Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • ƏKS-REKLAM

    lat. reclamo – qışqırıram

    Tam oxu »
  • ƏQƏLİYYƏT

    Ərəbcə əqəl “az”, əqəliyyət isə “azlıq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏQRƏB

    Ərəbcədir, barmaq böyüklüyündə, quyruğunda zəhərli iynəsi olan böcəkdir. Bizdə çayın (çiyan) adı ilə yayılıb

    Tam oxu »
  • ƏL

    Əsli ilişmək kəlməsinin kökü olan il sözü ilə bağlıdır. Engelsdə belə bir fikir var: əl tədricən qabaq ayaq rolunu itirmiş və tutmaq, yapımaq funksiya

    Tam oxu »
  • ƏLABBAS

    Əl artikldır, sözə heç bir məna əlavə etmir. Söz elə Abbas (mənası: qaş­qa­baqlı) kimi başa düşülməlidir

    Tam oxu »
  • ƏLAQƏ

    Ərəbcədir, bizdə tarixən ilmək sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLCƏK

    Bu sözün əlcik, əltək, əllik, əldivan formaları da var. Sözün əsli əl- sə mək (əl üçün olan) kimi olub

    Tam oxu »
  • ƏLÇİM

    Cəhrədə ip əyirərkən əldə tutulan yun dəstəsinə əlçim deyilir. Buradakı -çim “tutam”, “dəstə” mənasını verən müstəqil sözdür (şəkilçi deyil)

    Tam oxu »
  • ƏLƏDDİN

    Bir yozuma görə, “dinin yüksəkliyi, aliliyi” deməkdir. Başqa yozuma görə isə Kəmaləddin tipli sözlərin birinci komponentinin ixtisarı ilə bağlı yaranı

    Tam oxu »
  • ƏLƏK

    İl feili zəminində yaranıb. Qədimdə sıx toxunan şeylərə “ilək” deyiblər. İlişmək, ilmək, ilgək sözləri ilə kökdaşdır

    Tam oxu »
  • ƏLƏK-VƏLƏK

    Diqqətlə axtarmaq mənasında işlədilir. Mənbələrdə ələk sözünün “axtarmaq” mənası verilib. Söz ələk və ələk kimi olub, sonra indiki şəklə düşüb

    Tam oxu »
  • ƏLƏMDAR

    Ələm ərəbcə “bayraq”, dar isə farsca “-cı” deməkdir. Sözün mənası bayraqçı (bayraqdar) kimi başa düşülə bilər

    Tam oxu »
  • ƏLƏNGƏ

    Güman edirəm ki, sözün kökü ölmək (ölənki) feili ilə bağlıdır, mənası “ölüvay” deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • ƏLƏS

    Şuluq, nadinc, yaramaz anlamlarını əks etdirir, alınma sözdür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLİ ƏTƏYİNDƏN UZUN

    Bir iş arxasınca gedən şəxs əli boş (yarıtmadan) qayıtdıqda deyirik: əli ətəyindən uzun gəldi. Əl dolu olanda hökmən yuxarı qaldırılır, boş olanda yan

    Tam oxu »
  • ƏLİ GÜNÜ

    Kərküklərdə cümə axşamı İmam Əlinin şərəfinə belə adlanır. Bazar günü əvəzinə Əhəd günü (yəni Allahın günü) işlədirlər

    Tam oxu »
  • ƏLİF

    Yunan sözüdür, hərfi mənası “rəngləmək” deməkdir. Adam adı kimi işlədilən Əlif sözü də var və ərəb mənşəlidir: Allah sözünün ilk hərfidir, “həmin hərf

    Tam oxu »
  • ƏLİFBA1

    Ərəb sözüdür, ilk iki hərfi (əlif və bey) adının birləşməsindən əmələ gəlib. Alfavit də həmin qayda üzrə yaranıb, yunan sözüdür

    Tam oxu »
  • ƏLİGUŞAD

    Əli (ərəbcə) və güşad (farsca) sözlərindən əmələ gəlib. Güşad “geniş” deməkdir. Məna: “Qəlbi Əlininki kimi geniş olan” deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏLİHEYDƏR

    Ərəbcə “Əlinin şiri” deməkdir. Heydər “şir” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLİMƏRDAN

    “Mərdlərin Əlisi” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLİNİYAZ

    “Əlinin hədiyyəsi” deməkdir. Niyaz farsca “arzu etmək”dir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLİSAHİB

    “Sahib yerində Əli çıxış edir” deməkdir, ərəb mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLİŞ

    Ehtimal ki, Əli və əş hissələrindən əmələ gəlib, “Əlinin dostu” deməkdir (müq. et: Allahyar), ikinci yozum: Əli sözünün əzizləmə formasıdır (İbiş kimi

    Tam oxu »
  • ƏLİŞAN

    Ərəbcə alişan (adlı-sanlı) sözünün dəyişilmiş formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLİŞİR

    “Əlinin aslanı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLİYALIN

    “Əlində lazımi şey (silah və s.) olmayan” deməkdir. Yalın “yoxluq” bildirir. Türkmənlər bunun yerinə “yalnız qol” işlədirlər

    Tam oxu »
  • ƏLİYİ

    Cəhrədən qabaq yunu və s. ip halına salmaq üçün istifadə edilən alətin adıdır. Əl və iy sözlərindən düzəlib (əldə əyirmək)

    Tam oxu »
  • ƏLLƏM-QƏLLƏM

    Özbək dilində allam-kallam(aldam-kaldam) kimi işlədilir. Aldatmaq  sözü ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • ƏLLƏZ

    Ərəbcə “Allahın buyurduğu” (Allah verən) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏLLİ OLMAQ

    Əsli “yelli ol” deməkdir, yel isə sürət anlamı ilə bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMBİZ

    Üzüm salxımları ağacdan sallanır və deyirlər: salxımlar əmbiz-əmbiz sallanır. Konus şəklində yığılmış taxıl, meyvə və s

    Tam oxu »
  • ƏMCƏK

    Əmik variantı da var. Əmmək feilindən dayanacaq qəlibi üzrə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMƏK

    İməcilik, əppək, iməkləmək, əmmək, əkmək, əmcək sözləri kökdaşdır, əmək, zəhmətanlayışı ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • ƏMƏKÖMƏCİ

    Sözün əsli əbəköməkcidir.Əbə - göbək nənəsidir, köməc isə dərman otunun adıdır. Uşağı tutan qadın həmin otla göbəyi müalicə edib

    Tam oxu »
  • ƏMƏNULLA

    “Allahın bağışladığı” (aman verdiyi) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMİ

    Mama sözü “əmiyə oxşayan” deməkdir (eyni məməni əmmiş olan). Dayza isə “doğana (anaya) oxşayan”dır. Latın dilində xalaya matertera (подобная матери) d

    Tam oxu »
  • ƏMİN

    Ərəbcə “inanılmış” (etibarlı) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMİNƏ

    Amin sözünün qadın cinsidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMİR

    Ərəbcədir, qədimdə sərkərdə, sonra canişin, sonra “şah, başçı” anlamlarını əks etdirib. Əmirxan sinonimlər birləşməsidir

    Tam oxu »
  • ƏMİRALI

    Mənası “Əmir Əli” (şah Əli, böyük Əli) kimi başa düşülə bilər. Görünür, “Əlinin əmri dünyaya gələn” deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏMİRULLA

    “Allahın əmri ilə yaranan” deməkdir, ərəb mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMİZDİRMƏK

    Əmmək məsdəri ilə bağlıdır, o isə yemək feili ilə qohumdur. Qalx-ız, dur-ğuz, əm-iz tipli sözlərdə şəkilçi təsirli feil və ya icbar növ (əm-iz) əmələ

    Tam oxu »
  • ƏMİZMƏK

    Durğuz, yedizdir tipli sözlərdə z əvəzinə r səsi olub, sonra dəyişib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏMMA QOYMAQ

    Amma bağlayıcısı ərəb mənşəlidir və ziddiyyət bildirən cümlələr arasında işlədilir. Əmma qoymaq “ziddinə çıxmaq” deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏMMƏK

    Sözün mənası “sormaq” deməkdir. Əmcək, əmzik, məməcik, əmi, əmə, mama (yəni bibi) sözləri kökdaşdır. Güman etmək olar ki, əmmək və yemək eyni kökdən t

    Tam oxu »
  • ƏMSAL

    Ərəb sözüdür, misal, məsələ, təmsil kimi sözlərlə kökdaşdır. Əsl mənası “oxşarlıq”, “uyğunluq” deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏNBƏRBALIĞI

    Dişli balinalar yarımdəstəsindən suda yaşayan məməli heyvan­lardan birinə indi “kaşalot” deyirik. 70 tona qədər çəkisi olur, mədəsindən 6 tona qədər ə

    Tam oxu »
  • ƏNCİK

    Encik kimi də işlədilib, “pişik balası” deməkdir. Ənik “bala” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏNDAM

    Fars sözüdür, “qamətli, boylu-buxunlu” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »