DƏYƏNƏK
DƏYƏR-DƏYMƏZİNƏ
OBASTAN VİKİ
Dəyər
Dəyər — Qiymət, əhəmiyyət, ləyaqət, keyfiyyət. Qiymətləndirmə – ifadə şəklində verilmiş qiymətlərin müəyyən olunmasının proqram yolu ilə yerinə yetirilməsi və ya proqram deyimi ilə verilən əməllər. Kompilyasiya və ya çalışma mərhələsində baş verir. Məsələn, proqram mürəkkəb ifadəni bərabərlik şəklində qiymətləndirə və sonra bu nəticəni müəyyən dəyişənə mənimsədə bilər. Eləcə də altproqramı çağıran deyimin qiymətini hesablaya və sonra qiymətləndirmənin nəticəsindən asılı olaraq idarəetməni altproqrama verə bilər. == Riskə məruz dəyər == Riskə məruz dəyər, riskin ölçmə üsulu. Bütün dünya ədəbiyyatlarında riskə məruz dəyər "Value at Risk(VaR)" kimi qəbul edilir. Riskə məruz dəyər (RMD) modeli maliyyə institutları tərəfindən bazar riskini hesablamaq üçün geniş şəkildə istifadə olunur. RMD müəyyənləşdirilmiş çərçivədə verilmiş ehtimalla portfelin dəyərinin maksimal itkisini hesablayan modeldir. Riskə məruz dəyər üç parametrlə xarakterizə olunur.
Dəyər (fəlsəfə)
Dəyər bu və ya digər predmetin xassəsi, insanların arzu və tələbatlarının ödənilməsidir. İnsanın dəyərlər sisteminə xeyir və şər, xoşbəxtlik və bədbəxtlik, həyatın məqsədi və mənası haqqındakı təsəvvürləri də daxil ola bilər. Məsələn, "həyat" insanın başlıca dəyəridir. İnsanın dünyaya və özünə münasibəti sayəsində müəyyən dəyərlər ierarxiyası formalaşır ki, onun da zirvəsində bu və ya digər ictimai idealarda əks olunan mütləq dəyərlər durur. Insanın digər insanlarla münasibəti sabit, təkrar-təkrar qiymətləndirilməsi sosial, əxlaqi, dini, hüquqi və.s normalara çevrilir. Həmin normalar isə ayrı-ayrı fərdlərlə yanaşı, bütövlükdə cəmiyyətin gündəlik həyatını nizamlayır.
Dəyər (iqtisadiyyat)
Dəyər — konsepsiyası bir neçə fərqli tərifə malik olan iqtisadi fenomen. İqtisadi nəzəriyyədə sahiblər arasında malların könüllü mübadiləsində kəmiyyət münasibətlərinin əsası dəyərdir. Fərqli iqtisadi məktəblər dəyərin təbiətini müxtəlif yollarla izah edirlər: sosial vaxt baxımından zəruri olan iş vaxtı xərcləri, tələb və təklif tarazlığı, istehsal xərcləri, marjinal fayda və s. Mühasibat və statistika xərcləri, bir obyektin alınması və ya istehsalı üçün pulla ifadə olunan xərclərin məbləğidir. Gündəlik danışıqdakı dəyər bir məhsulun qiyməti ("kibrit nə qədərdir?"), satınalma xərcləri ("mənə 1000 manata başa gəldi."). Dəyər, xərc şərtlərinə yaxındır. == Dəyər nəzəriyyələri == Dəyər anlayışı əsas iqtisadi kateqoriyadır. Adam Smit və David Rikardo kimi klassik iqtisadçılar ayrıca mübadilə dəyərini (malların başqaları ilə mübadilə etmə qabiliyyəti) və istifadə dəyərini (faydalılıq, məhsulun istənilən tələbatı ödəmək qabiliyyəti) ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirirdilər. Onların hazırladığı dəyər əmək nəzəriyyəsinin əsas elementləri mübadilə dəyərinin mahiyyətini təhlil etməyə yönəldilmişdir. Bu nəzəriyyə Karl Marksın iqtisadi əsərlərində ən tam formanı aldı.
Mənəvi dəyər
Mənəvi dəyər – özünün fiziki və mənəvi varlığını qoruyub saxlamaq, yaşatmaq üçün hər hansı sosial qrup və ya cəmiyyətin əksər üzvlərinin doğru və lazımlı olduğuna inanıb qəbul etdikləri ortaq dünyagörüş, məqsəd, əxlaq normaları və inanclardır. Azərbaycan məktəblərində formalaşdırılan başlıca dəyərlər bunlardır: Fikrət Süleymanoğlu. İbtidai təhsil pilləsi üçün "Həyat bilgisi" kurrikulumu ilə bağlı bəzi qeydlər. İbtidai məktəb və məktəbəqədər tərbiyə jurnalı, 2007,№4, s.76-80.
Amortizasiya olunan dəyər
Amortizasiya olunan dəyər maliyyə aktivi və ya öhdəliklər — ilkin tanınma zamanı maliyyə aktivi və ya öhdəliyinin ölçüldüyü məbləğ, əsas borcun ödənişləri çıxılmaqla, effektiv faiz metodundan istifadə etməklə hesablanmış yığılmış amortizasiyanın məbləği üstəgəl və ya minilməklə, həmin ilkin məbləğ ilə ödəmə vaxtı ödəniləcək məbləğ arasındakı fərq və maliyyə aktivi üzrə gözlənilən kredit itkiləri üçün ehtiyat (ehtiyatdan əvvəl amortizasiya olunmuş dəyər maliyyə aktivinin ümumi balans dəyəri adlanır). Amortizasiya olunmuş dəyər faktiki olaraq aktivin (öhdəliyin) gözlənilən kredit itkiləri üçün ehtiyatı çıxmaqla, ilkin (ilkin tanınma zamanı) effektiv faiz dərəcəsi ilə diskont edilmiş gözlənilən pul vəsaitlərinin hərəkətinin dəyərinə bərabərdir. BMHS 9-a uyğun olaraq, maliyyə aktivləri və öhdəlikləri ilkin tanınma zamanı ədalətli dəyərlə ölçülür. Bununla belə, bəzi maliyyə aktivləri və öhdəlikləri sonradan amortizasiya olunmuş dəyərlə uçota alına bilər. Bunun üçün effektiv faiz dərəcəsi ilkin ədalətli dəyər əsasında müəyyən edilir və sonradan amortizasiya olunmuş dəyər bu dərəcə ilə diskont edilmiş aktiv və ya öhdəlik üzrə müqavilə üzrə gözlənilən gələcək (qiymətləndirmə anından) pul vəsaitlərinin hərəkətinin dəyəri kimi müəyyən edilir. . Maliyyə aktivlərinin amortizasiya olunmuş dəyərlə uçota alınması üçün, aktivin idarə edilməsi üzrə biznes modelinin məqsədi aktiv üzrə müqavilə üzrə pul vəsaitlərinin hərəkətini toplamaqdan ibarət olmalıdır və bu pul vəsaitlərinin hərəkəti yalnız ödənilməmiş hissə üzrə əsas borc və faiz ödənişləri olmalıdır (SPPI testi adlanır).
Geriyə Baxmağa Dəyər (1985)
Geriyə baxmağa dəyər... (film, 1985)
Geriyə baxmağa dəyər (film, 1985)
Günahlar şəhəri 2: O qadına görə öldürməyə dəyər
Günahlar şəhəri 2: O qadına görə öldürməyə dəyər (ing. Sin City: A Dame to Kill For) — 2014-cü il ABŞ istehsalı döyüş, cinayət, antologiya filmi. Rejissoru Robert Rodriges və Frenk Millerdir. Film 2005-ci ildə çəkilmiş "Günahlar şəhəri" filminin davamıdır. == Süjet == Film dörd hissədən ibarətdir: "O qadına görə öldürməyə dəyər", "Sadəcə başqa bir şənbə gecəsi", "Uzun dəhşətli gecə" və "Nensinin sonuncu rəqsi". Filmin əsas personajları: Nensi Kallahan (Cessika Alba), Marv (Mikki Rurk), Hartiqan (Brüs Uillis), Eva Lord (Yeva Qrin). == Kastinq == Menyut rolunda 2012-ci ildə vəfat etmiş Maykl Klark Dunkanı Dennis Heysbert əvəz etdi.
Günahlar şəhəri 2: O qadına görə öldürməyə dəyər (film, 2014)
Günahlar şəhəri 2: O qadına görə öldürməyə dəyər (ing. Sin City: A Dame to Kill For) — 2014-cü il ABŞ istehsalı döyüş, cinayət, antologiya filmi. Rejissoru Robert Rodriges və Frenk Millerdir. Film 2005-ci ildə çəkilmiş "Günahlar şəhəri" filminin davamıdır. == Süjet == Film dörd hissədən ibarətdir: "O qadına görə öldürməyə dəyər", "Sadəcə başqa bir şənbə gecəsi", "Uzun dəhşətli gecə" və "Nensinin sonuncu rəqsi". Filmin əsas personajları: Nensi Kallahan (Cessika Alba), Marv (Mikki Rurk), Hartiqan (Brüs Uillis), Eva Lord (Yeva Qrin). == Kastinq == Menyut rolunda 2012-ci ildə vəfat etmiş Maykl Klark Dunkanı Dennis Heysbert əvəz etdi.
İzafi dəyər
İzafi dəyər (ingil. surplus value) — işçinin əməyinin məhsulunun dəyəri ilə aldığı maaşının gerçək dəyəri arasında olan fərq. Kapitalist tərəfindən mənimsənilən izafi dəyər işçinin zəruri ehtiyaclarının ödənilməsi üçün sərf etdiyi vaxtdan artıq işlədiyi vaxt ərzində yaranır.
Diskontlaşdırılmış dəyər
Vahid məbləğin cari dəyəri və ya diskontlaşdırılmış dəyər — zamanın müxtəlif nöqtələrində alınan pulun müxtəlif dəyəri əsasında gələcək ödəniş axınının dəyərinin (cari pul ekvivalenti) qiymətləndirilməsi (pulun zaman dəyəri anlayışı). Vahid məbləğin cari dəyəri əsasında qiymətləndirmələr və eynilə vahid məbləğin gələcək dəyəri əsasında qiymətləndirmələr kreditləri, ipotekaları, annuitetləri, xarici istiqrazları və s. qiymətləndirmək üçün istifadə olunur. Bu hesablamalar eyni vaxtda baş verməyən pul vəsaitləri axını arasında müqayisə aparmaq üçün istifadə olunur, çünki dəyərlər arasında müqayisə aparmaq üçün vaxt və tarixlər ardıcıl olmalıdır. Aktivin diskontlaşdırılmış dəyər əsasında qiymətləndirilməsi adi iş şəraitində bu aktivin istifadəsindən gözlənilən gələcək xalis pul vəsaiti daxilolmalarının hal-hazırda məbləği ilə qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur. Öhdəliyin diskontlaşdırılmış dəyər əsasında qiymətləndirilməsi adi iş şəraitindəbu öhdəliyin yerinə yetirilməsindən gözlənilən gələcək xalis pul vəsaiti xaricolmalarının hal-hazırda məbləği ilə qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur. == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Ширяев А. Н. Основы стохастической финансовой математики. 1. Факты. Модели.
