Evə çatan kimi Rəhim şəhərin məşhur cərrahını çağırtdı.
Cərrahlar yorulmayıb bıçaqlarını işlədirdi.
Bəhramı cərrah stoluna qoyanda həkim məni arxayın saldı.
CƏRRAH
is. [ ər. ] Xəstələri yarmaq üsulu ilə müalicə edən həkim.
Hüseyn Əliyev (cərrah)
Əliyev Hüseyn Kərim oğlu (11 avqust 1897, Koturlu, Cavanşir qəzası – 31 iyul 1972, Bakı) — Azərbaycan cərrahı, tibb elmləri doktoru, professor (1939), Azərbaycan SSR əməkdar həkimi və əməkdar elm xadimi (1942).
== Həyatı ==
Hüseyn Əliyev 11 avqust 1897-ci ildə Kəlbəcərin Qoturlu kəndində anadan olub. 1967-ci ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin II qospital cərrahlıq kafedrasının müdiri və "Azərbaycan tibb jurnalı"nın baş redaktoru (1955-ci ildən) olmuşdur.
Tədqiqatı, əsasən, öd yollarının iltihabı xəstəliklərinin klinikası və patologiyasına, qida borusunun plastikasına və s. həsr edilmişdir.
Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni, Qırmızı Ulduz ordeni və medallarla təltif edilmişdir.
Tibb elmləri doktoru, professor (1939 idi.
31 iyun 1972-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
Mübariz Əliyev (cərrah)
Mübariz Yaqub oğlu Əliyev (16 aprel 1959, Füzuli) — tibb elmləri doktoru, professor.
Mübariz Əliyev 16 aprel 1959-cu ildə Füzuli rayonunun Yağlıvənd kəndində, müəllim ailəsində anadan olmuşdur. О, 1966-cı ildə orta məktəbə getmiş, 1976-cı ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirərək Azərbaycan Tibb Universiteti müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olmuşdur.
Universitetin cərrahiyyə ixtisası üzrə fərqlənmə diplomu ilə bitirərək 1986-cı ilə qədər Sumqayıt şəhərində təcili yardım xəstəxanasında cərrah kimi əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmuşdur. 1986–1989-cu illərdə I Moskva Tibb Universitetində məqsədli aspiranturada təhsil almış, 1989-cu ilin iyun ayında vaxtından əvvəl namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək tibb elmləri namizədi adına layiq görülmüşdür.
1989-cu ildən Azərbaycan Tibb Universitetində assistent, dosent, Musa Nağıyev adına xəstəxanada, eləcə də bir sıra özəl klinikalarda məhsul cərrah vəzifələrində çalışmışdır. Hazırda həmin universitetin professoru və Tədris Cərrahlıq Mərkəzinin cərrahiyə şöbəsinin rəhbəridir.
1990–1997-ci illərdə Azərbaycan Gənc Tibb Alimləri Şurasının sədri olmuşdur. Beş monoqrafiyanın, bir metodik tövsiyənin, iki dərsliyin yeddi səmərələşdirici təklifin və dünyanın bir sıra ölkələrində çap olunmuş 120-dən çox elmi məqalənin müəllifidir.2005-ci ildə "Kəskin bağırsaq keçməzliyinin kompleks müalicəsində cərrahi detoksikasiya probleminin həlli yolları" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsi adını almışdır.
2009-cu ildən prezident yanında Ali Attestasiya Kommisiyasınin ekspert şurasının üzvüdür və həmin ildən etibarən Amerika Birləşmiş Ştatlarının dövlət departamenti tərəfindən tanınan səhhiyyənin təşkili üzrə, beynəlxalq dərəcəli ekspertdir.
Məmməd Bağırov (cərrah)
Məmməd Bağırov (Bağırov Məmməd Adil oğlu; 12 dekabr 1960, Zəngibasar rayonu) — Rusiya alimi; Tibb elmləri doktoru. Rusiya Tibb Elmləri Akademiyası Mərkəzi Elmi‑Tədqiqat Vərəm İnstitutunun cərrahiyyə şöbəsinin rəhbəri.
Bağırov Məmməd Adil oğlu 1960-cı il dekabrın 12-də Ermənistan Respublikasının Masis rayonunda anadan olub. 1984-cü ildə Nəriman Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu (indiki Azərbaycan Tibb Universiteti) bitirib. 1985-1987-ci illərdə 53 nömrəli Moskva şəhər xəstəxanasında cərrah işləyib. 1987-ci ildə Mərkəzi Elmi-Tədqiqat Vərəm İnstitutunda çalışıb. 1993-cü ildə namizədlik, 2003-cü ildə isə “Ağciyərin yayılmış və mürəkkəb fibrozkavernoz vərəmi xəstələrinin kompleks cərrahi müalicəsi” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə edib.
M.Bağırov 1998-ci ildən Mərkəzi Elmi-Tədqiqat Vərəm İnstitutunun 2-ci cərrahiyyə bölməsinə rəhbərlik edib, 2011-ci ildə həmin institutun cərrahiyyə şöbəsinin müdiri təyin olunub.
O, Mərkəzi Elmi-Tədqiqat Vərəm İnstitutunun və Rusiya Federasiyasının aparıcı ftiziocərrahıdır. Eyni zamanda vərəm, həmçinin ağciyər və plevranın digər patologiyaları:
bronxların transsternal tıxanması, pulmonektomiya, plevropulmonektomiya, əməliyyat olunmuş ağciyərin götürülməsindən əvvəl lobektomiya, bilobektomiya, kombinə edilmiş anatomik rezeksiyalar, seqmental anatomik rezeksiyalar, əməliyyat edilmiş ağciyərin təkrar rezeksiyaları, bronxial gövdə rerezeksiyaları, kollaps-cərrahiyyə əməliyyatları (silikon möhürlə ekstraplevral pnevmoliz, torakoplastiklər), plevra patologiyasında müxtəlif əməliyyatlar, sinədaxili limfa düyünlərinin patologiyalarında əməliyyatlar zamanı bütün növ operativ müdaxilələri yerinə yetirir.
Rahim Hüseynov (cərrah)
Rahim Məmməd oğlu Hüseynov (1947, Salyan, Salyan rayonu) — professor, Azərbaycan Respublikasının sabiq səhiyyə naziri, "Təfəkkür" Universitetinin prorektoru, Biologiyaiya və təbiət elmləri kafedrasının müdiri, Beynəlxalq İnformatizasiya Akademiyasının həqiqi üzvü, "Dünya informasioloqları elitası" ünvanlı beynəlxalq müsabiqələr, akademik S.Vavilov və akademik Y.Məmmədəliyev adına mükafatların laureatı, ehtiyatda olan tibbi xidmət polkovniki.
