Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • ƏRAZİ

    Ərz (torpaq) sözünün cəmi formasıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRBAB

    Ərəbcə rəbb (ağa, cənab) sözünün cəmidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRDƏM

    “İgidlik, alicənablıq, insanlıq” deməkdir, ər (igid) sözündən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRDƏŞİR

    Farscadır, hərfi mənası “hakimiyyət sahibi” (şah) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRƏB RƏQƏMİ

    İndi işlətdiyimiz rəqəmlər, əslində, hindlilərin olub, lakin Avropaya Ərəbistandan yayıldığı üçün ərəb rəqəmi kimi məşhurlaşıb

    Tam oxu »
  • ƏRƏBZƏNGİ

    Güman edirəm ki, sözün ikinci hissəsi zənci kəlməsinin dəyişmiş formasıdır: ərəb zəncisi. İkinci yozum: ikinci hissə zəngulə kəlməsi ilə də bağlı ola

    Tam oxu »
  • ƏRƏMİK

    Dilimizdə mənaca yaxın olan qısır və ərəmik sözləri var. Ərəmik “ər”(kişi) sözü ilə bağlıdır: ərdən yarımayan (heç vaxt doğmayan) deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏRƏN

    Kökü “igid” mənasını verən ər sözüdür. Kişi anlamında işlədilən ər sözü də yuxarıdakı ilə eyni olub. İndi Anadolu türkləri kişi əvəzinə erkək kəlməsin

    Tam oxu »
  • ƏRGƏN

    Yetişmək, çatmaq mənasını verən ermək feili var. Ərgən həmin feildən əmələ gəlib, mənası yetişmiş deməkdir

    Tam oxu »
  • ƏRGƏNLİK

    Ər “yetişmək” deməkdir. Ərgən “yetişmiş oğlan, qız” anlamını verir. Ər­gənlik cinsi yetişmə əlaməti olaraq üzdə əmələ gələn sızaqları bildirir

    Tam oxu »
  • ƏRİK

    Qədimdə çəyirdəyi bərk qabıqla örtülmüş, giləmeyvə ilə müqayisədə böyük olan bütün meyvələrə ərik deyilib (Bağda ərik var idi

    Tam oxu »
  • ƏRİMƏK

    Əsli örümək kimi olub. Od sözünün sinonimi kimi ört (öt) kəlməsi də işlə­dilib, ütmək, ütü, ərimək kimi sözlər həmin örü feili əsasında yaranıb və ist

    Tam oxu »
  • ƏRİŞ

    Ər (ör) sözünün bir mənası “hündür” deməkdir. Ör – “hündür”, “örüş” deməkdir. Əriş “örüş”ün dəyişmiş formasıdır

    Tam oxu »
  • ƏRİŞTƏ

    Farsca riştə (ip) sözünün təhrifidir. Əriştə ip kimi uzun olur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRİZƏ

    Ərəb sözüdür və ərz (“ərz etmək” deyirik) kəlməsi ilə eyni kökə malikdir, mənası “xahiş (yazılı) etmək”dir

    Tam oxu »
  • ƏRKƏK

    Bu kəlmə ər(kişi) sözündən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRKÖYÜN

    Ərk (sərbəst, azad) sözündən əmələ gəlib. Ehtimal ki, öyün hissəsi -in şəkilçisinin qədim forması olub: ərk-in (erkin)

    Tam oxu »
  • ƏRMƏĞAN

    Farscadır, “hədiyyə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRSƏYƏ GƏTİRMƏK

    Uyğur dilində əs feili var və “içmək” mənasını verir. “Dədə Qorqud”da və digər mənbələrdə əsrük sözü içkili, sərxoş anlamında işlədilib

    Tam oxu »
  • ƏRŞAD

    Ərəbcə “ən ağıllı”, “doğru yol göstərən” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏRVAH

    Ərəbcədir, ruh sözünün cəm formasıdır (ruhlar). Kabus (ölünün ruhunun müəyyən cildə girərək gəzməsi) mənasında işlədilir

    Tam oxu »
  • ƏRZAN (ƏRZƏN)

    Farscadır: 1. “Layiq” deməkdir, bərazənde və ərzidən (layiq olmaq, qiymətli olmaq) məsdərləri ilə qohumdur

    Tam oxu »
  • ƏSARƏT

    Ərəbcədir, əsir sözü ilə eyni kökə malikdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏSATİR

    Ərəbcə əsturə sözünün cəmidir, “mif” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏSƏD

    Ərəbcə “şir”, “aslan” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏSƏDULLA

    Ərəbcədir, “Allahın şiri (aslanı)” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏSƏL

    Ərəbcə “xalis bal” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏSƏN

    Əsən monqol dilində “sağlamlıq” deməkdir, əsəni kəsilmək “xəstələnmək”dir, “məhv olmaq”dır. İndi əsəni kəsilmək “kökü kəsilmək” kimi başa düşülür

    Tam oxu »
  • ƏSƏR

    Ərəb mənşəlidir. Təsir sözü ilə qohumdur. Hərfi mənası “iz” deməkdir. Yazıl­mış məqalələrə, kitablara

    Tam oxu »
  • ƏSHAB

    Ərəb mənşəlidir. Əsabə sözünün təhrifidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏSİL

    Əsil-nəsil deyirik. Sinonimlər birləşməsidir. “Soy-kök” deməkdir. Əsl sözü isə ərəb mənşəlidir. Üsul sözü ilə eyni kökə malikdir

    Tam oxu »
  • ƏSİR

    Ərəb mənşəlidir, biz onun yerinə bulun sözünü işlətmişik. Bulmaq (əldə etmək) feili ilə bağlıdır, bucaq sözünün sinonimi də bulun olub (görünür, “xətl

    Tam oxu »
  • ƏSİR DÜŞMƏK

    Buradakı düşmək sözü tuş (olmaq) (yəni “rastlaşmaq”) kəlməsinin təhrifi ilə bağlıdır. Yola düşmək (getmək) ifadəsində də belədir

    Tam oxu »
  • ƏSİRGƏMƏK

    Mənbələrdə əs sözü “xeyirxah”, əssiz kəlməsi isə “xəsis” kimi açıq­lanıb. Əsirgə “qıymamaq” kimi şərh olunub

    Tam oxu »
  • ƏSKİ

    Keçmiş, köhnə mənalarında işlədilən bu söz çuvaş dilində z ilə yazılır: əzki. Altay dillərində izo(ozo) sözü “əvvəlki”, “qabaqkı” mənalarında işlədili

    Tam oxu »
  • ƏSKİK

    1. Dilimizdə əs feili olub, “azaltmaq” mənasında işlədilib. Onun da əsasında əvvəlcə əski törəmə kökü, sonra isə əskik sifəti, əskilmək feili əmələ gə

    Tam oxu »
  • ƏSNƏMƏK

    Əsmək, əsin (bu söz qabaqlar külək mənasında çox işlədilib) sözləri ilə kökdaşdır və qədim mənası rus dilindəki дуть feili ilə tərcümə olunub

    Tam oxu »
  • ƏŞ

    O.Süleymenova görə, slavyan mənşəlidir və есть sözünün dəyişmiş formasıdır. Gün və günəş sözlərini fərqləndirmək üçün ikinciyə есть (əş) artırılıb, mə

    Tam oxu »
  • ƏŞRƏF

    Ərəbcədir, şərəf, şərif kimi sözlərlə kökdaşdır, mənası “yaradılmışların ən əlası” deməkdir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • ƏT

    Dünya dillərinin çoxunda ət anlamını verən sözün mənası bədən deməkdir. Mə­sə­lən, latış dilindəki myaso (ruslara da latışlardan keçib) indi də bədən

    Tam oxu »
  • ƏTAYƏ

    Əta sözü ilə qohumdur, “hədiyyə” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏTCƏBALA

    “Ətcə” “əti görünən”, “lüt”, “tükü olmayan” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏTƏK

    Qədim mənbələrdə adaq, aşaq formalarında yazılıb, onu ayaq və aşağı sözləri ilə qohum hesab etmək olar

    Tam oxu »
  • ƏTƏNƏ

    Ət sözü ilə bağlıdır. İçərisində dölün yerləşdiyi kisəyə (ət kisəsi) deyirlər. Doğuşdan bir qədər sonra (2-6 saat arası) düşür

    Tam oxu »
  • ƏTRAF

    Ərəbcədir, tərəf sözünün cəmidir. Bizdə onun yerinə tövərək (yan-yörə və s.) işlədilib. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • ƏTRƏNG

    Rəngi ətə bənzəyən şeylərlə bağlı işlədilir, rəng hissəsi fars mənşəlidir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏYAN

    Dilimizdə “əyan olmaq” ifadəsi var. Əyan sözü eyn (göz) sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • ƏYAR

    Ərəbcə (iyar) saflığı ölçən vasitəyə deyirlər. Əyyar isə “bic, hiyləgər” və s. anlamlarında işlədirlər

    Tam oxu »
  • ƏYDİ

    Qaşığın içini dərinləşdirmək üçün əyri “bıçaq”dır. Əymək feilindən düzəlib və isimləşib. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • ƏYƏR-ƏSKİK

    Əsli gərək-əskik kimi olub: “gərək olan və bu gərək olandan nəyinsə çatışmaması” mənasını əks etdirir

    Tam oxu »