Dəyər (dəqiqləşdirmə)
Dəyər
Dəyər paradoksu
Dəyər paradoksu — Adam Smit paradoksun tərtibinin müəllifi hesab olunur. Onun mahiyyəti: nə üçün suyun insanlar üçün almazdan qat-qat faydalı olmasına baxmayaraq, brilyantın qiyməti suyun qiymətindən qat-qat bahadır? Aristotel “Siyasət” əsərində artıq fikirləşirdi ki, pul insanların ona münasibətindən asılı olaraq dəyərini dəyişə bilər, ona görə də varlı adam belə bəzi hallarda kral Midas kimi lazımi qidanı ala bilməyəcək və aclıqdan ölə bilməyəcək. == Tarixi == Hələ A.Smitin doğulmasından əvvəl Con Lokk özünün “Hökumət haqqında iki traktat” kitabında “hər şeyin dəyərində fərqlər yaradan əməkdir” fikrini irəli sürmüşdü. Lokk təbii qanun və ictimai müqavilə ideyasını irəli sürərək, o zamanlar üstünlük təşkil edən əsas dəyər mənbəyinin istehsal amili kimi torpaq olması ilə bağlı fikirləri təkzib etdi: “Əmək bizim müəyyən etdiyimiz şeylərin dəyərinin daha böyük hissəsini təşkil edir. bu dünyada həzz almaq; və xammal istehsal edən torpaq çətin ki, heç bir şəkildə nəzərə alınmamalı və ya ən çox onun çox kiçik bir hissəsi kimi daxil edilməlidir”. Eyni zamanda, Lokk pulun mahiyyətini və dəyərini müəyyən edilmiş ictimai müqavilənin nəticəsi, o cümlədən pula çevrilən əşyaların dəyəri hesab edirdi (“Qızıl, gümüş və brilyant öz şıltaqlığı və ya şıltaqlığı ilə dəyər verilmiş əşyalardır. Razılaşma, onların həqiqi faydalılığı və həyatı saxlamaq üçün zəruriliyi ilə deyil.” ) Lakin bu, ziddiyyət və ya paradoks sayılmırdı, çünki müəllif müxtəlif obyektlər üçün dəyərin fərqli xarakterini tam olaraq qəbul etmişdir. == Haqqında == Klassik siyasi iqtisad (A.Smit, D.Rikardo, K.Marks) bu ziddiyyəti onunla izah edir ki, kütləvi malların qiyməti onların istehlakçı üçün subyektiv dəyərindən çox asılı deyil, obyektiv xərclərdən (orta əmək vaxtı xərcləri) istehsalçı üçün . Bir stəkan suyun çıxarılmasının orta dəyəri almazın çıxarılmasının orta dəyəri ilə müqayisə edilə bilər, necə ki, onların qiymətləri müqayisə oluna bilər (bax: Əməyin dəyər nəzəriyyəsi).
Dəyər anbarı
Dəyər anbarı — mallar, xidmətlər və ya digər aktivlərlə mübadilə üçün uzun müddət yaxşı saxlanıla bilən dəyəri olan likvid aktividir. Pul adətən dəyər anbarı kimi istifadə olunur ki, bu da onun funksiyalarından biridir. Dəyər seçimlərinin digər anbarı çox vaxt zərgərlik, maliyyə alətləridir. == Xüsusiyyətləri == Dəyər anbarı funksiyasını yerinə yetirmək üçün aktiv dəyərin qorunub saxlanmasını və gələcəkdə, o cümlədən iqtisadi dövrün müxtəlif mərhələlərində (tənəzzül və bərpa dövründə) reallaşdırılması imkanını təmin etməlidir. Eyni zamanda, aktivin etibarlılığının yoxlanılması əhəmiyyətli güc və ya xərc tələb etməməlidir. Belə aktivin köçürülməsi üçün əməliyyat xərcləri olmamalı və ya sıfıra yaxın olmalıdır. Əgər aktiv bu tələbi ödəyirsə, o zaman təhlükəsiz aktiv adlanır (ing. Safe Asset). Təhlükəsiz aktivlər aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir: sabit qiymət; yüksək likvidlik; uzunmüddətli saxlama zamanı minimal risk (həm aktivin zədələnməsi riski, həm də onun köhnəlməsi riski). Aktivlərin təhlükəsizliyi nisbi anlayışdır.
Xalis cari dəyər
Xalis cari dəyər (XCD, ing. net present value, NPV) — bu günə qədər azaldılmış ödəniş axınının endirimli dəyərlərinin cəmidir. NPV göstəricisi, cari vaxta (investisiya layihəsinin qiymətləndirilməsi anına) azaldılmış bütün pul daxilolmaları və çıxışları arasındakı fərqdir. Bu, pul vəsaitlərinin daxilolmaları ilkin investisiya xərclərini və layihə ilə bağlı dövri pul vəsaitlərinin xaric olmasını ödədikdən sonra investorun layihədən almağı gözlədiyi pul vəsaitinin məbləğini göstərir. Nağd ödənişlər zaman dəyəri və risk əsasında qiymətləndirildiyi üçün NPV layihə tərəfindən əlavə dəyər kimi şərh edilə bilər. Bu, investorun ümumi gəliri kimi də şərh edilə bilər. Amerikalı professor Entoni Atkinsona görə, “xalis cari dəyər” investisiya layihəsi ilə bağlı bütün diskontlaşdırılmış pul vəsaitlərinin (daxil və çıxışlarının) cəmidir. CF (Cash Flow) pul axını üçün burada C F t {\displaystyle CF_{t}} t {\displaystyle t} illərində ödənişdir ( t = 1 , . . .
