Qarğıdalının təzə əmələ gəlmişlərini yığıb ocaqda, ya təndirdə ütür, sonra onu duzlu suya salıb çıxarırlar
Qatığı torbaya töküb uca bir yerdən asırlar ki, suyu tamamilə süzüb getsin. Buna “süzmə” deyilir və Azərbaycanın əksər bölgələrində eyni mənada işlədi
Gəncə dialektində bu söz “xörək adı” mənasında işlənir: Bizim uşaxlar şeşəmodunu çox yillər (1, 467) Azərbaycan dilinin Qərb qrupu dialekt və şivələri
Çayla içilən qida məhsulunun adıdır. Bu söz fars dilindən alınmışdır. Şirniyyat məhsullarının hazırlanmasında daha çox bu qida növündən istifadə olunu
Mürəkkəb quruluşa malik bu qida məhsulu daha da çox “Novruz bayramı” ərəfəsində bişirilir. Hazırlanma qaydası belədir: Nazik yayılmış yuxanın içərisin
Bu çörək növünün adı mürəkkəb quruluşa malik olub, “şəkər” və “çörək” leksik vahidləri əsasında yaranmışdır
Mürəkkəb quruluşa malik olan bu çörək növündən Quba bölgəsində daha çox istifadə edilir. Quba dialektində bu söz “şirin çörək” mənasında işlənir
Üzüm və ya başqa meyvə sularının qıcqırdılmasından əldə edilən içkidir. Sərxoşluq verir. Bu söz Türkiyə türkcəsində şarap, başqırd türkcəsində şərəp,
Ərəb dilindən alınma sözdür. Meyvə suyu ilə şəkərin qarışığından hazırlanır. Azərbaycan dilində “şərbət kimi” məcazi mənalı ifadə də işlədilir
Şəki dialıektində Bu söz “yağ - soğanda əzilmiş lobyadan bişirilən xörək” mənasında işlənir: - Anam bizə bir yaxşı şırfıl bişirmişdi
Qəbələ şivəsində “xörək adı” mənasında işlənir: - Anamın bişirdiyi şırtılıq çox ləzzətli idi.(1, 471)
“Lobya, kələm və soğandan bişirilən xörək” anlamında Qəbələ şivəsində işlənir: - Ana, kefim yoxdu, mənə bir şıytılı bişir
Bu xörək qatıqsız, yağda bişirilir, dovğaya bənzəyir. “Şilə” sözü Qərbi Azərbaycan şivələrində 3 mənada işlənir: 1) “xörək adı” ; 2) “qırmızı rəngli ç
Bu söz Qərbi Azərbaycanın İrəvan, Zəngibasar şivələrində “düyü şorbası”, Ağbaba şivəsində “yarmadan hazırlanan xörək” mənasında işlənir
Mürəkkəb quruluşa malik bu xörək adı “şilə” və “plov” sözləri əsasında yaranmışdır. Süd və düyünün birlikdə qaynadılması yolu ilə hazırlanır
Cəbrayıl şivəsində çörək növünün adını bildirir. Bu şivədə “saca üst-üstə salınmaqla bişirilən yuxa, çörək” mənasında işlənir: - Tavad xala yaxşı şira
Fikrimizcə, mürəkkəb quruluşa malik bu xörək adı “şir” və “pirinc” sözləri əsasında formalaşmışdır. Burada “şir” sözü “saxsıdan hazırlanan qab” mənası
Mürəkkəb quruluşa malik olan bu xörək adı “şirin” və “qovurma” sözləri əsasında yaranmışdır. Çəyirdəksiz üzüm, qaysı, ərik qurusu və s
“İçində yağ və yumurta olan qoğal” mənasında Şamaxı dialektində və Göyçay şivəsində işlənir: - Anam təzə təndirimizdə şor bişirdi bizayçün (1, 472) Bu
Məhdud dialektal areala malik olan çörək növünün adıdır. “Cızdaqlı və ya cızdaqsız çörək” mənasında Quba dialektində işlənir: -Şora elə ləzzətdü uladu
Hibrid addır. Belə ki, bu qida məhsulunun adının birinci komponentində işlənən “şor” sözü ümumtürk mənşəlidir
Ətlə bişirilmiş sulu yemək mənasındadır. Qovrulmuş soğana tomat və ya pomidor vurulur, başqa qabda qaynanmış ət ora əlavə olunur
“Suda bişirilmiş lobya” mənasında Göyçay şivəsində işlənir: - Bacım bir yaxşı şorlama bişirdi. (1, 472)
Quba deialektində bu söz “yumurta, soğan və keşnişdən bişiriən sulu xörək” mənasında işlənir: - Şurbul çürək duğruyub yimağçun yaxşü şeydü
Bu içki növündən daha çox Güney Azərbaycanda istifadə olunur. Mürəkkəb quruluşa malik içki adıdır. “Şüvərəni yeddi dönə yuyub, sonra qəndi əridib əlav