Rahim Hüseynov 1947-ci ildə Salyan şəhərində qulluqçu ailəsində anadan olmuşdur. 1964-cü ildə həmin şəhərdə orta məktəbi bitirib N.Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsinə daxil olmuşdur. 1970-ci ildə institutu bitirmiş və həkim ixtisası almışdır. Həmin il təyinatla Ordu sıralarına göndərilmiş, 1972-ci ilə qədər İvanovo (Rusiya Federasiyası) vilayətinin Teykovo şəhərində hərbi hissənin həkimi işləmişdir. Hərbi xidməti başa vurduqdan sonra 1972–1975-ci illərdə Salyan rayon mərkəzi xəstəxanasında həkim-cərrah işləmişdir. 1975-ci ildə respublika Səhiyyə Nazirliyi aparatında Müalicə-profilaktika yardımı idarəsində həkim-inspektor, 1977–1980-ci illərdə nazirliyin Ərizə və şikayətlər şöbəsinin müdiri, Kadrlar, elm və təhsil müəssisələri idarəsinin rəisi, 1980–1986-cı illərdə Müalicə-profilaktika yardımı Baş idarəsinin rəisi vəzifəsində çalışmışdır. 1981-ci ildə Səhiyyə Nazirliyinin Kollegiya üzvü seçilmişdir. 1986-cı ildə səhiyyə nazirinin müavini vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1992–1993-cü illərdə Azərbaycan Respublikasının səhiyyə naziri vəzifəsində çalışmışdır.
Mehdi Bağırov (həkim-cərrah)
Mehdi Bağırov Abbas oğlu (20 dekabr 1915, Naxçıvan – 27 mart 2004, Naxçıvan) — həkim-cərrah. Səhiyyə əlaçısı, SSRİ xalq həkimi və Azərbaycan SSRİ əmakdar həkimi olmuşdur.
== Tibbi fəaliyyəti ==
1941-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun (indiki Tibb Universiteti) müalicə profilaktika fakültəsini bitirmiş;
1941–1945-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində Kiyev hərbi dairəsində xidmət etmiş, Berlinədək döyüş yolu keçmiş, minlərlə döyüşçünü həyata və cəbhəyə qaytarmış;
1946-cı ildə ordudan tərxis olunduqdan sonra Naxçıvanda cərrah işləmiş, muxtar respublikada cərrahiyyənin bünövrəsini qoymuşdur. Moskvada həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitunun urologiya kafedrasında elmi axtarışlar apararaq, Naxçıvan MSSR-də böyrək daşı xəstəlikləri və onların müalicəsi mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmiş;
1946–1966-cı illərdə, eyni zamanda, Naxçıvan Tibb Məktəbində cərrahiyyədən dərs demiş;
1959-cu ildə Naxçıvan Muxtar Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin baş cərrahı vəzifəsində işləmiş;
1959-cu ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir.
== Mükafatları ==
Xalq arasında böyük nüfuzu olan Mehdi Bağırov hələ 1959-cu ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilərək, müxtəlif orden və medallarla təltif edilmişdir. Lenin ordeni, Qırmızı ulduz, Xalqlar dostluğu və s. ordenlərlə təltif edilmişdir.
Əziz Əliyev (cərrah-onkoloq)
Əziz Cəmil oğlu Əliyev (16 yanvar 1975, Bakı) — tibb elmlər doktoru, professor. İ. M. Seçenov adına Birinci Moskva Dövlət Tibb Universitetinin (Seçenov Universiteti) Bakı filialının rektoru (14 dekabr 2015-ci ildən). Azərbaycan Respublikası Milli Onkologiya Mərkəzinin baş-boyun şişləri şöbəsində aparıcı elmi işçi və cərrah-onkoloq vəzifəsində çalışır (may 2013-cü ildən).
Əziz Cəmil oğlu Əliyev 16 yanvar 1975-ci ildə Bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub. 1991-ci ildə Bakı şəhəri 134 saylı məktəbi gümüş medalla bitirib.
1991-ci ildə Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinin müalicə fakültəsinə daxil olub.
Təhsilini Azərbaycan Respublikasının Dövlət proqramıi xətti ilə Amerika Birləşmiş Ştatlarında davam etdirərək Nyu-York Universitetini bitirib. Daha sonra Pittsburg Tibb Universitetinin (ABŞ) rezidenturasına qəbul olunub və rezidentura müddətində əsas diqqət baş və boyun şişlərinin cərrahi müalicəsi yönəldilib.
Amerika Birləşmiş Ştatlarında Memorial Sloan-Kettering Xərçəng mərkəzində "Baş və boyun onkologiyası" üzrə 2 illik proqramı uğurla bitirdikdən sonra cərrah-onkoloq diplomuna layiq görülüb. Avstriyada cərrahlıq üzrə tibb diplomu təsdiqləndikdən sonra Avstriyanın Barmherzigen Schwestern klinikasında baş-boyun şişləri şöbəsində cərrah-onkoloq vəzifəsində işləyib.
Cərrah
Müasir tibbdə cərrah cərrahiyyə əməliyyatını həyata keçirən həkimdir. Fərqli dövrlərdə və yerlərdə fərqli ənənələr mövcud olsa da, müasir cərrah eyni zamanda lisenziyalı bir həkimdir və ya cərrahiyyə sahəsində ixtisaslaşmadan əvvəl həkimlərlə eyni tibbi təhsili almışdır. Pediatriya, stomatologiya və baytarlıq sahəsində də cərrahlar var. Cərrahların hər il dünyada 300 milyondan çox cərrahi əməliyyat apardığı təxmin edilir.
Cərrah Mehmed Paşa
Cərrah Mehmed Paşa (v. 10 yanvar 1604, Konstantinopol) — III Mehmed dövründə 9 ay Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət xadimidir.
== Həyatı ==
Əsli və həyatının ilk illəri haqqında yetərli məlumat yoxdur. Əndərunda yetişmiş, ardından hasoda bölüyündə cərrah olaraq xidmət etməyə başlamışdır. Ardından yeniçəri ağası təyin edilərək saraydan ayrılmışdır. Bu vəzifədə ikən 1578-ci ildə kaptan-ı dərya Piyalə Paşanın ölümüylə dul qalan Gövhərxan Sultanla nikahlandı. Çox keçmədən 15 yanvar 1580-ci ildə xanımının da təsiriylə Rumeli bəylərbəyliyinə təyin edildi. Ardından 1582-ci ilin martında Boyalı Mehmed Paşanın yerinə dördüncü vəzir olaraq divana daxil oldu. Bu vəzifədə ikən Sultan Muradın böyük oğlu Şahzadə Mehmedi sünnət etdi. Bu səbəblə bundan sonrakı illərdə "Cərrah" ləqəbiylə anıldı.