Əlavə dəyər vergisi
Əlavə dəyər vergisi (ƏDV) — istehlak vergisinin növü. Bu vergi məhsula və ya materiala hər bir istehsal və çatdırma (distribusiya) mərhələsində əlavə olunan bazar dəyərinə qoyulur, və axırda istehlakçının üzərinə düşür. Bu satış vergisindən fərqlidir, çünki satış vergisi alış-veriş nöqtəsində götürülür. Fransanın Vergi Vəkalətinin (Direction générale des impôts) birgə direktoru Maurice Lauré 1964-cü ildə aprelin 10-da bu vergini ilk dəfə tətbiq edən olub, baxmayaraq ki bu konsepti 1918-ci ildə təklif edən alman sənayeçi Vilqeym fon Simens (Wilhelm von Siemens) olub. İlkin olaraq o böyük bizneslərə yönəldilmişdir, amma sonra biznesin bütün sahələri əhatə edib. Fransada o dövlət gəlirlərin 50%nı təşkil edən dövlət maliyyənin vacib mənbəyidir. Fərdi axrıncı istehlakçılarda ƏDV-ni geri qaytarmaq imkanı yoxdur, amma müəssisələr təchizat zənciri çərçivəsində alınan və növbəti mərhələrə satılan (digər müəssisəyə və ya istehlakçılara) məhsullar və xidmətlər üçün ödənilmiş ƏDVni geri ala bilərlər. O cümlədən təchizat zəncirin hər bir mərhələsində vergi biznes tərəfindən əlavə olunan dəyərin daimi hissəsidir, və verginin yığması ilə bağlı xərclər dövlətə yox, daha çox bizneslərə düşür. ƏDV ona görə yaradılıb ki, yüksək satış vergiləri onlardan qaçmağa və fırıldaqlığa səbəb olurdu. Verginin tənqidçiləri qeyd edir ki, o qeyri-proporsional olaraq aşağı və orta gəliri olan ev təsərrüfatları üçün vergi ağırlığını artırır.
Əməyin dəyər nəzəriyyəsi
Əməyin dəyər nəzəriyyəsi (ƏDN, ing. labor theory of value) — iqtisadi nəzəriyyə, ona görə əmtəələrin dəyəri verilmiş sosial-iqtisadi şəraitdə onların istehsalı (və ya təkrar istehsalı) üçün ictimai zəruri əməyin miqdarını təşkil edir. Dəyər əmtəələrin ölçülməsində mübadilə dəyəri (başqa əmtəənin kəmiyyətində ifadə olunur) və ya qiymət (pul kəmiyyəti ilə ifadə olunur) şəklində görünür. İdeal olaraq, malların dəyərinə nisbətdə mübadilə edildiyinə inanılır. Eyni zamanda, idealın bələdçi, məqsəd, trend istiqaməti olduğu və real qiymətlərin (mübadilə nisbətləri) istənilən istiqamətdə ondan xeyli kənara çıxa biləcəyi qəbul edilir. Lakin mübadilə əməliyyatlarının sayı nə qədər çox olarsa, mübadilə dəyərinin orta dəyəri mübadilə edilən əmtəələrin dəyərlərinin nisbəti ilə müəyyən edilən nisbətə bir o qədər yaxın olar. Klassik siyasi iqtisadın baniləri: Vilyam Petti, Adam Smit, David Rikardo tərəfindən əmək dəyər nəzəriyyəsinin müxtəlif versiyaları irəli sürülmüşdür. Bu nəzəriyyə son formasını Karl Marksın yazılarında almışdır və buna görə də adətən marksizmlə əlaqələndirilir. Əməyin dəyərin (qiymətin) əsası olması haqqında fikirlər qədim Yunanıstanda yaranmışdır. Artıq Aristotel qeyd edirdi ki, "ədalətli bərabərlik elə qurulur ki, əkinçinin çəkməçinin işi əkinçinin işi olduğu kimi, əkinçi də çəkməçi ilə qohum olsun".
Açar-dəyər verilənlər bazası
Açar-dəyər verilənlər bazası (ing. Key-Value Database) — ən sadə və sürətli verilənlər bazası modellərindən biridir. Bu növ verilənlər bazası verilənləri açar (ing. key) və ona uyğun olan dəyər (ing. value) cütləri şəklində saxlayır. Hər bir açar unikal olur və dəyər ilə bağlıdır. Açar-dəyər cütləri verilənlər bazasında müstəqil saxlanılır və bir açarın dəyəri, sadə tipli məlumat (ing. string, integer) və ya mürəkkəb struktur (siyahı, təyin, JSON obyekt) ola bilər. == Açar-dəyər verilənlər bazasının xüsusiyyətləri == Sadə struktur Açar-dəyər modeli çox sadədir, yəni məlumatların saxlanılması açar və dəyər formasında olur. İstənilən məlumat yalnız unikal bir açarla əldə edilə bilər.
