DİSKONT

Diskont (ing. discount) — iqtisadi termin İngilis dilindən hərfi tərcümədə endirim, çıxılma, fərq deməkdir . Məzmundan asılı olaraq fərqli mənalar götürə bilər. Əmtəə və ya xidmətin qiymətinə satıcı tərəfindən edilən endirim. Endirim dərhal ödəmə şərti ilə verilə bilər. Xəzinə veksellərinin və ya digər qiymətli kağızların bazar qiymətindən aşağı qiymətə satın alınması. Pul vahidinin gələcək qiymətinin cari dəyəri. Bankın kredit verməsi üçün girov mülkin əsl dəyəri ilə girov qiymətləndirilməsi arasında fərq. Satıcı tərəfindən satış zamanı istehlakçıya təqdim etdiyi məhsul və ya xidmətin elan edilmiş siyahı qiymətindən endirim [1]. Endirim dərhal nağd ödəniş (nağd endirim) və ya toplu alış (ticarət endirimi) üçün təklif edilə bilər.

Diskontlu qiymətli kağızın gəliri — diskontla alınmış qiymətli kağız üzrə faiz gəliri. Düsturla hesablanır i d b = F − P F ∗ t y t {\displaystyle i_{db}={\frac {F-P}{F}}*{\frac {t_{y}}{t}}} burada F - qiymətli kağızın nominal dəyəri, P - qiymətli kağızın alınması qiyməti, ty - ildəki günlərin sayı, t - ödəmə müddətinə qədər qalan vaxt və ya qiymətli kağızın saxlanma vaxtı. Diskontlu qiymətli kağız üzrə gəlir (diskont gəliri) ödəmə müddətinə qədər gəlirin hesablanması halında olduğu kimi qiymətli kağızın alış qiyməti ilə müqayisədə faiz gəlirini nominal dəyərlə ölçür. Bu göstərici xəzinə vekselləri üzrə gəlirləri hesablamaq üçün istifadə olunur. İstifadəsi ödəmə üçün gəlir göstəricisindən daha sadə hesablama düsturu ilə əlaqələndirilir. Diskont gəlir göstəricisi ABŞ Xəzinədarlığı istiqrazlarının ticarəti zamanı gəlirliliyin hesablanmasını sadələşdirdi. Bu düstur ticarət iştirakçıları arasında razılaşmanın nəticəsidir. Теплова Т.В. Финансовый менеджмент: управление капиталом и инвестициями (PDF). М. 2000. 103–104.

Diskont faiz dərəcəsi — gələcək gəlir axınlarını vahidi indiki dəyərə çevirmək üçün istifadə olunan faiz dərəcəsidir. Diskont dərəcəsi gələcək NPV pul vəsaitlərinin hərəkətinin cari dəyərinin hesablanması zamanı tətbiq edilir. N P V = ∑ t = 0 N C F t ( 1 + i ) t = − I C + ∑ t = 1 N C F t ( 1 + i ) t {\displaystyle NPV=\sum _{t=0}^{N}{\frac {CF_{t}}{(1+i)^{t}}}=-IC+\sum _{t=1}^{N}{\frac {CF_{t}}{(1+i)^{t}}}} , burada i {\displaystyle i} — diskont faiz dərəcəsidir. Diskont dərəcəsi bir sıra amillərdən asılı olan dəyişəndir i = f ( i 1 , . . . , i n ) {\displaystyle i=f(i_{1},...,i_{n})} , burada ( i 1 , . . . , i n ) {\displaystyle (i_{1},...,i_{n})} hər bir investisiya layihəsi üçün ayrıca müəyyən edilən gələcək pul vəsaitlərinin hərəkətinə təsir edən amillərdir: i 1 {\displaystyle i_{1}} — müəyyən dövr üçün alternativ investisiyanın dəyəri, istər: depozitlər üzrə bank faiz dərəcəsi, yenidən maliyyələşdirmə dərəcəsi, mövcud biznesin orta gəlirliliyi və s.; i 2 {\displaystyle i_{2}} — seçilmiş dövr üçün inflyasiya səviyyəsinin qiymətləndirilməsi, dövr üçün vəsaitlərin köhnəlməsi riskinin dəyərinin qiymətləndirilməsi kimi.

Vahid məbləğin cari dəyəri və ya diskontlaşdırılmış dəyər — zamanın müxtəlif nöqtələrində alınan pulun müxtəlif dəyəri əsasında gələcək ödəniş axınının dəyərinin (cari pul ekvivalenti) qiymətləndirilməsi (pulun zaman dəyəri anlayışı). Vahid məbləğin cari dəyəri əsasında qiymətləndirmələr və eynilə vahid məbləğin gələcək dəyəri əsasında qiymətləndirmələr kreditləri, ipotekaları, annuitetləri, xarici istiqrazları və s. qiymətləndirmək üçün istifadə olunur. Bu hesablamalar eyni vaxtda baş verməyən pul vəsaitləri axını arasında müqayisə aparmaq üçün istifadə olunur, çünki dəyərlər arasında müqayisə aparmaq üçün vaxt və tarixlər ardıcıl olmalıdır. Aktivin diskontlaşdırılmış dəyər əsasında qiymətləndirilməsi adi iş şəraitində bu aktivin istifadəsindən gözlənilən gələcək xalis pul vəsaiti daxilolmalarının hal-hazırda məbləği ilə qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur. Öhdəliyin diskontlaşdırılmış dəyər əsasında qiymətləndirilməsi adi iş şəraitindəbu öhdəliyin yerinə yetirilməsindən gözlənilən gələcək xalis pul vəsaiti xaricolmalarının hal-hazırda məbləği ilə qiymətləndirilməsini nəzərdə tutur. Ширяев А. Н. Основы стохастической финансовой математики. 1. Факты. Модели.

Diskontlaşdırma — bütün ödənişlərin dəyərini müəyyən bir vaxta çatdırmaqla pul vəsaitlərinin hərəkətinin dəyərinin müəyyən edilməsi. Diskontlaşdırma faktoru investorlar üçün zəruridir. Diskontlaşdırma zaman amili nəzərə alınmaqla pulun dəyərinin hesablanması üçün əsasdır. Keçmiş zamanın bir nöqtəsinə qədər azaldılması diskontlaşdırma adlanır. Diskontlaşdırma gələcək pul vəsaitlərinin hərəkətini (ödəniş axını) diskont faiz dərəcəsi k d {\displaystyle k_{d}} -a vurmaqla həyata keçirilir: k d = 1 ( 1 + i ) n {\displaystyle k_{d}={\frac {1}{(1+i)^{n}}}} , burada i {\displaystyle i} - faiz dərəcəsi, n {\displaystyle n} dövr nömrəsidir.