Cərrah ibn Abdullah
Əbu Übəyda əl-Cərrah ibn Abdullah əl-Həkəmi(ərəb أبو عقبة الجراح بن عبد الله الحكمي) — Həkəmi tayfasından olan ərəb zadəganı və sərkərdəsi. 8-ci əsr ərzində o müxtəlif vaxtlarda Bəsrə, Sistan, Xorasan və Azərbaycanın valisi olmuşdur. Xəzər-ərəb müharibələrində ərəb qoşun sərkərdəsi.
== Həyatı ==
Xəzərlər tərəfindən 730-cu ildə Ərdəbil yaxınlığında döyüşdə öldürülmüşdür.
Zülfüqar Məmmədov (cərrah)
Zülfüqar Mehdi oğlu Məmmədov (21 mart 1903, Yelizavetpol – 15 iyul 1971, Bakı) — akademik, cərrahiyyə sahəsi üzrə tanınmış alim.
Zülfüqar Mehdi oğlu Məmmədov 1903-cü il mart ayının 21-də Gəncə şəhərində anadan olmuşdur.
1921-ci ildə Yelizavetpol (Gəncə) gimnaziyasını bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tibb fakültəsinə daxil olmuş, 1926-cı ildə oranı bitirmişdir.
Z. Məmmədov 1936-cı ildə dissertasiya müdafiə edərək, tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsinə və professor elmi adma layiq görülmüşdür.
Z. Məmmədov 1961-ci ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, 1968-ci ildə həqiqi üzvü seçilmişdir.
Z. Məmmədov Azərbaycan Dövlət Universitetinin tibb fakültəsinin Ümumi cərrahlıq kafedrasında ordinator, (1926–1928), assistent (1928–1931), dosent və Operativ cərrahlıq kursunun müdiri (1931–1936) olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun Ümumi cərrahlıq kafedrasının müdiri vəzifəsində çalışmış (1938–1971), Respublikada Zob Xəstəliyi ilə Mübarizə Komitəsinin sədri, Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun direktoru, Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun rektoru (1943–1946), Azərbaycan Cərrahlar Cəmiyyətinin sədri və Ümumittifaq Endokrinoloqlar Komitəsinin üzvü (1947–1971) olmuşdur. 1961-ci ildən yenicə təşkil olunmuş Elmi Tədqiqat Kliniki və Eksperimental Təbabət İnstitutunun Endokrin Cərrahlığı şöbəsinə rəhbərlik etmiş, eləcə də Ümumittifaq Cərrahlar Cəmiyyəti Rəyasət Heyətinin üzvü (1962–1971) olmuşdur.
Z. Məmmədov cərrahiyyə sahəsi üzrə tanınmış alimlərdən olmuşdur. Onun elmi fəaliyyətinin əsas istiqamətini endemik ur xəstəliyinin, qalxanabənzər və böyrəküstü vəzilərin, yumurtalıqların xəstəliklərinin, eləcə də başqa endokrinoloji xəstəliklərin, həmçinin osteomilitlərin diaqnostikası və cərrahi müalicəsi, qarın boşluğu orqanlarının kəskin və xroniki xəstəliklərinin klinikası, diaqnostikası və müalicəsi, yanıqların, donmaların Naftalan neftindən hazırlanmış preparatlarla müalicəsi üsullarının işlənib hazırlanması təşkil etmişdir.
İsmayıl Məmmədov (cərrah)
İsmayıl Məhəmməd oğlu Məmmədov (27 dekabr 1918, Naxçıvan – 24 noyabr 2006, Sankt-Peterburq) — Azərbaycan sovet cərrahı, Azərbaycanda tibb təhsili və səhiyyəsində xidmətləri olan, Azərbaycan Respublikasının "əməkdar elm xadimi" (2000), Azərb. SSR Tibb institutunun ümumi cərrahiyə kafedrasının professoru Azərb, SSR səhiyyə nazirliyinin 4- cü xəstəxanasının cərrahiyyə şöbəsinin müdiri(1974), Tibb institutunun elmi işlər üzrə prorektoru (1975)
İsmayıl Məmmədov 27 dekabr 1918-ci ildə Naxçıvanın Nehrəm kəndində anadan olmuşdur.
Professor İsmayıl Məmmədov ilk təhsilini doğulduğu Nehrəm kəndində aldıqdan sonra Naxçıvan Tibb Texnikomuna daxil olmuş 1938 ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.Qaraçuğ kənd sovetliyində Feldşer məntəqəsinin müdiri kimi əmək fəaliyyətinə başlamış İ.Məmmədov daha sonra Nehrəm kənd həkim məntəqəsinin müdiri eyni zamanda Naxçıvan rayon Səhiyyə şöbəsinin təlimatçısı vəzifəsində çalışmışdır. 10 oktyabr 1939-cu ildə ordu sıralarına çağırılmış və 1946 cı ilin (7 il) sentyabr ayınadək hərbi xidmətdə olmuşdur. 2 ci dünya müharibəsinin başlandığı ilk günlərdən Litva sərhəddindəki hərbi hissədə xidmətə bağlamışdır. Leninqrad şəhərinin 900 günlük blokadası zamanı İjorsk taborunda baş feldşer kimi qulluq etmişdir. Bu taborda xidmətlərinə görə "Qırmızı Ulduz" ordeni və müxtəlif medallarla təltif olunmuşdur.
1946-cı ilin sentyabrında ordudan tərxis olunduqdan sonra İ.Məmmədov Vətəninə- Naxçıvana qayıtmışdır. İ.Məmmədov burada köhnə vəzifəsində çalışmış və 1947-ci ilin avqustunda Azərbaycan Respublikasının göndərişi ilə Leninqrad şəhərinə gələrək I Leninqrad Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakultəsinə daxil olmuşdur. 1953-cü ildə institutu fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş və hospital cərrahiyyə kafedrasında kliniki ordinator vəzifəsində saxlanmışdır.
Əbu Übeydə ibn Cərrah
Əbu Übeydə Əmir ibn Abdullah ibn Cərrah (ərəb. أبو عبيدة عامر بن عبدالله بن الجراح; 583, Məkkə – 639, Emmaus[d]) — İslam peyğəmbəri Məhəmmədin səhabələrindən biri. O, xəlifə Ömərin hakimiyyəti dövründə Raşidi ordusuna öndərlik etmişdir və Ömərin xilafətə davamçı seçdikləri adamlardan biri idi.