Guma (çox dəyərli)
Guma müraciət edə bilər:
Kapitalın orta çəkili dəyəri
Kapitalın orta çəkili dəyəri və ya maliyyəti (ing. weighted average cost of capital-WACC) — müəssisənin əldə etdiyi kapitalın qarşılığında səhmdarlara və kreditorlara ödənməsi gözlənilən orta xərclərdir.[1] Başqa sözlə müəssisənin maliyyələşmə mənbələrinə çəkiləcək orta xərcləri göstərir. == Hesablanması == Şirkətlər bir çox qaynaqlardan maliyyələşə bilirlər: adi və imtiyazlı səhmlər, birbaşa borclar, dövlət yardımları(məsələn subsidiya) vb. Kapitalın orta çəkili dəyəri də bu maliyyəşmə mənbələrinin kapitalın tərkibindəki nisbi çəkisini nəzərə alınaraq hesablanır. Düsturu isə aşağıdakı şəkildədir: k a = k e ∗ W e + ( 1 − V ) ∗ k d ∗ W d {\displaystyle k_{a}=k_{e}*W_{e}+(1-V)*k_{d}*W_{d}} ke — adi səhmin gəlirliliyi We — adi səhmin kapitalın tərkibindəki çəkisi V — vergi dərəcəsi kd — borcun dəyəri (xərci) Wd — borcun kapitalın tərkibindəki çəkisi Burada k e ∗ W e {\displaystyle k_{e}*W_{e}} nizamnamı kapitalının orta xərcini göstərir. == Məqsədi == KOÇD sayəsində müəssisə gəlirlərinin hansı hissəsinin səhmdarlara və kreditorlara ödənəcəyini müəyyən edəbilir. Bu əmsalın köməkliyi ilə müəssisə planlaşdırılan investisiya layihəsinin məqsədəuyğun olub-olmadığını müəyyənləşdirir. Yəni investisiyanın gəlirliliyi KOÇD əmsalından böyük olmalıdır ki, müəssisə investisiya layihəsini reallaşdırsın. == Həmçinin bax == Xalis cari dəyər Geri ödəmə müddəti metodu == Mənbə == PROJE ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME. Anadolu universiteti.
Maya dəyəri
Maya dəyəri — müəssisənin istehsalat-təsərrüfat fəaliyyətini hərtərəfli əks etdirən və işinin səmərəliliyini xarakterizə edən ümumi göstəricidir. Maya dəyəri məhsulun hazırlanması və satışına müəssisə və birliklərin cari xərclərinin (pul ifadəsində) cəmini göstərir. Bu xərclər xammala, əsas və köməkçi materiallara, yanacaq və enerjiyə sərf olunan xərcləri, əmək haqqını, məhsulların hazırlanması prosesində əsas fondlardan istifadə olunması ilə bağlı və b. xərcləri (o cümlədən hazırlanmış əmtəə məhsulların stansiyaya göndərilməsi və nəqliyyat vasitələrinə yüklənməsi) özündə cəmləşdirir. Sənaye müəssisələrinin işində məhsulların maya dəyəri əsas keyfiyyət göstəricilərindən biridir. Məhsullarının istehsalı, əməyin məhsuldarlığının yüksəldilməsi, dövriyyənin sürətləndirilməsi, əməyin təşkilinin və istehsalının yaxşılaşdırılması və planın artıqlaması ilə yerinə yetirilməsi — bütün bunlar son nəticədə, istehsal olunan məhsulların maya dəyərinə təsir göstərir. Odur ki, məhsulun maya dəyəri göstəricisinə görə sənaye müəssisəsinin fəaliyyətinin keyfiyətini qiymətləndirmək olar. Maya dəyəri qiymətin əsas tərkib hissələrindən biridir və ona görə də maya dəyərinin aşağı salınması sistematik olaraq sənaye məhsullarının və xalq tələbatı mallarının qiymətlərinin aşağı düşməsinə səbəb olur. Maya dəyərinin və qiymətlərin aşağı salınması əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin genişlənməsinə imkan yaradır, beləliklə, həmin məhsullara olan tələbatın, onların satış həcminin artmasına təsir edir və son nəticədə sənayenin inkişafı üçün baza yaradır.
Milyardın dəyəri, Timsah xətti (roman)
Milyon funt sterlinq dəyərində bank bileti (film, 1954)
"Milyon funt sterlinq dəyərində bank bileti" (ing. The Million Pound Note) — rejissor Ronald Nimin filmi. 1903-cü ildə amerikalı Henri Adams bədbəxt vəziyyətdə Britaniyaya gəlib çıxır. Cibində qara qəpiyi belə olmayan bu adam təsadüfən Monpelye qardaşları ilə tanış olur. Qardaşlar ona bir zərfdə pul verirlər. Zərfdən 1 milyon funt-sterlinq dəyərində bank bileti çıxır. Bu biletin onda olmasının sayəsində Henri Londonun yüksək təbəqəli adamlarının əhatəsinə düşür...
Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondu
Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondu — Azərbaycan Respublikasının Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin tabeliyində olan və Azərbaycan Respublikasında mənəvi dəyərlərin qorunmasına və inkişafına, bu sahədə sosial layihələrin reallaşdırılmasına, habelə vətəndaşların dini etiqad azadlığının həyata keçirilməsinə dövlət dəstəyi göstərən qeyri-kommersiya hüquqi şəxsdir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 oktyabr 2017-ci il tarixli Fərmanı ilə yaradılmışdır. Elə həmin fərmanla "Mənəvi Dəyərlərin Təbliği Fondunun Nizamnaməsi" təsdiq edilmişdir. Fondun əmlakı nizamnamə kapitalından, təsisçinin verdiyi digər əmlakdan, dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitdən, fəaliyyətindən əldə etdiyi gəlirdən, ianələrdən, qrantlardan, cəlb edilən investisiyalardan və qanuna uyğun əldə etdiyi digər vəsaitlərdən formalaşır. Fondun nizamnamə kapitalı 100 000 manatdır və dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına formalaşır. Fondun saxlanması və fəaliyyətinin təmin edilməsi Fondun əmlakı hesabına – dövlət büdcəsindən ayrılan vəsait, habelə kreditlər, qrantlar və texniki yardımlar, fiziki və hüquqi şəxslərin ianələri və qanuna uyğun əldə etdiyi digər vəsaitlər hesabına həyata keçirilir.
NBA All-Star Oyunu Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatı
NBA All-Star Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatı hər il NBA finalında ən yaxşı çıxış edən oyunçuya verilən mükafat. İlk dəfə 1953-cü ildə verilmişdir. Bundan əlavə əvvəlki iki ilin ən yaxşı oyunçuları Ed Makauley və Paul Arizinə də bu mükafat verildi. Bob Pettit (1958, 1959) və Rasl Vestbruk(2015, 2016) ardıcıl iki il mükafatı qazanan yeganə basketbolçulardır. Bob Pettit (1956), Bob Kousi (1957), Vilt Çemberlin (1960), Bil Rasl (1963), Oskar Robertson (1964), Uilis Rid (1970), Deyv Couens (1973), Maykl Cordan (1988, 1996, 1998), Mecik Conson (1990), Sakil O'Nil (2000), and Alen Iverson (2001) eyni ildə həm All-Star oyunu Ən Dəyərli Oyunçu mükafatı və NBA Ən Dəyərli Oyunçu mükafatını qazanan oyunçulardır. Maykl Cordan bu nəticəni üç dəfə təkrarlayan yeganə şəxsdir.
NBA Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatı
NBA Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatı (Most Valuable Player, qısaca MVP), NBAdə oyunçulara verilen bir mükafatdır. Hər il üç dəfə Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatı sahibini tapır. Bunlardan ilki All Star Şərq-Qərb Matçı Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatıdır. Bu mükafat, hər il şou məqsədli təşkil olunur, Şərq və Qərb komandalarının oyunçularından ibarət olan yığma komandaların oynadığı matçda ən yaxşı performansı göstərmiş olan oyunçuya verilir. Digər iki mükafat isə Normal Mövsüm "Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatı" və Pleyoff "Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatı"dır. Seçkinin nəyə əsasəm edildiyi məlum olmamaqla yanaşı, ümumiyyətlə qazanan komandaların ən yaxşı oyun sərgiləmiş oyunçularının bu mükafatı alması, bu mövzuda yazılmamış qanunlardan biridir (Məğlub olan bir komandanın oyunçusu yüksək statistik rəqəmlərinə çatsa belə "Ən Dəyərli Oyunçu Mükafatı"na layiq olmaq kimi bir şansı yok kimdir.). Çikaqo Bullz oyun qurucusu Derrik Rouz, 22 yaşında bu mükafatı alaraq ən gənc yaşda MVP olan oyunçu olmuşdur. Dirk Noviçki bu mükafatı qazanan tək Avropalı oyunçudur. Stiv Neş də bu mükafatı qazanan tək Kanadalıdı. 2015-ci il May ayından etibarən bu mükafatı qazanan son ad Stefan Karridir.
Praktik cəhətdən dəyərli maddələr
Praktik cəhətdən dəyərli maddələr – zərif üzvi sintez üsulu ilə az miqdarda reaktivlərlə alınan mürəkkəb quruluşa malik, tətbiqə yönələn qiymətli birləşmələrə deyilir. Zərif üzvi sintez sahəsində görülən işlərin son məqsədi müəyyən praktik tətbiqə malik, dəyərli xassələri olan maddələrin alınmasıdır. Təbii ki, o preparat praktiki cəhətdən tətbiq olunur ki, hal-hazırda bu məqsəd üçün buraxılan preparatdan öz effektivliyi, yeni xüsusiyyətləri, aşağı istehsal dəyəri ilə fərqlənsin. Belə yeni və effektiv maddələrin axtarışı çətindir və baha başa gəlir. Buna baxmayaraq ayrı-ayrı birləşmələr sinfi üzrə qanunauyğunluqlar aşkar edilmişdir, amma hələ də birləşmələrin quruluşunun xüsusiyyətləri ilə onların bu və ya digər fiziki və bioloji xassələri arasındakı qanunauyğunluqlar aşkara çıxarılmamışdır. Bu da zərif üzvi sintez sahəsində, optimal xassələrə malik olan yeni sinif və yeni tip maddələrin axtarışını çətinləşdirir. Yeni effektiv maddələrin axtarışı əsasən empirik və ya yarımempirik yolla çoxlu miqdarda maddələrin aktivliyin müəyyən növünə, məsələn pestisid kimi təsiri və ya antikorroziya xassələrinin yoxlanılmasından ibarətdir. Məsələn, yeni effektiv pestisidi aşkara çıxarmaq üçün neçə min yeni birləşməni sınaqdan keçirmək lazım gəlir, yeni mikroba və virusa qarşı preparatların tapılması üçün minlərlə maddənin bu xassələri yoxlanılır. Buradan aydın olur ki, praktikada tətbiq oluna biləcək və yeni rəqabətə davam gətirə biləcək preparatın buraxılmasına nə qədər qüvvə və vəsait sərf olunur. Təqribi hesablamalara görə, yeni pestisidin axtarışı və istehsalının təşkili hal-hazırda bir neçə milyon dollara başa gəlir.
