu müqaviməti bir az da artırdı. Fələstinlilər mitinqlərlə şiddətli müqavimət göstərirdi. Ümumi amaldan əlavə, İsrail məhsullarına baykot, plakatlar və barikadalar, İsrail qüvvələrinə daş atmalar beynəlxalq aləmi sirkələdi. Buna cavab olaraq, İsrail bu hərəkatı yatırmaq üçün 80,000 nəfər əsgəri səfərbər etdi. İsrail təhlükəsizlik qüvvələri 1087 nəfər fələstinlini öldürdü, fələstinlilər də buna cavab olaraq 100 nəfər İsrailli mülkini və 60 nəfər də təhlükəszilik işçisini öldürdü, 1400-dən çox mülki vətəndaşı, 1700-dən çox əsgəri yaraladı. Fələstinlilər 822 nəfər fələstinli də İsraillə əməkdaşlıq etməkdə ittiham edərək öldürdü.

İstifadəçi (ing. User) — Mühafizə olunan, yaxud çoxistifadəçi kompüter sistemində: istifadəçinin sistemə və onun resurslarına müraciət etmə vasitələri. Adətən, sistem inzibatçısı tərəfindən yaradılan istifadəçinin hesabı istifadəçi haqqında informasiyadan (məsələn, adından və istifadəçinin tanınması və sistemə "daxil olması" üçün, eləcə də sistemdən və onun resurslarından istifadə edə bilməsi məqsədilə müəyyən hüquqları ona vermək üçün tələb olunan şəxsi paroldan) ibarət olur. İstifadəçinin təyin etdiyi verilənlər tipi (ing. User-defined data type) — Proqramda, adətən, verilmiş proqramlaşdırma dilində istifadə olunan verilənlər tiplərinin kombinasiyası kimi təyin olunan xüsusi verilənlər tipi. İstifadəçiyə münasib (ing. User-friendly) — Öyrənilməsi asan, istifadəsi rahat (yüngül) olan sistem haqqında işlədilən termindir. İstifadəçilər qrupu (ing. User group (UG)) — Eyni bir kompüter sisteminə, yaxud proqram təminatına maraqlarına görə birləşmiş insanlar qrupu. Bəzi üzvləri böyük və nüfuzlu qurumlar olan istifadəçi qrupları yeni başlayanları dəstəkləyir və üzvlərinin ideya, informasiya mübadiləsi etmələri üçün forumlar təşkil edirlər.

İstiazə (ərəb. إِسْتِعَاذَة‎) və ya Əuzubillah (ərəb. أعوذ بالله‎) — Müsəlman dualarından biri, “Allahda kömək üçün üz tuturam” ifadəsini söyləməklə Allahdan hər cür bəladan qorunmaq üçün edilən dua. İstiazə xoşagəlməz şeylərdən qorunmaq üçün Allahdan sığınacaq istəməkdir. Tam versiya - “Daşlanmış şeytandan Allaha üz tuturam” (ərəb.

Son istifadəçi – hazırlanmış məhsulu istifadə edən və ya istifadə etməsi gözlənilən şəxs. Son istifadəçi adminlər, sistem administratorları, verilənlər bazası administratorları, informasiya texnologiyaları (İT) mütəxəssisləri, proqram təminatı mütəxəssisləri və kompüter texnikləri kimi məhsulu idarə edən istifadəçilərdən fərqlidir. Son istifadəçilər ümumiyyətlə tərtibatçıların sahib olduğu texniki biliyə və ya məhsul tərtib etmə bacarıqlarına sahib deyil. Bu daha sonra müştəri məmnuniyyətinin azalmasına səbəb olur. İT sahəsində son istifadəçilər "müştəri" demək deyil, müştərinin işçiləri deməkdir. Məsələn, böyük bir pərakəndə şirkət işçilərinin istifadə etməsi üçün hansısa proqram paketini alırsa həmin şirkət paketi alan "müştəri" olsa da, son istifadəçilər proqramı istifadə edəcək şirkət işçiləridir. Bəzi Amerika məhsulları və müdafiə ilə əlaqəli məlumatlar ITAR və EAR-a uyğun olaraq ABŞ hökumətindən ixrac icazəsi tələb edir. İxrac lisenziyasını əldə etmək üçün ixracatçı son istifadəçi sertifikatını almaq üçün həm son istifadəçini, həm də son istifadəni göstərməlidir. EULA-da son istifadəçi proqramı quraşdıran VAR-dan (ing. value-added reseller) və ya proqramı satın alan və idarə edən təşkilatdan fərqlənir.