Tam adı Əbu Übeydə Əmir ibn Abdullah ibn Cərrah ibn Hilal ibn Üheyb ibn Dəbba ibn Həris ibn Fihr ibn Məlik ibn Nədr Kuraşi Fixri təqribən 581-ci ildə Məkkədə anadan olmuşdur. Tacir olan Əbu Übeydə Banu Həris ibn Fihr qəbiləsinin Kuraşi qolundan idi. O, İslamı qəbul etməzdən əvvəl Kuraşilər arasında, o cümlədən Məkkə şəhərində tanınırdı. Əbu Übeydə İslam peyğəmbəri Məhəmmədin Məkkədə yaşadığı dövrdə, 611-ci ildə Əbu Bəkrdən sonra İslam dinini qəbul edir. Məhəmmədin digər səhabələri ilə Həbəşistana köçməli olan Əbu Übeydə Məkkəyə qayıtdıqdan sonra Mədinəyə gedir. O, Mədinə olan dövrdə gənc İslam Dövlətinin yaranmasına və möhkəmlənməsinə kömək etdi. Əbu Übeydə Məkkə bütpərəstləri ilə müsəlmanlar arasında gedən bütün döyüşlərdə iştirak edir.
Əli ibn İsa ibn Cərrah
Əli ibn İsa ibn Davud ibn Cərrah (859 – 1 avqust 946, Bağdad) — Abbasilər xilafətində fars əsilli məmur.
Abbasilər hökumətində uzun müddət xidmət keçmiş ailədən olan Əli ibn İsa Abbasilər sarayında hakimiyyətə yüksəlmiş, 913–917-ci, 918–923-cü və 927–928-ci illərdə vəzir vəzifəsində çalışmışdır. Əli ibn İsanın Abbasilər dövlətinin süqutu ilə nəticlənən tənəzzülü ilə üst-üstə düşən siyasi karyerası keşməkeşli olmuş, rəqibi Əbülhəsən Əli ibn Fərat və onun tərəfdarları ilə tez-tez sürgünlərə səbəb olmuş hakimiyyət mübarizəsi ilə yadda qalmışdır. İbn Fəratın səxavətindən və israfçılığından fərqli olaraq, Əli ibn İsa fitnə-fəsadın sərt və qətiyyətli rəqibi olmuş, bu ona çoxlu düşmənlər qazanmışdır. Buna baxmayaraq, o, sonrakə illərdə idarəetmə üzrə istedadı və dürüstlüyü səbəbindən "yaxşı vəzir" kimi yadda qalmışdır.
van Berkel, Maaike M. L. (2013). "ʿAlī b. ʿĪsā b. Dāʾūd b. al-Jarrāḥ".
Estetik cərrahiyə
Estetik cərrahiyə — tibbdə xarici görünüşün dəyişdirilməsi məqsədilə həyata keçirilən cərrahiyyə.
İstər insanda, istər heyvanlarda istərsə də füsunkar təbiətdə fərqli formada əks olunmasına baxmayaraq, hamımız gözəlliyi sevir, daima onu axtarır, gördüyümüzdə isə ondan həzz alırıq. Dövrümüzün insanlarına nəzər salsaq, görərik ki, onlar daxili gözəlliklə müqayisədə daha çox zahiri gözəlliyin qayğısına qalırlar. Gözəllik dünyasında elmin son "sıçrayış"larına aid rəsmi statistikaya nəzər salsaq, görərik ki, təbii gözəllik üzərində inqilab etmiş süni gözəlliyə- kosmetik əməliyyatlara dair statistik rəqəmlər heyrətedicidir. Məsələn, təkcə Parisdə kosmetik cərrahiyyə əməliyyatı ilə məşğul olan 200 mərkəz mövcuddur, və hər il bu mərkəzlərdə 60 min plastik əməliyyat aparılır.
ABŞ-də isə kosmetik əməliyyatlar Amerika cəmiyyətinin ənənəsinə çevrilib. Dünyada kosmetik əməliyyatların sayı baxımından ABŞ 21% nisbəti ilə birinci yeri, Braziliya 14% nisbəti ilə ikinci yeri, Meksika isə 8% nisbəti ilə üçüncü yeri tutub. Estetik (eyni zamanda cavanlaşdırıcı əməliyyat) əməliyyat — dünyada həm kişilər, həm də qadınlar arasında ən populyar əməliyyat növüdür.
== Estetik cərrahiyənin növləri ==
Plastik əməliyyatların bir neçə növü mövcuddur.
Dünyada ən çox edilən əməliyyat "Ritidektomiya" adlanan sifət və boyun dərisinin dartılmasıdır.
Etnik estetik cərrahiyə
Etnik estetik cərrahiyə və ya etnik modifikasiya — şəxsin xarici görünüşünün hansısa bir müəyyən irqə və ya etnik qrupa bənzəməsi üçün nəzərdə tutulmuş estetik cərrahiyə. Rinoplastika (burun əməliyyatı) və blefaroplastika (göz qapağı əməliyyatı) da məşhur prosedurlardan biridir.
Maykl Ceksonun estetik əməliyyatı etnik estetik cərrahiyənin konetksində müzakirə edilmişdir. Elizabət Kayken "Venus Envy: A History of Cosmetic Surgery" (azərb. Venus Envi: Kozmetik əməliyyatın bir tarixi) adlı kitabının bir hissəsini "Maykl Cekson amili"nə həsr etmişdir.
== Etnik müzakirələr ==
Müxtəlif estetik cərrahlar estetik cərrahiyə istəyən Afrika mənşəli sifarişçilərdə estetikanın motivasiyaları və irqi transformasiya arasında fərq qoyur. Onların fikirlərinə görə, "irqi transformasiya arzusunda olan sifarişçilər bu əməliyyatın riskləri ilə bağlı məlumatlandırılmalıdırlar və ümumi olaraq, bunu tələb edənləri ruhdan salmaq lazımdır".
Feminist alimlərin bu mövzu haqda ayrı-ayrı fikirləri var. Kinqston Kuins Universitetində fəlsəfə professoru olan Kristin Overal şəxsi irqi transformasiyanın və ya onun sözləriylə "transirqçilik" şəxsi cərrahiyə intervensiyaların daha böyük bir sinfinə aiddir. Bu böyük sinfə transseksual şəxsiyyət dəyişikliyi, bədən incəsənəti, kosmetik əməliyyat, Myunxhauzen sindromu və könüllü qadın sünnəti aiddir.
Katlin(cərrahiyə)
Katlin və ya Katlinq – uzun, iki tərəfli cərrahi bıçaq . 17-ci əsrdən 19-cu əsrin ortalarına qədər, xüsusən də amputasiya üçün istifadə edilmişdir; bundan sonra mexaniki idarə olunan (daha sonra elektriklə idarə olunan) mişarlar istifadə olunmağa başlandı.
Cərrah William Clowes 1596-cı ildə yazılmış tibbi traktatında alət haqqında yazırdı ki, amputasiya üçün "çox yaxşı bir katlin və kəsik bıçağı" istifadə edilməlidir 1639-cu ildə cərrah John Woodall bir əsərdə "catlinge" haqqında danışdı. 1693-cü ildə İngilis donanmasının cərrahı Con Moyl düzgün amputasiya üsullarını təsvir edərkən yazırdı ki, "Katlinqinizlə əti və damarları sümüklərin ətrafında və arasında bölün və katlinqinizin arxası ilə periosteumunu çıxarın ki, bu, sümüklərin işləməsinə mane olmasın. gördü, nə də əməliyyatda daha böyük əzablara səbəb ola bilməz".
Daha sonralar bu terminin sümüklərarası bıçağa aid olduğu anlaşıldı.
Katlin (cərrahiyə)
Katlin və ya Katlinq – uzun, iki tərəfli cərrahi bıçaq . 17-ci əsrdən 19-cu əsrin ortalarına qədər, xüsusən də amputasiya üçün istifadə edilmişdir; bundan sonra mexaniki idarə olunan (daha sonra elektriklə idarə olunan) mişarlar istifadə olunmağa başlandı.
Cərrah William Clowes 1596-cı ildə yazılmış tibbi traktatında alət haqqında yazırdı ki, amputasiya üçün "çox yaxşı bir katlin və kəsik bıçağı" istifadə edilməlidir 1639-cu ildə cərrah John Woodall bir əsərdə "catlinge" haqqında danışdı. 1693-cü ildə İngilis donanmasının cərrahı Con Moyl düzgün amputasiya üsullarını təsvir edərkən yazırdı ki, "Katlinqinizlə əti və damarları sümüklərin ətrafında və arasında bölün və katlinqinizin arxası ilə periosteumunu çıxarın ki, bu, sümüklərin işləməsinə mane olmasın. gördü, nə də əməliyyatda daha böyük əzablara səbəb ola bilməz".
Daha sonralar bu terminin sümüklərarası bıçağa aid olduğu anlaşıldı.
Rekonstruktiv cərrahi
Rekonstruktiv cərrahi (bərpa cərrahisi) doğuşdan gələn anormallıqlar, inkişaf anomaliyaları, qəza nəticəsindəki yaralanmalar, infeksiyalar, şişlər (xoşxassəli və bədxassəli) və digər xəstəliklər nəticəsində əmələ gələn zədələnmiş bədən qisimlərinə tətbiq edilir. Burada əldə ediləcək görünüşə diqqət edilsə də əsil məqsəd, yaralanmış və funksiyalarını itirmiş bədən qisimlərinə yenidən funksiya qazandırmaqdır.
Rekonstruktiv cərrahi özü-özünə yaxşılaşması mümkün olmayan; ya da özü-özünə yaxşılaşdıqda tam yaxşılaşmayan və işləməsi mümkün olmayan orqanları – bədən qisimlərini bərpa edir və funksiyalarını geri qaytarır.
Uşaq cərrahiyyəsi
Uşaq cərrahiyyəsi və ya pediatrik cərrahiyyə — döllərin, körpələrin, uşaqların, yeniyetmələrin və gənclərin cərrahiyyəsini əhatə edən cərrahiyyənin alt ixtisası.
Uşaq cərrahiyyəsi 1879-cu əsrin ortalarında ortaya çıxdı və anadangəlmə qüsurların cərrahi müalicəsi yeni texnika və üsullar tələb etdiyi üçün daha çox uşaq xəstəxanalarında yer almağa başladı. Bu yeniliyin baş verdiyi yerlərdən biri Filadelfiya Uşaq Xəstəxanası olub. Çarlz Everett Koopun cərrahi rəhbərliyi altında 1940-cı illərdən etibarən körpələrin endotraxeal anesteziyasının yeni üsulları əvvəllər sağalmayan anadangəlmə qüsurların cərrahi yolla bərpasına imkan verdi. 1970-ci illərin sonlarına qədər bir çox əsas anadangəlmə qüsur sindromlarından uşaq ölüm nisbəti demək olar ki, sıfıra endirildi.
Uşaq cərrahiyyəsinin alt ixtisaslarına aşağıdakılar daxildir: neonatal cərrahiyyə və fetal cərrahiyyə.
Bariatrik cərrahiyyə
Bariatrik cərrahiyyə obez insanlar üzərində həyata keçirilən müxtəlif prosedurları ehtiva edir. Bariatrik cərrahiyyə arıqlamaq və piylənmənin ağırlaşmalarını azaltmaq üçün ən təsirli müalicə üsulu hesab olunur.
Hipnoz cərrahiyyə
Hipnoz cərrahiyyə — xəstənin ənənəvi anesteziyadan yox hipnoterapiya ilə sakitləşdirildiyi əməliyyat. Anesteziya üçün hipnoz ilk dəfə 1840-cı ildə cərrah Jeyms Braid tərəfindən istifadə edilmişdir. Bəzən mediada hipnoz altında cərrahiyyə əməliyyatının aparılması barədə xəbərlər olur, lakin onlar nəzarət edilən şəraitdə həyata keçirilmədiyi üçün onlardan heç bir nəticə çıxarmaq olmur.
Doğuş və ya əməliyyatdan sonrakı ağrı kimi digər kontekstlərdə ağrının müalicəsində hipnozun effektivliyini dəstəkləmək üçün kifayət qədər dəlil yoxdur.
== Tarixi ==
Mesmerizm (heyvan maqnitizmi də adlandırılir) — Franz Mesmer tərəfindən heyvanlarda görünməz təbii qüvvə hesab etdiyi bir termindir. O, həmçinin onu şəfa kimi fiziki təsirləri ola biləcəyinə inanırdı.
İlk hipnoz cərrahiyyəsi ilə tanınan Ceyms Braid ilk dəfə Çarls Lafonten tərəfindən maqnetizmlə bağlı ictimai tamaşada iştirak edərkən mesmerizmi müşahidə etdi. Daha iki şouda iştirak etdikdən sonra o, belə qənaətə gəldi ki, müşahidə olunan fiziki təsirlər olsa da, onlar maqnit müdaxiləsindən qaynaqlanmayıb. Braid daha sonra mesmerizmin subyektin görmə və konsentrasiyası ilə əldə edildiyi fikrini sübut etmək üçün öz üzərində təcrübədən istifadə etdi. Buna görə də Braid Lafontenin nümayiş etdirdiyi hadisələrin maqnetizmlə heç bir əlaqəsi olmadığını iddia etdi.
Neyroplastik cərrahiyyə
Neyroplastik cərrahiyyə və ya rekonstruktiv cərrahiyyə sinir sisteminin, xüsusən də beyin və periferik sinirlərin funksiya və formasının bərpası ilə məşğul olan cərrahi ixtisasdır. Bu ixtisas travma, şişlər və ya digər xəstəliklər nəticəsində sinir sisteminə zərərin bərpasına yönəlmişdir. Neyroplastik və rekonstruktiv cərrahlar xəstələrin funksiyalarını bərpa etmək və həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün mikrocərrahiyyə, sinir transplantasiyası və neyroprostetik kimi müxtəlif üsullardan istifadə edirlər.
Dr. Pol Busi və Dr. Uaylder Penfild kimi qabaqcıllar nevroloji xəstəlikləri olan xəstələri müalicə etmək üçün yeni cərrahi üsullar inkişaf etdirirdilər. 1950–60-cı illərdə neyrooplastik və rekonstruktiv cərrahiyyə sahəsi ortaya çıxmağa başlasa da, bu sahənin tarixi əsasən 1800-cü illərin sonlarına, fransız neyrocərrah Viktor Horslinin güllə yarası nəticəsində yaranan üz iflicini bərpa etmək üçün ilk sinir greftini yerinə yetirdiyi vaxta gedib çıxır. O vaxtdan bəri mikrocərrahiyyə, neyroprostetik və digər üsullardakı irəliləyişlər sinir zədələri və pozğunluqlarının müalicəsində əhəmiyyətli irəliləyişlərə səbəb olmuşdur, lakin neyroplastiklik anlayışı 19-cu əsrdən, alimlərin təcrübəyə cavab olaraq beynin dəyişmə qabiliyyətini öyrənməyə başladığı vaxtdan bəri mövcuddur. 20-ci əsrin əvvəllərində isə neyrocərrahlar beyin zədələri və ya pozğunluqları olan xəstələri müalicə etmək üçün neyroplastikliyin istifadəsini araşdırmağa başladılar.
Reduksiya (ortopedik cərrahiyyə)
Reduksiya — sınığı və ya çıxığı düzgün vəziyyətə qaytarmaq üçün cərrahi əməliyyat.
"Reduksiya" termininin mənası hər hansı bir aradan qaldırma və ya kəmiyyət azalması demək deyil, əksinə bərpanı nəzərdə tutur: (re - "geri, başlanğıc vəziyyətə" + ducere – "aparıcı/gətirmək") — yəni "normal vəziyyətə gətirir”.
Sümük sındıdan sonra qırıqlar yerdəyişmə nəticəsində hamarlığını itirir. Qırılan sümüyün heç bir deformasiya olmadan sağalması üçün sümük parçaları yenidən öz normal anatomik vəziyyətinə uyğunlaşdırılmalıdır.
Ortopedik cərrahiyyə yerdəyişməni azaltmaqla sınıq sümüyün normal anatomiyasını yenidən yaratmağa çalışır.
Reduksiya prosesi qısa müddət ərzində şiddətli ağrılı ola bildiyindən, adətən qısa təsirli anesteziya, sedativ və ya sinir bloku altında aparılır.
Qiriq hissəcikləri quraşdırıldıqdan sonra, reduksiya, gipslərin tətbiqi, dartma və ya plitələr, vintlər və ya digər implantlar vasitəsilə saxlanılır, bu da öz növbəsində xarici və ya daxili ola bilər.
Reduksiya "qapalı" və ya "açıq" cərrahiyyə üsullarla ola bilər:
Qapalı reduksiya — sümük parçalarına cərrahi məruz qalmadan yığmaq.
Açıq reduksiyada — sınıq hissəcikləri toxumaların parçalanması ilə cərrahi olaraq müəyyən edilir.
Ümumi cərrahiyyə
Ümumi cərrahiyyə — qida borusu, mədə, nazik bağırsaq, yoğun bağırsaq, qaraciyər, mədəaltı vəzi, öd kisəsi, apendiks, öd yolları və çox vaxt qalxanabənzər vəzi də daxil olmaqla qarın boşluğuna diqqət yetirən cərrahi ixtisas. Ümumi cərrahiyyə həmçinin dəri, sinə, yumşaq toxuma, travma, periferik arteriya xəstəlikləri və yırtıqları əhatə edən xəstəliklərlə məşğul olur və qastroskopiya, kolonoskopiya və laparoskopiya kimi endoskopik əməliyyatları həyata keçirir.
Ümumi cərrahlar aşağıdakı fənlərdən biri və ya bir neçəsi üzrə ixtisaslaşa bilərlər:
Şimali Amerika, Avstraliya və Böyük Britaniya da daxil olmaqla dünyanın bir çox yerlərində travmaya qulluq üçün ümumi məsuliyyət ümumi cərrahiyyənin üzərinə düşür. Bəzi ümumi cərrahlar bu sahədə təkmil təlim və cərrahi reanimasiya üzrə ixtisaslaşdırılmış sertifikatdan keçirlər.
Ümumi cərrahlar demək olar ki, hər hansı bir təcili cərrahi əməliyyatı idarə edə bilməlidirlər. Onlar çox vaxt ağır xəstələr və ya ağır yaralı xəstələr üçün ilk müraciət yeridir və bu xəstələri stabilləşdirmək üçün müxtəlif prosedurları yerinə yetirməlidirlər, məsələn, torakostomiya, krikotiroidotomiya, kompartman fasiotomiyaları və qanaxmaya nəzarət etmək üçün təcili laparotomiya və ya torakotomiya. Onlar həmçinin cərrahi reanimasiya və ya travma reanimasiya şöbələrinə dəvət olunurlar.
Bütün ümumi cərrahlar təcili cərrahiyyə üzrə təhsil alırlar. Qanaxma, infeksiyalar, bağırsaq keçməzliyi və orqan perforasiyası onların qarşılaşdıqları əsas problemlərdir.
Xolesistektomiya (öd kisəsinin cərrahi çıxarılması) — bütün dünyada ən çox görülən cərrahi əməliyyatlardan biridir.
Abdominal cərrahiyyə
Abdominal cərrahiyyə — məqsədi qarın boşluğunun orqanlarının və divarlarının xəstəliklərinin və xəsarətlərinin cərrahi müalicəsi olan tibbi bilik sahəsi. Qarın cərrahiyyəsinə müvafiq profilli tibb müəssisəsinin şöbəsi də deyilir. Bu profilin əməliyyatları qarın cərrahiyyəsində ən qədimlərdəndir. Məhz onlarla cərrahın qarın əməliyyatları üzrə təlimi başlayır. Qarın əməliyyatlarının əhəmiyyətli bir hissəsi qarındır.
Qarın boşluğunun zədələnməsi həmişə ciddi problem olub və effektiv antibiotiklərin və antiseptiklərin meydana çıxmasından əvvəl əksər hallarda xəstənin sepsisdən ölümü ilə nəticələnirdi. Buna baxmayaraq, həkimlər cərrahi yardımın göstərilməsi üsullarını təkmilləşdirməyə davam etdilər. Qarın divarında cərrahiyyə əməliyyatları Hippokratın, Qalenin əsərlərində və bir çox orta əsr və daha müasir tibbi traktatlarda qeyd olunur.
Müasir qarın cərrahiyyəsi müalicə zamanı xəstəyə vurulan cərrahi travmanın minimuma endirilməsinə yönəlib. Bu məqsədlə endoskopik cərrahi üsullardan getdikcə daha çox istifadə olunur.
Cərrahiyyə əməliyyatı
Cərrahiyyə əməliyyatı, cərrahi müdaxilə və ya cərrahi müdaxilə (q.yun. χειρουργική, q.yun. χείρ — əl və ἔργον — hərəkət, iş və lat. operatio — iş, hərəkət) — müalicə, diaqnostika, orqanizmin funksiyalarının korreksiyası məqsədi ilə həkim tərəfindən insanın (və ya heyvanın) toxumalarına və ya orqanlarına toxumaların ayrılması, hərəkət etdirilməsi və birləşdirilməsinin müxtəlif üsullarından istifadə etməklə həyata keçirilən təsirlər kompleksi.
== Əməliyyatın mərhələləri və üsulları ==
Cərrahi əməliyyat üç əsas mərhələdən ibarətdir: cərrahi giriş (orqan və ya patoloji fokusun ifşa edilməsi), cərrahi üsul (orqan və ya patoloji fokusda cərrahi manipulyasiyalar) və cərrahi çıxış (cərrahi giriş zamanı zədələnmiş toxumaların bütövlüyünü bərpa etmək üçün tədbirlər kompleksi.).
Cərrahın əlindəki alətlərlə mexaniki hərəkət cərrahi texnikanın əsasını təşkil edir. Bundan əlavə, insana təsir etmək üçün temperatur effektləri (kriocərrahiyyə, termokoaqulyasiya və s.), elektrik cərəyanı (məsələn, elektrokoaqulyasiya), radiotezlik effektləri (ürək keçirici sistemin aberrant dəstələrinin radiotezlik ablasiyası və s.), lazer enerjisi toxuma və ultrasəs istifadə olunur.
Müalicənin cərrahi üsulu digər əsas müalicə üsulundan — konservativ — toxumaların birləşməsi və ayrılması - iki əsas texniki üsulla fərqlənir.
Müalicənin cərrahi üsulu onunla fərqlənir ki, əsas — terapevtik təsirə əlavə olaraq, onun istifadəsi həmişə bu və ya digər dərəcədə ifadə edilən cərrahi travma ilə müşayiət olunur.
Hərbi cərrahiyyə
Hərbi cərrahiyyə — hərbi (döyüş) əməliyyatları şəraitində cərrahiyyə, habelə döyüş xəsarətlərinin müalicəsi və müalicəsinin təşkilinə yönəlmiş tibbi intizam.
Hərbi səhra cərrahiyyəsi — tədqiq obyekti döyüş xəsarətlərinin patologiyası, onların diaqnozu, kliniki gedişatı və müalicə üsulları, habelə yaralılara və zədələnmişlərə cərrahi yardımın göstərilməsinin təşkili olan cərrahiyyə və hərbi tibb bölməsidir. fəal orduda və ölkənin arxa cəbhəsində tibbi evakuasiya mərhələləri. Hərbi səhra cərrahiyyəsinin yaranması bilavasitə görkəmli rus cərrahı Nikolay İvanoviç Piroqovun 1853-1856-cı illərdə Sevastopol hərbi kampaniyası zamanı fəaliyyəti ilə bağlıdır, burada o, hərbi səhra cərrahiyyəsinin istiqamətini müəyyən edən yaralıların müalicəsində bir neçə innovativ üsuldan istifadə etmişdir.
== Hərbi cərrahiyyəsinin xüsusiyyətləri ==
Ümumi cərrahiyyədən fərqli olaraq, hərbi səhra cərrahiyyəsi də döyüş şəraitində yaralıların müalicəsi üsullarını inkişaf etdirir, lakin diqqət zədədən sonra həyatın qorunmasına və əvvəlcə səhra xəstəxanasına, sonra isə arxaya təxliyə edilir.
Hərbi cərrah təkcə ümumi cərrah deyil, o, evakuasiyanın müvafiq mərhələsində yaralıların birbaşa cərrahi müalicəsini həyata keçirir.
== İstinadlar ==
== Ədəbiyyat ==
Пирогов Н. И. Начала общей военно-полевой хирургии…. Собр. соч. Т. 5, 6.
Kolorektal cərrahiyyə
Kolorektal cərrahiyyə — düz bağırsaq, anus və yoğun bağırsağın pozğunluqları ilə əlaqəli cərrahiyyə şöbəsi. Bu sahə həm də proktologiya kimi tanınır, lakin son termin indi tibbdə nadir hallarda istifadə olunur və ən çox anus və düz bağırsaqda terapevtik müdaxilələri təyin etmək üçün istifadə olunur.
== İxtisaslaşma sahəsi ==
Kolorektal cərrahiyyə aşağıdakı xəstəliklərin cərrahi müalicəsi üsullarını nəzərdən keçirir:
varikoz damarları, düz bağırsağın və anusun damarlarında şişlik və iltihab (hemoroid);
anusda qeyri-təbii çatlar və ya yırtıqlar (anal çatlar);
bədən boşluqları arasında anormal əlaqələr və ya patoloji kanallar (fistulalar: xarici fistula daxili boşluqdan başlayır və anal kanalın lümeninə və ya perineumun səthinə çıxır, daxili - bədənin içərisindəki içi boş orqanları birləşdirir);
şiddətli qəbizlik ilə müşayiət olunan şərtlər;
nəcisin tutulmaması;
anus vasitəsilə düz bağırsağın divarının çıxması (rektal prolaps);
anal atreziya kimi doğuş qüsurları;
Kron xəstəliyi kimi ağır kolon xəstəliklərinin müalicəsi;
kolon xərçəngi və rektum xərçəngi (kolorektal xərçəng);
prolaps halında rektal bölgənin yerini dəyişdirmək;
anal xərçəng;
anusun hər hansı bir travması;
anusa yerləşdirilən xarici cisimlərin çıxarılması.
== Ədəbiyyat ==
Кайзер А.М. Колоректальная хирургия. М.: Издательство Панфилова, 2011. - 755 с. ISBN 978-5-91839-005-4.
Operativ cərrahiyyə
Operativ cərrahiyyə — cərrahi alətlər, cərrahi əməliyyatlar, cərrahi müdaxilə üsulları haqqında elm, mahiyyəti diaqnostik, müalicəvi və ya bərpaedici məqsədlər üçün orqan və toxumalara mexaniki təsirlərə qədər uzanır.
Operativ cərrahiyyə əməliyyatdan əvvəl hazırlığı, əməliyyatın özünün texniki göstəricilərini və əməliyyatdan sonrakı dövrün xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq cərrahi yanaşmaları və cərrahi üsulları öyrənir, inkişaf etdirir və klinik cərrahiyyəyə tətbiq edir. Əksər cərrahi əməliyyatlar orqanın, onun bir hissəsinin və ya digər anatomik quruluşun ifşa edilməsini və cərrahi müdaxiləni əhatə edir.
Сергиенко В. И., Фраучи И. В. Топографическая анатомия и оперативная хирургия. Учеб. для студентов мед. вузов : в 2 т // М.: ОАО Тип. Новости. – 2005. – 3-е изд., испр.
Torakal cərrahiyyə
Torakal cərrahiyyə (lat. thorax — döş qəfəsi) — döş qəfəsi əməliyyatıdır.
Müxtəlif vaxtlarda, müxtəlif illərdə torakal cərrahlar süd vəzilərində cərrahiyyə, ağciyər, ürək, yemək borusu, mediastinum cərrahiyyə əməliyyatları həyata keçirmişlər. Məhz torakal cərrahiyyədən ürək cərrahiyyəsi, mammologiya və damar cərrahiyyəsi kimi müasir tendensiyalar yaranıb. Təbabətin bugünkü texnoloji inkişafı səviyyəsində bütün bu fənlərin yaxınlaşması tendensiyası yenidən müşahidə olunur. Torakal cərrahlar tərəfindən hazırlanmış minimal invaziv texnologiyalar (videotorakoskopiya, mediastinoskopiya) sayəsində ağciyərlərdə, ürəkdə və mediastendə əməliyyat aparmaq üçün keyfiyyətcə yeni imkanlar yaranmışdır.
Travmatik xarakterinə görə unudulmuş sinir gövdələrində bir sıra əməliyyatlar canlandırılıb, histoloji müayinə üçün toxuma nümunələrinin götürülməsi ilə diaqnostik imkanlar genişləndirilib, çox litrlik qan itkiləri və brütlə müşayiət olunan saatlarla aparılan əməliyyatlar kosmetik qüsurlar keçmişdə qaldı.
İrinli cərrahiyyə
İrinli cərrahiyyə (ing. purulent surgery) — irinli cərrahi infeksiya ilə xəstəliklərin müalicəsi və profilaktikasını öyrənən cərrahiyyə sahəsi. Ocaqların yerləşdiyi yerə görə irinli infeksiyalar yerli və ümumi bölünür. Bədəndə və ya insan bədənində yerləşdiyi yerdən asılı olaraq, irinli infeksiya müəyyən simptomlar və təzahürlərə malik ola bilər.
Горюнов С.В., Ромашов Д.В., Бутивщенко И.А. ГНОЙНАЯ ХИРУРГИЯ. АТЛАС /Под редакцией И. С. Абрамова/ М.: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2004.
İstanbul Universiteti-Cərrahpaşa
İstanbul Universiteti-Cərrahpaşa — İstanbulda yerləşən Türkiyə dövlət universiteti. 2018-ci ildə bəzi fakültə, institut, kollec və peşə məktəbləri İstanbul Universitetindən ayrılaraq İstanbul Universiteti-Cərrahpaşa adı altında yeni universitet kimi yaradılıb. Adını İstanbulun Cərrahpaşa səmtinə də adını verən Cərrah Mehmed Paşadan almaqdadır. 12 fakültə, 6 institut, 1 kollec, 5 peşə məktəbi və 17 tədqiqat mərkəzinə malikdir. 8 kampusu olan universitetin rektorluğu Avcılarda yerləşir. Universitet iki dildə, türk və ingilis dillərində təhsil verir.
Dünyanın 20 ən qədim universiteti arasında yer alan və Türkiyə Respublikasının ilk müasir universiteti olan İstanbul Universiteti, İstanbul-Cerrahpaşa Universitetinin əsasını təşkil edir. İstanbul Universiteti, 2018-ci ildə 23 fakültə, 17 institut, 2 məktəb, 7 peşə məktəbi, 44 elmi-tədqiqat mərkəzi, 12 şəhərcik, 6000-ə yaxın professor-müəllim heyəti, 12 min inzibati heyəti və 170 min-dən çox bakalavr tələbəsini özündə birləşdirirdi. Lakin bu böyümənin gətirdiyi problemlər zaman keçdikcə daha da artıb və həll olunmaz bir prosesə irəliləyirdi.
Gündən-günə sıxlaşan şəhərlər, onların əhalisinin durmadan artması, getdikcə çətinləşən nəqliyyat və məskunlaşma problemləri, eləcə də inzibati-təsərrüfat məsələlərinin həllində qarşıya çıxan çətinliklər və böyük universitetlərin idarə olunmasında formalaşan maliyyə, akademik və təhsil problemləri iri universitetlərin bölünməsi məsələsi gündəmə gətirməyə başlamışdı.
Əl-Cərrah ibn Əbd-ül-Lah əl-Həkəmi
Əbu Übəyda əl-Cərrah ibn Abdullah əl-Həkəmi(ərəb أبو عقبة الجراح بن عبد الله الحكمي) — Həkəmi tayfasından olan ərəb zadəganı və sərkərdəsi. 8-ci əsr ərzində o müxtəlif vaxtlarda Bəsrə, Sistan, Xorasan və Azərbaycanın valisi olmuşdur. Xəzər-ərəb müharibələrində ərəb qoşun sərkərdəsi.
Xəzərlər tərəfindən 730-cu ildə Ərdəbil yaxınlığında döyüşdə öldürülmüşdür.
Əl-Cərrah ibn Əbd-ül-Lah əl Həkəmi
Əbu Übəyda əl-Cərrah ibn Abdullah əl-Həkəmi(ərəb أبو عقبة الجراح بن عبد الله الحكمي) — Həkəmi tayfasından olan ərəb zadəganı və sərkərdəsi. 8-ci əsr ərzində o müxtəlif vaxtlarda Bəsrə, Sistan, Xorasan və Azərbaycanın valisi olmuşdur. Xəzər-ərəb müharibələrində ərəb qoşun sərkərdəsi.
Xəzərlər tərəfindən 730-cu ildə Ərdəbil yaxınlığında döyüşdə öldürülmüşdür.