“Qarğıdalı və ya darı çörəyi” anlamında Qərbi Azərbaycanın Karvansaray şivəsində işlənir. (10, 357)
Areal baxımında məhdud dairədə işlənən bu şivə sözü Şamaxı dialektində “süd və ya yağ qarışdırılmış nazik, quru çörək” mənasında işlənir: - Taxtaxın x
Arxaikləşmiş yemək adıdır. “Qovud” mənasında Azərbaycan dilinin bəzi dialekt və şivələrində işlənməkdədir
“Balaca təndir çörəyi” mənasında Ordubad şivəsində işlənir: -İsti tapeni üzzü pənirnən yiyəsən; Tape yassı olur
Bəzi zonalarda bu çörək növünə “dəsdana” da deyirlər. Naxçıvan dialekt və şivələrində təndirdə bişirilən qalın çörək anlamındadır
“Çörək növü” mənasında Qərbi Azərbaycanın İrəvan, Vedi, Zəngibasar şivələrində işlənir. (10, 359)
Adətən uşaqlar tərəfindən Novruz bayramında hazırlanır. Məhdud ərazidə işlənən bu şivə sözü Qərbi Azərbaycanın Çəmbərək şivəsində “Novruz bayramında u
Bu söz Şəki dialektində “çörək növü” mənasında işlənir. (11, 483) Tava sözü Beyləqan, Gədəbəy, Goranboy, Mingəçevir, Şuşa, Tərtər və eyni zamanda Qərb
Sintaktik üsulla yaranmış xörək adıdır. Aş növlərindən biridir. “Güney Azərbaycan örnəkləri” kitabında deyilir: “Düyünü qaynadıb, süzüb dəmə qoymadan
Yemək adıdır. “Çoxlu qoyun ətini qaynatdıqda onun qalan suyu və qoyunun öz yağı” ndan hazırlanır. Xörək adıdır
Məhdud arealda işlənən bu söz Ordubad şivəsində “xörək adı” mənasını bildirir: - Mən bu gün tərabudux yedim
Azərbaycanın bəzi dialekt və şivələrində, xüsusən Naxçıvan dialektində işlənir. Çobanlara məxsus xörək adıdır
Bu yemək növü yağ, un və doşabla bişirilir. Naxçıvan, Şəki dialektlərində, Biləsuvar, Mingəçevir şivələrində “halvanın bir növü” mənasında işlənir
Qatıq, göyərti doğranması yolu ilə hazırlanır. Bu söz Qərbi Azərbaycanın İrəvan, Qarakilsə, Üçkilsə, Vedi, Zəngibasar şivələrində “qatıq-çörək doğrama
Quba bölgəsində bu xörək növündən istifadə edilir. Hazırlanma qaydası belədir: Südlə xəmir yoğrulur və sonra yoğrulmuş xəmirə yumurta, qənd, ağ un, ya
“Qəndlə içilən çay” mənasında Ağdam və Şuşa şivələrində (11, 499) və eyni mənada Qərbi Azərbaycanın Çəmbərək şivəsində də işlənir
Arxaikləşmiş içki adıdır. Mahmud Kaşğarinin '“Divan”ında bulamac kimi bişirilən bir un' anlamında izah edilmişdir
Arxaikləşmiş yemək adıdır. Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində müşahidə edilmir. Mahmud Kaşğari bu sözün kəncəkcə “ət və ədviyyat doldurulan bağ
Arxaikləşmiş çörək növünün adıdır. Mahmud Kaşğari bu sözü “çörək” mənasında izah etmiş və göstərmişdir ki, bu söz “tök ər” sözündən alınmışdır; “tox a
Müasir dialekt və şivələrimizdə işlənmir. Yemək növünün adıdır. Mahmud Kaşğari bu yeməyin hazırlanması reseptini belə vermişdir: buğda suda qaynadılır
Mürəkkəb quruluşa malik bu xörək adının birinci komponenti quş adı ilə ifadə olunmuşdur. Daha çox Təbriz mətbəxində hazırlanır: “Toyuğu suda bişirib o
Sup növlərindəndir. Sintaktik üsulla formalaşmışdır. Bu xörək adının əsasında “toyuq” quş adı dayanır
Ayran növlərindən birinin adıdır. Azərbaycan məişətində qatığı çalxalayıb yağ, ayran əldə etmək üçün tuluqdan istifadə edilmişdir
Qoyun ətinin qara tikələrindən 0,5 kq qaynadılır. Sonra 0,5 kq mal əti çəkilir və onun tərkibinə təxminən 1 dəstə cəfəri göyərtisi, duz, istiot əlavə
“Lobyadan bişirilən xörək” mənasında Göyçay şivəsində işlənir: -Xalam turşu bişirib (1, 389)