Sikkələrin dəyərinin aşağı salınması
Sikkələrin dəyərinin aşağı salınması, qiymətli metalların içərisinə daha az qiymətli olanları əlavə edərək həqiqi dəyərinin azaldılması prosesidir. Beləliklə də, üzərində yazılan dəyəri eyni qalsa da, faktiki dəyəri azalır. Məsələn, qızıl üçün "Ayar" anlayışına daxil olan xarici metalların nisbətini də ifadə edir. Ayar nə qədər yüksək olarsa, qızılın nisbəti də bir o qədər yüksəkdir. (24 ayar ən yaxşı keyfiyyətdir.) Qızıla adətən mis əlavə edilir. Ancaq bu vəziyyət, qızılın rəngini dəyişərək qırmızıya çevrilməsinə səbəb olur. Dəyəri aşağı salınmış olan Sikkələrin əsl dəyəri bu gün nəzərə alınmır. Çünki onlar nisbətən dəyərsiz metallardan hazırlanırlar. Əhəmiyyətli olan onun üzərindəki nominal dəyərdir. Osmanlı İmperiyasında XIX əsrə qədər metal pul və sikkələrdən istifadə edilmişdir.
Azərbaycan milli-mənəvi dəyərləri
Azərbaycan milli-mənəvi dəyərləri və ya Azərbaycan mentaliteti — Azərbaycan mühitində və mədəniyyətində vacib hesab edilən davranış normaları (ədəb), ailə dəyərləri, inanclar, ənənələr və s.-ni əhatə edən anlayış. == Tarixi == XIII əsr monqol işğalı və ondan sonrakı dövrlərdə Elxanilərin həm İran Azərbaycanı, həm müasir Azərbaycanın üzərində hakimiyyət qurması burada yayılmış şamançılıq adətlərinin güclənməsinə gətirib çıxarmışdır. Şamanizm adətləri İslamın təsiri ilə dəyişikliklərə məruz qalmış, zərərsiz və vacib olmayan yerlərdə özünü qorumuşdur. Qədim adət-ənənə qaydaları Azərbaycan mədəni sahəsində uşaq folklor və oyunlarında, geniş xalq təbəqələrinin mərasim və inanclarında yaşamağa davam etmişdir. Məsələn, azərbaycanlıların cümə axşamı ölülərin ruhuna hörmətən yediyi aşın qədim şamanizm qalıntısı olduğuna şübhə yoxdur. Bir Azərbaycan nağılında şahzadələr nişanlılarını seçmək üçün qızlara alma atması adəti XVII əsrdə Azərbaycanda yaşayan monqollarda mövcud olmuşdur. Elxani hökmdarı Hülakü xanın vəziri Nəsirəddin Tusi monqol və şərq türklərinin adət, mədəniyyət və ənənələrinə tamamilə vaqif olmuş, onun oğlu da tamamilə türkləşmişdir. Əslən yəhudi olan, vəzir Fəzlullah Rəşidəddin də türk adət və ənənələrini mənimsəmişdir. Fəzlullah Rəşidəddinin oğulları Qiyasəddin və Cəlaləddin türklər tərəfindən fəzilət və əxlaqları, Elxani qanun və nizamlarını bildiklərini görə mədh edilib sevilmişdir. İslam incəsənəti üzrə türkiyəli mütəxəssis Birgül Açıkyıldız hesab edir ki, erməni qəbiristanlıqlarında (məsələn, Culfada) tapılan erməni yazıları və tipik erməni ornamentləri olan qoç formalı qəbir daşları ətraf mədəniyyətlərin — kürd və Azərbaycan adət-ənənələrinin təsiri altında yaranıb.
Bazar dəyəri
Bazar dəyəri — sövdələşmənin tərəfləri ağlabatan hərəkət etdikdə, bütün lazımi məlumatlara malik olduqda və hər hansı əhəmiyyətli əməliyyatın qiymətinə təsir göstərmədikdə, rəqabət şəraitində sərbəst bazarda mal və ya xidmətin satıla biləcəyi ən çox ehtimal olunan qiymət, nə vaxtdır: əqd tərəflərindən biri qiymətləndirmə obyektini özgəninkiləşdirməyə, digər tərəf isə icranı qəbul etməyə borclu deyildir. əqd tərəfləri əqdin predmetini yaxşı bilirlər və hər biri öz mənafeyinə uyğun hərəkət edir; qiymətləndirmə obyekti oxşar qiymətləndirmə obyektləri üçün xarakterik olan kütləvi təklif vasitəsilə açıq bazarda təqdim edilir; əqdin qiyməti qiymətləndirmə obyekti üçün ağlabatan mükafatdır və hər iki tərəfdən əqd iştirakçılarına münasibətdə əqdin bağlanmasına məcbur edilməmişdir; qiymətləndirmə obyekti üzrə ödəniş nağd şəkildə nəzərdə tutulur. == Xərc növləri == Qiymətləndirmə fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik aşağıdakı dəyər növlərini müəyyən edir: bazar qiyməti; investisiya dəyəri; ləğvetmə dəyəri; kadastr dəyəri. === Bazar dəyəri === Bazar dəyəri qiymətləndirici tərəfindən, xüsusən də aşağıdakı hallarda müəyyən edilir: əmlak dövlət ehtiyacları üçün götürüldükdə; səhmdarların ümumi yığıncağının qərarı ilə və ya cəmiyyətin direktorlar şurasının (müşahidə şurasının) qərarı ilə cəmiyyət tərəfindən alınmış cəmiyyətin yerləşdirilmiş səhmlərinin dəyəri müəyyən edilərkən; girov predmetinin dəyəri müəyyən edilərkən, o cümlədən ipoteka olduqda; nizamnamə (pay) kapitalına qeyri-pul töhfələrinin dəyəri müəyyən edilərkən; iflas proseduru zamanı borclunun əmlakının dəyəri müəyyən edildikdə; əvəzsiz alınan əmlakın dəyəri müəyyən edilərkən.