İstifadəçi (ing. User) — Mühafizə olunan, yaxud çoxistifadəçi kompüter sistemində: istifadəçinin sistemə və onun resurslarına müraciət etmə vasitələri. Adətən, sistem inzibatçısı tərəfindən yaradılan istifadəçinin hesabı istifadəçi haqqında informasiyadan (məsələn, adından və istifadəçinin tanınması və sistemə "daxil olması" üçün, eləcə də sistemdən və onun resurslarından istifadə edə bilməsi məqsədilə müəyyən hüquqları ona vermək üçün tələb olunan şəxsi paroldan) ibarət olur. İstifadəçinin təyin etdiyi verilənlər tipi (ing. User-defined data type) — Proqramda, adətən, verilmiş proqramlaşdırma dilində istifadə olunan verilənlər tiplərinin kombinasiyası kimi təyin olunan xüsusi verilənlər tipi. İstifadəçiyə münasib (ing. User-friendly) — Öyrənilməsi asan, istifadəsi rahat (yüngül) olan sistem haqqında işlədilən termindir. İstifadəçilər qrupu (ing. User group (UG)) — Eyni bir kompüter sisteminə, yaxud proqram təminatına maraqlarına görə birləşmiş insanlar qrupu. Bəzi üzvləri böyük və nüfuzlu qurumlar olan istifadəçi qrupları yeni başlayanları dəstəkləyir və üzvlərinin ideya, informasiya mübadiləsi etmələri üçün forumlar təşkil edirlər.

İstifadəçi interfeysi (ing. user interface) —İsifadəçi interfeysi proqramın qrafik tərtibatıdır. İnsanlar və kompüterlər arasında əlaqə yaradır. UI dizayneri istifadəçi məmnunluğuna diqqət yetirməlidir. Müştərilərin ehtiyaclarını və fərqində olmasalar belə daha asan istifadə edə biləcəkləri dizaynları araşdırmaq, tapmaq və uyğunlaşdırmaq istifadəçi interfeysi dizayneri olan UI dizayn mütəxəssisinin məsuliyyəti olmalıdır. Sektordakı rəqiblərdən başlamaq və daha əvvəl görülən işləri araşdırmaq burada ən əsas başlanğıc nöqtəsidir. UI dizaynerləri proqramın istifadəçi interfeysinin görünüşünü və hissini yaradırlar. İstifadəçi interfeysi əsasən iki formada olur. Daxiletmə. İstifadəçiyə sistem üzərində işləmək imkanı verir.

İstifadəçi profili — istifadəçi ilə əlaqəli parametrlər və məlumat toplusu. Bu, şəxsiyyəti müəyyən etmək üçün istifadə olunan kritik məlumatları, məsələn, adı, yaşı, fotoşəkili, həmçinin bilik və ya təcrübə kimi fərdi xüsusiyyətləri özündə əks etdirir. İstifadəçi profilləri ən çox "Facebook", "Instagram" və "LinkedIn" kimi sosial media saytlarında mövcuddur. Onlar fərdin könüllü rəqəmsal şəxsiyyəti kimi xidmət edir, onların əsas xüsusiyyətlərini və xüsusiyyətlərini vurğulayır. Fərdi kompüter və əməliyyat sistemlərində istifadəçi profilləri faylları, parametrləri və sənədləri "hesablar" kimi tanınan fərdi istifadəçi mühitləri üzrə kateqoriyalara ayırmağa xidmət edir. Həmçinin əməliyyat sistemini istifadəçiyə daha yaxın və uyğunlaşdırılmış olmağa imkan yaradır. Fiziki istifadəçi profilləri pasportlar, sürücülük vəsiqələri və hüquq sistemində fərdi şəxsiyyəti müəyyən etmək üçün istifadə edilən hüquqi sənədlər kimi şəxsiyyət sənədləri kimi xidmət edir. İstifadəçi profili həmçinin, istifadəçi modelinin kompüter təsviri kimi qəbul edilir. İstifadəçi modeli fərdi istifadəçi haqqında müəyyən xüsusiyyətləri əldə etmək üçün istifadə edilən (məlumat) strukturdur və istifadəçi profilinin əldə edilməsi prosesi istifadəçi modelləşdirmə və ya profilləşdirmə adlanır. İstifadəçi profillərinin mənşəyi pasportun mənşəyi ilə izlənilə bilər ki, bu da 1920-ci ildə Birinci Dünya müharibəsindən sonra Millətlər Liqasında aparılan danışıqlardan sonra məcburi hala gətirilən şəxsiyyət vəsiqəsi (ŞV) ilə əlaqəlidir.

Zerrin Tekindor (5 avqust 1964) — Türk aktrisa və rəssam. 2004, 2010 və 2014-cü illərdə "Afife Teatr Mükafatları" mükafatına layiq görülüb. O, teatr karyerası ilə yanaşı, rəssamlıq karyerasını da davam etdirib, bir çox fərdi sərgiləri açıb. "Aşk-ı Memnu" serialındakı "Madmazel" rolu ilə geniş tanınıb. 5 avqust 1964-cü ildə Balıkəsirin Burhaniyyə şəhərində anadan olub. İbtidai və orta təhsilini Ankarada bitirmişdir. Ali təhsilini 1985-ci ildə Hacettepe Universiteti Ankara Dövlət Konservatoriyası Teatr fakültəsini bitirmişdir. 1985–1987-ci illərdə Adana Dövlət Teatrında stajçı vəzifəsində çalışmışdır. 1987–2003-cü illərdə Ankara Dövlət Teatrında aktyorluq etmişdir. "Çamaşırhane", "Ferhat İle Şirin", "Göğe Açılan Pencere", "Büyük Aşıkların Sonuncusu", "Gürültülü Patırtılı bir Hikaye", "Ölüm", "Aşk Öldürür", "Geyikler Lanetler" kimi tamaşalarda rol alıb.