Satışın maya dəyəri
Satılan malların dəyəri (və ya satışın maya dəyəri) müəyyən dövr ərzində satılan malların balans dəyərini əks etdirir. Xərclər bir neçə üsuldan, o cümlədən FIFO və ya orta maya dəyəri kimi silinmə (maya dəyərinin hesablanması) metodlarından istifadə etməklə konkret məhsula təyin edilir. Xərclərə ehtiyatların hazırkı yerləşdiyi yerə və vəziyyətinə gətirmək üçün çəkilmiş bütün alış, emal və digər məsrəflər daxildir. Müəssisənin istehsal etdiyi məhsulun məsrəflərinə materiallar, əmək və ayrılmış qaimə məsrəfləri daxildir. Satılmamış malların dəyəri inventar satılana və ya silinənə qədər ehtiyatların dəyəri kimi köçürülür. Əksər müəssisələr aldıqları və ya istehsal etdikləri məhsulları satırlar. Malların əldə edilməsi və ya istehsalı zamanı müvafiq məsrəflər malların (və ya ehtiyatların) inventarının bir hissəsi kimi kapital hesabına daxil edilir. Bu xərclər müəssisənin malların satışından əldə edilən gəliri tanıdığı dövrdə xərclər kimi tanınır. Xərclərin müəyyən edilməsi (qiymətləndirilməsi) alınmış malların və ya materialların uçotunun aparılmasını, eləcə də alışda hər hansı endirimlərin aparılmasını tələb edir. Bundan əlavə, əgər məhsul dəyişdirilirsə , o zaman müəssisə əmtəənin dəyişdirilməsi ilə bağlı çəkdiyi xərcləri müəyyən etməlidir.
Ortaq Dəyərlər İttifaqı
Ortaq Dəyərlər İttifaqı (ODİ; ing. Alliance for Shared Values, AfSV) — Nyu-Yorkda yerləşən 501(c)(3) qeyri-kommersiya çətir təşkilat, Gülən hərəkatının və ya "Hizmet"in əsas hissəsi. Ortaq Dəyərlər İttifaqı Türkiyə din xadimi Fəthullah Güləndən ilhamlanmışdır. Onların bəyan etdiyi məqsəd "ABŞ ətrafında ictimai xidmət, təhsil və dinlərarası dialoqun təşviqinə həsr olunmuş vətəndaş, mədəniyyət və xidmət təşkilatları üçün səs kimi xidmət etməkdir". Təşkilatın prezidenti Alp Aslandoğandır. 2014-cü ildə ODİ bir bəyanat yayaraq Türkiyənin o zamankı Baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın təşkilat üzvləri ilə bağlı "qanunlara tabe olan vətəndaşlara qarşı siyasi motivli təzyiq cəhdlərini", o cümlədən Gülənə qarşı hüquqi iş açaraq onun ekstradisiyasını tələb etməsini qınamışdır. Onlar həmçinin, Ərdoğanı Türkiyənin ABŞ ilə strateji əlaqələrindən istifadə etməkdə ittiham etmişdilər. 2016-cı ildə Türkiyə Prezidenti Ərdoğan və Türkiyə hökumətinin digər üzvləri Türkiyədə çevriliş cəhdində Fətullah Gülən və onun hərəkatını günahlandırmışdılar. ODİ həm çevrilişi, həm də bu çevrilişdə iştirakda ittihamları pisləyərək cəhd günü bəyanat yaymışdır. afsv.org — Ortaq Dəyərlər İttifaqının rəsmi saytı Hannan Adely.
Zaman amili nəzərə alınmaqla pulun dəyəri
Zaman amili nəzərə alınmaqla pulun dəyəri (pulun zaman dəyəri, pulun zaman dəyəri nəzəriyyəsi, ing. time value of money) — bugünkü pul gəlirinin (xərcinin) eyni məbləğə sabahdan daha dəyərli olması anlayışı. Pulun zaman dəyəri haqqında ifadə maliyyə riyaziyyatının əsas müddəalarından biridir. Dəyər fərqi ona görədir ki, pul yatırıla bilər və gəlir əldə edə bilər. Buna görə də pulun sahibi itirdiyi gəlirə görə kompensasiya tələb edə bilər. İtirilmiş gəlir fürsət dəyəri kimi çıxış edir. İstehlakçı davranışı və seçimi nəzəriyyəsində də oxşar problem yaranır. İstehlakçı cari gəlirinin nə qədərini bu gün istehlak edəcəyi ilə sabah istehlak üçün nə qədər qənaət edəcəyi arasında seçim etməlidir. İstehlakçının optimal seçimi dövrlərarası seçim nəzəriyyəsində nəzərdən keçirilir. Pulun dəyəri ilə gözləmə müddəti arasındakı əlaqə artıq orta əsrlərdə özünü büruzə verirdi.

Значение слова в других словарях